1
Mục lục
Mở đầu 3
I. Khái niệm 3
1. Dư luận xã hội là gi? 3
2. Truyền thông đại chúng là gì? 4
II. Mối quan hệ giữa dư luận xã hội và truyền thông đại chúng 4
1. Truyền thông đại chúng tạo ra dư luận xã hội 4
1.1 Các mô hình ảnh hưởng 4
1.2 Cơ chế tác động của truyền thông đại chúng tới dư luận xã hội 5
2. Dư luận xã hội là nguồn cung cấp dữ liệu cho truyền thông đại chúng 6
2.1 Dư luận xã hội, nguồn sự kiện của truyền thông 6
2.2 Ý nghĩa của các cuộc điều tra dư luận xã hội đối với truyền
thông đại chúng 6
III. Thực trạng mối quan hệ giữa truyền thông đại chúng và dư luận xã
hội ở nước ta hiện nay 7
1.1 Ảnh hưởng của truyền thông đại chúng đến dư luận xã hội 7
1.2 Ảnh hưởng của dư luận xã hội đến truyền thông đại chúng 9
IV. Giải pháp phát huy vai trò của dư luận xã hội ở nước ta hiện nay 10
1. Vai trò của báo chí đối với việc phát huy sức mạnh của dư luận xã
hội 10
2. Sử dụng các kết quả nghiên cứu dư luận xã hội trong lãnh đạo và
quản lý xã hội 10
3. Tạo lập bầu không khí tâm lý – xã hội lành mạnh 11
Kết luận 12
Chú thích 13
Tài liệu tham khảo 14
2
Mở đầu:
Mối quan hệ giữa dư luận xã hội (DLXH) và truyền thông đại chúng
(TTĐC) là mối quan hệ có tính hai mặt. Thông thường, chúng ta hay nói

. Do đó, hiểu một cách chung nhất,
DLXH là ý kiến còn lại sau quá trình thảo luận trao đổi trong xã hội. Nói
cách khác, nó là kết quả của quá trình thảo luận xã hội. Nếu dựa vào các
cách phân loại chủ thể và khách thể của DLXH, ta có thể hiểu DLXH là
những thái độ, những cảm xúc, hay các ý tưởng của một bộ phận lớn người
dân về những vấn đề công chúng quan tâm. Dưới sự lý giải của nhà truyền
thông, “DLXH được cho là hiệu quả tức thì của truyền thông đại chúng.
DLXH tích cực là một điều kiện dẫn đến ổn định chính trị xã hội. Từ
DLXH sẽ dần dẫn đến các hành vi xã hội rộng lớn, tạo sức ép thúc đẩy, tạo
ra những khuôn khổ bắt buộc đối với việc nhận thức và giải quyết các vấn
đề chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội
[3]
. Truyền thông đại chúng (mass
media) là kênh có vai trò quan trọng trong việc thảo luận xã hội vì nó có
khả năng tập hợp, thu hút đông đảo công chúng tham gia.
2. Truyền thông đại chúng là gì?
Truyền thông là hoạt động truyền phát và trao đổi thông tin giữa
người với người nhằm đạt được sự hiểu biết và tạo ra sự giao tiếp, liên kết
xã hội
[4]
. Truyền thông đại chúng được hiểu là một quá trình truyền đạt
thông tin đến các nhóm cộng đồng đông đảo trong xã hội thông qua các
phương tiện truyền thông đại chúng. Các phương tiện truyền thông đại
chúng bao gồm báo, tạp chí, phát thanh, truyền hình, sách, phim, video,
internet.
II. Mối quan hệ giữa dư luận xã hội và truyền thông đại chúng:
1. Truyền thông đại chúng tạo ra dư luận xã hội:
1.1 Các mô hình ảnh hưởng:
Hiện nay có ba mô hình ảnh hưởng. Thứ nhất là mô hình ảnh hưởng
mạnh (tiêu biểu là “Lý thuyết những viên đạn thần kỳ”), phổ biến vào

5
Posten đăng tải bức tranh biếm họa của nhà tiên tri Mohamed vào ngày 30-
10-2005 là hành động đăng tin thiếu trách nhiệm vì nó đã làm bùng phát làn
sóng phản đối trong thế giới Hồi giáo, khiến quan hệ giữa phương Tây với
thế giới Hồi giáo bị ảnh hưởng nghiêm trọng, biểu tình và bạo lực chết
người cũng xảy ra khắp nơi. Những người chống đối bức tranh này cho
rằng nó đã sỉ nhục và lăng mạ đạo Hồi. Tòa đại sứ của Đan Mạch tại một số
nước đã bị phóng hỏa và hàng chục người đã bị thiệt mạng trong các cuộc
biểu tình. Đặc biệt, rất nhiều người khi đó đã đòi tìm giết người họa sỹ vẽ
bức tranh này.
2. Dư luận xã hội là nguồn cung cấp dữ liệu cho truyền thông:
2.1 Dư luận xã hội, nguồn sự kiện của truyền thông:
DLXH là nguồn tạo ra nội dung của TTĐC. TTĐC phản ánh về sự kiện,
một vấn đề, biến nó từ cái ít được biết đến thành vấn đề mang tính xã hội.
Khi DLXH hình thành thái độ của mình với một vấn đề xã hội đó, nó lại trở
thành một “sự kiện” mà từ đó các phương tiện truyền thông có thể xây dựng
nội dung. Việc phản ánh DLXH về vấn đề mà các phương tiện TTĐC đã
đăng tải là hành động tiếp nối như một kỹ thuật truyền thông để “giữ” cho
chủ thể không bị cạn nguồn thông tin.
2.2 Ý nghĩa của các cuộc điều tra dư luận xã hội đối với truyền thông đại
chúng:
Thực hiện các cuộc trưng cầu dư luận là cách các hãng thông tấn lớn
như BBC, CNN… hay dùng để tìm hiểu DLXH. Điều quan trọng nhất
quyết định tính chân thực của công việc này chính là cách chọn mẫu mà các
cuộc nghiên cứu đã sử dụng. Trong cuộc điều tra khoa học, người tổ chức
sẽ xác định, tìm kiếm người khảo sát và thẩm định độ tin cậy của các thông
tin thu được. Vì thế, những kết quả này có thể dùng để suy ra cho một tổng
thể rộng hơn số lượng mẫu đã điều tra. Người làm TTĐC luôn phải tỉnh táo
6
phân biệt các cuộc điều tra khoa học với các cuộc thăm dò ý kiến phi khoa

thành phố Biên Hòa để đưa ra hướng xử lý đối với bà Hoa. Ngày 17-1-
2008, kẻ bạo hành trẻ em đã bị bắt giữ và lĩnh án 18 tháng tù. Ngay sau sự
kiện này, các bậc phụ huynh đã phải cân nhắc nhiều hơn đến việc gửi con ở
các cơ sơ trông trẻ tư nhân cùng với đó trách nhiệm thanh tra, kiểm tra của
các cơ quan chức năng đối với nhiều địa điểm nhân trông giữ trẻ đã được
quan tâm hơn.
Tình trạng tham nhũng – một trong những quốc nạn làm nhức nhối dư
luận xã hội – là giặc nội xâm phá hoại từ bên trong, là đồng minh của giặc
ngọai xâm có thể làm đổ vỡ sự nghiệp cách mạng
[6]
. Thực tế cho thấy, mỗi
ngày, trên các phương tiện truyền thông đại chúng hầu như đều xuất hiện
những bài viết, những chương trình nói về tham nhũng. Các phương tiện
truyền thông đại chúng là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. Nhân
dân là “tai mắt”, là nguồn cung cấp thông tin sống động về mọi mặt cho các
kênh thông tin này. Thông tin báo chí là một trong năm nguồn để các cơ
quan hình sự khởi tố vụ án. Điều này cho thấy vai trò hết sức quan trọng
củacác phương tiện tuyền thông đại chúng trong việc tạo lập và thể hiện dư
luận xã hội. Không thể phủ nhận được hiện nay, các phương tiện truyền
thông đi đầu trong phát hiện, đưa lên mặt báo những họat động tham nhũng.
Một trong những ví dụ điển hình cho vai trò của các phương tiện truyền
thông đại chúng đối với việc hình thành và thể hiện dư luận xã hội trong
cuộc đấu tranh chống tham nhũng, có thể kể đến sự kiện “nước bẩn” ở
TP.HCM ở những ngày đầu tháng 9/2005 vừa qua. Bắt đầu là những thông
tin người dân phản ánh liên tục trên các trang mục “Chúng tôi có ý kiến”
của báo Tuổi Trẻ, Thanh Niên… phản ánh tình trạng nước sinh họat của
người dân bị nhiễm bẩn, không thể sử dụng được. Từ những thông tin ban
đầu, nhà báo đã vào cuộc. Thông qua hàng lọat các bài điều tra, các chương
trình truyền hình tìm hiểu nguyên do nước bẩn để có những giải thích trước
8

trên tờ Moskovsky Korrespondent. "Tôi thường phản ứng tiêu cực trước
những kẻ hay chõ mũi và có những suy diễn hoang tưởng về cuộc sống của
người khác", ông chủ Kremlin cho biết. Văn phòng của cô Kabayeva cho
biết cô không có bình luận gì trước tin đồn này. Một phát ngôn viên của
Kabayeva trước đó cho hay thông tin của báo chí về chuyện yêu đương với
tổng thống là "rác rưởi". Trong số báo ra hôm nay, 18/4, tại trang 2,
Moskovski Korrespondent đã chính thức nói lời xin lỗi về bài báo gây dư
luận ra ngày 12/4: "Trong số báo ra ngày 12/4 có đăng tin Tổng thống Putin
sắp kết hôn cùng nữ VĐV Alina Kabayeva, nhưng đây là thông tin không
có cơ sở". "Chúng tôi rất lấy làm tiếc vì bài báo đã gây nên những hiểu lầm,
ảnh hưởng không tốt tới các bên liên quan. Chúng tôi thành thật xin lỗi về
việc này".
IV. Giải pháp phát huy vai trò của dư luận xã hội ở nước ta hiện nay:
Để nâng cao tiếng nói của DLXH ở nước ta hiện nay, nhất là nhằm phát huy
tinh thần làm chủ của nhân dân, ta có một số giải pháp:
1. Vai trò của báo chí đối với việc phát huy sức mạnh của dư luận xã hội
Muốn dân biết thì phải cung cấp thông tin cho dân, thông tin phải
trugn thực, kịp thời, phải thực hiện công khai, có công khai mới có dân chủ.
Công khai là một yêu cầu tất yếu, một biểu hiện quan trọng của nền dân chủ
XHCN. Mọi công việc của đất nước liên quan đến lợi ích của nhân dân, mà
việc công khai không phương hại gì đến lợi ích quốc gia, thì dân phải được
biết. Người dân có quyền được cung cấp thông tin, để họ đánh giá tình hình
và biểu thị thái độ của họ trong quá trình hình thành và thể hiện DLXH.
Việc cung cấp thông tin cho dân biết là để thực hiện tính công khai “nói rõ
sự thật”. Chỉ bằng cách đó, thì sự đánh giá xã hội cảu DLXH mới phản ánh
đúng tình trạng xã hội về những vấn đề đang tạo nên mối quan tâm chung.
10
2. Sử dụng các kết quả nghiên cứu dư luận xã hội trong lãnh đạo và quản lý
xã hội
DLXH là một hiện tượng tinh thần xã hội có thể “đo đac” được bằng

nhau. Chưa bao giờ dư luận xã hội ở nước ta lại chủ động tích cực tham gia
vào quá trình cách mạng xã hội chủ nghĩa như ngày nay. Bằng nhiều hình
thức phong phú, quần chúng nhân dân đã công khai bày tỏ quan điểm, thái
độ và chính kiến của mình đối với các sự kiện, hiện tượng diễn ra trong đời
sống hàng ngày. Trong quá trình ấy, nhiều sáng kiến được đưa ra, nhiều giải
pháp, kiến nghị đề xuất với cơ quan lãnh đạo các cấp góp phần tháo gỡ
những khó khăn về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội…Thời gian qua,
DLXH hình thành trong các tầng lớp nhân dân đã sớm lên tiếng kêu gọi mọi
người hãy kiên quyết đấu tranh chống các tệ nạn xã hội, chống sử dụng các
ấn phẩm văn hóa độc hại. Đặc biệt, trước thái độ chính trực của quần chúng
nhân dân, nhiều cán bộ thoái hóa, biến chất trong các cơ quan Đảng và Nhà
nước, trong các tổ chức kinh tế đã không thoát khỏi sự trừng trị của pháp
luật. Tất cả những kết quả có được ở trên có phần đóng góp rất lớn của
truyền thông đại chúng
12
Chú thích
[1]
N. Mansurov. Bài giới thiệu. Trong bản tiếng dịch Nga của cuốn “Dư
luận Xã hội – Sự mở ra của vòng xoáy im lặng”, Noelle-Neumman, NXB
Progress-Academia, Mátxcơva, 1996, tr.7
[2]
Trong mục nghiên cứu dư luận xã hội, chuẩn bị cho cuốn từ điển bách
khoa quốc tế về các ngành khoa học xã hội (International Encyclopedia of
the Social Sciences), 1968
[3]
Vai trò của truyền thông đại chúng trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta
hiện nay, Trần Ngọc Tăng, NXB Chính trị quốc gia, 2001
[4]
Thuật ngữ báo chí truyền thông, Phạm Thành Hưng, NXB Đại học Quốc
gia