GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM
TRONG VIỆC QUẢN LÍ LỚP HỌC
BẰNG CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỶ LUẬT TÍCH CỰC

1. Đặt vấn đề
Như chúng ta đã biết sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước mở cửa để hội nhập cộng đồng thế giới trong nền kinh tế cạnh tranh
quyết liệt, đòi hỏi công tác giáo dục ở nước ta phải có những đổi mới sâu sắc
và toàn diện nhằm đào tạo thế hệ trẻ trở thành những người vừa tiếp thu
những tinh hoa văn hóa của nhân loại, vừa giữ gìn và phát huy bản sắc dân
tộc, vừa có khả năng tư duy sáng tạo, có tình cảm và thái độ của con người
mới xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên bên cạnh đó thì ngày càng bộc lộ những mặt
trái, gây ảnh hưởng tiêu cực tới đời sống tinh thần, sự cảm thụ văn hóa - nghệ
thuật cũng như trong tâm lý - đạo đức của các tầng lớp dân cư trong xã hội.
Những ảnh hưởng tiêu cực đó len lỏi, thẩm thấu vào mọi quan hệ xã hội, làm
sai lệch các chuẩn mực giá trị, dẫn tới sự suy thoái về đạo đức ở một bộ phận
xã hội, ảnh hưởng xấu tới thế hệ trẻ, đáng chú ý là ở lứa tuổi học sinh phổ
thông của chúng ta.
Vậy thì chúng ta có thể ngăn chặng việc suy thoái về đạo đức đó được
không? Nếu có sự cộng tác thật chặt chẽ giữa Gia đình- Nhà trường- xã hội để
thực hiện giáo dục đạo đức, để bảo vệ sự trong sạch, lành mạnh của đời sống
đạo đức cho thế hệ trẻ được hay không?
Phải chăng đẩy mạnh giáo dục đạo đức cho học sinh phổ thông là góp
phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc đấu tranh bảo vệ định hướng xã hội
chủ nghĩa? Như thế, giáo dục đạo đức cho học sinh phổ thông gắn liền với
mục tiêu và nhiệm vụ chính trị, với cuộc đấu tranh ý thức của thế hệ hiện nay.
Có thể nói, chưa bao giờ, vấn đề giáo dục đạo đức được đặt ra với
tầm quan trọng, tính cấp thiết và ý nghĩa xã hội rộng lớn như lúc này. Chăm
lo cho sự phát triển đạo đức và đời sống tinh thần lành mạnh của cộng đồng xã
1
hội là chăm lo tới tiềm lực phát triển lâu bền của cả một dân tộc. Phát triển

luật.
Theo quan điểm của Cambell – nhà tâm lí học người Anh: Kỉ luật có
nghĩa là rèn luyện cho tâm trí và nhân cách của trẻ để giúp đỡ trẻ trở thành
những người biết tự chủ và có ích cho xã hội, sự kỉ luật bao gồm : hướng dẫn
trẻ bằng cách nêu gương, khuyên dạy bằng lời nói, bằng sách vở, dạy dỗ và
giúp trẻ học thông qua kinh nghiệm vui tươi. Và hình phạt chỉ là một trong số
những biện pháp của việc kỉ luật, thậm chí còn là biện pháp kỉ luật tiêu cực
nhất.
Như vậy, theo hai cách hiểu trên ta thấy kỉ luật là những quy định và
hình phạt, song trong giáo dục cần đưa ra những kỉ luật có tác dụng giáo dục
tích cực đến người học.
b. Khái niệm biện pháp giáo dục kỉ luật tích cực
Biện pháp giáo dục kỉ luật tích cực là cách giáo dục dựa trên
nguyên tắc vì lợi ích tốt nhất của HS, không làm tổn hại đến thể xác và tinh
thần của học sinh, có sự thỏa thuận giữa giáo viên - học sinh và phù hợp với
đặc điểm tâm sinh lí học sinh.
Theo như khái niệm trên cho ta hai cách hiểu về phương pháp quản lí
lớp học bằng các biện pháp giáo dục kỉ luật tích cực . Thứ nhất, đó là biện
pháp giáo dục ý thức kỉ luật (ý thức tôn trọng nội quy trường lớp, đáp ứng
các yêu cầu của chương trình giáo dục của nhà trường) ở học sinh một cách
3
tích cực. Thứ hai, đó là biện pháp giáo dục bằng các hình thức kỉ luật có tác
động một cách tích cực đến người học.
2.2. Cơ sở thực tiễn
Chúng ta thấy được rằng hiện nay, không ít giáo viên có thói quen
giáo dục học sinh bằng cách trừng phạt thể xác: đánh học sinh bằng tay hoặc
roi, hoặc gõ vào tay, bắt học sinh dán băng keo vào miệng, tự vả vào miệng
mình khi mắc lỗi nói chuyện trong lớp, bắt học quỳ gối, úp mặt vào
tường….Còn có giáo viên trừng phạt về tinh thần bằng cách xỉ nhục, hạ thấp
nhân phẩm của học sinh như : chửi bới, xa lánh… Cụ thể như những cô bảo

thể của từng lớp.
Mỗi giáo viên chủ nhiệm sẽ căn cứ vào kinh nghiệm thực tế và tình
hình cụ thể của lớp chủ nhiệm của mình mà đưa ra nội dung hoặc hình thức
kỷ luật cho phù hợp, riêng cá nhân tôi thì tôi làm như sau:
2.3.1. Tìm hiểu và nắm vững đối tượng giáo dục
- Nhà giáo dục vĩ đại Nga Usinxki nói rằng: “muốn giáo dục con
người về mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt”
Giáo viên chủ nhiệm cần tìm hiểu và nắm vững các đặc điểm cơ bản
về tâm sinh lý, tính cách, năng lực, sức khỏe, năng lực phát triển trí tuệ, sở
thích, nguyện vọng, năng khiếu, phẩm chất đạo đức của học sinh. Về hoàn
cảnh sống, mối quan hệ với tập thể, bạn bè Qua đó để thấy mặt mạnh, mặt
yếu của từng học sinh, của tập thể lớp để phát huy và khắc phục. Trên cơ sở
đó phát hiện những yếu tố mới, những mầm mống, những nhân tố tích cực để
làm nòng cốt cho phong trào chung của lớp. Nếu như chúng ta không nắm rõ
vấn đề này thì chúng ta không thể tìm được những phương pháp phù hớp.
5
Để tìm hiểu và nắm vững đối tượng giáo dục, theo tôi thì có thể vận
dụng những cách sau:
a. Thông qua sổ điểm của năm trước, qua phiếu lý lịch đầu năm
học, trong buổi đầu tiên lớp gặp Giáo viên chủ nhiệm trước khi bước vào
năm học mới
Từ sổ điểm năm trước, phiếu lý lịch, giáo viên chủ nhiệm sẽ sơ
lược nắm bắt kịp thời đặc điểm của các em, đây cũng là cơ sở quan trọng để
giáo viên chủ nhiệm lựa chọn Ban cán sự lớp – lực lượng nòng cốt và quan
trọng hỗ trợ đắc lực cho giáo viên trong quá trình áp dụng biện pháp kỷ luật
tích cực.
b. Thông qua, giấy tờ cá nhân của học sinh (khai sinh , hộ khẩu ),
phiếu học sinh do nhà trường chuẩn bị
Từ giấy khai sinh hoặc hộ khẩu của học sinh chúng ta nắm bắt
những thông tin chính xác hơn về học sinh, kịp thời sửa chữa những sai sót về

động chung, kích thích được tinh thần trách nhiệm, sự tự giáo dục và giáo dục
lẫn nhau của các em.
Về điều này tôi đã tiến hành khảo sát và tìm ra được những điều học
sinh cần và chưa đồng ý về giáo viên chủ nhiệm, để từ đó giáo viên chủ
nhiệm rút kinh nghiệm để xây dựng được mối quan hệ tốt và nhận được sự
ủng hộ của học sinh trong quá trình quản lý lớp
2.3.3. Quản lí lớp học bằng biện pháp giáo dục ý thức tôn trọng nội qui,
kỉ luật của học sinh
a. Sự cần thiết của kỉ luật trong nhà trường và thực trạng “nhờn” kỉ
luật, coi thường nội qui của học sinh
Để điều chỉnh hành vi của người công dân, Nhà nước phải có pháp
luật; để buộc mọi người tôn trong pháp luật, cần phải có những thiết chế ,công
cụ như tòa án, nhà tù…Tương tự như thế, Nhà trường cũng cần có nội qui,
điều lệ để điều chỉnh hành vi của học sinh; cần các biện pháp kỉ luật để buộc
7
học sinh phải tôn trọng nội qui. Nội qui không chặt chẽ, kỉ luật không nghiêm
thì học sinh sẽ “nhờn”. Học sinh “nhờn” kỉ luật thì kỉ cương, nền nếp của nhà
trường sụp đổ, việc dạy và học sẽ không có chất lượng. Thực tế hiện nay có
một số học sinh hư hỏng, đến trường không phải để học tập mà để tụ tập chơi
bời, quậy phá, cúp tiết để đi chơi. Do nhiều nguyên nhân như ảo tưởng về khả
năng giáo dục, cảm hóa của nhà trường với đối tượng này; sự vô trách nhiệm
của cha mẹ học sinh, các qui định về mức độ kỉ luật quá mềm; sự e ngại ảnh
hưởng đến thành tích của nhà trường, sự nể nang về phụ huynh… nên số học
sinh này vẫn ngang nhiên tồn tại. Điều nguy hiểm là những tấm gương xấu
này lại có khả năng lây lan, lôi kéo một bộ phận học sinh cùng tham gia và
lây lan rất nhanh. Vì vậy nếu thấy kỉ luật của nhà trường nghiêm thì số học
sinh này sẽ khép mình trong khuôn khổ. Nhưng khi thấy những học sinh quậy
phá mà chẳng bị nghiêm trị thì các học sinh này sẽ đua đòi, bắt chước để cuối
cùng trở thành những học sinh hư. Do vậy, kỉ luật nghiêm khắc thì chỉ loại ra
một số học sinh hư hỏng; kỉ luật không nghiêm thì sẽ làm hư luôn những học

và chỉ tham gia ý kiến chỉ đạo khi có những sự việc ban cán bộ lớp không giải
quyết được hoặc phổ biến những chỉ đạo của ban giám hiệu.
Thứ hai là phát huy vai trò tích cực, chủ động của ban cán bộ lớp :
Phải làm cho ban cán bộ lớp thấy rằng mình không phải là kẻ thừa hành, chỉ
làm những công việc mà giáo viên chủ nhiệm sai bảo. Ban cán bộ lớp phải có
những quyền hành nhất định, phải có “tiếng nói” trong việc khen thưởng, xử
lí kỉ luật và xếp loại hạnh kiểm học sinh. Giáo viên chủ nhiệm nên động viên
ban cán bộ lớp đề xuất những biện pháp đưa lớp tiến bộ. Qua sự theo dõi của
mình, ban cán bộ lớp có quyền yêu cầu các học sinh vi phạm nội qui hoặc lơ
là học tập phải tự phê bình, kiểm điểm trước lớp… Tóm lại, vai trò của ban
cán bộ lớp là hết sức quan trọng. Nó đòi hỏi cao tính gương mẫu, tinh thần
trách nhiệm, tính trung thực, không vị nể và nhiệt tình cao của người cán bộ
lớp. Do đó việc chọn được một ban cán bộ lớp tốt là yếu tố tiên quyết để quản
lí lớp thành công. Kinh nghiệm cho thấy không phải việc để cho tập thể lớp
bầu ban cán bộ lớp bao giờ cũng tốt. Tuy phát huy dân chủ là cần thiết nhưng
thực tế học sinh thường ưa bầu những bạn vui vẻ, dễ dãi và sẵn lòng bao che
9
cho những khuyết điểm của mình trước giáo viên chủ nhiệm làm cán bộ lớp.
Vì vậy, Giáo viên chủ nhiệm nên hướng cho lớp bầu những học sinh có phẩm
chất mà mình đã lựa chọn. Nếu cần, Giáo viên chủ nhiệm trực tiếp chỉ định
các học sinh làm cán bộ lớp thì vẫn tốt hơn so với bầu cử dân chủ nhưng vẫn
không chọn được học sinh xứng đáng.
Thứ ba là phát huy yếu tố “cộng đồng trách nhiệm”: Phát huy tính
cộng đồng trách nhiệm tức là làm cho những học sinh tốt hiểu rằng chỉ mình
tốt là chưa đủ mà phải giúp cho bạn mình cùng tốt và làm cho những học sinh
chưa tốt hiểu rằng việc mình vi phạm nội qui, lười học… không chỉ mình chịu
hậu quả mà còn làm cho các bạn khác cũng bị “vạ lây”. Muốn vậy, Giáo viên
chủ nhiệm phải xây dựng nội dung và biểu điểm thi đua giữa các tổ để khen
thưởng các tổ thi đua tốt và lấy kết quả thi đua tổ để định mức tỉ lệ phần trăm
các xếp loại hạnh kiểm của những thành viên trong tổ. Ví dụ tổ xếp hạng nhất

b. Các biện pháp quản lí
Một là phát huy vai trò của cán bộ lớp và cán sự bộ môn: Có những
tiết học do giáo viên bộ môn bao quát lớp tốt nên học sinh học tập nghiêm túc
nhưng cũng có những tiết học giáo viên bộ môn “thoải mái”, học sinh thừa cơ
hội nói chuyện riêng gây mất trật tự. Ở những tiết này, vai trò và khả năng
quản lí lớp của ban cán bộ lớp sẽ được phát huy. Bằng các biện pháp như
nhắc nhở, ghi tên các học sinh làm mất trật tự để phê bình, kiểm điểm trước
lớp, ban cán bộ lớp có thể giúp lớp học ổn định. Ban cán bộ lớp theo dõi, ghi
nhận việc soạn bài, học bài cũ và phát biểu xây dựng bài của học sinh để làm
căn cứ xếp loại thi đua giữa các tổ và để biểu dương những học sinh học tốt,
phê bình kiểm điểm những học sinh không soạn bài, làm bài tập ở nhà , không
thuộc bài cũ…Ban cán bộ lớp tổ chức, phân công cho các cán sự bộ môn giúp
các bạn giải những bài tập khó và quản lí lớp để việc tự học ở 15 phút đầu
giờ có hiệu quả.
Hai là các hình thức khen thưởng và khiển trách học sinh trong
học tập: Những học sinh không soạn bài, làm bài tập, không thuộc bài cũ…
11
đều phải làm phê bình, kiểm điểm trước lớp. Cần phải đưa việc học tập vào
xếp loại hạnh kiểm học sinh. Số lần làm phê bình, kiểm điểm về học tập cũng
như về thực hiện nội qui càng nhiều thì xếp loại hạnh kiểm càng thấp. Tuy
nhiên cũng nên tạo cơ hội cho học sinh phấn đấu trong học tập. Chẳng hạn
một học sinh kiểm tra bài cũ môn này bị điểm 2 nhưng nếu đạt được điểm 8
kiểm tra miệng môn khác thì sẽ được xóa một lần kiểm điểm trong tuần đó.
Việc khen thưởng học sinh cũng cần có hình thức riêng. Thông thường chỉ có
những học sinh Giỏi, Khá được khen thưởng. Một học sinh học lực yếu mà
phấn đấu lên Trung bình thì không được khen mặc dù với học sinh đó việc đạt
được loại Trung bình là một cố gắng lớn. Bởi vậy, Giáo viên chủ cũng đừng
quyên tuyên dương cho các học sinh có tiến bộ trong học tập như từ Trung
bình lên Khá, Yếu lên Trung bình…Để việc học tập của mỗi học sinh trở
thành phong trào, Giáo viên chủ nhiệm cần cụ thể hóa các khâu học bài cũ,

cùng cần thiết.
Giáo viên nên tìm hiểu kĩ về hoàn cảnh của từng học sinh và đặc biệt chú
ý đến những học sinh có hoàn cảnh khó khăn và thiếu thốn tình cảm do cha
hoặc mẹ mất sớm, cha mẹ li hôn, gia đình bất hòa, cha mẹ thiếu sự quan tâm.
Những học sinh có hoàn cảnh này thường dễ có thái độ sống buông thả, bất
cần; vi phạm nội quy lớp học. Giáo viên lúc này không chỉ đóng vai trò là
người thầy mà còn là người bạn gần gũi, thân thiện, được học sinh tin tưởng
tâm sự, sẻ chia những khó khăn, vướng mắc của mình. Giáo viên cần lắng
nghe và gợi ý, định hướng cho học sinh giải quyết những khó khăn của mình.
Nếu mỗi giáo viên gần gũi và tạo được sự tin tưởng ở học trò thì chắc chắn sẽ
có ít hơn trường hợp vì giận gia đình, vì đổ vỡ trong chuyện tình cảm mà tìm
đến những cái chết thương tâm.
Giáo viên liên hệ, trao đổi qua điện thoại hoặc tìm đến gia đình những
học sinh có hoàn cảnh khó khăn để hiểu và có sự cảm thông đối với các em.
Giáo viên có thể thông qua trước lớp việc miễn lao động, đối với những học
13
sinh nhà xa, thể chất yếu. Cuối mỗi học kì, giáo viên gợi ý lớp trích quỹ để
khen thưởng, động viên những học sinh vượt khó vươn lên trong học tập.
2.3.7. Tổ chức các hoạt động xây dựng tập thể lớp
Một tập thể lớp tốt là một tập thể đoàn kết, thân ái, thân thiện, cởi mở,
tôn trọng nhau. Để xây dựng tập thể đó giáo viên cần tăng cường tổ chức các
hoạt động nhóm, tổ chức trò chơi hoặc hướng dẫn học sinh tự tổ chức trò chơi
trong các giờ sinh hoạt lớp. Thiết nghĩ những giờ sinh hoạt vui chơi như vậy
sẽ giúp học sinh mạnh dạn hơn, tăng cường sự gắn bó đoàn kết trong lớp học.
Giáo viên chia lớp thành 4 tổ, mỗi tổ sẽ đảm nhận nhiệm vụ tổ chức trò
chơi trong giờ sinh hoạt của từng tuần. Có phần thưởng dành cho các nhóm.
Mỗi tháng hoặc vào những dịp đặc biệt như: 20/10, 20/11, 22/12, tết,… giáo
viên có thể thiết kế trò chơi (có thể mô phỏng hoặc dựa vào những trò chơi
truyền hình như: Đường lên đỉnh Olimpia, đố vui để học Biện pháp này đã
kích thích được sự chủ động, tinh thần tham gia vào hoạt động tập thể của các

viên của trường. Hành động này sẽ bồi dưỡng tình yêu và thái độ thân thiện
với môi trường. Hơn nữa, học sinh sẽ ngày càng biết quý trọng lao động và
giá trị của lao động.
- Đọc sách
Giáo viên chủ nhiệm có thể cung cấp cho học sinh một quyển sách
hay nào đó. Trong thời gian 1 tuần học sinh phải đọc và chia sẻ những điều
mà mình đã đọc và học được ở cuốn sách đó trong giờ sinh hoạt lớp.
VD: Đối với học sinh có thái độ vô lễ với giáo viên, nói tục chửi bậy,
đánh nhau, gây mất đoàn kết trong lớp, giáo viên có thể đưa ra những chủ đề
về tình thầy trò, tình bạn hoặc hướng học sinh đến những cuốn sách Giá trị
của yêu thương, tấm lòng vàng, quà tặng cuộc sống, hay một số sách: Tinh
hoa xử thế, Nghệ thuật sống
15
VD: Đối với những học sinh lười học, ngủ hoặc làm việc riêng trong
giờ, không soạn và không ghi chép bài đầy đủ, thường xuyên nghỉ học, cúp
tiết, giáo viên hướng học sinh đến những cuốn sách: Khoa học vui, Những bài
toán dân gian đố vui, Danh nhân thế giới, Câu chuyện về các nhà khoa học…
Để đạt được hiệu quả giáo dục từ biện pháp kỉ luật này, giáo viên hướng
dẫn học sinh cách đọc, thường xuyên động viên, khích lệ học sinh, không yêu
cầu quá cao về kết quả tự đọc của các em, ghi nhận những điều học sinh đã
làm được và khen thưởng những học sinh tích cực đọc và trình bày khá tốt
trước lớp. Giáo viên có thể yêu cầu 1,2,3 học sinh cùng đọc một cuốn sách,
cùng giới thiệu về một đối tượng. Giáo viên lắng nghe, so sánh và uốn nắn lại.
Thêm nữa, giáo viên cử ra một thư kí, ghi chép lại một cách chọn lọc
những điều học sinh trình bày trước lớp, tổng hợp lại để mọi người cùng chia
sẻ. Điều này sẽ tác động mạnh vào lòng tự trọng, sự kiêu hãnh của học sinh
về những điều đã làm được. Từ đó học sinh tự xác định thái độ nghiêm túc
trong việc đọc sách.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Sau khi tôi áp dụng một số biện pháp trên ở lớp 9 tại trường THCS Ba Xa

lành mạnh, tích cực; góp phần phát triển con người một cách toàn diện, xây
dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Thiết nghĩ, mỗi phương pháp cũng như biện pháp cụ thể được đưa ra cần
được thực tiễn và thời gian kiểm chứng. Lí thuyết sẽ không còn là viển vông,
không tưởng nếu như được thực hiện một cách nghiêm túc và có sự đầu tư
xứng đáng.
17
3.2. Đề xuất và kiến nghị
Công tác chủ nhiệm đòi hỏi mỗi giáo viên chủ nhiệm cần có sự đầu tư
về thời gian và tâm sức. Vì vậy, cần tạo điều kiện, cần có sự quan tâm, động
viên kịp thời và thiết thực về cả tinh thần lẫn vật chất của nhà trường và các
cơ quan đoàn thể, để giáo viên có thể yên tâm, dành trọn tâm huyết với nghề
của mình.
* Đối với Phòng giáo dục: Thường xuyên tổ chức các hội thi về giáo
viên làm công tác chủ nhiệm giỏi.
* Đối với nhà trường: Nhà trường tạo mọi điều kiện về trang thiết bị,
đồ dùng dạy học, các tài liệu tham khảo về công tác chủ nhiệm lớp để giáo
viên làm công tác chủ nhiệm thấy rõ vai trò, trách nhiệm của mình và cần
đánh giá xếp loại hàng tuần, hàng tháng chính xác.
* Đối với giáo viên chủ nhiệm:
- Ngoài bản thân giáo viên chủ nhiệm nỗ lực phấn đấu quản lý lớp thì
giáo viên chủ nhiệm còn phải phối hợp chặt chẽ với Ban giám hiệu; chi hội
phụ huynh lớp, trường; Liên đội của trường ; các tổ chức Đoàn Thanh niên,
Công đoàn, tổ chức địa phương … trong suốt quá trình thực hiện biện pháp
giáo dục kỷ luật tích cực thì mới đạt được hiệu quả giáo dục học sinh toàn
diện.
- Giáo viên chủ nhiệm phải tạo được sự uy tín, phải có năng lực thực
sự để tạo được sự tin tưởng nơi học sinh, tạo được mối quan hệ thân thiết giữa
thầy và trò.
* Đối với chính quyền địa phương: luôn luôn tham gia vận động học