Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trường học là nơi đào tạo học sinh vừa hồng vừa chuyên – chuyên về kiến
thức và hồng về đạo đức. Vì vậy, công tác chủ nhiệm lớp có một vai trò quan trọng
không kém gì công tác dạy học.
Trước tình hình đổi mới của đất nước, vấn đề phát huy tính tích cực trong
học tập cũng như hoạt động của học sinh là một trong các phương hướng cải cách
giáo dục nhằm tạo ra những con người lao động sáng tạo, làm chủ bản thân, làm
chủ đất nước – có cả đức lẫn tài. Bởi “Có đức mà không có tài – làm việc gì cũng
khó. Có tài mà không có đức là người vô dụng”.
Thật vậy, song song với việc “dạy chữ” cho các em, chúng ta cần hết sức
quan tâm đến việc “Dạy người”. Vì đây là sự nghiệp giáo dục của toàn Đảng, toàn
dân mà trong đó ngành sư phạm giữ vai trò then chốt. “Tiên học lễ – hậu học
văn”, chân lí đó được tồn tại từ bao đời nay và không bao giờ phai nhạt. Nên vấn
đề tu dưỡng đạo đức cho học sinh trong nhà trường là trách nhiệm của người thầy
làm công tác chủ nhiệm trong việc hình thành “Nhân cách” của các em. Do đó,
chúng ta cần phải làm gì để quá trình giáo dục này tiến hành một cách chu đáo, có
kế hoạch, phương pháp thích hợp nhằm xây dựng lớp học thành một đơn vị tập thể
xã hội chủ nghĩa mang tính chất giáo dục toàn diện. Phát huy khả năng tự quản, tự
giác của học sinh dưới sự chỉ đạo thống nhất về công tác chủ nhiệm của nhà
trường. Bởi lẽ đó, trong phạm vi bài viết này tôi xin thể hiện một kinh nghiệm
mang tính thiết thực đã tích lũy được qua những năm làm công tác chủ nhiệm. Rất
mong được sự trao đổi; đồng tình và góp ý xây dựng của các cấp quản lý cùng với
đội ngũ giáo viên những người làm công tác giáo dục. Tôi xin chân thành cám ơn.
Trang 1
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
Giáo viên chủ nhiệm là ai? Giáo viên chủ nhiệm phải làm gì? Phải làm như
thế nào? Và giáo viên chủ nhiệm có mong muốn gì? Những câu hỏi này có lẽ đặt
ra với những người làm giáo dục đã từ nhiều năm qua. Và tôi được biết cũng đã có
nhiều câu trả lời cho những câu hỏi này, song có lẽ những đáp án đó vẫn còn nhiều

Như vậy, giáo viên chủ nhiệm thật sự là chiếc cầu nối đa chiều trong hoạt
động học tập của học sinh. Người giáo viên chủ nhiệm là linh hồn của lớp học. Có
thể coi giáo viên chủ nhiệm là người lĩnh xướng của dàn nhạc bao gồm các nhạc
công (giáo viên) hoàn thành bản giao hưởng hình thành nhân cách toàn vẹn cho thế
Trang 2
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
hệ trẻ Nhưng làm sao để công tác chủ nhiệm của giáo viện được thành công? Câu
hỏi này đang rất cần sự đóng góp ý kiến, kinh nghiệm của các giáo viên tâm huyết.
1. Thuận lợi:
- Giáo viên chủ nhiệm cũng là giáo viên dạy bộ môn của lớp nên sẽ có điều
kiện thuận lợi trong sự theo dõi, quan sát và giáo dục nhân cách của học sinh.
- Được sự động viên, quan tâm và theo dõi kịp thời của Ban Giám Hiệu nhà
trường.
- Công nghệ thông tin phát triển, nên hầu hết phụ huynh học sinh đều có số
điện thoại riêng, sự liên lạc giữa gia đình nhà trường và giáo viên chủ nhiệm dễ
dàng hơn.
- Giáo viên chủ nhiệm có thể sử dụng lợi thế của những trang mạng xã hội
như blog, facebook để có thể gần gũi, tâm sự và định hình lí tưởng sống ở học sinh
của mình.
2. Khó khăn:
- Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, trong thời kỳ hội nhập
của đất nước, vì gánh nặng về kinh tế gia đình mà phụ huynh học sinh trông chờ
chủ yếu vào giáo viên chủ nhiệm trong việc nuôi dạy con.
- Sự du nhập nền văn hoá thời mở cửa, sự bùng nổ công nghệ thông tin làm
cho một bộ phận học sinh sử dụng Internet sai mục đích giáo dục, ảnh hưởng
không ít đến tâm sinh lí học sinh.
- Sự rỗng ruột về kiến thức của học sinh trong những năm học cấp dưới.
- Sự đua đòi chạy theo mốt sống hiện đại của một bộ phận học sinh. Sự suy
đồi đạo đức, lối sống của tầng lớp thanh thiếu niên đã ảnh hưởng không nhỏ đến
đạo đức của học sinh.

- Mặt khác, giáo viên chủ nhiệm lớp là người tập hợp ý kiến, nguyện vọng
của từng học sinh của lớp phản ánh với hiệu trưởng, với các tổ chức trong nhà
trường và với các giáo viên bộ môn. Có ý kiến cho rằng: để làm điều đó thì đội ngũ
tự quản của học sinh có thể làm được không cần đến giáo viên chủ nhiệm. Tất
nhiên ý kiến đó có phần đúng, song chưa đủ. Phải thấy được quan hệ, vị trí của
giáo viên chủ nhiệm là người thường xuyên tiếp nhận được thông tin từ học sinh
để đảm bảo tính khách quan, tính trung thực của dư luận, ý kiến của một tập thể
học sinh. Khi tiếp nhận thông tin, người giáo viên chủ nhiệm lớp xử lí kịp thời
ngay thông tin với tư cách là nhà sư phạm, điều đó có tác dụng rất lớn. Có không ít
thông tin, suy nghĩ của học sinh chỉ có thể tâm sự với giáo viên chủ nhiệm, đó là
một thực tế.
Ví dụ: những oan ức, sự hiểu lầm của thầy, cô giáo vì một lẽ nào đó. Ai là
người giúp các em giải tỏa những băn khoăn, vướng mắc trong những quan hệ như
vậy? Không ai tốt hơn là giáo viên chủ nhiệm.
- Giáo viên chủ nhiệm là cố vấn tổ chức hoạt động tự quản của tập thể học
sinh, bởi vì:
 Học sinh trung học phổ thông là những em ở lứa tuổi cuối thiếu niên và
đầu thanh niên. Lứa tuổi đang khẳng định mình, giàu ước mơ, bước đầu có kinh
nghiệm sống, có khả năng tự quản, tổ chức hoạt động tập thể… Tuy nhiên, học
sinh THPT vẫn là lứa tuổi mong muốn lớn hơn khả năng, muốn khẳng định nhưng
chưa đủ về mọi mặt kinh nghiệm, tri thức. Khi có thành công thì dễ tự tin quá mức,
ngược lại gặp những thất bại đầu tiên dễ dao động, lòng tự tin bị giảm sút… Xuất
phát từ những đặc điểm đó về tâm lý lứa tuổi, việc định hướng giáo dục đối với
học sinh trung học là rất cần thiết.
 Cố vấn là sự điều chỉnh, điều khiển tư duy thái độ, tình cảm, hành vi, hoạt
động của học sinh.Ví dụ: góp ý kiến một chương trình hoạt động của lớp, hay của
một học sinh thì đã diễn ra quá trình vừa điều chỉnh vừa điều khiển.
Trang 4
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
 Vai trò cố vấn đối với học sinh phải quán triệt được toàn diện nội dung

Với công tác chủ nhiệm tôi cũng tự hỏi “giáo viên chủ nhiệm là ai?” Và qua thực
tiễn 15 năm làm chủ nhiệm lớp, bằng trải nghiệm thực của chính mình, tôi đã
nghiệm ra rằng : giáo viên chủ nhiệm là một “Hiệu trưởng nhỏ”, giáo viên chủ
nhiệm là một “cầu nối đa năng”, giáo viên chủ nhiệm là một người bạn của các em
học sinh, giáo viên chủ nhiệm là người cha, người mẹ, người thầy (nhiều khi giáo
viên chủ nhiệm còn là “người đòi nợ”, là “lao công” trong trường…). Như vậy có
nghĩa là cùng một lúc giáo viên chủ nhiệm phải sắm rất nhiều vai, và vai nào cũng
đòi hỏi phải hoàn thành xuất sắc. Muốn vậy, giáo viên chủ nhiệm cần phải nắm
được nhiệm vụ cụ thể của từng vai.
 Với tư cách là một “ Hiệu trưởng nhỏ”, giáo viên chủ nhiệm phải quản
lí, điều hành mọi hoạt động phong trào của lớp thật khoa học và hiệu quả, phải
chịu trách nhiệm trước cấp trên về những vấn đề diễn ra trong lớp mình chủ nhiệm
(như đồng chí hiệu trưởng chịu trách nhiệm trước Sở giáo dục về mọi mặt hoạt
động của nhà trường). Như vậy giáo viên chủ nhiệm cần phải có một bộ óc kế
hoạch hóa và có tố chất của một con người hành động với các phẩm chất như:
nhiệt tình, sâu sát, cần cù, trí nhớ tốt, quan sát tinh, tâm lí giỏi, có khả năng xây
dựng đội ngũ tự quản cán bộ học sinh.
 Với tư cách là “cầu nối đa năng”, giáo viên chủ nhiệm phải giữ vững
mối liên lạc giữa gia đình các em với nhà trường, với xã hội bên ngoài, và thậm chí
là với chính các giáo viên bộ môn của lớp, với các em trong lớp với nhau. Muốn
vậy, ta phải thường xuyên trao đổi với gia đình các em và thăm dò điều tra qua
nhiều nguồn thông tin
 Cùng với hai tư cách đó, tôi còn muốn đặc biệt nhấn mạnh tới vai trò làm
bạn cùng các em học sinh ở giáo viên chủ nhiệm.
Như chúng ta đã biết, hiệu quả của giáo dục và dạy học phụ thuộc rất nhiều
vào uy tín của người thầy giáo. Học sinh có nghe, tin và làm theo thầy hay không
cũng do uy tín của thầy mà có. Vì vậy, uy tín là điều vô cùng quan trọng trong
công tác sư phạm. Nhưng làm thế nào để tạo dựng uy tín trong lòng mỗi học sinh?
Theo tôi để làm được điều đó, mỗi giáo viên phải thực sự hiểu học sinh, phải
“thâm nhập” vào thế giới bên trong của trẻ, hiểu biết tường tận về nhân cách của

cảm trước những hoàn cảnh khó khăn. Giới thiệu những mẩu chuyện, những việc
làm tốt trong cuộc sống qua báo chí, qua thông tin đại chúng, hoặc từ nhà trường…
Ngoài ra, tổ chức cho học sinh sưu tầm những bài viết về những tấm gương tiêu
biểu, đọc trước lớp. Trong quá trình dạy, giáo viên kết hợp liên hệ thực tế nhưng
không máy móc.
Ví dụ: Cuối mỗi tuần, tôi tổ chức cho lớp một tiết mục gọi là “Tư vấn tâm
lí”. Những học sinh được điểm cao hoặc có hành động tốt sẽ được ưu tiên đặt một
vài câu hỏi mà mình quan tâm với GVCN. Phạm vi trao đổi là những quan hệ xã
hội, tình cảm, những khúc mắc trong cách ứng xử trong cuộc sống v…v… Khi đó,
GVCN sẽ là người bạn, lắng nghe và trao đổi với học sinh. Từ đó giúp các em giải
quyết vấn đề. Cuối mỗi tháng, tôi tổ chức cho lớp xuống sân chơi trong giờ sinh
hoạt. Thông qua những trò chơi tập thể, giúp các em đoàn kết, yêu thương và gắn
bó với nhau hơn. Đồng thời sẽ hát mừng sinh nhật cho những học sinh có ngày
sinh trong tháng đó.
Vì tôi là giáo viên dạy môn Văn, nên tôi có lợi thế hơn trong việc kết hợp
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
Ví dụ: Thông qua bài học Sóng của Xuân Quỳnh giúp các em định hướng về
tình yêu. Qua bản Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS của C. Anna,
tôi hướng học sinh đến sự cảm thông, chia sẻ với những người không may mắn.
Qua tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu, tôi giáo dục các em
về đạo đức trong xã hội, về kĩ năng giải quyết tình huống…v…v…
- Học tập: Thường xuyên theo dõi, kiểm tra, nhắc nhở những vi phạm về học
tập. Nêu những tấm gương tốt, điển hình để động viên tinh thần, làm nguồn động
lực thúc đẩy các em yêu thích môn học, gắn bó với nhà trường.
Trang 7
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
Ví dụ: Nhiều em trong lớp do hoàn cảnh gia đình khó khăn đã có ý định
nghỉ học, tôi kể cho các em nghe câu chuyện về em Âu Mai Chi (lớp 12A1, năm
học 2012 – 2013): cha mẹ li dị và đều có gia đình riêng. Từ nhỏ em sống với bà
ngoại, thiếu tình thương của cha mẹ nhưng em đã vượt lên hoàn cảnh. Liên tục

- Phân chia các tổ, nhóm học tập trên lớp và tại nhà. Giáo viên chủ nhiệm
cần nắm chắc sở trường, sở đoàn cũng như địa bàn cư trú của từng học sinh để làm
cơ sở cho việc chia lớp thành các tổ, nhóm học tập trên lớp và ở nhà. Chú ý chia tổ
nhóm học tập theo địa bàn cư trú, gồm đầy đủ các đối tượng học sinh giỏi, khá,
trung bình, yếu, kém học sinh ngoan và chưa ngoan để các em giúp nhau học
tập, rèn luyện.
Trang 8
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
Ví dụ: Khi sắp xếp sơ đồ chỗ ngồi, tôi chú trọng phân chia trong mỗi bàn
học đều có học sinh khá, trung bình, yếu để các em có thể hễ trợ lẫn nhau torng
quá trình học tập.
- Mỗi giáo viên chủ nhiệm trước hết phải có tâm, có tấm lòng vì tình yêu
thương con người, có sự độ lượng, bao dung, đồng thời phải giỏi về tâm lý lứa
tuổi, có nhiều biện pháp giáo dục tinh tế. Cùng đó, giáo viên chủ nhiệm còn cần
am hiểu và biết cách tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
- Thầy cô giáo chủ nhiệm phải biết cách xây dựng điều hành một tập thể tự
quản. Giáo viên chủ nhiệm còn phải biết ứng xử giải quyết đúng các mối quan hệ
giữa các em học sinh với nhau, giữa học sinh với giáo viên, giữa giáo viên bộ môn
với giáo viên chủ nhiệm; giữa giáo viên chủ nhiệm với Đoàn Thanh niên, … với
cha mẹ học sinh. Và giáo viên chủ nhiệm còn cần biết động viên, biết vận động
thuyết phục. Thầy cô giáo chủ nhiệm là cầu nối quan trọng để kết nối ba môi
trường giáo dục: nhà trường, gia đình và xã hội.
- Phương châm giáo dục của bản thân tôi là “lạt mềm buộc chặt”, giáo viên
chủ nhiệm phải thực sự là người thân thiện – nhất là đối với những học sinh chưa
ngoan. Xem các em như chính con em mình để yêu thương và nhẹ nhàng gần gũi,
động viên, chia sẻ với các em mọi vui buồn trong cuộc sống từ đó sẽ giáo dục tốt
về đạo đức, tư tưởng, lối sống, ý thức rèn luyện mọi mặt cho các em
- Đặt công tác giảng dạy, một trường học được xem là thân thiện có nghĩa là
ở đó phải kích thích được niềm yêu thích của các em với tri thức, đánh thức những
khả năng tiềm tàng trong các em. Muốn làm được điều này, chúng tôi nghĩ các

 Học sinh thường xuyên vi phạm nội quy của trường lớp dù đã được nhắc
nhở.
 Học sinh có những hành vi chống đối vô lối với giáo viên.
 Học sinh có xu hướng giải quyết xung đột với bạn bè bằng vũ lực
 Học sinh có những hành động kỳ quặc, khiến cho lớp học luôn trong trạng
thái bất ổn.
 Học sinh có thái độ xem thường bạn bè, Thầy Cô…
 Học sinh thường xuyên ăn nói thô tục…
 Học sinh thường xuyên không tham gia vào các hoạt động học tập của lớp.
Các bước thực hiện để giáo dục học sinh chưa ngoan:

Tìm hiểu hoàn cảnh:
- Bất kỳ một học sinh nào, cho dù là học sinh bình thường nhất đều có
những hoàn cảnh sinh sống không giống nhau, không giống với các bạn khác
trong lớp học.
- Kinh nghiệm cho thấy: ở lứa tuổi các em cấp 3, vấn đề tiền bạc không phải
là quan trọng bậc nhất, với các em thì một gia đình hạnh phúc, yên ấm, vui vẻ
chính là điều mà các em cần nhất, do vậy, giáo viên chủ nhiệm cần phải xác định
em nào có một gia đình chưa hoàn toàn hạnh phúc, có xung đột giữa các thành
viên trong gia đình vì đấy có thể là nguyên nhân khiến cho các em trở nên "chưa
ngoan" hoặc cũng có thể trở thành "tự kỷ"…
- Đã có những gia đình trong đó, cha mẹ đều là những người thành đạt
nhưng con của họ lại là những học sinh bị gọi là "học sinh cá biệt" do người cha
và mẹ đi công tác liên tục, không có thời gian chăm sóc, gần gũi con để con có thể
tâm sự, trao đổi, để hỏi han tình hình học tập, vui chơi của con. Những học sinh
này thường sống với một người chăm sóc riêng hoặc chung sống với ông, bà và
các em sẽ cảm thấy thiếu đi bàn tay người mẹ, ánh mắt người cha…
- Người lớn chỉ biết đáp ứng đầy đủ, thậm chí là dư dả nhu cầu tiền bạc, vật
chất cho con và xem đây là điều kiện tiên quyết cho con học hành, thực sự thì
hành động này đã có thể vô tình đầy con của mình vào con đường lêu lỏng, ăn

- Trong một ngày thì các em chỉ ở trường học tối đa là 8 giờ, còn lại, các em
sống trong môi trường gia đình, xã hội xung quanh Có những em tập tành hút
thuốc do thấy người lớn hút thuốc với hình ảnh quá ư là điệu nghệ có những em
chửi thề, nói tục một cách vô thức, do đã quen nghe và cảm thấy như vậy là hay,
là sành điệu có những em quen kiểu cách ăn mặc, trang điểm cho giống với một
người lớn nào đấy, giống với diễn viên nào đấy và xem đây là hợp thời, đúng điệu.
- Do ảnh hưởng của truyền hình, phim ảnh, các em có thể chọn cho mình
một thần tượng và sống theo thần tượng ấy một cách hăm hở, vô thức lấy lối
sống, sinh hoạt, trang điểm của thần tượng ấy là điều mà mình phải làm theo…
Nếu như GVCN cập nhật kịp thời những thông tin này của xã hội thì học
sinh sẽ cảm nhận Thầy Cô của mình không lạc hậu và như vậy tiếng nói của Thầy
Cô sẽ có ảnh hưởng hơn đối với các em. Các em sẽ lắng nghe những phân tính của
Thầy Cô, Thầy Cô sẽ có nhiều cơ hội giáo dục hướng cho em phát triển tâm sinh
lý phù hợp lứa tuổi.

Tìm hiểu mối quan hệ bạn bè:
- Bạn bè, những mối quan hệ trong lớp, ngoài lớp cũng là điều mà Thầy Cô
chúng ta cần quan tâm. Các em có thể tâm sự hàng giờ với bạn mà không bao giờ
Trang 11
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
hé nửa lời với Thầy Cô về một vấn đề nào đấy, một số lớn các em học sinh xem
bạn bè mình là chuyên gia tư vấn.
- Bạn bè xấu, tốt ảnh hưởng nhiều đến nhân cách của các em, người xưa nói
"Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng" điều này hoàn toàn không sai vấn đề là ai
sẽ đen, ai sẽ sáng thì Thầy Cô phải can thiệp một cách tế nhị, đúng lúc, kịp thời.
- Và nếu như Thầy Cô trở thành người bạn của các em thì quả là không gì
tốt hơn, điều này rất khó!
- Thầy Cô có thể tạo môi trường cho các em sinh hoạt chung và từ đó nảy
sinh tình bạn tốt, hãy để cho các em phát triển tình bạn một cách tự do trong tầm
kiểm soát chừng mực của người lớn. Vấn đề này cần có sự phối hợp của gia đình

nhiều hơn ở các mặt còn yếu kém.

Xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng học sinh chưa ngoan:
Trang 12
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
Sau khi đã thực hiện các bước tìm hiểu như trên, giáo viên sẽ phân tích và
xác định nguyên nhân làm cho học sinh trở thành chưa ngoan. Nguyên nhân đó có
thể là từ:
- Gia đình có mâu thuẫn, đổ vỡ, xung đột hoặc gia đình đang gặp khó khăn.
- Bản thân học kém một vài môn học nào đó, do mất căn bản…
- Sự lôi kéo của bạn bè vào những hoạt động không thiết thực…
- Một vài Thầy Cô nào đó có những hành động khiến cho các em mất lòng
tin…
Thông thường các nguyên nhân này đi chung với nhau, chứ không đơn thuần
riêng lẻ từng nguyên nhân. Thầy Cô phải tìm ra đâu là nguyên nhân chủ yếu;
 Có thể chỉ là một phút ham chơi trò chơi điện tử, học sinh ấy đã lỡ xài hết
tiền học phí, rồi dẫn đến lo sợ, bỏ học…
 Có thể do hoàn cảnh khó khăn, các em phải đi làm thêm ban đêm, buổi
sáng mệt mỏi, buồn ngủ, không đủ sức theo học trong lớp…
 Có thể do buồn chuyện gia đình, cảm giác tự ti xuất hiện, các em cảm thấy
chán nản, mất phương hướng, tuyệt vọng,…
Từ việc xác định được nguyên nhân chủ yếu, tôi tin rằng phần việc còn lại
hoàn toàn không khó khăn với một Thầy Cô tâm huyết với nghề, có tấm lòng yêu
thương các em nhằm giúp các em có thể khắc phục những khó khăn, thay đổi
được những suy nghĩ chưa đúng, để có thể trở thành những học sinh bình thường
như bao bạn khác.
Thầy Cô hãy thông báo kịp thời cho Ban giám hiệu nhà trường tất cả các
trường hợp mà Thầy Cô cho rằng đấy là những học sinh chưa ngoan, để cùng nhau
có biện pháp phối hợp giữa các bộ phận, bộ môn.
Thầy Cô không nên tự tin cho rằng chỉ một mình thôi có đủ bản lĩnh cảm

hoặc phê phán một cách thái quá hay gay gắt dẫn đến mâu thuẫn chỉ vì thi đua của
lớp quá thấp. Điều đó lại có thể thúc đẩy việc tìm kiếm bạn bên ngoài nhà trường
(nhất là những nhóm thiếu niên hư hỏng sẽ có khả năng dẫn đến những hậu quả
đáng tiếc).
- Không vội vàng kết luận một vi phạm nào đó khi chưa tích lũy đầy đủ các
sự kiện cần quan sát nhằm tránh làm tổn thương đến tâm lý và tình cảm của các
em.
- Cần xử lí những vi phạm của tất cả học sinh trong lớp với một thái độ
nghiêm khắc, công bằng và tôn trọng học sinh, cho dù đó là cán bộ lớp hay học
sinh “chưa ngoan”. Có như vậy những em “chưa ngoan” sẽ cảm thấy giáo viên chủ
nhiệm đã tôn trọng tất cả thành viên trong lớp, không thiên vị, không hề “ghét bỏ”
mình (theo suy nghĩ của các em). Cần lưu ý: nếu nghiêm khắc quá mức sẽ dẫn đến
“phản sư phạm” và phản tác dụng.
- Giáo viên chủ nhiệm phải là người trực tiếp quan tâm, động viên các em
trên tinh thần “kiến tha lâu cũng đầy tổ”, “có công mài sắt, có ngày nên kim”, giúp
các em biết quan tâm đến bản thân, gia đình cũng như suy nghĩ đến việc chọn
nghề để các em có hoài bão, ước mơ và trở thành người hữu ích.
- Giáo viên chủ nhiệm phải dùng nhân cách, tâm huyết và trách nhiệm của
mình để tác động vào học sinh, giáo dục các em nên người. Đây chính là dùng
nhân cách để giáo dục nhân cách là vậy.

Tôi luôn tâm niệm: chúng ta hãy làm hết khả năng để ghi lại được một
hình ảnh đẹp về người thầy trong tâm trí của những học trò thân yêu.
IV. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI
Trang 14
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, đã từng gặp rất nhiều những đối
tượng học trò khác nhau, tôi dã dùng tất cả những tâm huyết của mình cùng những
biện pháp giáo dục trên nên đã để lại trong lòng các học sinh một hình ảnh giáo
viên chủ nhiệm được học sinh yêu quí và tôn trọng.

Xin được chia sẻ kinh nghiệm này với các quý thầy cô đồng nghiệp và cũng mong
nhận được những lời đóng góp chân thành để cho công tác chủ nhiệm lớp của mỗi
giáo viên được thành công hơn.
V. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
Trang 15
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
1. NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa Hiệu trưởng (Ban giám hiệu), giữa các
tổ chức trong trường, giữa các giáo viên bộ môn với tập thể học sinh lớp chủ
nhiệm. Vì vậy, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải có những yêu cầu sau:
a. Yêu cầu về phẩm chất:
- Giáo viên chủ nhiệm cần có một nhận thức đúng đắn và sâu sắc về vị trí,
yêu cầu đối với chính bản thân mình và công việc. Không chỉ trang bị cho mình
những kiến thức cần thiết cho việc giảng dạy, những vốn sống sâu sắc về con
người, cuộc đời… người giáo viên chủ nhiệm còn cần phải rèn luyện cho chính
mình đạt những phẩm chất đạo đức có tính chuẩn mực để trên cơ sở đó, mới có thể
nhắc nhở, uốn nắn học sinh. Từ hành vi, ngôn ngữ, cách cư xử, cách suy nghĩ,
đánh giá những sự việc trong cuộc sống, những thói quen trong sinh hoạt… tất cả
luôn cần được người giáo viên chủ nhiệm tự xem xét, điều chỉnh để có thể không
ngừng hoàn thiện mình trong mắt học trò. Đơn giản một sự việc là, khó có thể yêu
cầu các em gọn gàng, ngăn nắp, sống đẹp nếu bản thân người giáo viên chủ nhiệm
chưa là một “hình mẫu” đối với các em.
- Cần nhận thức rõ, giáo dục một con người là một quá trình không có điểm
cuối cùng. Đó là công việc kéo dài cả một đời người chứ không phải là chuyện của
ngày một, ngày hai. Vì thế, người giáo viên chủ nhiệm không bao giờ được chủ
quan, nóng vội. Một câu nói vô tình, một trách phạt nôn nóng, một hành xử thiếu
cân nhắc đôi khi gây tổn thương và - biết đâu đó - các em sẽ mang theo vết thương
kia thành một ám ảnh khôn nguôi! Trước mọi sai lầm, vi phạm của học sinh giáo
viên chủ nhiệm cần hết sức bình tĩnh, bao dung và độ lượng để xem xét, giải quyết,
xử lý vấn đề.

năng lực “chịu đựng” của mình. Chịu đựng những vi phạm cố tình, những thách
thức nông nổi và chịu đựng cả những nỗi bực bội, tức giận đang phải dồn nén
trong người. Cần tạo được ở các em, trước hết là sự tôn trọng và sau đó là một sự
gần gũi, cảm thông.
b. Yêu cầu về kỹ năng:
- Một trong những kỹ năng quan trọng của người giáo viên chủ nhiệm là
nắm vững tâm lý học sinh. Đặc thù của lớp tôi đang phụ trách, tuy không quá phức
tạp nhưng cũng có nhiều vấn đề cần suy nghĩ. Các em đang ở lứa tuổi còn nhiều
biến đổi tâm sinh lý. Không còn là trẻ con để cần được vỗ về chăm sóc, nhưng
cũng chưa là người lớn để tự mình giải quyết mọi tình huống. Để khẳng định mình,
các em dễ có những hành xử bột phát, bất ngờ mà chính các em cũng chưa ý thức
một cách đầy đủ hậu quả sẽ đến. Vì vậy, một sự định hướng đúng đắn để giúp các
em hình thành tính cách của mình mai này, là điều hết sức quan trọng khi các em
còn ngồi trên ghế nhà trường. Không chỉ truyền đạt kiến thức trong học tập, các em
cần được trao đổi mọi điều về chính bản thân, về những gì chân - thiện - mỹ trong
cuộc sống.
- Giáo viên chủ nhiệm có “quyền lực” trong tay nhưng không phải vì thế mà
lúc nào cũng lạm dụng nó, phải biết khi nào cứng rắn và khi nào mềm dẻo để xử lý
các tình huống. Vì thế, ngoài năng lực chuyên môn giáo viên chủ nhiệm còn là một
nhà tâm lý giỏi, hiểu thấu đáo những suy nghĩ, tâm tư của học trò. Nhiều lúc, giáo
viên chủ nhiệm phải tự đặt mình vào vị thế của học sinh để hiểu được hành vi và
thái độ của các em với cương vị là người trong cuộc. Theo tôi, làm công tác chủ
nhiệm cũng phải có “duyên”. Cái “duyên” của giáo viên chủ nhiệm là biết hòa
đồng, thân thiện với học sinh và điều quan trọng nhất là phải luôn được các em yêu
quý, trân trọng. Không chỉ có tình yêu thương, giáo viên chủ nhiệm cần xử lý linh
hoạt các tình huống xảy ra trên lớp. Cách xử lý thuyết phục được các em là phải
đạt tình và thấu lý với những giải pháp tối ưu nhất được cả tập thể tán thành và ủng
hộ. Như vậy, lúc này giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò như một quan tòa có lập
luận sắc bén, biết cầm cân nảy mực và đặc biệt là phải quang minh chính đại,
không thiên vị một ai.

- Nêu ra điều này, chúng tôi muốn khuyến nghị: lãnh đạo ngành, cán bộ
quản lý giáo dục, các Vụ ngành học cần phối hợp chỉ đạo biên soạn tài liệu nghiệp
vụ cho công tác giáo viên chủ nhiệm. Phải coi tài liệu này quan trọng như hoặc hơn
tài liệu giáo khoa bộ môn.
- Học viện Quản lý giáo dục, các Khoa quản lý các trường sư phạm, các
trường Đại học sư phạm cần phối hợp với nhau thực hiện được các lớp tập huấn về
công tác này trên cả phương pháp luận về giáo dục học và phương pháp luận về
quản lý giáo dục. Phương pháp luận về quản lý giáo dục trong các tài liệu bồi
dưỡng giáo viên chủ nhiệm hiện nay vẫn chưa đủ "độ" do vậy tài liệu còn thiếu sự
cuốn hút cần thiết.
- Nên kịp thời tổng kết các gương giáo viên làm công tác giáo viên chủ
nhiệm tốt và phổ biến các gương này đến đông đảo giáo viên các nhà trường.
- Giáo viên chủ nhiệm cần phải được quan niệm là “những người quản lý
không có dấu đỏ”, song lực lượng này lại vô cùng mạnh mẽ vì họ gần gũi với học
sinh, gia đình học sinh tạo nên nhân cách - nhân lực cho đất nước đi vào hội nhập.
- Giáo viên chủ nhiệm không thể làm một mình được mà rất cần sự đồng
lòng giúp sức của các thầy cô giáo bộ môn, của các tổ chức Đoàn thanh niên trong
Trang 18
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
nhà trường. Những lực lượng này phải thực sự thống nhất các mục tiêu, hình thức
và biện pháp hành động, tránh tình trạng “trống đánh xuôi kèn thổi ngược”. Đoàn
thanh niên, phải có những phong trào thiết thực hơn nữa với thực tế của nhà
trường.
- Đặc biệt, giáo viên chủ nhiệm mong muốn BGH quan tâm, tạo điều kiện
hết mức và nắm bắt tình hình thật cụ thể của từng lớp để cùng giáo viên chủ
nhiệm đề ra những giải pháp thiết thực, kịp thời xử lí các tình huống trong lớp chủ
nhiệm.
- Không nên xem nhẹ lực lượng này và không nên hài lòng với việc bồi
dưỡng như hiện nay. Việc cải tiến chế độ chính sách cho giáo viên chủ nhiệm cũng
nên lưu tâm hơn, đặc biệt sự khen thưởng với các giáo viên chủ nhiệm hết lòng vì

không thể quản lý điều hành và xử lý được phải báo cáo gấp với người có trách
nhiệm nơi gần nhất (BGH, Quản sinh, GVCN hoặc GVBM…) .
+ Trước khi vào mỗi tiết học phải ghi sĩ số, tên HS vắng có phép hay không
lên góc bảng phía cửa ra vào của lớp. Nếu vắng GV dạy, phải báo cáo ngay với
BGH hay Quản sinh, GVCN…
+ Thường xuyên theo dõi lịch công tác, thông báo của trường để triển khai
công việc cho lớp đúng theo yêu cầu của trường.
+ Tuyệt đối chấp hành và thực hiện những yêu cầu, mệnh lệnh của GVCN
hay người có trách nhiệm của nhà trường, hoàn thành tốt các yêu cầu mệnh lệnh
đó.
+ Hàng tuần phải báo cáo với GVCN về tình hình của lớp, đề nghị GVCN
tuyên dương những cá nhân có thành tích, tiến bộ trong học tập, tu dưỡng rèn
luyện và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao hay trách phạt những cá nhân vi phạm
nội qui qui định của trường, lớp.
+ Cùng với GVCN và cán bộ lớp dự kiến đánh giá xếp loại hạnh kiểm của
các thành viên trong lớp trước khi đề nghị Hội đồng nhà trường xét duyệt.
2/ Lớp phó : Chịu trách nhiệm trước GVCN và Hiệu trưởng về việc quản
lý, điều hành những mặt, phần việc của lớp được phân công hoặc theo lệnh của
GVCN. Cụ thể như sau:
+ Chịu trách nhiệm lập kế hoạch, phân công, điều hành thực thi và xử lý các
công việc, phần việc được giao cũng như kết quả, hiệu quả các công việc đó.
+ Tuyệt đối chấp hành và thực hiện những yêu cầu, mệnh lệnh của GVCN
hay của lớp trưởng, hoàn thành tốt các yêu cầu mệnh lệnh đó.
+ Hàng tuần phải báo cáo với GVCN về tình hình, kết quả những mặt,
những phần việc được giao, đề nghị GVCN tuyên dương hay trách phạt những cá
nhân có thành tích hay phạm lỗi trong những phần việc do mình phụ trách.
+ Cùng với GVCN và cán bộ lớp dự kiến đánh giá xếp loại hạnh kiểm của
các thành viên trong lớp trước khi đề nghị Hội đồng nhà trường xét duyệt.
+ Thay thế lớp trưởng quản lý lớp khi không có lớp trưởng (theo thứ tự: Lớp
phó phụ trách học tập, lớp phó phụ trách lao động, lớp phó phụ trách văn thể) hay

mực xanh.
+ Ghi biên bản các cuộc họp của lớp, của cán bộ lớp và của cán bộ lớp với
GVCN.
+ Thực hiện đầy đủ, nghiêm túc, chính xác các yêu cầu và mệnh lệnh của
GVCN.
Các cán bộ lớp ngoài việc thực hiện đúng, đủ các nhiệm vụ của người HS thì
phải thực hiện tốt các chức trách, nhiệm vụ theo chức danh qui định trên. Cuối mỗi
học kỳ, căn cứ mức độ kết quả, chất lượng thực hiện nhiệm vụ của người HS và
người cán bộ lớp để đánh giá, xếp loại hạnh kiểm và tuyên dương hay xử phạt theo
qui định của trường, của điều lệ do Bộ ban hành.
Trang 21
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng
Phụ lục 2: PHIẾU THEO DÕI HỌC TẬP CỦA HS
(GVCN sẽ cho HS tự điền vào phiếu thông tin vào đầu năm học)
Họ tên học sinh:……………………
Ngày tháng năm sinh: ……………
Số điện thoại cá nhân: ……………
Họ tên cha: ……………………….
Năm sinh, nghề nghiệp: ……………
Số điện thoại: ………………………
Họ tên mẹ: …………………………
Năm sinh, nghề nghiệp: ……………
Số điện thoại: ………………………
Họ tên các thành viên trong gia đình (ghi rõ năm sinh, nghề nghiệp)
1. …………………………
2. ………………………….
3. …………………………
Vẽ sơ đồ từ trường về nhà:
Trang 22
Giáo viên chủ nhiệm – Chiếc cầu nối đa năng