BỘGIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

ĐÀO THỊ HƯỜNG
THẾGIỚI NGHỆ THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN
PHAN THỊVÀNG ANH
LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
HÀ NỘI, 2011
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Truyện ngắn là thể loại xuất hiện và tồn tại từxa xưa dưới những hình
thức tựsựkhác nhau. Với đặc thù là một thểloại nhỏgọn và cơ động, truyện
ngắn bắt nhịp rất nhanh với những biến chuyển mạnh mẽvà phức tạp của đời

[63, tr6]. Vẻn vẹn chỉtrong 2 tập truyện ngắn “Khi người ta trẻ”(1993) và “Hội
chợ”(1995), Vàng Anh đã tạo nên một phong cách truyện ngắn rất đặc trưng:
ngắn gọn, súc tích, sắc sảo, thâm thúy, trí tuệ, đầy tinh thần đương đại và không
lẫn vào đâu được. Nhà văn Nguyễn Khải từng khen Vàng Anh một câu rất ngắn
gọn mà “nức tiếng”, so sánh và gọi chị là “Nguyễn Huy Thiệp mặc váy” bởi
cách giống nhau cùng tạo một ấn tượng rực rỡkhi xuất hiện trên văn đàn. Dương
Tường - một dịch giả, nhà thơ, nhà phê bình nổi tiếng cũng từng nhận xét: ở
Vàng Anh “vẫn tiềm ẩn một sức mạnh nội tại”.
Xuất phát từnhững lý do trên, chúng tôi lựa chọn đềtài nghiên cứu Thế
giới nghệ thuật trong truyện ngắn Phan Thị Vàng Anh. Thực hiện đềtài trên,
chúng tôi mong muốn tiếp tục khẳng định vịtrí, tài năng của nhà văn trong tiến
trình phát triển chung của văn học Việt Nam hiện đại. Đồng thời chúng tôi hy
vọng sẽmang lại những đóng góp khoa học nhất định trong việc nhận diện một
phương diện đổi mới, phong cách một nhà văn. Thành quả ấy có thểrất nhỏbé,
song nó chính là nguồn động lực thôi thúc và cổvũchúng tôi say mê theo đuổi
con đường mà mình đã lựa chọn.
3
2. Lịch sửvấn đề
- Tình hình nghiên cứu truyện ngắn và các bài viết vềcác cây bút nữ
trẻsau 1975.
Với hướng nghiên cứu là truyện ngắn của Phan ThịVàng Anh – một cây
bút nữthời kì đổi mới, chúng tôi xin bắt đầu bằng việc khảo sát tình hình nghiên
cứu truyện ngắn và truyện ngắn các cây bút nữtrẻsau 1975, khi đời sống văn
học có những chuyển động sâu sắc.
Từsau bước ngoặt lịch sử1975, đời sống văn học đã có những biến
chuyển mạnh mẽ. Cùng các thểloại khác, truyện ngắn đã có sựchuyển động
và góp phần tạo nên diện mạo mới cho văn xuôi giai đoạn này. Khảo sát
truyện ngắn thời kì đổi mới các nhà nghiên cứu đã tiếp cận với xu h ướng đổi
mới cảvềnội dung và nghệthuật. Nhiều cuộc tranh luận xung quanh các vấn
đềcủa truyện ngắn, các tác phẩm cụthể đã diễn ra tạo nên một đời sống văn

Có thểnhận thấy, qua các bài viết và công trình nghiên cứu, từnhững góc
độkhác nhau, các tác giả đã có sự nhìn nhận trên nhiều bình diện của truyện
ngắn các cây bút nữ, đềcập đến những đặc điểm nổi bật trong sáng tác của họ.
Các bài viết đã khẳng định sựtiếp nối về đội ngũcũng nhưcác đặc điểm của giới
tính bộc lộqua cách nhìn hiện thực và con người đó là một hiện thực xã hội đang
thay đổi nhanh chóng, quyết liệt và ảnh hưởng đến từng cuộc đời, ít nhiều làm
vỡ những giấc mộng của con người với thái độ chung là chấp nhận như một
chuyển động tất yếu của thời đại.
5
- Các bài viết vềtác giảPhan ThịVàng Anh và sáng tác của chị
Sinh ra và lớn lên trong cái nôi văn học, bốlà nhà thơChếLan Viên, mẹ
là nhà văn VũThịThường, Vàng Anh đã có những lợi thế đểphát huy niềm đam
mê và khảnăng sáng tạo văn học của mình. Phan ThịVàng Anh đã được độc giả
đặc biệt chú ý kểtừkhi chịtham gia cuộc thi truyện rất ngắn trên tạp chí Thế
giới mới. Sựxuất hiện của chịtrên văn đàn làm cho người đọc có cảm nhận rõ
hơn không khí đổi mới của văn xuôi đương đại. Đây là một nhà văn đã gieo vào
lòng người đọc hy vọng vềmột tài năng xuất chúng của văn xuôi. Tác phẩm của
Vàng Anh có nhiều lớp nghĩa và vì thếnên rất giàu sức gợi, là minh chứng khá
rõ cho tính đa giọng điệu của văn học hiện đại. Từnhững thành công ban đầu,
tác phẩm của Vàng Anh đã được chào đón nồng nhiệt và có nhiều ý kiến nhận
xét, đánh giá cao. Những đóng góp của chị đã được ghi nhận nhưmột điểm nhấn
của văn học đương đại.
Nhận xét vềtài năng của Phan ThịVàng Anh, đáng chú ý là ý kiến của
dịch giả Huỳnh Phan Anh trong tập Không gian và khoảnh khắc văn chương.
Ông cho rằng: “Vàng Anh là một tài năng trẻ, một cây bút nhà nòi, một nhà văn
đã sớm định hình ngay từtập truyện đầu tay, một giải thưởng quốc gia dành cho
một nhà văn trẻv.v. và còn gì nữa? tất cả đều đúng, nhưng tôi không quên rằng
vượt lên trên những thông tin đó, tác phẩm của Vàng Anh hay bất luận của ai
khác dù bao người đã đọc tới và nói tới, vẫn còn và mãi mãi vẫn còn là một sự
chờ đợi, một thách thức” [5,16]. Đánh giá vềhai tập truyện ngắn của Vàng Anh,

truyện ngắn trẻ”, từchỗ đi sâu vào phân tích truyện ngắn Hoa muộn- tác phẩm
7
đưa Vàng Anh đến với giải thưởng của tạp chí Thếgiới mới, Tuyết Ngân lại một
lần nữa khẳng định sựxuất hiện có ý nghĩa của Phan ThịVàng Anh trong đời
sống văn học những năm gần đây: “Người ta hồhởi đón nhận truyện ngắn của
Phan ThịVàng Anh và tác giảcũng đáp lại sựchờ đợi của mọi người bằng cách
liên tục xuất bản những tập truyện ngắn”.
Cảm nghiệm vềsựmỏng manh của một sốmối liên hệcon người trong
đời sống hiện đại, vềnhững con người nhỏbé, lẻloi trước những tình cảm hời
hợt, những đứt gãy của cuộc sống ởmột sốnhân vật trong sáng tác của Vàng
Anh, Nguyễn Chí Hoan trong bài viết Bơvơtrong cái đời thường (Đọc truyện
ngắn Phan ThịVàng Anh – Nguyễn Trọng Nghĩa) cho rằng: Phan ThịVàng Anh
đã “cốgắng bóc đi những lớp vỏsựkiện đời sống đểtrực quan các mối quan hệ-
giản đơn và vô hình giữa con người” [30].
Cho đến nay đã có nhiều ý kiến đánh giá cao và khẳng định tài năng cũng
nhưnhững đóng góp của Phan ThịVàng Anh trong sựphát triển của văn học
nước nhà. Ngay sau khi những tác phẩm đầu tay đến với bạn đọc, Phan ThịVàng
Anh đã gây được sựchú ý của độc giảvà các nhà nghiên cứu phê bình. Vàng
Anh trởthành một trong sốnhững cây bút trẻmà khi nói đến sự đổi mới văn học,
sựvận động của thểloại truyện ngắn, các nhà nghiên cứu, phê bình không quên
nhắc đến tác phẩm của chị.
Kếthừa những người đi trước, luận văn chúng tôi tiếp tục đi sâu nghiên
cứu một sốphương diện nghệthuật cơbản trong sáng tác của Phan ThịVàng
Anh. Chúng tôi mạnh dạn lựa chọn đềtài này với mong muốn bằng sựkhảo sát
của mình góp thêm một góc nhìn đểthấy được sự đóng góp vềphương diện thể
loại của cây bút trẻnày. Những ý kiến, nhận xét, đánh giá từnhững cây bút có
uy tín trên đây đã gợi mởcho chúng tôi đi vào con đường nghiên cứu đềtài và
cho thấy sựlựa chọn đối tượng nghiên cứu của chúng tôi là có cơsở.
8
3. Mục đích nghiên cứu

- Phương pháp so sánh - đối chiếu: Chúng tôi sửdụng phương pháp này
nhằm làm rõ nét đặc trưng trong cách trình bày các đặc điểm trong sáng tác của
Phan ThịVàng Anh. Khi nghiên cứu các sáng tác của Phan ThịVàng Anh không
thểkhông đặt các sáng tác của nhà văn trong mối tương quan với các nhà văn
trước và các nhà văn cùng thời đểthấy được xu hướng vận động chung của văn
học và cái nhìn bao quát tiến trình văn học.
7. Đóng góp mới của luận văn
Khẳng định những đặc sắc vềnghệthuật trong truyện ngắn của Phan Thị
Vàng Anh (trên cơsở đối sánh với một sốnhà văn cùng thời). Từ đó thấy được
những đóng góp và vịtrí của nhà văn đối với nền văn học Việt Nam đương đại.
8. Bốcục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính gồm 3 chương:
Chương 1. Thếgiới nhân vật trong truyện ngắn của Phan ThịVàng Anh
Chương 2. Thời gian, không gian nghệthuật trong truyện ngắn của Phan
ThịVàng Anh
Chương 3. Ngôn ngữ, gi ọng đi ệu nghệ thu ật trong truyệ n ngắn của
Phan Thị Vàng Anh
10
NỘI DUNG
CHƯƠNG I. THẾGIỚI NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN
PHAN THỊVÀNG ANH
1.1. Khái niệm vềnhân vật và thếgiới nhân vật
1.1.1. Khái niệm vềnhân vật
*Vềphương diện thuật ngữ
Thuật ngữ“nhân vật” xuất hiện từrất sớm. Trong tiếng Hy Lạp cổ, “nhân
vật” (đọc là persona) lúc đầu mang ý nghĩa chỉcái mặt nạcủa diễn viên trên sân
khấu. Theo thời gian, thuật ngữ này đã được sử dụng với tần số nhiều nhất,
thường xuyên nhất đểchỉ đối tượng mà văn học miêu tảvà thểhiện.
Đôi khi nhân vật văn học còn được gọi bằng các thuật ngữkhác như: “vai”
(actor) và “tính cách” (character). Tuy nhiên, các thuật ngữnày, theo chúng tôi,

Nhưvậy, với quan niệm này, nhân vật văn học sẽlà một trong những yếu
tốtạo nên phong cách nhà văn và màu sắc riêng của một trường phái văn học.
Nhà nghiên cứu còn quan tâm chỉ ra những đối tượng tiềm tàng khả năng trở
thành nhân vật văn học.
Các tác giảcủa cuốn Từ điển thuật ngữvăn họclại đưa ra quan niệm về
nhân vật có phần thu hẹp hơn: “Nhân vật văn học là con người cụthể được miêu
tảtrong tác phẩm văn học chỉmột hiện tượng nổi bật nào đó trong tác phẩm”
[64, tr.235].
Ngoài ra, dựa trên tiêu chí chức năng phản ánh hiện thực của tác phẩm văn
học, lại có quan niệm cho rằng, nhân vật là phương tiện đểnhà văn tái hiện đời
sống, mởrộng thếgiới nghệthuật cho tác phẩm: “Nói đến nhân vật văn học là
12
nói đến con người được miêu tả, thể hiện trong tác phẩm văn chương bằng
phương tiện văn học” [38, tr. 277].
Bên cạnh đó, có xu hướng lại nghiên cứu nhân vật với t ưcách là đối
t ượng để nhà v ăn khái quát, phân tích đời sống, tái hiện bằng các phương
tiện đặc trưng của văn chương . Từ đó, đưa đến định nghĩa: “Nhân vật là
khái niệm dùng đểchỉ hiện tượng các cá thểcon người trong tác phẩm văn
học - cái đã được nhà văn nhận thức và tái tạo, thể hi ện bằng các phương
tiện riêng của nghệthuật ngôn từ” [85].
Nhưvậy, nhìn một cách tổng quát, nhân vật là một khái niệm tương đối ổn
định trong nghiên cứu phê bình văn học. Trước nay dù đã có khá nhiều cách định
nghĩa vềnhân vật, song tựu trung lại các ý kiến đều gặp nhau trong sựkhẳng
định: nhân vật văn học là thành tốquan trọng trong tác phẩm, là phương tiện để
nhà văn phản ánh đời sống và được nhà văn xây dựng bằng những yếu tốnghệ
thuật độc đáo. Nghiên cứu vềtác phẩm văn chương cần phải tiếp cận nhân vật để
chỉra cái mới trong ngòi bút nhà văn và đưa ra kết luận vềnhững đóng góp riêng
của nhà văn đó.
1.1.2. Khái niệm vềthếgiới nhân vật
“Thếgiới” là một khái niệm thuộc phạm trù triết học. Theo Từ điển triết

của người tiếp nhận văn học là phải tìm ra chìa khóa đểbước qua cánh cửa và
bước vào khám phá thếgiới nhân vật đó. Do đó, nghiên cứu “Thếgiới nhân vật”
cũng khác với phân tích hình tượng nhân vật. Trong lịch sửvăn học, có thểnói,
mỗi tác giảlớn đều có “Thếgiới nhân vật” riêng. Mỗi thểloại văn học cũng có
“Thếgiới nhân vật” với qui luật riêng của nó.
14
1.2. Thếgiới nhân vật trong truyện ngắn của Phan ThịVàng Anh
Ởmỗi trào lưu, mỗi giai đoạn, do sựchi phối của nhiều yếu tố, thếgiới
nhân vật trong các sáng tác lại mang tính đặc thù thểhiện những quan niệm khác
nhau vềcuộc đời và con người. Nhân vật trong văn học trước 1975 là hiện thân
của con người mới trong lao động chiến đấu, là đại diện cho lý tưởng cao cảvà
thường là kiểu nhân vật đơn nhất. Sau 1975, quan niệm con người cá nhân, cá
thểqua lăng kính của các nhà văn đã được cụthểhoá bằng thếgiới nhân vật đa
đạng. Với hướng tiếp cận cuộc sống đa chiều, tác giả đã tái hiện bức tranh của
cuộc sống với nhiều dáng vẻ. Đọc những tác phẩm của Vàng Anh ta thấy truyện
của chịvừa trẻtrung vừa chững chạc và luôn đượm nét nhân bản, rất giàu tình
người, có khi là sự đau đớn, xót xa cho sốphận cay đắng của những con người
quắt quay giữa cuộc đời nghiệt ngã. Đó là những câu chuyện tưởng chừng như
đơn giản nhưng cực kỳxuất sắc khi nó chứa ẩn nhiều điều sâu sắc. Đối tượng
của nhà văn quan tâm là đời sống của lớp trẻtrong xã hội đương đại với những
quan niệm vềtình yêu, nhân cách và lẽ đời. Khảo sát truyện ngắn của Phan Thị
Vàng Anh căn cứvào tính lặp đi lặp lại của các mô hình nhân vật, căn cứvào
cấp độquan niệm nghệthuật vềcon người có thểnhận thấy thếgiới nhân vật
được khu biệt thành hai loại hình nhân vật cơbản là: nhân vật tính cáchvà nhân
vật bi kịch.
1.2.1. Nhân vật tính cách
Nhân vật tính cách là một kiểu nhân vật ph ức tạp. Tính cách là đối
t ượng chủ yếu của nhận thức văn học nhưng không phải mọi nhân vật văn
học đều phản ánh được cấu trúc của tính cách. Do đó hạt nhân của nhân vật
tính cách là cá tính. Trong tác phẩm văn học thì nhân vật tính cách được

“gặm nhấm” tình yêu trong “Mười ngày” nghỉ Tết một cách vô nghĩa mà
quên hết mọi thú vui hiện hữu xung quanh.
Sắc thái thấy rõ nhất của cuộc sống được miêu tảtrong các tác phẩm của
Phan ThịVàng Anh là sựtẻnhạt. Cuộc đời nói chung giống nhưmột “trò ấm ớ”
(Khi người ta trẻ). Nó vốn nhàm chán như một buổi lễ cúng đình nham nhở
(Hoài cổ), một cuộc picnic ngớngẩn không đâu vào đâu (Cuộc du ngoạn ngắn
ngủi) với những miền đất “mới đến mà đẫ thấy buồn” (Đất đỏ)…Đối với họ,
dường nhưcuộc sống lúc nào cũng toát ra mùi vị đơn điệu, buồn chán với toàn
những cái nhạt nhẽo, “vớ va vớ vẩn”. Các nhân vật của Vàng Anh hầu như
không chấp nhận cuộc sống tẻnhạt. Họluôn đi tìm những điều mới lạvà hấp
dẫn, đi tìm những cung bậc mới của cảm xúc đểlạhóa những điều quen thuộc. Ở
họluôn có thái độchán ghét những trạng thái cảm xúc lửng lơ, không mầu sắc,
không cao trào, một cuộc sống nhàm chán, tẻ nhạt, đơn điệu. Nhân vật “tôi”
trong Nhật kí cảm nhận sựvô nghĩa của cuộc sống tẻnhạt, ít thay đổi và thụ
động: “Một cuộc sống lặng lờ như m ột vở kịch không cao trào” và coi đó là
khoảng thời gian đang chết “có nhiều người đang chết nhưtôi”, “chúng tôi ngày
ngày vào quán cà phê, thờ ơuống những thứnước ở đâu pha cũng giống nhau,
làm những chuyện không đi quá xa tường trường và ra vềtrong cảm giác mệt
mệt”. Cũng có khi họtưởng chừng nhưkhông chịu nổi trước thực trạng bức bối
đang phải trải qua và khao khát một cuộc sống khác với thực tại: “Tôi muốn thét
một tiếng thật to. May ra có cái gì đó sẽvỡ, sẽnổvà biết đâu sẽvui hơn” (Hồng
ngủ). Đó là nguyên nhân dẫn đến một trạng thái tâm lí thích cái mới, cái lạ. Nhân
vật của Vàng Anh thích cái mới, cái lạchính là một sựphản ứng trước cuộc sống
và đằng sau những phản ứng đó là khát vọng sống thật đáng trân trọng của lớp
trẻhôm nay.
17
Trong thếgiới nhân vật của Phan ThịVàng Anh xuất hiện một kiểu nhân
vật thuộc vềcái tôi mới lớn với tâm hồn và thểxác bất ổn, luôn dao động, luôn
muốn quậy phá với những trò tinh quái (Con trộm). Họluôn trăn trỏvới lẽ đời,
với thực tại, quá khứ và tương lai (Đi thăm cha), hay với cái tôi muốn phục

thảm” [67, tr.82]. Arixtot trong Nghệthuật thi ca, khi bàn vềbi kịch và hài kịch
cũng đưa ra so sánh và cho rằng: Bi kịch khác với hài kịch và nó có một kết thúc
không vui. Nhân vật bi kịch là con người ởtrên mức bình thường về địa vịvà
tính cách, phải chịu một sựthay đổi vận mệnh. Họlà những con người dám đấu
tranh chống lại vận mệnh, định mệnh và họchấp nhận nó. Họtìm thấy ý nghĩa
trong sựkhốn khổcủa mình. Khi bi kịch được nâng lên trên mức điển hình nó
trởthành nghệthuật. Nhân vật văn học mang bi kịch là sự đại diện cho một tư
tưởng của nhà văn trước xã hội, nó phải tiêu biểu đặc trưng cho một lớp người.
Lúc này nhân vật bi kịch mới có một chỗ đứng, vịtrí trong lòng độc giả.
Khảo sát các tác phẩm văn học giai đoạn trước 1975, chúng tôi nhận thấy
hiện thực được nhìn nhận bằng cái nhìn lý tưởng hóa nên được trình bày nhưmột
tiến trình hợp lý tuyệt đối. Sau 1975, xu hướng dân chủhóa xuât hiện định vịlại
giá trịcá nhân. Với sựthức tỉnh của ý thức cá nhân, sựnảy sinh của nhu cầu tựý
thức trước những thay đổi của đời sống xã hội, sự đổi mới quan niệm nghệthuật
vềcon người của nhà văn; hiện thực trong văn chương trởthành hiện thực của
những trải nghiệm riêng, nó mang tính phức tạp da dạng. Trước hiện thực xã hội,
trước tình thế đáng buồn của cuộc sống người có ý thức sẽdễbịrơi vào trong
những bi kịch. Các sáng tác của Phan ThịVàng Anh cho thấy cái nhìn phi lý
tưởng vềhiện thực. Hiện thực không còn tính hợp lý tuyệt đối, mất cảm giác ổn
19
định, đáng hoài nghi. Với nhãn quan tỉnh táo và sựnhạy cảm tinh tế, chị đã biểu
đạt thật thuyết phục một hiện thực ngổn ngang nhiều bất cập của xã hội ởgiai
đoạn giao thời. Đó là hiện thực mà ở đó mọi giá trịbị đảo lộn, thiếu vắng một
niềm tin đủsức làm điểm tựa cho con người, con người bịrơi vào trạng thái tâm
lý cô đơn với những nỗi bất hạnh. Xây dựng nhân vật bi kịch, tác giả đã quan
tâm đến một thực trạng mà không ít người gặp phải trong xã hội hiện đại. Họlà
những nhân vật phải “nếm trải” trong bi kịch tình yêu, bi kịch gia đình, bi kịch
trong xã hội cộng đồng.
1.2.2.1. Nhân vật bi kịch trong tình yêu
Tình yêu là một chủ đềlớn của các sáng tác văn học. Người đọc đã phải

vắng, cô đơn là món quà từmột người tình hờhững, vô tâm đểqua những ngày
Tết ấy, “Giữa trời Thanh Đa đầy sao, bên bờsông đêm, nước mắt tuôn trào”.
Tuổi trẻlắm khi nông nổi. Khi yêu họnồng nhiệt say đắm nhưng cũng
nông nổi và hậu quảcủa sựnông nổi là những nỗi đau, những việc làm rồdại
thật khó chia sẻvới người khác thậm chí có khi là những “trò đùa mất mạng”.
Trong Chuyện trẻcon, Hoàn luôn băn khoăn “Yêu hay không yêu” trước “trò ú
tim” luôn làm Hoàn bối rối. Khi thấy bàn tay mình bịgiữlại một cách vụng về,
trẻcon, Hoàn thất vọng rã rời “Chẳng còn gì là bí mật nữa”. “Hoàn bịnhững
chuyện tình lãng mạn mê hoặc, muốn thửnghiệm tình yêu với một người lớn
tuổi đểnhững trang sách Hoàn đọc được “thực thi” ởthực tếmà nhân vật chính
sẽlà Hoàn. Ban đầu, Hoàn chọn chú Bàng (là bạn của bố) đểnếm trải cảm giác
thú vịtừlối xưng hô “ông” – “em” nhưng lại thấy chú già quá và “đã hoàn toàn
thất vọng”. Hoàn tìm đến những người bạn cùng trang lứa thì chỉthấy “dấu hiệu
21
của trẻcon ăn tham”. Với Hoàn tình yêu là “xem đối tác” có gì đểyêu, Hoàn mải
chạy theo ý nghĩkhám phá, tìm hiểu “đối tác” mà chẳng hềquan tâm đến rung
động của trái tim. Bởi vậy tình yêu đến với Hoàn thật nhanh chóng khi thấy
“ưng” ở đối tượng một điểm nào đấy, nhưng sau một cuộc “phân tích” rất kỹ
lưỡng thì tình yêu cũng vội vã ra đi, Hoàn không muốn yêu người đó nữa. Cách
lý giải tình yêu của Hoàn thểhiện cách suy nghĩrất bồng bột, bởi thếtình yêu ấy
chỉnên gọi một cái tên chung là “chuyện trẻcon” mà thôi. Trong truyện ngắn
Khi người ta trẻ, tình yêu của nhân vật chính là cô Xuyên được cảm nhận từcái
nhìn của một đứa cháu- “Tôi”. Bằng sựquan sát thấm thía của lòng mình, “Tôi”
thấy cô đã yêu đến quên cảbản thân và tin vào một tình yêu mù quáng: “Người
cô yêu (hơn là người yêu cô) cảtính tình lẫn dáng vẻ đều còn rất trẻcon”… “Sau
lưng, cô cũng gọi bằng thằng - thằng Vỹ”. Đó là “một anh công tửBạc Liêu đã
có một quan hệgià nhân ngãi non vợchồng”. Cô vẫn nhưcon thiêu thân lao vào
cuộc tình tay ba, không được ai chấp nhận, bạn bè xa cô dần. Thếgiới sách vở
của cô từ đó “thu lại bé tí”, cô làm những bài thơtình quẩn quanh, cô viết những
trang nhật ký u uẩn…cô không dám đềnghịmột sựlựa chọn rõ ràng từVỹ, sợ

nổi, vì lãng mạn nên kết thúc bi đát của các cuộc tình thường đểlại cảm giác cô
đơn đặc quánh trong lòng các cô gái trẻ tuổi. Theo ngày tháng tình yêu “mất
màu” với những buổi hạn hò có “trình tự” không thay đổi. Rồi “anh” không quay
lại nữa. Những ngày hẹn hò “em” vẫn mặc áo xanh. Chính “em” ngạc nhiên về
mình: “Sao lại có thểchịu đựng được tình trạng phập phồng này suốt hai năm
nhỉ?”. Rồi cũng nhưnhững lần trước “em úp mặt khóc, thấy mình nhưchết lặng
đi. Em nghĩ“hết rồi” và đau đớn nhận ra chuyện tình mình gồm tám phần nghĩa,
23
hai phần tình, thếmà từbé em đã mơmột chuyện tình gồm tám phần tình, hai
phần nghĩa”. Chị Hai (Đất đỏ) vì một tình cảm thoáng qua mà trái tim bịtổn
thương nặng nề đến nỗi trởnên “ngây dại, cô đơn, một dáng người thẳng đơgiữa
đêm mùa đông”, “u uẩn nhưchìm trong cơn đau dai dẳng, vô hồn”. Trong truyện
ngắn của Phan ThịVàng Anh, lớp trẻhôm nay yêu đương cuồng nhịêt, nhẹdạ,
cảtin và bồng bột. Họsuy nghĩ đơn giản và luôn đặt quá nhiều kỳvọng vào nhân
gian, biết rằng họ đang đùa và đang bị đùa đấy nhưng họhoàn toàn chân thật.
Tình yêu không dẫn dắt họ đến đâu mà đưa họtìm vềvới chính họ, với những
ước muốn vô vọng. Tuổi trẻkhát khao yêu thương nhưng cái nông nổi, ảo tưởng,
nhầm lẫn và thất thường làm họhao mòn cảm xúc yêu đương, “cảthèm chóng
chán”. Có khi tình yêu vừa bắt đầu đã vô vọng, người ta yêu mà nhưchơi một
canh bạc đầy bất trắc đểrồi cuối cùng họcũng chẳng được gì, đôi khi còn mất cả
mạng sống của mình. Đến với tình yêu nhân vật của Vàng Anh thường ít có hạnh
phúc, lúc nào cũng cảm thấy nỗi cô đơn, bơvơlạc lõng khi chưa yêu, chớm yêu,
đang yêu hay không còn tình yêu nữa. Họnghĩvềtình yêu khi nó đã qua rồi
hoặc chưa qua nhưng đang “mất màu”, hoặc một sự chờ đợi khốn khổ, mong
ngóng vô vọng, chờ đợi mà không biết nó có đến hay không. Họlà những trái
tim cô đơn, những cung đàn lỡnhịp, luôn buồn bã mà không thểchia sẻcùng ai,
tình yêu với họchỉ được xem như“những trò ấm ớ”, “trò ú tim”, là cái gì đã qua
đi, đang tan biến đi. Thảo (Hội chợ)là một cô gái ngộnhận bởi tình yêu. Tình
yêu giữa Thảo và Bá là kết qủa của cuộc gặp gỡtrong thời gian “Sáu ngày, từ
bữa em ra hội chợ”. Thảo bịhấp dẫn và giành tình cảm cho Bá - một thanh niên