1
LỜI MỞ ĐẦU
Trong những năm vừa qua, nền kinh tế nước ta đã đạt được nhiều thành tự quan
trọng: cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng tiến bộ, tăng trưởng ổn định
trong một thời gian khá dài… kết quả đó có sự đóng góp to lớn của các tiểu thương
thuộc các thành phần kinh tế ở nước ta.
Các tiểu thương trong thời gian qua có bước phát triển tương đối nhanh về số
lượng, sự đóng góp vào GDP ngày càng cao. Thế nhưng việc phát triển loại doanh
nghiệp này (nhất là đối với doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế tư nhân) ở nước
ta còn đang có nhiều vướng mắc cần được giải quyết. Việc đẩy mạnh phát triển các
tiểu thương trong những năm tới đang là một yêu cầu cấp thiết đối với nước ta.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, em đã đi sâu nghiên cứu và
chọn đề tài cho môn học kinh tế và quản lý công nghiệp : "Vai trò của Tiểu
thương trong hoạt động thương mại ở Việt Nam hiện nay"
Nội dung của đề án môn học gồm 3 phần:
Phần I: Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ
ở Việt Nam.
Phần II: Thực trạng vấn đề phát triển tiểu thương ở Việt Nam trong thời gian
qua
Phần III: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển các tiểu thương ở
nước ta trong thời gian tới.
Em xin chân thành cảm ơn
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
2
PHẦN I - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ VIỆC PHÁT TRIỂN TIỂU
THƯƠNG Ở VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY1. THẾ NÀO LÀ TIỂU THƯƠNG
nhằm đảm bảo tính đơn giản, thông dụng, dễ hiểu và khả thi về mặt thống kê. Với
những yêu cầu đó thì ở Việt Nam, việc lựa chọn chỉ tiêu lao động và vốn kinh
doanh ( như nhiều công trình nghiên cứu về DNV&N đề nghị) làm các chỉ tiêu xác
định quy mô doanh nghiệp là có thể chấp nhận được trong điều kiện hiện nay. Sự
lựa chọn này cũng phù hợp với thông lệ ở phần lớn các nước trên thế giới và trong
khu vực trong việc xác định DNV&N.
Ở Việt Nam hiện nay đang áp dụng nhiều trị số khác nhau về lao động và về
vốn để xác định DNV&N. Sau đây là một số thí dụ cụ thể:
- Ngân hàng Công thương Việt Nam coi DNV&N là các doanh nghiệp có dưới
500 lao động, vốn cố định dưới 10 tỷ đồng, vốn lưu động dưới 8 tỷ đồng và doanh
thu hàng tháng dưới 20 tỷ đồng.
- Liên Bộ Lao động và Tài chính coi doanh nghiệp nhỏ là có:
+ Lao động thường xuyên dưới 100 người.
+ Doanh thu hàng năm dưới 10 tỷ đồng
+ Vốn pháp định dưới 1 tỷ đồng
- Dự án VIE/US/95/004 Hỗ trợ DNV&N ở Việt Nam là doanh nghiệp có:
+ Lao động dưới 200 người
+ Vốn đăng ký dưới 0,4 triệu USD (tương đương khoảng 5 tỷ đồng Việt Nam)
- Quỹ hỗ trợ DNV&N thuộc chương trình Việt Nam EU hỗ trợ các doanh nghiệp
có số lao động từ 10-500 người và vốn điều lệ từ 50 ngàn đến 300 ngàn USD tức từ
khoảng 600 triệu đến 3,8 tỷ đồng VN.
- Quỹ phát triển nông thôn (thuộc Ngân hàng Nhà nước) coi DNV&N là các
doanh nghiệp có:
+ Giá trị tài sản không quá 2 triệu USD
+ Lao động không quá 500 người.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
4
- Tiêu chí trên được sắp đặt cho phù hợp với các mục tiêu chính sách và các tiêu
chí DNV&N sẽ biến động theo năng lực của nền kinh tế và theo ngun tắc bảo vệ
tn ti nhiu tiờu cc.
- Cỏc DNV&N nc ta phõn b khụng ng u, tp trung ch yu cỏc thnh
ph ln. Xu hng tp trung vo cỏc ngnh ớt vn thu hi vn nhanh, lói xut cao
nh thng nghip, du lch, dch v.
- Nh nc ch mi cú cỏc nh hng ln khuyn khớch DNV&N, c ch chớnh
sỏch thiu ng b, ngun lc ti chớnh ca Nh nc cũn hn ch.
2
. S CN THIT KHCH QUAN PHT TRIN TIU THNG VIT NAM
TRONG GIAI ON HIN NAY
2.1 Li th v bt li ca tiu thng:
Cỏc doanh nghip quy mụ va v nh cú nhng li th sau:
- Gn lin vi cỏc cụng ngh trung gian, l cu ni gia cụng ngh truyn thng
vi cụng ngh hin i. Cỏc DNV&N d dng v nhanh chúng i mi thit b
cụng ngh, thớch ng vi cuc cỏch mng khoa hc cụng ngh hin i.
- Quy mụ nh cú tớnh nng ng, linh hot, t do sỏng to trong sn xut kinh
doanh
- DNV&N ch cn lng vn u t ban u ớt nhng hiu qu cao v thi gian
thu hi vn nhanh.
- DNV&N cú t sut vn u t trờn lao ng thp hn nhiu so vi cỏc doanh
nghip ln, cho nờn chỳng cú hiu sut to vic lm cao hn.
- H thng t chc sn xut v qun lý cỏc DNV&N gn nh, linh hot, cụng
tỏc iu hnh mang tớnh trc tip. Quan h gia ngi lao ng v ngi qun lý
(quan h ch th) trong cỏc DNV&N khỏ cht ch.
- S ỡnh tr, thua l, phỏ sn ca cỏc DNV&N cú nh hng rt ớt hoc khụng
gõy nờn khng hong kinh t xó hi, ng thi ớt chu nh hng bi cỏc cuc
khng hong kinh t dõy chuyn.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
6
hút thêm nhiều lao động hoặc có tốc độ thu hút lao động mới cao hơn các doanh
nghiệp lớn.
Thứ tư, các DNV&N góp phần làm năng động nền kinh tế trong cơ chế thị
trường. Do lợi thế của quy mơ nhỏ là năng động, linh hoạt, sáng tạo trong kinh
doanh, cùng với hình thức tổ chức kinh doanh có sự kết hợp chun mơn hố và đa
dạng hố mềm dẻo, hồ nhịp với đòi hỏi uyển chuyển của nền kinh tế thị trường
cho nên các DNV&N có vai trò to lớn góp phần làm năng động nền kinh tế trong
cơ chế thị trường.
Thứ năm, khu vực DNV&N thu hút được khá nhiều vốn ở trong dân. Do tính
chất nhỏ lẻ dễ phân tán và u cầu về lượng vốn ban đầu khơng nhiều nên các
DNV&N có vai trò to lớn trong việc thu hút các nguồn vốn nhàn rỗi trong mọi
tầng lớp nhân dân để đầu tư vào sản xuất kinh doanh.
Thứ sáu, các DNV&N có vai trò to lớn đối với q trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế, đặc biệt đối với khu vực nơng thơn. Sự phát triển của các DNV&N ở nơng
thơn đã thúc đẩy nhanh q trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, làm cho cơng nghiệp
phát triển mạnh, đồng thời thúc đẩy các ngành thương mại – dịch vụ phát triển. Sự
phát triển của các DNV&N ở thành thị cũng góp phần làm tăng tỷ trọng khu vực
cơng nghiệp, dịch vụ và làm thu hẹp dần tỷ trọng khu vực nơng nghiệp trong cơ cấu
kinh tế quốc dân. Các DNV&N còn góp phần làm thay đổi và đa dạng hố cơ cấu
cơng nghiệp.
Thứ bảy, các DNV&N còn góp phần đáng kể vào việc thực hiện đơ thị hố phi
tập trung và thực hiện phương châm “Ly nơng bất ly hương”
Thứ tám, các DNV&N là nơi ươm mầm các tài năng kinh doanh, là nơi đào tạo,
rèn luyện các doanh nghiệp.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
8
2.3 Tớnh tt yu khỏch quan ca s xut hin, tn ti v phỏt trin cỏc tiu
Trong q trình sản xuất-kinh doanh, một số người thành đạt đã phát triển
doanh nghiệp của mình, bằng cách mở rộng quy mơ sản xuất-kinh doanh, và nhờ
vậy nhu cầu về vốn sẽ đòi hỏi nhiều hơn. Nhu cầu về vốn ngày càng tăng, nhằm
nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất-kinh doanh đã thơi thúc các nhà doanh
nghiệp, hoặc một số người cùng nhau góp vốn thành lập xí nghiệp liên doanh hoặc
phát hành cổ phiếu thành lập cơng ty cổ phần. Bằng các hình thức liên kết ngang,
dọc hoặc hỗn hợp, nhiều tập đồn kinh tế, nhiều doanh nghiệp lớn đã hình thành và
phát triển.
Nền kinh tế của một quốc gia là do tổng thể các doanh nghiệp lớn, nhỏ tạo
thành. Phần đơng các doanh nghiệp lởn trưởng thành, phát triển từ các DNV&N và
thơng qua liên kết với các DNV&N. Quy luật đi từ nhỏ lên lớn là con đường tất yếu
về sự phát triển bền vững mang tính phổ biến của đại đa số các doanh nghiệp trong
nền kinh tế thị trường và trong q trình cơng nghiệp hố. Đồng thời, sự tồn tại đan
xen và kết hợp nhiều loại quy mơ doanh nghiệp làm cho nền kinh tế mỗi nước khắc
phục được tính đơn điệu, xơ cứng, tạo nên tính đa dạng, phong phú, linh hoạt, vừa
đáp ứng các xu hướng phát triển đi lên lẫn những biến đổi nhanh chóng của thị
trường trong điều kiện của cuộc cách mạng khoa học-cơng nghệ hiện đại, đảm bảo
tính hiệu quả chung của tồn nền kinh tế.
Để cơng nghiệp hố, hiện đại hố, khơng thể khơng có các doanh nghiệp quy
mơ lớn, vốn nhiều, kỹ thuật hiện đại làm nòng cốt trong từng nghành, nhằm tạo ra
sức mạnh để có thể cạnh tranh thắng lợi trên thị trường quốc tế. Ngồi việc xây
dựng những doanh nghiệp lớn thật cần thiết chúng ta còn phải thực hiện những biện
pháp để tăng khả năng tích tụ và tập trung của các DNV&N, tạo điều kiện cho
chúng ta có thể vươn lên trở thành những doanh nghiệp lớn. Sự kết hợp các loại
quy mơ doanh nghiệp trong từng ngành, cũng như trong tồn nền kinh tế, trong đó
nhấn mạnh đến phát triển các DNV&N là phù hợp với xu thế chung và thích hợp
với điều kiện xuất phát điểm về kinh tế – xã hội ở nước ta hiện nay. Vì vậy, phát
triển mạnh mẽ các DNV&N với cơng nghệ hiện đại thích hợp nhằm thu hút nhiều
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
10
11
trong ú cú DNV&N giỳp cỏc doanh nghip ú cú nhng quyt nh ỳng n
trong chin lc sn xut v tiờu th sn phm hng hoỏ v dch v.
3.2. Nhúm nhõn t thuc mụi trng kinh doanh v s qun lý v mụ ca Nh
nc
Nhúm nhõn t ny bao gm:
Th trng: õy l nhõn t mang tớnh tng hp nht, l nhõn t hng u to mụi
trng kinh doanh cho cỏc doanh nghip. Theo ngha y thỡ th trng bao gm
c th trng yu t u vo v th tr ng u ra
Mụi trng th ch, Lut phỏp v c ch chớnh sỏch to hnh lang phỏp lý v
nhng iu kin cn thit duy trỡ v phỏt trin cỏc DNV&N. Nhõn t ny c bit
quan trng trong iu kin c ch th trng cũn nhiu bt cp, vng mc nh
nc ta hin nay.
4.NHNG NI DUNG V YấU CU PHT TRIN CC DOANH NGHIP
VA&NH VIT NAM
4.1 Nhng ni dung c bn phỏt trin DNV&N Vit Nam hin nay:
ng li i mi ca ng ta l phỏt trin kinh t hng hoỏ nhiu thnh phn,
vn hnh theo c ch th trng cú s qun lý ca nh nc theo nh hng xó hi
ch ngha, gii phúng sc sn xut xó hi, dõn ch hoỏ i sng kinh t. DNV&N
cú tim tng to ln, tim n trong cỏc thnh phn kinh t v trong nhõn dõn, ang
c khi dy v phỏt trin vi nhng ni dung c bn sau:
Th nht l phỏt trin DNV&N theo chiu rng, cú ngha l khụng ngng m
rng quy mụ, tng nhanh s lng cỏc DNV&N thụng qua cỏc hỡnh thc sau:
- a dng hoỏ cỏc hỡnh thc s hu, phỏt trin ng b cõn i cỏc loi hỡnh
DNV&N bao gm: doanh nghip nh nc, doanh nghip t nhõn, cụng ty trỏch
nhim hu hn, cụng ty c phn v h kinh t cỏ th sao cho cỏc DNV&N chim t
trng ngy cng tng trong tng s cỏc doanh nghip ca c nc.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
12
13
- Tng cng vic huy ng vn t nhiu ngun khỏc nhau, hon thin h thng
ngõn hng tớn dng m bo vn cho quỏ trỡnh tỏi sn xut m rng ca cỏc
DNV&N Vit Nam hin nay.
- Cn cú s c gng n lc t phớa chớnh quyn nh nc cỏc cp ci thin,
nõng cao s lng v cht lng h thng thit b cụng ngh, nh xng, mt bng
sn xut kinh doanh v kt cu h tng khỏc.
- y mnh cụng tỏc o to v phỏt trin ngun nhõn lc, m bo s dng hp
lý, tit kim cỏc ngun lc phỏt trin sn xut kinh doanh.
- Tng cng y mnh kh nng tip cn thụng tin ca cỏc DNV&N nc ta,
m bo thụng tin nhanh chúng, kp thi chớnh xỏc v y ỏp ng yờu cu sn
xut kinh doanh trong iu kin cnh tranh khc lit nh hin nay.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Copyright: Tài liệu đại học ©