1

T VN 

Hút đm là mt k thut công vic thng ngày ca điu dng. Hút đm
nhm gii phóng các cht tit đng hô hp, làm thông thoáng đng dn khí và
hn ch nguy c nhim trùng đng hô hp do  đng đm dãi  nhng bnh nhân
không còn kh nng t làm sch đng dn khí bng nhng đng tác ho khc, đc
bit là nhng bnh nhân phi th máy, hôn mê hoc dùng an thn liu cao.
Vic hút đm trên nhng bnh nhân đang th máy nh hng trc tip đn
s thay đi oxy hóa máu t đó có th nh hng đn kt qu điu tr cng nh đe
da tính mng ca ngi bnh, đc bit là ngi bnh nng nh: Viêm phi nng do
cúm, viêm phi ARDS, un ván th máy…
Trc đây, do ch có sonde hút đm h nên mi ln hút đm phi b máy
th ra khi bnh nhân, do vy làm gián đon quá trình th máy và làm mt PEEP
gây nh hng đn nng đ oxy trong máu ca bnh nhân, do vy vic hút đm
phi đc đc áp dng theo quy trình hút đm. Thng thi gian mt ln hút đm
không quá 15 giây đ tránh vic ngt máy th khi bnh nhân quá lâu. Tuy vy
bnh nhân vn phi chu gián đon th máy và mt PEEP làm xp li các ph nang
có xu th đóng. iu này khá nguy him đi vi các bnh nhân có tn thng phi
nng hoc ARDS đòi hi th máy vi PEEP cao. Hn na do sonde h nên vic
cm thao tác trc tip trên sonde có th làm vy bn sonde và làm gia tng t l
nhim trùng bnh vin.
Ngày nay, vi s ra đi ca sonde hút kín đã mang li nhiu tin ích và khc
phc đc nhng nhc đim ca sonde hút đm h, góp phn hn ch nhim trùng
bnh vin, góp phn mang li hiu qu trong điu tr. Trong sut quá trình hút đm
bnh nhân vn đc ni vi máy th nên không b gián đon thi gian th máy và
không mt PEEP nên ít nh hng đn oxy hóa máu bnh nhân hn.
Hin nay cha có quy trình hút đm riêng đi vi sonde hút đm kín nên các
điu dng vn áp dng quy trình hút đm h cho sonde hút đm kín. Tuy vy do
sonde hút đm kín nm trong bao kín nên vic thc hin các thao tác k thut khó

trong ph nang đy khí t phi ra ngoài. Phng thc này áp dng cho các loi
“phi thép” trc đây, hin không còn áp dng trong thc hành lâm sàng [2].
Thông khí nhân to áp lc dng: Trong thì hít vào, máy th to mt áp lc dng
đy không khí vào phi bnh nhân, trong thì th ra, máy th m thông đng dn
khí bnh nhân ra môi trng, do sc đàn hi ca phi và lng ngc bnh nhân, to
áp lc dng trong ph nang đy khí t phi ra ngoài. Phng thc này áp dng
cho hu ht các loi máy th hin nay [2].

1.1.2. Khái nim PEEP và vai trò ca PEEP
Khái nim PEEP: Bình thng khi th máy, áp lc trong thì th vào là dng đ to
chênh lch áp lc đy khí vào phi bnh nhân, thì th ra áp lc bng không. di
tác đng ca lc đàn hi ca phi và lng ngc bnh nhân to mt áp lc dng
nh đ khí t phi bnh nhân đi ra ngoài. n cui thì th ra thì áp lc trong ph
nang cân bng vi áp lc bên ngoài (bng 0) thì dòng khí th ra dng li.
Vai trò ca PEEP: Trong trng hp bnh nhân có tn thng phi nng (ARDS).
Có nhiu ph nang mt lp surfactant nên thng xuyên có xu th đóng li. Vì vy
các thy thuc phi duy trì mt áp lc dng liên tc ngay c trong thì th ra ca
4

bnh nhân đ giúp các ph nang này không đóng li, thm chí còn giúp m nhng
ph nang đã đóng ri. Áp lc dng  này gi là PEEP (Positive End Expiratory
Pressure). PEEP giúp tng s lng ph nang m, tng din tích trao đi oxy và
tng áp lc riêng phn ca oxy trong ph nang nên giúp làn tng kh nng trao đi
oxy ca phi bnh nhân.
Do vai trò đó ca PEEP, trong th máy trên các bnh nhân nng, có ARDS, cn hn
ch ti đa s rò r trên đng dn khí hoc trong quá trình hút đm, khí dung gây
mt PEEP.

1.2. Tng quan v SpO2
1.2.1. Khái nim SpO2:

ánh sáng  hai bc sóng trên, b vi x lý ca máy đo có th tính toán đc t l
hemoglobin bão hoà oxy trong máu ti t chc đó. Tuy nhiên giá tr đo này phn
ánh c t l oxyhemoglobin  c đng mch, tnh mch, mao mch nên các thit b
đo hin đi tích hp thêm c đu dò đo mch đp và ch đo s hp th các sóng ánh
sáng này ca dòng máu có mch đp (đng mch) Giá tr đo đc chính là SpO2
(Saturation pulse oxygen).

1.2.3. Mi tng quan gia SpO2 và PaO2
Phép đo SpO2 là phng pháp đo không xâm nhp. Nó đánh giá t l hemoglobin
bão hòa oxy ch không đo trc tip lng oxy trong mi th tích máu. SpO2 cho
phép phát hin sm nhng không đnh lng đc mc đ thiu oxy máu vì tng
quan gia SpO2 và PaO2 không phi là tng quan tuyn tính. Hn na đo SpO2
da vào mch đp nên khi tt huyt áp hoc khi có tình trng co mch ngoi vi quá
mnh thì đo SpO2 có th cho kt qu không chính xác. Các yu t khác nh sc t
da, sn móng tay, tình trng h nhit đ gây co mch cng có th nh hng đn kt
qu đo SpO2 [6]. Tuy vy, trong mt ngng nht đnh, gia SpO2 và PaO2 (áp lc
riêng phn oxy trong máu) có mi tng quan nht đnh nên vic đo SpO2 có th d
đoán đc PaO2 trong mt ngng nht đnh. Và vic đo SpO2 có th theo dõi liên
tc và hu nh cho kt qu ngay lp tc nên có vai trò quan trng trong theo dõi
bnh nhân th máy và theo dõi, x trí bnh nhân cp cu.

6Hình 1.1 : Tng quan gia SpO2 và PaO2 [13]

1.2.4. Theo dõi SpO2  bnh nhân th máy
 ngi bình thng, giá tr SpO2 thng trong khong 93-98%. Trên thc t,
SpO2 và PaO2 có s tng quan tng đi  mt khong nht đnh và trong
ngng đo SpO2 t 90% đn 98% thì giá tr SpO2 có tng quan gn tuyn tính vi

1.3.2. Tng quan v các loi sonde hút đm
Sonde hút đm là loi ng thông, có nhiu l bên, kích thc nh đ có th lun
quan ng ni khí qun hoc canun m khí qun vào các tiu ph qun đ hút các
cht tit đng hô hp.
Có nhiu loi ng sonde hút đm khác nhau đc áp dng trên lâm sàng
Sonde hút h không có ca s bên:

8

Hình 1.2 Sonde hút h không có ca s bên
Sonde hút h, có ca s bên:

Hình 1.3. Sonde hút h, có ca s bên Sonde hút kín: Hình 1.4. Sonde hút kín:

1.4. Các quy trình hút đm  bnh nhân th máy
Thang Long University Library
9

Hút đm  các bnh nhân th máy là thao tác loi b cht tit đng hô hp  trong
khí, ph qun bnh nhân đang th máy. Nó giúp duy trì s thông thông thoáng
đng dn khí, giúp đm bo s trao đi oxy và thi carbonic ca bnh nhân tt

 Tri mt sng vô trùng lên ngc bnh nhân đ có thêm khu vc thao tác vô
trùng
 Dùng bàn tay thun ly ng sonde hút ra khi bao, cun nó li đ không
chm vào các vt hu trùng
 Dùng bàn tay không thun vào các vic: đ nc hoc nc mui sinh lí vào
các cc cha, tháo lp ng máy th vào ng ni khí qun/ canule m khí
qun và lp sonde hút vào máy hút.
 Dùng tay không thun cài đt áp lc hút, thông thng 80-120 mmHg. Áp
lc hút ln hn có th hút các cht tit tn hn nhng li có th gây tn
thng niêm mc đng hô hp.
 Nhúng đu ng thông vào dung dch nc mui sinh lí hoc nc ct vô
trùng, bt ca s bên đ hút mt chút dung dch này vào lòng sonde hút đ
bôi trn trong lòng sonde giúp các cht tit hút qua đc d dàng.
 Nu bnh nhân đang đc th máy, làm tng oxy máu bnh nhân bng cách
chnh t l oxy trong khí th vào lên 100% hoc ngi tr th b máy th,
bóp bóng ambu vi lu lng oxy 15l/ph trong 6 nhp. Vi nhng bnh nhân
th máy có PEEP thì cng phi bóp bóng có van PEEP.
 Dùng tay không vô trùng tháo máy th khi bnh nhân, dùng tay vô trùng
nh nhàng đa sonde vào sâu trong ng ni khí qun hoc canule m khí
qun đn khi thy có cn tr.
 Tay không vô trùng cm ng máy hút và bt ca s bên, đng thi gi c
đnh đu ng ni khí qun. Tay vô trùng cm ng sonde rút ra và xoay nh
nhàng đ tránh gây tn thng niêm mc bnh nhân. ng tác hút không
đc kéo dài quá 10 giây đ tránh tình trng thiu oxy máu.
 Nên tip tc cung cp oxy gia các ln hút đ ngn nga hoc gim tình
trng thiu oxy.
 Quan sát tình trng bnh nhân trong và sau khi thao tác hút.
 Các bin chng có th xy ra trong quá trình hút đm:
+ Khi hút đm, đng thi ta hút luôn c oxy ra nên bnh nhân có th
xut hin tình trng thiu oxy, biu hin  tình trng st gim SpO2.

 Rút sonde ra 1-2 cm, bt đu hút (bng cách đy ca s bên vi sonde hút h
hoc n van hút vi sonde hút kín, trong quá trình hút va hút va xoay nh
sonde hút.
 Tin hành hút  3 t th: Nga, nghiêng phi, nghiêng trái nu có th đc
12

 Hút tráng sonde và lp li đng tác hút đn khi sch đm
 Tt máy, tháo sonde hút, ngâm vào dung dch sát khun
 Giúp bnh nhân v t th thoi mái
 Thay chai dung dch tráng sonde
 Thu dn dng c
 Ghi phiu chm sóc
Các quy trình hút đm nêu trong sách K thut điu dng và các quy trình k thut
ban hành ni b ca Bnh vin Bch Mai, cng tng t quy trình trên và đu cha
có quy trình riêng cho sonde hút đm kín, đc bit cha có quy đinh v thi gian
mt ln hút đm đi vi sonde hút đm kín.
1.5. Các nghiên cu v hút đm  bênh nhân th máy
Có mt s nghiên cu nc ngoài v tác đng ca vic hút đm đn sc cn đng
th và PEEP ni sinh nh nghiên cu ca Jean Guglielminotti và cng s [8],
nghiên cu ca Maria-del-Mar Fernández chng minh vic dùng sonde hút kín giúp
gim s tht thoát th tích, không gây st gim SpO2 đáng k và không gây bin
chng đi vi các bnh nhân dung phng thc th máy th tích [10]. Nghiên cu
ca Maurizio Cereda và cng s cng cho kt qu tng t [11]. Còn đa s các
nghiên cu khác ch yu đánh giá vai trò ca sonde hút đm kín đn vic hn ch t
l nhim trùng bnh vin, t l t vong chung.
Hin chng tôi cha tìm thy nghiên cu nào trong nc v vn đ này

Thang Long University Library
13


 Ch s v c hc phi và th máy: Bao gm các bin s: Loi máy th,
phng thc th, FiO2, PEEP trc khi hút đm, PEEP thp nht trong khi
đang hút đm  các t th nga, nghiêng phi, nghiêng trái, t đó tính ra
mc st gim PEEP trong mi ln hút đm.
 Ch s v thi gian thc hin gm các bin s: Thi gian đa sonde vào, thi
gian rút và hút đm ra,  tng t th nm nga, nghiêng phi, nghiêng trái.
Tng thi gian đ hút đm  c 3 t th:
 Ch s đ bão hòa oxy máu gm các bin s: Giá tr SpO2 sau mi ln hút
đm, t đó tính ra mc st gim SpO2 sau mi ln hút đm.
 Nhp tim ca bnh nhân: Ghi nhn nhp tim trc khi hút và sau mi ln hút
đm, t đó tính ra s thay đi nhp tim sau mi ln hút đm.
 Các bin chng (nu có) ca quá trình hút đm: mch chm, ri lon nhp
tim, co git, ngng th
2.5. X lý s liu:
Thông tin đc qun lý bng phn mm SPSS 11.5.
X lý s liu bng các thut toán thng kê, trong đó mô t các t l, giá tr trung
bình, so sánh các t l bng test Chi-square, so sánh các giá tr trung bình bng test
Student và xác đnh tng quan bng h s tng quan Peason.
2.6. o đc trong nghiên cu:
Nghiên cu thun túy mô t và phân tích các quy trình hin đang áp dng. Không
có can thip có nguy c gây hi trên bnh nhân. Các thông tin cá nhân ca bnh
nhân trong nghiên cu đc mã hóa. Thit k nghiên cu đã đc Hi đng đo
đc Bnh vin Bnh nhit đi trung ng phê duyt.
Thang Long University Library
15

CHNG 3:
KT QU
3.1. Các thông tin chung v bnh nhân
3.1.1. Tui và gii ca các bnh nhân nghiên cu


3.1.3. Các thông s th máy
Bng 3.3. Loi máy th đc s dng
Loi máy th S BN dùng T l %
Puritan Bennett 840 36 36
Drager Evita 4 32 32
Drager Savina 28 28
T-bird Vela 2 2
Esprit 1 1
Newport E150 1 1
Tng 100 100

Bng 3.4. Các phng thc thông khí nhân to đc dùng
Phng thc TKNT S BN đc dùng T l %
VCV-AC 55 55
PCV-AC 34 34
PSV 6 6
SIMV 3 3
VC+ 2 2
Tng 100 100
Thang Long University Library
17Hình 3.2. Mc FiO2 ca các bnh nhân th máy
3.2. Thi gian thc hin hút đm kín
Bng 3.6. Thi gian thc hin thao tác hút đm
T th BN khi hút Thi gian đa
sonde vào (s)
Thi gian hút đm

SpO2 trung bình p (*)
Trc hút đm 95,7 + 3,8
Sau hút t th nga 96,2 + 3,5 > 0,05
Sau hút t th nghiêng phi 95,7 + 3,9 > 0,05
Sau hút t th nghiêng trái 95,6 + 4,3 > 0,05
(*)So sánh ghép cp vi giá tr SpO2 trc khi hút đm.
Bng 3.10. nh hng ca thi gian hút đm đn SpO2
Thi gian hút Mc st gim SpO2 (%) p
< 15 s 1,0 + 4,7
15-20 s 0,8 + 3,1 >0,05
21-30s 0,9 + 4,0 >0,05
>30s 1,1 + 4,0 >0,05

Gia thi gian hút đm vi SpO2 hu nh không có mi tng quan tuyn tính
(vi R = 0,12 trong phép th tng quan Peason)

Thang Long University Library
19

Bng 3.11. Tác đng ca thi gian hút đm  nhng nhóm bnh nhân th vi
FiO2 khác nhau:
Thi gian hút đm
FiO2 (%)
< 15s 15-20s 21-30s >30s
<60 0/4 0/55 0/155 2/5
61-80 0/2 0/12 2/24 3/6
>80 0/3 1/9 5/19 6/6

3.4. Thay đi v PEEP trên bnh nhân hút đm
3.4.1. S thay đi PEEP trong khi hút đm

>30s (n= 17) 12,9 + 1,8 11,4

3.6.2. T l các tai bin xy ra
Trong 300 ln hút đm, không có trng hp nào xut hin bt k tai bin: nhp
chm, co git, chy máu, vv.
Thang Long University Library
21

CHNG 4:
BÀN LUN

4.1. Bàn lun v Các thông tin chung v bnh nhân
Trong s 100 bnh nhân đc kho sát, đa s các bnh nhân là nam gii, do các
bnh nhân đc thu thp ngu nhiên theo m toàn th nên t l này không phn ánh
điu gì riêng mà ch đn thun là t l bnh nhân nam ti thi đim đó  khoa iu
tr tích cc Bnh vin Bnh nhit đi Trung ng ch yu là nam gii
V đ tui: Cng có s phân b khá đng đu  các la tui 20-40, 41-60, và trên
60 tui. S lng các bnh nhân di 20 tui có thp hn so vi các nhóm tui khác
do Bnh vin Bnh Nhit đi Trung ng cha có khoa Nhi nên rt ít các bnh
nhân nh tui vào nhp vin, trong đó k c các bnh nhân ti khoa iu tr tích
cc.
Các mt bnh ch yu là Viêm phi (26%), Nhim khun huyt (19%) là nhng
bnh nhân có tn thng phi trc tip hoc gián tip (do ARDS). Nhng bnh
nhân này thng là có tình trng suy hô hp rt nng, đòi hi phi th máy vi FiO2
cao và PEEP cao và là nhng bnh nhân tim nng có nhng bt n v oxy máu và
nguy c tai bin khi hút đm.
V các loi máy th và phng thc th máy đc áp dng: Hu ht các bnh nhân
đu đc th máy bng các loi máy th cao cp nh Puritan Bennett 840, Drager
Evita 4, Drager Savina nên các thông s đô đc trên máy nh PEEP, FiO2 là nhy
và đáng tin cy

Tuy vy, trc khi hút đm ch có 5 bnh nhân có SpO2 di 90%. Sau ln hút th
nht (t th nga) còn 3 bnh nhân có SpO2 di 90%, có th nh vic hút đm
gii phóng bt đm dãi hoc do di tác dng ca vic tng FiO2 lên 100% trong
quá trình hút đm giúp ci thin SpO2  2 bnh nhân. Nhng sang ln hút th 2 thì
có 8 bnh nhân và ln hút th 3 có 11 bnh nhân có SpO2 di 90%. iu này có
ngha là vi nhng bnh nhân thiu oxy máu nhiu, vic kéo dài s ln hút có th
dn đn tiêu th oxy d tr ca bnh nhân và dn đn tình trng gim oxy máu.
iu này cng đúng vi nhng bnh nhân phi th vi FiO2 cao, khi đó thì kh
nng bù d tr oxy bng cách tng FiO2 lên 100% không còn hoc ch còn rt ít ý
ngha. Trong s các bnh nhân phi th vi FiO2 trên 80% thì 5/19 (26,3%) s bnh
nhân hút đm trong 21-30 giây b gim SpO2 xung di 90% và 6/6 (100%) s
bnh nhân hút đm trong thi gian trên 30 giây b gim SpO2 xung di 90%.
4.4. Bàn lun v thay đi v PEEP trên bnh nhân hút đm kín
Mc dù dùng áp lc hút 100 mm Hg (tng đng 140 cm H2O) nhng ch làm
gim PEEP trung bình xung 5 cm H2O (Cao nht gây st PEEP 20 cm H2O. iu
Thang Long University Library
23

này do khu kính sonde hút nh, do vy lu lng khí do máy hút hút ra có th thp
hn nhiu so vi dòng khí th ra ca bnh nhân, Hn na do sonde hút nm trong
long ng ni khí qun làm cn tr dòng khí th ra do vy gi cho mc st gim
PEEP tng đi thp. Tuy vy  nhng bnh nhân có thi gian hút kéo dài trên 30
giây, tình trng st gim PEEP trm trng hn (trung bình 9,2 +
5,0 cmH2O). iu
này tuy không gây mt PEEP hoàn toàn  nhng bnh nhân cài đt PEEP cao vì
mc PEEP 10 cm H2O ch tng đng mc đt PEEP  nhng trng hp ARDS
không quá trm trng (yêu cu FiO2 t 50% tr xung) [12]
4.5. Bàn lun v thay đi lâm sàng trên bnh nhân hút đm kín
Trong s các thay đi lâm sàng, hu ht các bnh nhân trong khi hút đm đu có
tng nhp tim, trong đó nhóm bnh nhân đc hút đm trong thi gian trên 30 giây

20 giây
3. Nghiên cu này vi 300 ln hút đm nên lc nghiên cu còn yu. Nên có
nhng nghiên cu ln hn v vn đ này đ đ xut quy trình hút đm trên
bnh nhân th máy bng sonde hút đm kín mt cách hoàn chnh.