B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
N
N
G
G
U
U
Y
Y
N
NM
M
I
I
N
N
H
H
TP.H CHÍ MINH – NM 2011
MC LC
LI M U 1
Chng 1: TNG QUAN V HP TÁC NHÀ NC ậ T NHỂN ( PPP). 4
1.1. Nhng khái nim c bn 4
1.1.1. Khu vc nhà nc 4
1.1.2. Khu vc t nhân 5
1.2. Gii thiu mô hình Hp tác nhà nc và t nhân 5
1.3. c đim ca mô hình hp tác nhà nc ậ t nhân 11
1.4. Kinh nghim thc hin PPP ti mt s quc gia trên th gii 13
1.5. c đim ngành y t 16
1.6. ng dng ca mô hình hp tác nhà nc ậ t nhân trong đu t phát
trin y t 17
Chng II: THC TRNG U T TRONG LNH VC Y T TP.HCM 20
2.1. Gii thiu chung v ngành y t Vit Nam 20
2.2. Thc trng ngành y t Thành ph H Chí Minh 24
2.2.1. Gii thiu ngành y t Thành ph H Chí Minh 24
2.2.2. C s vt cht ngành y t Thành ph H Chí Minh 34
2.2.3. Chi ngân sách ngành y t Thành ph H Chí Minh 36
2.3. Kho sát s đánh giá ca bnh nhân v các c s y t 40
Kt lun chng 2 47
Chng III: XỂY DNG MÔ HÌNH HP TÁC NHÀ NC ậ T NHỂN
Thc t nhiu nm qua các nc cho thy, s hn ch v ngun vn đu
t và qun lý cha hiu qu ca Nhà nc đã kìm hãm s phát trin cht lng
dch v y t. Do đó, ci cách phng pháp đu t và cht lng dch v y t là
mt yêu c
u tt yu vi quan đim: Nhà nc vn gi vai trò quan trng nht
trong đm bo cung cp dch v y t nhng không nht thit phi là ngi cung
cp mà có th chuyn giao cho khu vc t nhân nhm phát huy ti u tính tích
cc ca c ch th trng, đng thi Nhà nc vn gi vai trò điu tit nhm đm
bo s công bng xã h
i và khc phc nhng bt cp ca th trng.
Hp tác Nhà nc và t nhân (ting Anh là Public Private Partnership, gi
tt là PPP) là gii pháp hu hiu đáp ng nhng mc tiêu nêu trên. PPP đang ngày
càng tr nên ph bin vi các hình thc đc bit đn nhiu nht nh BOT, BTO,
BOO.
Vit Nam, Chính ph luôn ch trng khuyn khích huy đng mi ngun
lc xã hi tham gia cung cp dch v y t
, đc bit đn vi khái nim “xã hi
hóa”. Nhng nm gn đây, thut ng PPP bt đu đc đ cp nhiu các Hi
tho, Hi ngh chuyên đ bàn v các gii pháp tng cng đu t phát trin và
nâng cao cht lng dch v y t. Các nhà tài tr cng có nhng khuyn ngh v
vic Vit Nam cn thit đy m
nh PPP nh là mt trong nhng gii pháp phù hp
nhm tng bc đáp ng nhu cu phát trin y t ca TP.HCM. Do đó, PPP là mt
trong nhng hình thc đu t phù hp vi tình hình kinh t ca TP.HCM.
2
Qua tìm hiu kinh nghim thc t v vic thc hin PPP các nc trên th
gii và trong nc, đ t đó có cái nhìn toàn din hn v PPP, đnh hng tip
cn, xúc tin và phát trin các d án PPP theo các mô hình phù hp. ó là lý do
em chn nghiên cu đ tài “ng dng mô hình PPP trong đu t phát trin
các bnh vin công TP.HCM”.
liên quan.
Cui cùng, mt phng pháp không kém phn quan trng là phng pháp
chuyên gia: tìm hiu vn đ thông qua hình thc thu thp ý kin ca nhng ngi
có nhiu kinh nghim (đc bit là các Thy, Cô, Ging viên) am tng trên tng
lnh vc đ t đó rút ra nhng kt lun xác thc.
5. Kt cu ca lun vn:
Li m đu.
Chng 1: Tng quan v hp tác nhà n
c – t nhân (PPP).
Chng 2: Thc trng đu t y t Thành ph H Chí Minh.
Chng 3: Xây dng mô hình hp tác nhà nc – t nhân trong đu t phát
trin y t TP.HCM.
Kt lun.
4
Chng 1: TNG QUAN V HP TÁC NHÀ NC – T NHÂN ( PPP).
1.1. Nhng khái nim c bn:
1.1.1. Khu vc nhà nc:
Theo Joseph Eugene Stiglitz [4], mt c quan hay mt đn v đc xp vào
khu vc nhà nc có các đc đim sau đây:
- Trong mt ch đ dân ch, nhng ngi chu trách nhim lãnh đo các c
quan công lp đu trc tip hay gián tip do công chúng bu ra hoc đc ch
đnh.
- Các đ
có th thy rng khái nim khu vc t nhân là đ phân bit vi khu vc nhà nc.
khu vc t nhân, mi hot đng đu do t nhân quyt đnh.
Tuy nhiên, Nhà nc có nh hng đn quyt đnh ca khu vc t nhân
thông qua h thng vn bn pháp lut cng nh các quy tc, quy ch điu tit ca
Nhà nc vi các mc đ và cung c khác nhau trong tng thi k.
Phân b ngun lc ca khu vc t nhân hoàn toàn chu chi phi bi c ch
th trng, yêu cu phân b ngun lc phi t
i u, ly li nhun làm mc tiêu.
Trong phm vi mt quc gia, khu vc t nhân bao gm t nhân trong nc
và t nhân nc ngoài thông qua hình thc đu t trc tip (FDI: Foreign Direct
Investment).
1.2. Gii thiu mô hình Hp tác nhà nc và t nhân:
Có nhiu cách đnh ngha PPP:
- Darrin Grimsey và Mervin K. Lewis thì đa ra đnh ngha là “mt mi quan
h chia s ri ro da trên nguyn vng ca khu vc công vi mt hoc nhiu đi
tác thuc khu vc t nhân hay thin nguyn cùng chia s vic cung ng mt đu
ra và/hoc dch v công cng đc tha thun công khai.”
6
- T đin Bách khoa m Wikipedia li mô t đó là “mt dch v ca chính
quyn hay thng v t nhân đc cp vn và vn hành thông qua quan h đi tác
gia chính quyn vi mt hoc nhiu công ty thuc khu vc t nhân, th hin
bng mt hp đng gia hai bên, trong đó bên t nhân cung ng dch v công/d
án và đm nhim ri ro v tài chính, k
thut và vn hành”.
- nc ta, trong Quy ch thí đim đu t theo hình thc hp tác nhà nc –
t nhân va đc Th tng Chính ph ban hành theo quyt đnh 71/2010, PPP
đc đnh ngha là “vic Nhà nc và Nhà đu t cùng phi hp thc hin D án
phát trin kt cu h tng, cung cp dch v công trên c s Hp đng d án”.
Quy ch nêu rõ “tng hp các hình th
c tham gia ca Nhà nc bao gm:
dch v trc tip cho
ngi dân.
- Là ch s hu tài sn.
- Chu trách nhim cp
vn đu t, qun lý và
vn hành tài sn.
- Thu phí hoc không thu
phí t ngi s dng.
- KVTN b vn đ
u t
tài sn, thc hin chc
nng ca nhà nc đ:
- Cung cp dch v công
trc tip đn ngi s
dng, thu phí hoàn vn
t ngi s dng; hoc
cung cp dch v công
cho Nhà nc vi vai trò
ngi mua, nhn thanh
toán t Nhà nc.
- Có th là ch s hu tài
sn hoc không.
- Quyt đnh đu t d
a
trên t sut li nhun k
vng.
- Cung cp hàng hóa,
dch v theo nhu cu th
trng.
- B vn đu t, qun lý
Không ging nh hình thc t hu hóa hay sang nhng ph bin các
nc châu Âu khác, mô hình hp tác nhà nc và t nhân giúp các c quan qun
lý nhà nc qun lý cht ch cht lng các dch v do t nhân cung cp. Càng
không ging hình thc t nhân hóa khi mô hình hp tác nhà nc và t nhân là
hình thc hp tác có thi hn thông thng là 25 nm và các c s h tng đc
xây dng hay vn hành bi t
nhân s đc giao li cho nhà nc khi chm dt
hp đng.
Theo mô hình Hp tác nhà nc và t nhân:
- Nhà nc cn c vào các quy hoch, k hoch, chng trình đu t phát
trin kt cu h tng đ lp danh mc d án phát trin kt cu h tng cn đu t,
loi hình dch v công cn cung cp.
- Nhà nc xác đnh quy mô, công sut, đa đ
im, din tích xây dng, các
hng mc công trình, nhu cu s dng đt.
- Nhà nc phân tích, la chn v công ngh, k thut, các điu kin cung
cp vt t thit b, nguyên liu, nng lng, dch v, h tng k thut, phng án
9
gii phóng mt bng, tái đnh c, đánh giá nh hng ca d án đi vi môi
trng sinh thái và môi trng xã hi.
- Nhà nc d kin tng mc đu t d án, tin đ xây dng công trình (khi
công, hoàn thành, nghim thu và đa công trình vào khai thác kinh doanh), thi
gian khai thác công trình, phng thc t chc qun lý và kinh doanh ca nhà đu
t; d kin Phn tham gia ca nhà nc trong d án và đ xut C ch
đc thù ca
d án.
- Nhà nc xác đnh các điu kin, phng thc chuyn giao và tip nhn
công trình; xác đnh mc phí ngi s dng đi vi hàng hóa, dch v công, và d
kin thu t vic kinh doanh khai thác công trình.
- Nhà nc phân tích hiu qu tng th ca d án bao gm s cn thit ca
t thc hin D án khác đ thu hi vn đu t và li nhu
n hoc thanh toán cho
Nhà đu t theo tha thun trong Hp đng BT.
Tóm li, hp đng Hp tác nhà nc và t nhân có các đc đim sau:
- Bên t nhân đc giao đ thc hin mt s chc nng ca khu vc Nhà
nc và chính quyn đa phng. Tng ng vi các loi hp đng này, bên t
nhân s đc Nhà nc, chính quyn đa phng thanh toán các khon phí, hoc
bên t nhân
đc phép thu phí hoc l phí s dng các loi hình dch v đã cung
cp theo hp đng công – t.
- Bên t nhân đc giao đ s dng tài sn ca Nhà nc, chính quyn đa
phng đ thc hin các mc đích kinh doanh thng mi. Khi đó bên t nhân s
phi thc hin mt s ngha v tài chính theo hp đng công – t. 11
Hình 1.1: Mô hình nghiên cu ca lun vn
Mô hình hp tác nhà nc – t nhân
trong đu t phát trin các bnh vin
C s lý thuyt
Nghiên cu các
hình thc hp tác
nhà nc – t nhân
hình hp tác nhà nc – t nhân có ý ngha vô cùng quan trng đ gii quyt nhu
cu vn đu t. Vì mô hình này có các đc đim sau đây:
- Mô hình hp tác nhà nc – t nhân là mô hình nhà nc và nhà đu t
cùng phi hp đ thc hin D án phát trin kt cu h tng, cung cp dch v
công trên c s H
p đng d án.
- C quan nhà nc có thm quyn là mt bên tham gia Hp đng d án và
thc hin các quyn, ngha v, trách nhim theo tha thun vi nhà đu t ti Hp
đng d án.
- D án là d án phát trin kt cu h tng, cung cp dch v công thc hin
thí đim đu t theo hình thc hp tác nhà nc – t nhân.
- xut d
án là đ ngh ca C quan nhà nc có thm quyn hoc nhà
đu t v mt d án thc hin đu t theo hình thc hp tác nhà nc – t nhân.
- Mô hình hp tác nhà nc – t nhân là mô hình có các mi quan h tng
đi lâu dài gia đi tác nhà nc và đi tác t nhân.
- C cu ngun vn trong mô hình bao gm c vn ca khu vc nhà nc và
khu vc t nhân.
- Trong mô hình hp tác nhà nc – t nhân có c
quan vn hành đóng vai
trò quan trng ti mi giai đon ca d án (thit k, thc hin, hoàn thin, cp
vn).
- Trong mô hình hp tác nhà nc – t nhân, đi tác nhà nc chú trng vào
vic xác đnh các mc tiêu cn đt đc.
- Trong mô hình hp tác nhà nc – t nhân có s phân chia ri ro gia đi
tác nhà nc và đi tác t nhân.
- Mô hình PPP đc áp dng rt đa dng nhiu lnh v
c nh: đng b,
cu đng b, hm đng b, bn phà đng b; đng st, cu đng st, hm
13
t vào các dch v hoc công trình công cng ca nhà nc và khoán gn cho t
nhân đu t toàn b c s vt cht, sau đó nhà nc thuê li công trình đó. Nhà
nc ch thuê s dng, còn qun lý c s vt cht vn thuc t nhân.
Ví d nh vic đu t xây dng trng hc và bnh vin theo mô hình hp
tác nhà nc và t nhân, nhà nc s ký h
p đng đ t nhân cung cp dch v
bao gm: vic xây dng trng hc và bnh vin, bo trì, vn hành trng hc và
bnh vin trong mt thi gian tha thun là 25 nm vi các tiêu chun ca Nhà
nc đa ra. T nhân thành lp công ty chuyên trách v: thit k xây dng, vn
hành, bo trì trng hc và bnh vin. T nhân s đc nhà nc thanh toán đnh
k trong su
t thi gian hp đng. Nhà nc ch qun lý hiu trng, đi ng giáo
viên, giám đc và y – bác s… còn li nhng “phn cng” (c s vt cht) đu do
nhng nhà đu t t nhân qun lý theo hp đng. Theo các chuyên gia ca Anh v
mô hình hp tác nhà nc và t nhân, các ri ro v đu t s đc chuyn giao t
nhà nc sang t nhân nh ri ro xây dng trng lp và b
nh vin, vn hành,
qun lý… Nh th s tránh đc ri ro cho nhà nc khi trc tip đu t và vic
đu t này vn mang li li ích cho ngi dân chính là c s vt cht trng hc
và bnh vin. Cng bng hình thc hp tác đu t này đã giúp cho nc Anh gii
quyt đc nhiu vn đ ca xã hi nh s tham gia ca t nhân trong các d
án
v giao thông vn ti cu đng, quc phòng, t pháp…. C th, Nhà nc đã
nhn đc chuyn giao khong 44 bnh vin và 119 chng trình y t, 250 trng
hc, 4 h thng đng st ni ht, các trm cnh sát và cu ha, h thng chiu
sáng đô th…
D án cp nc sch Thành ph Thng Hi (Trung Quc) là mt hình
m
u mà Vit Nam có th tham kho. Nm 2002, chính quyn Thng Hi đã ký
kt vi Tp đoàn VE ca Pháp hp đng qun lý dch v cung cp nc sch
thành ph Toronto vi s vn hn 750 triu đô la Canada theo hình
thc thit k - xây dng - vn hành - chuyn giao. D án này đc t vn và thit
k kin trúc bi Công ty B+H, doanh nghip Canada có hn 20 nm kinh nghim
v quy hoch, thit k các d án PPP. Công ty này đang m rng hot đng ti
Châu Á, trong đó có Vit Nam.
Trong nm 2010, ADB và Chính ph n đã hp tác phát trin d án
“Sáng kin PPP” nh
m tp trung thu hút đu t PPP trong 2 lnh vc y t và giáo
16
dc ti mt s bang nh Andhra Pradesh, Orissa, Rajasthan, Tamil Nadu và
Uttarakhand. Hin n cn gia tng ngân sách đu t vào c s h tng t
4,7% lên mc 8% tng sn phm ni đa (GDP), tng đng 500 t USD. T l
n công ca n đã mc 81,5% GDP (trong giai đon 2002 – 2008) nên vic
huy đng t t nhân là tt yu. Trên thc t, các nhà đu t t
nhân đã đóng góp
khong 29% vn cho các d án h tng ti n t nm 2007 – 2010. Ngoài ra,
theo ADB, lnh vc y t và giáo dc chim gn 9% GDP ca n cng đang
thu hút s quan tâm ca gii đu t t nhân trong và ngoài nc.
Và gn đây thôi, ngày 29/9/2010 quc đo Singapore đã khi công xây
dng Trung tâm th thao Singapore theo mô hình hp tác nhà nc và t nhân.
Công trình này s hoàn thành vào nm 2014 vi nhng trang thit b và ti
n ích
vào loi hin đi nht th gii và có tng vn đu t gn 1 t USD. Nhà thu
trúng thu d án này là Tp đoàn Singapore Sports Hub (SSHC), trong đó đng
đu là Công ty Draggeages Singapore. ây đc đánh giá là d án PPP ln nht
th gii.
Các chuyên gia ca Anh cho rng hình thc hp tác nhà nc và t nhân
tng t nh hình thc BOT (Build – Operate – Transfer = xây dng - vn hành -
chuyn giao) nhng tm ca BOT hp hn hình th
c hp tác nhà nc và t nhân.
- Ngun lc đu t cho ngành y t thì hn ch: ch yu là do ngân sách nhà
nc đu t cho y t, ngun vin tr quc t, vin phí, bo him y t và mt s
ngun thu khác.
1.6. ng dng ca mô hình hp tác nhà nc – t nhân trong đu t phát
trin y t:
ng dng mô hình hp tác công – t có ý ngha vô cùng quan trng đi vi
các nc đang phát trin. Do nhu c
u vn trong phát trin y t đ theo kp tc đ
phát trin kinh t cao và bn vng trong giai đon này là rt ln, trong khi ngân
sách nhà nc mc tng có gii hn và không đ đ đáp ng. Mt khác, ngân sách
nhà nc đng thi phi tp trung cho nhiu mc tiêu đu t phát trin, trong đó
18
quan trng nht là mc tiêu gim nghèo. Khi thc hin mô hình này, vi cùng mt
lng vn đu t ca nhà nc, nu trc kia ch tp trung xây dng đc mt
công trình thì nay có th phát trin hai đn ba công trình tng t nh có phn
vn tham gia ca khu vc t nhân. Xét theo tng th, cùng mt lng vn đu t
có th huy đng đc t ngun vn nhà nc trong 10 nm t
i, chúng ta có th
to lp đc 3 ln s lng công trình, do khai thác đc ngun vn t khu vc t
nhân.
S tham gia ca khu vc t nhân trong đu t phát trin y t có kh nng
mang li hiu qu thc hin tt hn, tm bao ph rng hn nh vào hiu qu đt
đc vi nng lc qun lý, s sáng to và kh nng đnh h
ng theo yêu cu ca
khách hàng, kh nng thu hi vn đu t cao hn và vic s dng khoa hc k
thut công ngh tiên tin, tit kim chi phí trong xây dng, bo dng và vn
hành ca khu vc t nhân. Trong mt môi trng đc khuyn khích tha đáng,
các nhà cung cp dch v t nhân làm tt hn các cung cp dch v thuc khu vc
nhà nc do có nhng phn ng nhanh nh
y hn so vi nhu cu và s cnh tranh
20
Chng II: THC TRNG U T TRONG LNH VC Y T TP.HCM
2.1. Gii thiu chung v ngành y t Vit Nam:
Ngay t bui s khai, đ tn ti con ngi đã phi to cho mình mt ni trú
n tránh nhng tác hi do thiên nhiên gây ra, ngn nga thú d. u tiên là nhng
hang đng, đn nhng lu lán, nhng ngôi nhà và đn nhng lâu đài nguy nga
lng ly, vi h thng h t
ng k thut ngày càng đc nâng cao, gim thiu tác
hi do thiên nhiên gây ra. C s h tng ca bnh vin trc ht cng là mt công
trình kin trúc có nhng đc thù đ khám cha bnh và chm sóc sc khe cng
đng. Xã hi càng phát trin, yêu cu đi vi “ngôi nhà bnh vin”, nhà thng
càng cao. Mt bng, không gian kin trúc, k thut h tng trang thit b y t phi
phù hp v
i yêu cu ca vic lp đt và s dng trang thit b ca bnh vin.
C s h tng là tài sn c đnh có vn đu t ln. Hàng nm, kinh phí ca
Nhà nc đu t hàng trm t đng đ xây dng ci to m rng c s h tng
các c s y t. Tuy nhiên do c s vt cht ca nhiu bnh vin thành ph hin
nay đang trong tình trng quá c k, h hng trm trng, cng vi vic s dng
hàng ngày ca cán b y t và bnh nhân, cho nên đòi hi vic duy tu, bo trì, tôn
to cn phi đc thng xuyên. Vì vy nhà nc cng không đ vn đ thc
hin vic duy tu, bo trì ht tt c các c s h t
ng ca các c s y t. Mà c s
h tng càng rng ln, càng nhiu thì đòi hi chi phí thng xuyên cng càng
trng đã đt đc: thanh toán đc bnh bi lit, loi tr un ván s sinh vào nm
2000 và bnh phong vào nm 2005; hn ch đc tc đ gia tng ca HIV/AIDS;
gim t l cht ca tr em di 5 tui t 55%
O nm 1995 xung còn 32,8%O nm
2003; gim t l cht ca tr em di 1 tui t 42%O xung 18%O; nm 2003, Vit
Nam đã khng ch thành công dch bnh SARS; tui th trung bình ca ngi
Vit Nam t 67,8 tui đã nâng lên 71,5 tui vào nm 2005. T l chi thng
xuyên cho y t 4,5% ngân sách; t l h nghèo đc cp th bo him y t min
phí là 29,28% và h nghèo đc min gim vin phí là 57,88%. Nhiu c s y t
trong đó có c h d phòng và khám cha bnh đc đ
u t, nâng cp, mt s c
s khám cha bnh đã ng dng công ngh k thut cao, tiên tin nh ghép gan,
thn, ty, th tinh trong ng nghim, phu thut tim mch, s não, tiêu hóa…Ch
22
đ khám cha bnh cho ngi nghèo, khám cha bnh min phí cho tr em di 6
tui đang đc trin khai thc hin.
i vi ngành dc và h thng y dc c truyn, Nhà nc Vit Nam đã
có nhiu c gng trong vic cung ng đy đ các loi thuc có cht lng cho
ngi dân. Hin nay Vit Nam có 18 doanh nghip dc Trung ng, 132 doanh
nghip dc đa phng, 22 d án liên doanh s
n xut thuc. Các c s cung ng
thuc thit yu đã có mt ti các xã, phng, k c vùng sâu, vùng xa, vi khong
10.317 quy đi lý thuc và 9.087 t thuc ca trm y t.
Công tác nghiên cu k tha và phát huy các bài thuc, phng pháp cha
bnh bng y hc c truyn tip tc đc đy mnh. Các ngun dc liu đa
phng đc s d
ng rng rãi đ cha tr mt s bnh thông thng và bnh mãn
tính. Hin nay có 450 c s sn xut thuc y hc c truyn vi 2.000 ch phm
đông nam dc. Hàng nm có khong 30% bnh nhân đc khám và điu tr bng
y hc c truyn.