Sáng kiến kinh nghiệm
GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM PHẢI LÀM GÌ
TRONG VIỆC HÌNH THÀNH “NHÂN CÁCH”
CỦA HỌC SINH?
Phụ Lục
Trang
I. Nhận thức vấn đề 2
II. Những thuận lợi và khó khăn 3
III. Một số biện pháp thực hiện 4
IV. Phối hợp giữa GVCN với các lực lượng giáo dục khác 15
V. Bài học kinh nghiệm 21
VI. Kết luận 23
1
Sáng kiến kinh nghiệm
GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM PHẢI LÀM GÌ
TRONG VIỆC HÌNH THÀNH “NHÂN CÁCH”
CỦA HỌC SINH?
I. NHẬN THỨC VẤN ĐỀ
Trước tình hình đổi mới của đất nước , vấn đề phát huy tính tích cực trong học
tập cũng như hoạt động của học sinh là một trong các phương hướng cải cách giáo
dục nhằm tạo ra những con người lao động sáng tạo, làm chủ bản thân, làm chủ
đất nước – có cả đức lẫn tài. Bởi “Có đức mà không có tài – làm việc gì cũng
khó. Có tài mà không có đức là người vô dụng”.
Thật vậy, song song với việc “dạy chữ” cho các em, chúng ta cần hết sức quan
tâm đến việc: “Dạy người”. Vì đây là sự nghiệp giáo dục của toàn Đảng, toàn
dân mà trong đó ngành sư phạm giữ vai trò then chốt. Vâng ‘Tiên học lễ – hậu
học văn” chân lí đó được tồn tại từ bao đời nay và không bao giờ phai nhạt. Nên
vấn đề tu dưỡng đạo đức cho học sinh trong nhà trường là trách nhiệm của người
thầy làm công tác chủ nhiệm trong việc hình thành “Nhân Cách” của các em. Do
đó, chúng ta cần phải làm gì để quá trình giáo dục này tiến hành một cách chu
đáo, có kế hoạch, phương pháp thích hợp nhằm xây dựng lớp học thành một đơn

- Được sự nhiệt tình phối hợp chặt chẽ giữa các bậc phụ huynh với cô giáo chủ
nhiệm.
- Ngoài công tác chủ nhiệm, tôi còn giảng dạy bộ môn Toán nên thời gian gần
gũi các em tương đối nhiều.
3
Sáng kiến kinh nghiệm
2. Khó khăn
- Vẫn còn một số học sinh cá biệt chưa có ý thức trong học tập và rèn luyện đạo
đức chủ yếu do tác động từ hoàn cảnh gia đình.
- Một số ít học sinh chuyển từ nơi khác về chẳng hạn như: Thanh Hóa, Nghệ An
nên chưa quen đến ngôn ngữ và giọng nói đòa phương nên ít nhiều gặp khó
khăn trong việc tiếp thu bài trên lớp. Phần thì kinh tế gia đình không ổn đònh,
cha mẹ phải kiếm sống nên không có thời gian chăm sóc con cái.
- Trường thuộc đòa bàn phức tạp giáp ranh với Thành phố Hồ Chí Minh; giáp với
thành phố Biên Hòa nên các em dễ bò lôi kéo của bạn bè xấu, do đó gặp khó
khăn trong việc quản lý các em.
Trên đây là những thuận lợi và khó khăn khi tôi làm công tác chủ nhiệm. Nên
bản thân tôi đề ra một số biện pháp cần thiết để thực hiện.
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1. Giáo viên chủ nhiệm cần nắm chắc một số văn bản qui đònh
Như ta đã biết: “Nói có sách, mách có chứng”. Có lẽ câu nói đó nhắc nhỡ giáo
viên chúng ta cần phải nắm vững các văn bản qui đònh về nhiệm vụ của học sinh
trong nhà trường; về qui đònh khen thưởng và kỷ luật; về nội qui và cách xếp loại
2 mặt giáo dục; phổ biến đến từng đối tượng học sinh. Ngoài ra, chúng ta cần nắm
và hiểu rõ chức năng và nhiệm vụ cơ bản của giáo viên chủ nhiệm để thực hiện
công tác một cách hiệu quả; tối ưu nhất, có tính thuyết phục dựa trên những luận
cứ, luận chứng rõ ràng.
2. Giáo viên chủ nhiệm nắm chắc về đặc điểm tình hình của lớp để có
cách tổ chức, quản lý, điều phối các hoạt động
- Só số: 39. Trong đó có 20 em nữ và 19 em nam.

5
Sáng kiến kinh nghiệm
- Qua tìm hiểu sơ lược, giáo viên chủ nhiệm tiến hành sắp xếp chổ ngồi cho học
sinh (chú ý đến các học sinh có bệnh khuyết tật về mắt, tai…). Sau đó chia
thành 4 tổ. Lập sơ đồ chổ ngồi thành 3 bản: Dán ngay tại lớp 1 bản, giao cho
giám thò 1 bản, giáo viên lưu lại một bản để tiện lợi cho việ theo dõi học sinh.
3. Lập sổ chủ nhiệm
Giáo viên chủ nhiệm lập sổ chủ nhiệm theo mẫu qui đònh của nhà trường.
Trong đó, giáo viên phải thật chú ý đến việc ghi chép phải chi tiết, đầy đủ các
phần các mục theo yêu cầu. Song cần đặc biệt lưu ý:
- Theo dõi học sinh mọi mặt theo đònh kì, có nhận xét cụ thể đối với từng em.
- Ghi rõ, cụ thể số điện thoại liên lạc của gia đình học sinh (nếu có).
- Lập – ghi danh sách học sinh chia theo tổ (đòa chỉ ghi chính xác).
- Danh sách thầy cô bộ môn (họ tên, đòa chỉ, những thay đổi nếu có).
- Căn cứ vào sự sắp xếp thời khóa biểu của nhà trường mà giáo viên ghi thời
khóa biểu cho học sinh và ghi vào sổ chủ nhiệm để thông báo đến q phụ
huynh: Ngày, giờ, môn học của các em để tiện cho việc đưa rước.
- Việc dạy và tổ chức cho học sinh hoạt động học tập trong và ngoài giờ là vấn
đề quan trọng, đòi hỏi giáo viên phải lên kế hoạch thực hiện rành mạch, cụ
thể theo tuần, tháng, ngày luôn có sự thay đổi gây hứng thú cho các em. Bên
cạnh đó, cần theo dõi học sinh vi phạm. Ghi rõ:
+ Họ và tên học sinh vi phạm.
+ Lỗi học sinh vi phạm.
+ Số lần vi phạm.
+ Mức độ vi phạm dẫn đến mức độ xử lý.
+ Cam kết giữa học sinh – phụ huynh học sinh – cô chủ nhiệm.
(Có ý kiến và chữ ký của phụ huynh học sinh).
6
Sáng kiến kinh nghiệm
- Kẻ thêm bảng danh sách học sinh ở phía sau sổ theo dõi hạnh kiểm hàng tuần

nội qui của lớp, từ đó lập thành bảng điểm thi đua cá nhân trong tuần. Yêu cầu
học sinh thực hiện việc tự đánh giá xếp loại bản thân mình theo các loại A
+
(từ
100 điểm trở lên); A (90 điểm – 99 điểm), B (80 điểm – 89 điểm), C (70 điểm
– 79 điểm), D (từ 69 điểm trở xuống).
- Phân công về trực nhật lớp và trực ban trường (kéo cờ 2 em). Yêu cầu học sinh
giữ vệ sinh (trong, trước, sau lớp; kể cả chỗ ngồi và hộc bàn của mình).
- Thông báo các khoản thu đầu năm của học sinh có biên lai thu nhận và thời
hạn nộp. Nêu lên những trường hợp miễn, giảm để học sinh biết thêm chi tiết.
- Đề nghò với học sinh việc thu q lớp. Học sinh bàn bạc thảo luận và quyết
đònh. Q lớp phải do thủ q giữ có sổ ghi chép các khoản thu – chi – tồn rõ
ràng và công bố tài chính trước lớp hàng tuần.
- Điều mà giáo viên chủ nhiệm lưu ý với học sinh là mốc xét thi đua.
+ Học kỳ I: 15/09 – 15/01.
+ Học kỳ II: 20/01 – 15/05.
Phổ biến cho học sinh rõ về các mức độ và hình thức khen thưởng được trích từ
quyết đònh số 1118/QĐ của Bộ Trưởng Bộ giáo dục ký ngày 02/12/1987.
5. Tổ chức họp phụ huynh học sinh đầu năm
Với cơ chế thò trường hiện nay làm thay đổi bộ mặt của đất nước về kinh tế
cũng không ít có sự tác động tiêu cực làm sa sút về nhân cách đạo đức của con
người mà trong đó có cả học sinh chúng ta. Vâng, trên thực tế cho thấy các em ở
lứa tuổi 14 – 15 có những thay đổi về tâm sinh lý, thích bắt chước, đua đòi, thích
chơi hơn là học và cũng dễ bò lôi kéo trước những cám dỗ của bạn bè xấu. Trước
tình hình chung như vậy, nhiều bậc phụ huynh rất quan tâm lo lắng cho con em
mình. Đây cũng là nỗi bâng khuân, trăn trở của mọi người thầy từ các cấp trong
nhà trường. Cho nên việc tổ chức phiên họp phụ huynh học sinh đầu năm là vấn
8
Sáng kiến kinh nghiệm
đề cần thiết, đó là chìa khóa mở ra cánh cửa của mối liên hệ giữa gia đình – nhà

trong tiết sinh hoạt dưới cờ.
- Dựa trên các báo cáo của từng tổ, lớp trưởng, lớp phó học tập, lớp phó văn thể
mỹ, lớp phó lao động, thủ q.
- Về tổ chức: Giáo viên chủ nhiệm thống nhất yêu cầu về nội dung, hình thức
hoạt động với đội ngũ cán bộ lớp và gợi thêm vài vấn đề để các em hoạt động.
+ Tổng kết những ưu, khuyết điểm tuần qua.
+ Hướng khắc phục những mặt yếu; phát huy những mặt mạnh đã đạt được.
+ Đề ra kế hoạch cho tuần sau.
a) Hoạt động 1: Tự kiểm điểm
- Người tốt – việc tốt: Tốt mặt nào? Mức độ và hình thức khen thưởng.
- Người vi phạm khuyết điểm: Mắc thái độ sai như thế nào? Mức độ và hình
thức kỷ luật.
b) Hoạt động 2
- Tổ trưởng thu sổ tự rèn nộp lại cho giáo viên chủ nhiệm (phải có chữ ký của
phụ huynh học sinh hàng ngày).
- Lớp trưởng tổng hợp các mặt nêu trước lớp: Về học tập (lớp phó học tập báo
cáo), về chuyên cần (lớp trưởng báo cáo), về nề nếp, việc thực hiện nội qui
(đội sao đỏ báo cáo), vệ sinh (lớp phó lao động báo cáo), công khai tài chính
(thủ q báo cáo), về văn – thể – mỹ (lớp phó văn – thể – mỹ báo cáo).
 Cử thư kí lớp ghi biên bản họp hàng tuần.
- Lớp trưởng thông qua bảng xếp loại thi đua giữa các tổ – cá nhân, thông báo
trước lớp.
10
Sáng kiến kinh nghiệm
(Lớp trưởng thực hiện việc sơ kết tuần)
(Lớp phó học tập thực hiện việc sơ kết tuần)
11
Sáng kiến kinh nghiệm
Tổ Điểm trừ Điểm cộng Tổng điểm Hạng
1

(Lớp đang đóng góp ý kiến trong tiết SHCN)
- Phân công thực hiện
e) Hoạt động 5: Giáo viên chủ nhiệm trả lời những thắc mắc của học sinh khi
các em có nhu cầu. Sau đó lớp phó văn – thể – mỹ tập bài hát tập thể cho
lớp (hoặc cùng cả lớp hát).
7. Tổ chức tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp
Để thay đổi tích cực về các hoạt động, tạo ra sân chơi lành mạnh và bổ ích cho
các em nhằm giúp các em nhận thức được “Vui để học” sẽ tạo hứng thú và luôn
nghó rằng “Một ngày đến trường là một ngày vui”. Trên tin thần đó các em có ý
thức thi đua lành mạnh, thoải mái, xác đònh đúng động cơ học tập cùng rèn luyện
13
Sáng kiến kinh nghiệm
và cùng giúp đỡ nhau tiến bộ. Do vậy việc tổ chức tiết sinh hoạt ngoài giờ có ý
nghóa quan trọng trong việc thực hành theo phương pháp tích cực. Để tổ chức tiết
sinh hoạt này đạt chất lượng và hiệu quả giáo viên chủ nhiệm cần thực hiện tốt
một số công việc sau đây:
- Nắm chắc mục đích yêu cầu của từng hoạt động trong chủ điểm tháng.
- Đề ra nội dung và hình thức hoạt động.
- Chuẩn bò thật chu đáo trước khi tiến hành về các mặt như: phương tiện, tổ chức
(chú ý về phía giáo viên chủ nhiệm phải làm gì? Còn phía học sinh phải thực
hiện được những yêu cầu nào mà giáo viên giao).
- Bầu ra một thư ký ghi biên bảng và tổng kết điểm cho từng hoạt động, chọn
một em dẫn chương trình giỏi của lớp.
- Tiến hành hoạt động.
a) Hoạt động 1: Khởi động
Dẫn chương trình tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu tham dự, giới thiệu các
thành phần trong ban tổ chức, ban giám khảo, mời đại diện các tổ tham gia hoạt
động.
b) Hoạt động 2: Tiến hành hoạt động theo hình thức đã vạch ra, ví dụ như: thi
“kể chuyện”, thi “tìm hiểu…”, thi “văn nghệ”, thi “biểu diễn thời trang”, thi

làm ảnh hưởng đến học tập. Tôi tìm hiểu nguyên nhân và tìm cách liên lạc với
gia đình. Nhưng lại buồn hơn nữa khi biết em sống trong gia đình không có hạnh
phúc, cha đi làm suốt không có thời gian ở nhà, mẹ thì có chồng khác nhưng
không quan tâm cả vật chất lẫn tinh thần đối với em Phụng. Phần thì hoàn cảnh
kinh tế gia đình khó khăn: Nhà nghèo, ở nhờ trên đất Cô Dượng. Lúc ấy tôi tìm
đến nhà em, chờ và chờ mãi cũng không liên lạc được với phụ huynh. Thế thì
làm gì để giúp em vượt qua sự cám dỗ mà quay trở lại học tập. Thay vì quát mắng
em trước lớp, tôi gặp riêng em nhẹ nhàng, ân cần phân tích đúng sai theo hoàn
cảnh và tâm lí của em với mong mỏi rằng em nhìn nhận ra được vấn đề để có
hướng sửa đổi. Thật là một phép nhiệm màu, sau lần đó, mãi cho đến nay, em
Phụng rất ngoan, có tiến bộ rất đáng kể, không vi phạm nội qui. Đặc biệt là em
Phụng đi học đều, đúng giờ, lễ phép với thầy cô và được bạn bè yêu thương giúp
đỡ.
2. Phối hợp cùng phụ huynh học sinh
Giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên liên lạc, trao đổi với phụ huynh về
tình hình học tập của các em trong nhà trường (qua số điện thoại, liên lạc trực
tiếp…). Như ai cũng biết “Lúc ở nhà mẹ cũng là cô giáo” còn khi đến trường “Cô
giáo như mẹ hiền” từ lời bài hát cũng đã thể hiện được sự ân cần chăm sóc của
cô và mẹ. Chúng ta cũng đã từng là học sinh và coi cô giáo như mẹ thứ hai, đáng
16
Sáng kiến kinh nghiệm
nói hơn nữa chúng ta là những bậc làm cha, mẹ. Vậy khi đặt mình vào vò trí của
người phụ huynh, thì bản thân tôi luôn trăn trở và nghó họ mong muốn điều gì ở
người giáo viên chủ nhiệm? Chính vì thế giáo viên chủ nhiệm phải thật sự quan
tâm phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để cùng nhau tìm ra phương pháp hiệu quả
nhất nhằm hạn chế những tiêu cực làm sa sút về nhân cách đạo đức con người mà
trong đó có con em chúng ta.
Ví du: Em Trần Quốc Huy là một học sinh cá biệt lưu ban, học yếu nhưng đua
đòi, xài tiền rất nhiều, tập theo thói hư tật xấu của một số bạn ngoài trường chẳng
hạn: hút thuốc, đi xe máy ngoài đường. Bạn thường xuyên nói dối cha mẹ và thầy

đã chọn nên ít khi chú ý đến các môn như: Nhạc – Thể dục – Mỹ thuật – Giáo
dục công dân… Cho nên, nếu chúng ta không có sự liên hệ chặt chẽ với các giáo
viên bộ môn thì không theo dõ, nắm thông tin của các em về học tập, chuyên cần,
trật tự, nế nếp, tác phong làm ảnh hưởng đến chất lượng hai mặt giáo dục, khi đó
giáo dục không đảm bảo được tính chất toàn diện. Ngược lại, giáo viên bộ môn
cũng nắm, hiểu sâu sắc hơn về đối tượng học sinh của mình để có cách cư xử
18
Sáng kiến kinh nghiệm
khéo léo, có phương pháp giảng dạy thích hợp cho lớp nhằm đạt hiệu quả cao của
tiết dạy.
Ví dụ: Thông qua sổ ghi đầu bài, qua lời tâm sự của giáo viên bộ môn tiếng Anh,
tôi biết em Nguyễn Thanh Phúc có năng khiếu đặc biệt, em thích âm nhạc, biết
chơi đàn, thông minh nhưng em rất lười chép bài, học bài. Khi đó, lập tức tôi kiểm
tra tập ghi chép của em Phúc. Quả thật như vậy, vở ghi chép của em Phúc chỉ ghi
tựa bài học, có khi chẳng ghi gì vào đó. Đến nỗi tôi kiểm tra hết toàn bộ các môn
của em, thì hầu như vở nào cũng như vở nấy, bài tập cũng chẳng làm. Tôi vội
vàng liên hệ với phụ huynh, gia đình em hứa theo dõi kỹ việc học tập ở nhà của
em, còn ở lớp tôi phân công em Hồng Thương theo dõi và kiểm tra thường xuyên
việc ghi chép bài của em để báo cáo lại giáo viên chủ nhiệm. Bản thân em tự làm
cam đoan trước tập thể lớp hứa sửa đổi những sai lầm của mình. Kết quả em
Phúc có khắc phục khuyết điểm và tiến bộ rõ rệt.
Ví dụ: Trong giờ Vật Lý, Sinh học, giáo viên bộ môn nhận xét, xếp loại tiết B,
lớp ồn… Thật sự tôi rất khó xử lý cá nhân nào gây ra với lý do chung chung. Trong
cuộc họp của Ban cán sự lớp về tổng kết hàng tuần, yêu cầu Ban điều hành chỉ ra
cá nhân, tổ nào vi phạm để tiết sinh hoạt chủ nhiệm phê bình những học sinh đó
bằng hình thức cảnh cáo, nếu còn tái phạm nữa thì viết thư mời phụ huynh
(thường các em rất sợ cô chủ nhiệm mời phụ huynh; qua một số lần tâm sự cùng
các em được biết điều đó). Giáo viên chủ nhiệm xử phạt thật nghiêm khắc không
vò nể cá nhân nào? Vì thế ở những tiết sau lớp học tốt, ngoan. Đồng thời, tôi cũng
gặp giáo viên bộ môn để hiểu rõ hơn về tình hình của lớp một cách chính xác để

- Khen thưởng trước toàn trường: Do Hiệu trưởng (hoặc hiệu phó) nhà trường
biểu dương và tặng giấy khen.
- Khiển trách trước toàn trường: Những học sinh vi phạm nhiều lần, mắc thái độ
sai như: Ăn cắp, đánh nhau, đọc sách báo đồi trụy hoặc có sai phạm khác với
mức độ tương đương. Do hiệu trưởng quyết đònh.
- Khen thưởng đặc biệt: Những học sinh có thành tích cao như: Học sinh giỏi cấp
huyện trở lên, học sinh đạt giải cao Nhành cọ non; đạt huy chương trong Hội
Khỏe Phù Đổng…
- Cảnh cáo toàn trường: Những học sinh mắc khuyết điểm sau: Ăn cắp hoặc ăn
cướp trong và ngoài nhà trường, vô lễ với thầy cô…
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Qua quá trình làm công tác chủ nhiệm, với những thành quả đã gặt hái được,
bản thân tôi rút ra được bài học kinh nghiệm sau:
- Phải thương yêu, gần gũi, quan tâm lo lắng các em như những đứa con yêu q
của mình như học sinh đã nói “Cô như mẹ Âu cơ có hàng ngàn người con”.
Thiết nghó, nếu con của mình đến trường mà không chòu học, không có đạo
đức thì hậu quả thật đáng sợ, tương lai các em đi về đâu? Bởi có đi học, mở
mang tri thức thì dù ít hay nhiều chúng ta cũng góp phần xây dựng xã hội phồn
21
Sáng kiến kinh nghiệm
vinh. Vì thế hãy thể hiện hết khả năng và tinh thần trách nhiệm của mình để
việc giáo dục này đạt kết quả cao hơn.
- Một yếu tố không thể thiếu là: Tôi luôn trau dồi, tìm kiếm, trao đổi kinh
nghiệm với các bạn đồng nghiệp, xây dựng nên phương pháp giáo dục thích
hợp, kòp thời uốn nắn, sửa chữa những sai lầm của các em, giúp các em nhận
ra lỗi và có hướng khắc phục. Bên cạnh đó phát huy những tài năng sẵn có vốn
“Cây nhà, lá vườn” của các em học sinh, nâng cao ý thức tự giác, tự quản.
- Nghiêm túc – liên tục thực hiện đúng qui đònh các kế hoạch đã đề ra; nghò
quyết của lớp. Tránh tình trạng “Đầu voi, đuôi chuột”. Sẽ phản tác dụng nếu
giáo viên chủ nhiệm không thực hiện đúng yêu cầu này. Đây cũng là một yếu

Khá: 6 (0 nữ).
Trung bình, yếu: Không có học sinh nào.
VI. KẾT LUẬN
Là học sinh trung học cơ sở, các em được tu dưỡng đạo đức tốt để có cách lựa
chọn cho tương lai của mình đúng đắn và phù hợp. Bởi vậy, giáo viên cần hướng
cho các em xác đònh thái độ đúng đắn trong học tập, có hoài bảo trở thành nhân
tài trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, luôn thực hiện tốt năm
đều Bác Hồ dạy, có quyết tâm là con ngoan, trò giỏi xứng đang là Đội viên tốt,
Đoàn viên ưu tú, là cháu ngoan Bác Hồ, là công dân tốt sau này. Song để làm tốt
công tác chủ nhiệm tôi nhận thấy một số mặt mạnh đã thể hiện và vẫn còn một
số hạn chế như sau:
1. Mặt mạnh
23
Sáng kiến kinh nghiệm
- Giáo viên chủ nhiệm phát huy được vai trò cố vấn cho học sinh, phát huy được
khả năng sáng tạo của học sinh.
- Chỉ đạo trong việc kết hợp với Ban cán sự lớp.
- Chọn được lực lượng Ban cán sự điều hành có năng lực, nhiệt tình trong hoạt
động.
- Hoàn thành và thực hiện đầy đủ qui chế, hồ sơ sổ sách do Ban giám hiệu qui
đònh.
- Có tư cách, uy tín, tác phong sinh hoạt đối với học sinh.
- Xây dựng được mối quan hệ tốt giữa giáo viên và học sinh, giữa gia đình và
nhà trường.
2. Mặt hạn chế
- Đôi khi con giao khoán cho Ban cán sự (Ban tổ chức) tự sơ (tổng) kết trong các
tiết thứ 5 ngày thứ 6.
- Vẫn còn vài học sinh học yếu trong học kì I. Trong học kì II tôi cố gắng theo
dõi các em này thêm để đưa kết quả học tập đạt yêu cầu.
Trên đây là những điều tôi đã làm và mong muốn sẽ tốt hơn trong các năm
25