1

“ Giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục học sinh có hoàn cảnh ñặc biệt ñi
học chuyên cần.”

Như chúng ta ñã biết, giáo viên chủ nhiệm lớp trong nhà trường phổ thông có vai
trò hết sức quan trọng. Ngoài chức năng, nhiệm vụ của một giáo viên bình thường, giáo
viên chủ nhiệm còn là người quản lí toàn bộ hoạt ñộng giáo dục của lớp mình, ñặc biệt là
việc chăm lo, hình thành, nuôi dưỡng, phát triển nhân cách của học sinh. ðể làm ñược
ñiều ñó, vấn ñề ñầu tiên mà khó khăn nhất vẫn là việc giáo dục các em học sinh chưa
ngoan hoặc có hoàn cảnh ñặc biệt chưa thực hiện ñúng và ñủ nhiệm vụ của người học
sinh thành những học sinh ngoan, phát triển một cách toàn diện. Chính vì vậy, giáo viên
chủ nhiệm luôn ñược các bậc phụ huynh, học sinh nhìn nhận như người cha, người mẹ
thứ hai của học sinh bởi sự gần gũi với các em. ðối với những học sinh có biểu hiện sai
lệch, giáo viên chủ nhiệm chính là người thay mặt nhà trường uốn nắn, "kéo" các em trở
về với cái tốt ñẹp, trong sáng vốn có của lứa tuổi học trò, giúp các em học tập những
gương sáng xung quang mình ñể phát triển một cách toàn diện. ðể làm ñược ñiều này,
giáo viên chủ nhiệm truớc hết chính là một tấm gương sáng, một biểu hiện về chuẩn mực
ñạo ñức, có bản lĩnh, chuyên môn nghiệp vụ vững vàng. Rất cần ở giáo viên chủ nhiệm
còn là sự nhiệt tình, sâu sát, quan sát tinh, tâm lí giỏi, có khả năng quản lí và xây dựng
ñội ngũ các bộ học sinh của lớp. Giáo viên chủ nhiệm phải vừa là thầy vừa là bạn của các
em, là tấm gương sáng cho các em noi theo.
Năm học 2010-2011 vừa qua, tôi ñược phân công chủ nhiệm lớp 9G. Tôi ñã không
ngừng cố gắng và phấn ñấu không mệt mỏi ñể ñảm ñương sứ mạnh làm cha, làm mẹ thứ
2 của một lớp có 33 ñứa con ñang ở ñộ tuổi thay ñổi về tâm sinh lí, dễ bị sai lệch trong
hành ñộng của bản thân và các ý thức biểu hiện chưa ñúng trong học tập và rèn luyện.
Bên cạnh da số các em có ñạo ñức tốt, học tập chăm chỉ thì ñiều tôi băn khăn trăn trở
nhất là có một số em học sinh thuộc ñối tượng có hoàn cảnh gia ñình ñặc biệt khó khăn
chưa ñi học chuyên cần. ðiều này ñã làm chất lượng học tập của các em bị giảm sút, bên
cạnh ñó còn ảnh hưởng ñến nề nếp và kết quả thi ñua của lớp. Nghiêm trọng hơn, các em

nhiệm thì các em không thể vượt qua những rào cản tâm lí ñể có thể vượt lên và tiến bộ
ñược .
Với khảo sát ở ñầu học kì I thì lớp tôi có tỷ lệ chuyên cần tháng 9/2010 ñạt gần
80%, chất lượng hai mặt học lực hạnh kiểm năm lớp 8 cũng ñạt thấp, cụ thể là:
Tốt(Giỏi) Khá Trung bình Yếu Kém
TS
SL % SL % SL % SL %
Hạnh
kiểm
33 19
59,6

5
15,2
9
25,2
0

Học
lực
33 2
6,4
13
39,4
15
45,5
3
9,7

Căn cứ tình hình trên, tôi ñã thực hiện một sô giải pháp sau:

Nhà ở
xa
trường
HL HK
1 Nguyễn Phước Chung X TB TB
2 Hồ Thị Giờ X Y TB
3 Hồ Thị Hiền X Y TB
4 Hồ Thị Nan X TB TB
5 Hồ Thị Như Quỳnh X TB TB
6 Lê Quang Mỹ X Y TB
7 Phù Thị Ánh Hồng X TB TB
8 Phạm Anh Khoa X TB TB
9 Lý Thị Phương Ni X X TB TB
2. Tìm hiểu về tâm sinh lí của học sinh.
ðối với các em học sinh lớp 9 thì nhìn chung ñã có biến ñổi phức tạp về tâm
sinh lí. Các em ñang ở giai ñoạn cuối của tuổi dậy thì ñể bước sang một thời kì mới, do
ñó học sinh trong lớp có nhiều tính tình và tâm sinh lý khác nhau cho nên GVCN phải
tìm hiểu tính tình của các em ñể có các biện pháp giáo dục phù hợp. Vì vậy sau khi lập
danh sách học sinh ñi học không chuyên cần, tôi ñã tìm hiểu ñặc ñiểm biến ñổi tâm sinh
lý cụ thể của từng em ñể có cơ sở ñịnh hướng ñúng ñắn giúp các em hình thành tính cách,
giáo dục tâm sinh lí cho các em phù hợp với lứa tuổi.
3. Tìm hiểu mối quan hệ bạn bè.
Bạn bè, những mối quan hệ trong lớp, ngoài lớp cũng là ñiều mà giáo viên chủ
nhiệm cần hết sức quan tâm. Các em có thể tâm sự hàng giờ với bạn mà không bao giờ hé
nửa lời với thầy cô về một vấn ñề nào ñấy. Ông bà ta dạy: "Gần mực thì ñen, gần ñèn thì
rạng" vấn ñề là ai sẽ ñen, ai sẽ rạng thì thầy cô phải can thiệp một cách tế nhị, ñúng lúc,
kịp thời
Chính vì thế, sau khi tìm hiểu và phân loại các mối quan hệ của các em, tôi tiến
hành phân loại và chú trọng những mối quan hệ có thể là nguyên nhân gây nên việc ñi
học không chuyên cần. Sau ñó, thông qua sinh hoạt lớp và các hoạt ñộng tập thể, tạo môi

Quỳnh, em Khoa do bố mẹ ly hôn nên các em buồn chán, không thích học
Tôi ñã thông báo kịp thời cho Ban giám hiệu nhà trường tất cả các trường hợp các
em học sinh ñi học không chuyên cần; tùy vào từng hoàn cảnh học sinh cụ thể ñể phối
hợp cùng gia ñình, các thầy cô bộ môn, Thầy giáo TPT ðội, tập thể học sinh trong lớp ñể
cùng nhau phối hợp giáo dục các em, ñộng viên các em ñi học chuyên cần.
7. Cho các em rút kinh nghiệm và thể hiện mình ñể tự sửa chữa sai lầm.
Giải pháp này khá táo bạo khi tôi thử nghiệm ñể giáo dục những học sinh không ñi
học chuyên cần trong lớp. Tuy nhiên, bước ñầu tôi thấy thành công ñáng kể. Quỳnh ñã ñi
học ñều, Giờ và Hiền ñược bạn bè trong lớp giúp ñỡ ñã ñến lớp thường xuyên Tôi ñã ñể
cho các em có cơ hội thể hiện mình với các bạn và như vậy các em sẽ chủ ñộng sữa chữa

5

khuyết ñiểm ñể ñi học ñều, ñấy chính là ñộng cơ thúc ñẩy các em học tập tốt hơn nhằm
không làm xấu ñi hình ảnh của mình với các bạn.
8. Phát huy vai trò của Ban cán sự và Hội cha mẹ học sinh lớp.
Ngay từ buổi họp mặt với CMHS ñầu năm, chúng tôi ñã cùng nhau thảo luận ñể ñi
ñến thống nhất các biện pháp giáo dục các em, ñặc biệt là các em học sinh ñi học không
chuyên cần. Bên cạnh ñó việc phát huy vai trò của Ban cán sự lớp, bố trí sơ ñồ ngồi học
hợp lí, những em ñi học không chuyên cần ñược Ban cán sự và giáo viên chủ nhiệm
thống nhất phân công các bạn cán bộ lớp, chi ñội quan tâm, theo dõi, ñộng viên. Ngoài ra,
phân công kèm cặp các bạn học yếu, phát huy phong trào học tập "ðôi bạn cùng tiến". Tổ
chức vận ñộng các gia ñình, các ñoàn thể xã hội cùng phối hợp, thống nhất nội dung, mục
ñích, biện pháp giáo dục học sinh trong trường và cụm dân cư.
9. Nêu cao vai trò của gíáo viên chủ nhiệm.
9.1. Yêu cầu về phẩm chất:
Usinxki từng nói: “Nhân cách của người thầy là sức mạnh có ảnh hưởng to lớn
ñối với học sinh, sức mạnh ñó không thể thay thế bằng bất kỳ cuốn sách giáo khoa
nào, bất kỳ câu chuyện châm ngôn ñạo ñức, bất kỳ một hệ thống khen thưởng hay
trách phạt nào khác". Vả lại, theo Crupxcaia khi bàn về phụ trách thiếu nhi ñã nói: "Ai

thể thiếu của trái tim người thầy, ñặc biệt là giáo viên chủ nhiệm.
10. Kết quả:
Qua một năm thực hiện, bên cạnh thực hiện tốt các phong trào thì tỷ lệ học chuyên
ñã nâng lên rõ rệt. Chính nhờ vậy, chất lượng học tập và rèn luyện của học sinh ñã ñược
nâng lên. Một số em như Quỳnh, Hồng, Ni, Huyền ñã vươn lên học khá, giỏi. Cụ thể là
cuối năm tập thể lớp ñạt kết quả duy trì sĩ số 100% , tỉ lệ chuyên cần ñạt 97%, tập thể
lớp ñạt danh hiệu tập thể vững mạnh, lớp tiên tiến.
- Chất lượng hai mặt rèn luyện cũng tăng lên vượt bậc, cụ thể:
Tốt(Giỏi) Khá Trung bình Yếu Kém Hai
mặt
TS
SL % SL % SL % SL %
Hạnh
kiểm
33 28 84,8 5 15,2 0 0
Học
lực
33 4 12,2 15 45,6 14 42,2 0
- Các em học sinh không những ñi học chuyên cần mà còn vươn lên học khá giỏi:
T
T
Họ và tên
Gia ñình
khó khăn
về kinh tế
Gia ñình
bố mẹ ly
hôn
Mồ
côi

việc thắc mắc của học sinh một cách công khai, dân chủ, công bằng. Tạo ñược niềm tin
vững chắc cho học sinh. Trong sinh hoạt lớp luôn cởi mở ñể có mối quan hệ qua lại ñúng
mực.
2. Thực hiện tốt các quy tắc sau trong giáo dục học sinh:
2.1. Quy tắc 2H (Hiểu rõ – Hợp tác)
2.1.1. Hiểu rõ:
- Tìm hiểu tình hình của lớp thông qua giáo viên chủ nhiệm cũ. ðây là dịp ñể kiện
toàn lại ñội ngũ cán bộ lớp, bổ sung những cái chưa làm ñược và phát huy những mặt
mạnh mà lớp ñã có. Từ ñó giáo viên chủ nhiệm có thể triển khai dễ dàng kế hoạch giáo
dục học sinh “có hoàn cảnh ñặc biệt không ñi học chuyên cần” dựa trên những bao quát
khởi ñầu mà giáo viên chủ nhiệm cũ cung cấp.
- Tìm hiểu một cách hết sức tế nhị học sinh “có hoàn cảnh ñặc biệt không ñi học
chuyên cần” từ cán bộ lớp ñến cả những em thuộc “nhóm” của học sinh ñó ñể từ ñó có kế
hoạch hợp lý và phối hợp với gia ñình ñể giáo dục các em.
2.1.2. Hợp tác:
- Khi ñã tiếp xúc ñược với phụ huynh của học sinh “có hoàn cảnh ñặc biệt không
ñi học chuyên cần”, ñiều cần tránh là không nên gay gắt, dồn dập việc báo cáo và phê
bình con em họ, vì hơn ai hết họ ñã từng nghe nhiều lời ca thán và ñã biết rõ con em
mình. ðiều ñó sẽ không có tác dụng gì mà ngược lại làm mất ñi ý nghĩa của sự hợp tác,
phối hợp giáo dục. Vì vậy, cần phải giao tiếp ở một góc ñộ cởi mở một cách hết sức tâm
lý và tế nhị nhưng chân tình, tạo cho phụ huynh học sinh một sự tin tưởng, một tình cảm
gần gũi, thân mật, một thái ñộ tận tâm hợp tác ñể giáo dục con em họ trở thành người tốt.
* Quy tắc 2H sẽ giúp giáo viên chủ nhiệm hiểu và chia sẻ với gia ñình những khó
khăn trong việc dạy dỗ các em, và ngược lại gia ñình sẵn sàng hợp tác với giáo viên chủ
nhiệm ñể giáo dục con em mình suốt năm học. Vấn ñề ở ñây là các em cần phải ñược
giáo dục ñể hiểu, nhận ra và chống lại tác ñộng tiêu cực của những con người và sự việc
xấu bằng sự quan tâm của gia ñình và của giáo viên chủ nhiệm.
2.2. Quy tắc 2Q (Quan tâm – Quan sát)
2.2.1. Quan tâm:


nghiêm khắc quá mức sẽ dẫn ñến “phản sư phạm” và phản tác dụng.
2.3.2. Ngọt dịu:
- Giáo viên chủ nhiệm phải là người tận tụy với công việc, có tình yêu thương, tấm
lòng ñộ lượng và bao dung ñối với học sinh. Tuy nhiên lòng yêu thương ấy không thể pha
trộn với những nét ủy mị, mềm yếu và thiếu sự ñề ra yêu cầu nghiêm khắc ñối với các
em, mà ngược lại. Quy tắc này sẽ xóa bỏ khoảng cách, làm cho học sinh “có hoàn cảnh
ñặc biệt không ñi học chuyên cần - chưa ngoan” cảm thấy mình không bị “ghét bỏ” hay
bị “bỏ rơi.” Tình cảm thầy - trò dần ñược hình thành, tạo ñiều kiện thuận lợi cho những

9

tâm sự, những chia sẻ Khi ñó những lời ñộng viên, những ñịnh hướng của giáo viên chủ
nhiệm sẽ ñạt hiệu quả cao. Các em sẽ chuyên cần ñến lớp.
2.4. Quy tắc 2ð (ðộng viên – ðịnh hướng)
2.4.1. ðộng viên:
- Trong việc giáo dục học sinh “có hoàn cảnh ñặc biệt không ñi học chuyên cần”
thì sự ñộng viên và khuyến khích có vai trò rất quan trọng. Học sinh “có hoàn cảnh ñặc
biệt không ñi học chuyên cần” ña số là những em có học lực yếu kém, do hoàn cảnh gia
ñình dẫn ñến bất mãn, không thiết tha gì ñến học tập, hay nói cách khác, không có ñộng
cơ, ý thức học tập. Chính vì vậy giáo viên chủ nhiệm phải là người trực tiếp quan tâm,
ñộng viên các em trên tinh thần “kiến tha lâu cũng ñầy tổ”, “có công mài sắt, có ngày nên
kim”.
- Cần huy ñộng và vận hành cả guồng máy: Gia ñình - Giáo viên - ðoàn thể - Các
tổ chức xã hội - Bạn bè học sinh – và cả cá nhân học sinh “có hoàn cảnh ñặc biệt không
ñi học chuyên cần” ñể ñộng viên, hỗ trợ, giúp ñỡ các em có ñược tinh thần, ñộng cơ, và ý
thức trong rèn luyện ñạo ñức và học tập.
2.4.2. ðịnh hướng:
- Học sinh “có hoàn cảnh ñặc biệt không ñi học chuyên cần” thường là những em
không ñịnh hướng ñược mình cần phải rèn luyện những gì ñể giúp ích cho bản thân mình
ñể hoàn thành nhiệm vụ của mình là học tốt và rèn luyện tốt. Chính vì vậy giáo viên chủ

phải có sự phối hợp cả gia ñình, xã hội và nhà trường. Vai trò giáo dục của gia ñình và xã
hội giữ vị trí quan trọng, vai trò giáo dục của nhà trường mang yếu tố quyết ñịnh. Nhà
trường cần có sự phối hợp ñồng bộ giữa các bộ phận, giữa các thầy cô. Vai trò của giáo
viên chủ nhiệm là rất quan trọng, thầy cô cần có tiếng nói kịp thời ñiều chỉnh các hành vi
chưa ñúng của các em, là tấm gương cho các em noi theo. Học sinh chúng ta chỉ là những
cành cây non, ñang muốn vươn lên ñể phát triển bền vững, hãy tạo ñiều kiện cho các em
thể hiện mình, vươn lên, hãy giáo dục các em bằng thái ñộ thân thiện và tích cực. Trên
con ñò ñầy sóng gió ñưa các em cập bến tri thức ñó, người gần gũi các em nhất và cũng
là người ñược xem là chịu nhiều sóng gió nhất không ai khác ñó chính là giáo viên chủ
nhiệm lớp.
Qua ñây, tôi cũng xin có một số kiến nghị như sau:
- Nếu như truớc ñây, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm chủ yếu là ñịnh hướng,
hướng dẫn hành vi cho học sinh, thì ngày nay, ngoài công tác chuyên môn, giáo viên chủ
nhiệm còn phải kiêm thêm nhiều công việc không tên khác từ việc học ñến nề nếp, tâm tư
tình cảm, giải quyết những tình huống phát sinh trong lớp. Theo quy ñịnh của Bộ GD -
ðT, công tác chủ nhiệm chỉ ñược gói gọn trong 4 tiết/tuần. Nhưng trong thực tế, so với
khối lượng của một giáo viên chủ nhiệm phải làm thì ñây là thời gian rất ít ỏi. Vì thế ñể
ñầu tư thêm vào công tác chủ nhiệm, giáo viên buộc phải sử dụng quỹ thời gian ñáng lí
dành cho gia ñinh, cho sự nghỉ ngơi, chính vì ñiều này nên không ít giáo viên ngại khi
ñược phân công làm công tác chủ nhiệm.
- Giáo viên chủ nhiệm ñóng vai trò rất lớn trong việc hình thành nhân cách cho các
em. Chính vì vậy tôi cũng có mong muốn cơ quan quản lí giáo dục hằng năm nên dành
thời gian ñể mở các hội thảo, chuyên ñể, các lớp tập huấn riêng cho công tác chủ nhiệm.
Trên ñây là một số ý kiến của tôi trong quá trình làm công tác chủ nhiệm và trực
tiếp giáo dục các em học sinh có hoàn cảnh ñặc biệt ñi học chuyên cần. Tôi xin trân trọng

11
cảm ơn quý thầy cô và ñồng nghiệp ñã lắng nghe, mong rằng sẽ có nhiều ý kiến ñóng góp
ñể chúng ta cùng nhau hoàn thiện một cách cụ thể các biện pháp giáo dục học sinh có
hoàn cảnh ñặc biệt ñi học chuyên cần nhằm hạn chế nguy cơ bỏ học, góp phần nâng cao