BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
š&›
NGUYỄN THANH NHÃ
GIẢI PHÁP HỖ TR TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC
DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM
GIAI ĐOẠN TỪ NAY ĐẾN NĂM 2010
Chuyên ngành: KINH TẾ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Mã số: 60.31.12
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỖ QUANG TRỊ
TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2007
C LC
I CAM OAN
C LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
I MU
CHNG 1:
VN  H TR TÀI CHÍNH I VI CÁC DOANH
NGHIP NH VÀ VA ......................................................................................... 1
1.1. Tng quan v doanh nghip nh và va .......................................................... 1
1.1.1. Khái nim doanh nghip nh và va............................................................ 1
1.1.2. Phân loi doanh nghip nh và va ............................................................ 2
1.1.2.1. Theo các nc trên th gii................................................................. 3
1.1.2.2. Theo quy nh  Vit Nam.................................................................. 5
1.1.3. Vai trò ca doanh nghip nh và va trong nn kinh t Vit Nam hin nay .5
1.2. H tr tài chính i vi các doanh nghip nh và va .................................... 7
1.2.1. Vay vn ti các ngân hàng thng mi........................................................ 8
1.2.1.1. Khái quát v vay vn ti các ngân hàng thng mi............................ 8
1.2.1.2. Các hình thc m bo tín dng.......................................................... 9

2.3.2. Mt s hn ch cn khc phc................................................................... 38
2.3.2.1. i vi các NHTM, công ty Cho thuê tài chính, các Qua quc gia39
2.3.2.2. i vi bn thân DNNVV................................................................. 41
2.4. Nguyên nhân gây nên hn ch......................................................................... 42
2.4.1. i vi các NHTM.................................................................................... 42
2.4.2. i vi bn thân DNNVV......................................................................... 43
t lun chng 2 .................................................................................................. 44
CHNG 3: GII PHÁP H TR TÀI CHÍNH I VI CÁC DNNVV
 VIT NAM GIAI N T NAY N NM 2010....................................... 45
3.1. nh hng phát trin DNNVV  VIT NAM giai n 2006-2010 ............ 45
3.1.1. Nguyên tc c bn phát trin DNNVV...................................................... 46
3.1.2. Mc tiêu c th.......................................................................................... 47
3.2. Nhng gii pháp h tr tài chính i vi các DNNVV  Vit Nam t nay
 n nm 2010.................................................................................................. 47
3.2.1. i vi Chính ph..................................................................................... 47
3.2.1.1. Hoàn thin khung kh pháp lý........................................................... 47
3.2.1.2. Chính sách v tài chính ..................................................................... 49
3.2.1.3. Chính sách t ai ............................................................................ 49
3.2.1.4. Khuyn khích phát trin các t chc h tr DNNVV......................... 51
3.2.2. i vi NHNN.......................................................................................... 51
3.2.2.1. Hoàn thin các vn bn pháp lý trong lnh vc ngân hàng................. 51
3.2.2.2. Tip tc i mi các chính sách tín dng nhm nâng cao quyn
t ch cho các NHTM và phù hp vi thông l quc t.................... 52
3.2.3. i vi các NHTM.................................................................................... 52
3.2.3.1. Nhn thc v tm quan trng ca vic cho vay i các DNNVV ...... 52
3.2.3.2. T chc li c cu hot ng ca ngân hàng theo hng xây dng
các b phn h tr tín dng i vi các DNNVV ............................... 53
3.2.3.3. Góp vn u t, liên doanh, liên kt vi DNVVN ............................ 54
3.2.3.4. Thc hin các chính sách u ãi i vi DNNVV............................. 55
3.2.3.5. Nâng cao k nng nghip v ca cán b thm nh ........................... 56

DNNVV: Doanh nghip nh và va
NHNN: Ngân hàng Nhà nc
NHTM: Ngân hàng thng mi
TNHH: Trách nhim hu hn
QBLTD: Qu bo lãnh tín dng
TP.HCM: Thành ph H Chí Minh
DANH MC CÁC BNG
ng 2.1
: S lng doanh nghip ang hot ng ti thi m 31/12 hng nm phân
theo loi hình doanh nghip
ng 2.2
: Vn sn xut kinh doanh bình quân hng nm ca các doanh nghip ang
hot ng phân theo loi hình doanh nghip
ng 2.3
: Vn sn xut kinh doanh bình quân hng nm ca tng doanh nghip ang
hot ng phân theo loi hình doanh nghip
ng 2.4
: S lao ng trong các doanh nghip ang hot ng ti thi m 31/12 hng
m phân theo loi hình doanh nghip
ng 2.5
: Giá tr tài sn cnh và u t tài chính dài hn ca các doanh nghip ang
hot ng ti thi m 31/12 hng nm phân theo loi hình doanh nghip
ng 2.6: Doanh thu sn xut kinh doanh thun ca các doanh nghip ang hot ng
ohân theo loi hình doanh nghip
I MU
1. Tính cp thit ca  tài nghiên cu
Trong sut quá trình i mi, bt u t i hi ng toàn quc ln th VI (nm
1986), ng ta luôn khng nh ch trng nht quán phát trin nn kinh t nhiu
thành phn, a s hu. Ch trng này tng bc c c th hoá trong hàng lot các
n bn pháp quy nh lut Doanh nghip, lut Khuyn khích u t trong nc…, các

chính,…
- Phm vi nghiên cu: Lun vn nghiên cu tng th các DNNVV có vn không
thuc ngân sách cp trên phm vi c nc, không phân bit khu vc, ngành
ngh.
3. c ích nghiên cu
 nc ta, các DNNVV óng vai trò cc k quan trng trong vic huy ng ngun lc
cho u t phát trin và có ý ngha then cht trong quá trình gii quyt các vn  xã
i nh xoá ói, gim nghèo, to vic làm, phát trin ng u gia các khu vc…Vì
lý do ó mà các DNNVV ngày càng gi v trí quan trng trong nn kinh t. Nhng
trong quá trình hot ng các DNNVV luôn gp rt nhiu khó khn, trong ó thiu vn
n xut kinh doanh là vn  nan gii nht. Và hin nay vn  h tr vn, h tr tài
chính i vi các DNNVV ang có rt nhiu bt cp. Trên c s xác nh vai trò và
thc trng ca các DNNVV, thc trng h tr tài chính cho các DNNVV, nhng tn ti
và nguyên nhân ca nó, lun vn  ra gii pháp nhm h tr tài chính cho các
DNNVV mt cách tt nht.
4. Phng phng nghiên cu
Phng pháp nghiên cu s dng ch yu trong lun vn này là phng pháp tng
p, phng pháp phân tích và phng pháp so sánh. Bên cnh ó, lun vn còn s
ng mt s phng pháp khác nh phng pháp thng kê, phng pháp quy np và
phng pháp din gii. Bng các phng pháp trên, lun vn ã  ra gii pháp h tr
tài chính i vi các DNNVV  Vit Nam trong giai n t nay n nm 2010.
5. Nhng kt qu thu c ca  tài
−  tài ã trình bày nhng khái nim c bn v DNNVV và các hình thc h tr
tài chính cho doanh nghip này.
− Nhng óng góp ca DNNVV trong quá trình phát trin nn kinh t Vit Nam
hin nay.
− Thc trng v mc  h tr tài chính i vi các DNNVV  Vit Nam thi
gian qua, nhng mt ã t c và nhng hn ch cn khc phc.
− ó, a ra mt s gii pháp và kin ngh nhm h tr tài chính i vi các
DNNVV  Vit Nam c hiu qu hn, gm 4 nhóm gii pháp:

vào quy mô hot ng ca doanh nghip.
Nhng nm gn ây, trên th gii xut hin mt loi mô hình doanh nghip có tên
“Doanh nghip nh và va”. Xu th này ngày càng ph bin  hu ht các nc ang
phát trin, nht là  các nc trong khu vc ASEAN, nó c xem nh là mt mô hình
kinh t mi và Vit Nam cng không nm ngoài xu hng ó.
2
Các DNNVV có li th là chi phí u t không ln, d thích nghi vi s bin i ca
th trng, phù hp vi trình  qun lý kinh doanh ca phn ln ch doanh nghip 
Vit Nam hin nay. Tuy nhiên các doanh nghip này ang gp rt nhiu khó khn c t
bên trong (nh nng lc qun lý kém, công ngh lc hu,… c bit là vn ít,…) và t
môi trng kinh doanh bên ngoài.  có th tn ti, phát trin và tin hành hot ng
kinh doanh hiu qu, các doanh nghip này rt cn s quan tâm, h tr ca Chính ph.
Nh vy, trc tiên Chính ph cn phi xác nh quy mô ca DNNVV.
Theo công vn s 681/CP–KTN ca Chính ph ban hành ngày 20/6/1998 v vic nh
ng chin lc và chính sách phát trin các DNNVV, DNNVV là doanh nghip có
 lao ng trung bình hng nm di 200 ngi và vn ng ký di 5 tng. Trong
ó doanh nghip nh có s vn di 1 tng và s lao ng di 50 ngi. Gn ây
nht, theo Nghnh s 90/2001/N–CP ngày 23/11/2001, DNNVV c nh ngha
nh sau: “Doanh nghip nh và va là c s sn xut, kinh doanh c lp, ã ng ký
theo pháp lut hin hành, có vn ng ký không quá 10 tng, hoc s lao ng trung
bình hng nm không quá 300 ngi”.
Nh vy, trong vòng 3 nm chúng ta ã có su chnh ch tiêu phân bit ranh gii
DNNVV và chc chn ây không phi là ln cui cùng; bi vì các ch tiêu này thng
xuyên thay i  phù hp vi trình  phát trin kinh t xã hi qua tng thi k.
1.1.2. Phân loi doanh nghip nh và va
Vic phân loi doanh nghip nh và va cng nh các tiêu chí phân loi ph thuc vào
t nhiu yu t; phi phù hp vi trình  phát trin, u kin và mc ích phân loi
a mi nc. Nhìn chung, cách phân loi doanh nghip  mi nc có nhiu m
khác nhau nhng vn có mt sm chung ging nhau. Ví d, vic phân loi doanh
nghip nh và va  các nc là nhm h tr các doanh nghip này phát trin  thc

USD và s lao ng thng xuyên t 20 n 300 ngi là doanh nghip va;
doanh nghip có di 20 lao ng thng xuyên là doanh nghip nh.
- Ngành thng mi: Doanh nghip va và nh là doanh nghip có doanh thu di
250.000 USD/nm. Doanh nghip có lao ng di 5 ngi c coi là doanh
nghip nh, doanh nghip có t 6 n 20 lao ng là doanh nghip va.
d. Nht Bn:
Doanh nghip nh và va c phân loi theo các khu vc
- Khu vc sn xut: Doanh nghip có di 300 lao ng và vn u t là 1 triu
USD.
- Khu vc thng mi và dch v: Doanh nghip có di 100 lao ng (i vi
doanh nghip bán buôn) hay 50 lao ng (i vi doanh nghip bán l và dch
), vn u t di 300.000 USD (i vi doanh nghip bán buôn) hay 100.000
USD (i vi doanh nghip bán l và dch v)
e. Liên minh châu Âu (EU):
DNNVV là doanh nghip có di 250 lao ng, doanh thu không vt quá 40.000
EUR hoc tng s vn hng nm không quá 27 triu EUR, có c phn không quá 25%
 mt xí nghip ln.
Tóm li,  các nc, DNNVV c phân chia theo tng ngành ngh và khác nhau
trong tng thi k. Ti các nc trên th gii, tiêu thc thng c s dng ph bin
là s lao ng thng xuyên, vn u t và doanh thu. Tiêu chí phân loi ca mi tiêu
5
thc rt khác nhau và tu thuc vào trình  phát trin kinh t xã hi ca tng nc,
trong tng thi k.
1.1.2.2. Theo quy nh  Vit Nam
 xác nh tiêu thc phân loi DNNVV  Vit Nam mt cách phù hp cn cn c vào
u kin c th ca nc ta là mt nc có trình  phát trin kinh t còn thp, nng
c qun lý còn hn ch, th trng cha tht s phát trin, cha có thc o quy mô
doanh nghip mt cách ích thc. Ngoài ra, cn tính n các yu t khác tác ng n
vic phân loi nh: mc ích phân loi, tính cht ngành ngh, a bàn.
Hin nay, Vit Nam phân loi DNNVV da vào 2 tiêu thc: lao ng thng xuyên và

lao ng rt ln vì sut u t cho mt ch làm vic ti ây thp hn rt nhiu so
i các doanh nghip ln, ch yu là do chi phí hot ng thp. ây cng là ni
thun tin nht  tip nhn s lao ng  nông thôn ra thành phang tng lên
i nm và s lao ng dôi ra t các DNNN qua vic c phn hóa, bán, khoán,
cho thuê,…
- Hai là, các DNNVV ã cung cp mt khi lng ln, a dng phong phú v sn
phm, óng góp vào s tng trng và phát trin kinh t.
Nh s phát trin ca các DNNVV mà nhiu ngành ngh truyn thng ca Vit
Nam ã c phc hi và phát trin, nhiu ngành ngh mi xut hin. Sn phm
hàng hóa ngày càng phong phú a dng. Trình  kinh doanh ca các DNNVV
ngày càng tin b hn, nhiu mt hàng ã chim lnh c th trng trong nc,
thay thc mt s mt hàng nhp khu, tham gia làm hàng xut khu. Mt s
ngành ngh nh chiu cói, hàng th công m ngh, DNNVV to ra 100% giá tr
n lng hàng hóa.
7
i nm DNNVV óng góp khong 25 - 30% GDP c nc và hn 30% giá tr
ng sn lung công nghip hàng nm. Các DNNVV ã góp phn quan trng vào
vic thay i c cu kinh t theo hng tích cc hn.
- Ba là, các DNNVV cùng vi các doanh nghip có quy mô ln có s b sung h
tr ln nhau, to ra mt nn kinh t th trng ích thc, có hiu qu, m bo cho
n kinh t tng trng và phát trin mnh m, bn vng.
Do quy mô nh, DNNVV có kh nng thay i mt hàng, chuyn hng sn xut
t cách linh hot,… i vi doanh nghip ln, DNNVV còn có th làm i lý,
 tinh, tiêu th hàng hóa hoc cung cp vt tu vào vi giá r hn, góp phn
 giá thành, nâng cao hiu qu sn xut cho doanh nghip ln.
- n là, DNNVV góp phn khai thác tim nng phong phú trong dân. Mt s các
DNNVV thành lp mang tính gia ình. Da trên nhng u th ca DNNVV nh
thành lp thu hi vn nhanh, s dng các tim nng v ngun vn lao ng và
nguyên liu sn có ti a phng, DNNVV thu hút c mt khi lng ln v
n ca các tng lp dân c.

doanh, li nhun, khu hao tài sn cnh. Các ngun thu này c coi là ngun thu
th nht. Trng hp ngân hàng hoàn toàn tin tng vào hiu qu kinh doanh, uy tín
và kh nng tr n ca ngi i vay, doanh nghip thì vic ra quyt nh cho vay hoàn
toàn ch da vào ngun thu th nht. Tuy nhiên trong trng hp ngân hàng cm thy
kh nng thu hi n t ngun thu th nht không chc chn, ngha là có th xy ra ri
ro trong vic thu hi n, thì  quyt nh cho vay, ngân hàng buc phi thit lp các
 s pháp lý ràng buc trách nhim tr n ca khách hàng t các ngun thu khác gi
là ngun thu th hai. Ngun thu th hai thông thng là giá tr tài sn ca chính ngi
9
vay vn c cm c, th chp cho ngân hàng, hoc ca bên th ba ng ra bo lãnh
cho ngi i vay vn. Mc ích ca m bo tín dng là nhm bo toàn vn trong hot
ng kinh doanh ca ngân hàng, phòng nga nhng ri ro có th xy ra cho ngân hàng
và thông qua m bo tín dng, ngân hàng có th m rng và nâng cao hot ng tín
ng ca mình.
1.2.1.2. Các hình thc m bo tín dng:
Các hình thc m bo tín dng có th phân làm hai nhóm là m bo i vt và m
o i nhân (bo lãnh).
a. m bo i vt
- Khái nim:m bo i vt là hình thc m bo mà trong ó ngân hàng, vi vai
trò là ch nc hng mt s quyn li i vi tài sn ca khách hàng nhm
làm cn c thu hi vn và lãi cho vay. Trong trng hp ngi i vay, doanh
nghip không có kh nng hoàn tr n thì ngân hàng có quyn phát mãi tài sn theo
quy nh ca pháp lut  thu hi n.
Các tài sn làm m bo tín dng phi tha mt su kin nh: thuc quyn s
u hp pháp ca khách hàng vay vn, c pháp lut cho phép chuyn nhng và
phi có th trng tiêu th.
- Các phng thc m bo i vt: Có hai phng thc m bo i vt là th
chp và cm c.
+ Th chp tài sn vay vn là vic bên vay vn (bên th chp tài sn) dùng tài sn
là bt ng sn thuc s hu ca mình m bo thc hin tr n (bao gm n

+ Bo lãnh có i vt: ngi bo lãnh em tài sn thuc s hu hp pháp ca
mình  cm c, th chp cho ngân hàng  cam kt tr n thay cho ngi i
vay.
+ Bo lãnh bng uy tín: ngi bo lãnh không th chp, cm c tài sn cho ngân
hàng mà ch cam kt tr n thay cho ngi i vay trên c s uy tín ca mình.
 lý thuyt, m bo tín dng phi là mt hình thc phòng nga ri ro trong kinh
doanh, không phi là yu t quyt nh trong vic a ra các quyt nh cho vay. Tuy
nhiên thc t Vit Nam hin nay, vn m bo tín dng c áp dng rng rãi
trong hu ht các ngân hàng thng mi, gn nh tr thành mt u kin tiên quyt
khi xét duyt cho vay, c bit là i vi các khách hàng vay vn là DNNVV, doanh
nghip ngoài quc doanh hoc cá nhân.
1.2.2. Thuê tài chính
Trong doanh nghip,  trang b tài sn cnh (các ng sn) phc v cho sn xut
kinh doanh cn da vào hai ngun vn ch yu là vn ch s hu và vn vay. Tuy
nhiên không phi doanh nghip nào cng có th tip cn c vi ngun vn vay, do
không tha mãn các u kin i vay. Mt khác, các NHTM vi ngun vn huy ng
ngn hn nên áp ng cho nhu cu vay vn ngn hn ca các doanh nghip là ch yu.
Do ó, hot ng cho thuê tài chính ra i nhm áp ng nhu cu mua tài sn cnh
a các doanh nghip, nht là các DNNVV không u kin vay vn ti các ngân
hàng.
1.2.2.1. Khái nim cho thuê tài chính (CTTC)
Theo Nghnh s 16/2001/N-CP ngày 02/05/2001 ca Chính ph:
CTTC là hot ng tín dng trung và dài hn thông qua vic cho thuê máy móc, thit
, phng tin vn chuyn và các ng sn khác trên c s hp ng cho thuê gia
bên cho thuê vi bên thuê. Bên cho thuê cam kt mua tài sn và các ng sn theo yêu
12
u ca bên thuê và nm gi quyn s hu i vi các tài sn cho thuê. Bên thuê s
ng tài sn thuê và thanh toán tin thuê trong sut thi hn thuê ã c hai bên tho
thun.
Khi kt thúc thi hn thuê, bên thuê c quyn la chn mua li tài sn thuê hoc tip

- Thi hn cho thuê: là thi gian bên thuê s dng tài sn thuê và tr tin thuê, c
bên cho thuê và bên thuê tho thun trong hp ng thuê.
1.2.2.2. Vai trò ca CTTC
- Góp phn thu hút vn u t phc v cho s nghip công nghip hóa, hin i
hóa t nc.
- Góp phn thúc y ci tin k thut, i mi dây chuyn công ngh, nâng cao
ng sut lao ng.
- ây là loi hình tài tr linh hot, c bit thích hp vi các DNNVV, giúp các
doanh nghip này phát trin i lên.
1.2.2.3. C quan qun lý Nhà nc v hot ng CTTC
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam, gi tt là Ngân hàng Nhà nc, là c quan qun lý
Nhà nc v hot ng CTTC, có nhim v cp và thu hi giy phép hot ng, ban
hành các vn bn quy nh v nghip v, qun lý, giám sát và thanh tra hot ng các
công ty CTTC ti Vit Nam.
1.2.2.4. u và nhc m ca hot ng CTTC
a. u m
14
Hot ng CTTC là mt loi hình tín dng trung và dài hn, i vi nn kinh t,
phng thc tài tr này ã a dng hóa hot ng tín dng và có nhng u m sau:
- i vi bên thuê:
+ Hot ng CTTC h tr DNNVV u t chiu sâu, máy móc, thit b... m
ng quy mô, giúp nâng cao hiu qu hot ng sn xut kinh doanh. Các
DNNVV thng ít vn t có, uy tín cha sâu rng cng nh không có tài
n th chp dn n khó có th vay vn ca các ngân hàng; do ó vic thuê
máy móc, thit b ca công ty CTTC là phng án ti u và hiu qu, hin
ang c nhiu doanh nghip thc hin.
+ Bên thuê nhn tài sn (100% vn vay) mà không phi th chp hoc ch cn
ký qu mt s tin nh tng ng 5-10% giá tr tài sn
- i vi bên cho thuê:
Trong thi hn CTTC, tài sn cho thuê vn thuc quyn s hu ca bên cho