Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

lời cảm ơn
Quá trình tìm hiểu, nghiên cứu khoá luận này, đ-ợc sự giúp đỡ, chỉ bảo
tận tình của TH.S. Nguyễn Thị Xuân Lan, tôi đã từng b-ớc tiến hành và hoàn
thành khoá luận với đề tài: Tìm hiểu việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu
giáo thông qua các tiết học Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
Qua đây tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến cô Nguyễn Thị Xuân Lan,
các giáo viên của tr-ờng Mầm non Mai đình A, tr-ờng Mầm non Đông Bài,
tr-ờng Mầm non H-ơng Đình, cùng các thầy cô giáo trong khoa Giáo dục
Tiểu học và các thầy cô giáo trong Tr-ờng Đại học S- phạm Hà nội 2 đã tạo
điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành khoá luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn!

Hà nội, ngày 05 tháng 05 năm 2009
Sinh viên
D-ơng Thị Ngát

D-ơng Thị Ngát

3

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

Lời cam đoan


Nxb

: Nhà xuất bản

5

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

Mục lục
Mở đầu

Trang

1. Lý do chọn đề tài

3

2. Lịch sử vấn đề

5

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

6


1.2. Một số vấn đề về đạo đức giáo dục giáo dục đạo đức cho trẻ
mẫu giáo

11

1.2.1. Khái niệm về đạo đức Giáo dục đạo đức

11

1.2.2. Con đ-ờng và ph-ơng tiện giáo dục đạo đức

11

1.2.2.1. Con đ-ờng giáo dục đạo đức

11

1.2.2.2. Ph-ơng tiện giáo dục đạo đức

13

1.2.3. Giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo

14

1.2.3.1. ý nghĩa của việc giáo dục đạo đức

14


Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học

2.1. Những đặc điểm tâm lý của trẻ em ở lứa tuổi mẫu giáo có liên quan
đến việc tiếp nhận tác phẩm văn học

29

2.1.1. Trẻ em lứa tuổi mẫu giáo giàu xúc cảm và tình cảm

29

2.1.2. Trí t-ởng t-ợng phong phú, bay bổng

30

2.1.3. T- duy hình t-ợng

31

2.2. Vai trò và ý nghĩa của tác phẩm văn học đối với việc giáo dục đạo đức

32

2.2.1. Vai trò

32

2.2.2. ý nghĩa

36


51

2.4.4. Ph-ơng pháp đ-a trẻ vào hoạt động văn học

52

Ch-ơng 3.Thực trạng về việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo
thông qua các tiết học cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở
một số tr-ờng Mầm non khu vực Mai đình - Sóc sơn - Hà nội

54

3.1. Khảo sát thực trạng về việc giáo dục đạo đức thông qua các tiết
học Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở một số tr-ờng mầm non

D-ơng Thị Ngát

7

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

khu vực Mai đình - Sóc sơn - Hà nội

54


64

Danh mục tài liệu tham khảo

65

D-ơng Thị Ngát

8

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay gdmn đang ngày càng đ-ợc coi trọng bởi nó đ-ợc xem nhnguyên liệu tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của mỗi con ng-ời.
Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo, nhân cách bắt đầu đựơc hình thành. Tuy ch-a
hoàn toàn định hình nh-ng nó đã có cơ sở t-ơng đối ổn định trong việc tiếp
tục phát triển và hoàn thiện nhân cách. Các công trình nghiên cứu về tâm lý
học nhận thấy những nét tính cách cơ bản trong nhân phẩm trẻ đ-ợc hình
thành chính trong thời kỳ này và th-ờng ảnh h-ởng đến đạo đức sau này của
trẻ. Mà giáo dục đạo đức là nội dung quan trọng trong giáo dục nhân cách con
ng-ời phát triển toàn diện. Chính vì vậy, để nâng cao chất l-ợng giáo dục nói
chung và giáo dục đạo đức nói riêng cho trẻ mầm non thì việc tìm ra ph-ơng
thức giáo dục đạo đức đạt hiệu quả là vấn đề rất cần thiết, rất quan trọng và

bởi vì trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo có trí t-ởng t-ợng vô cùng phong phú. Khi trẻ
đ-ợc tham gia vào tiết học Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là khi trẻ
đ-ợc tiếp xúc với các tác phẩm văn học thiếu nhi, trẻ nh- đ-ợc hoà mình vào
thế giới sinh động của cỏ cây, hoa lá, của các con vật, của các đồ vật t-ởng
chừng nh- vô tri vô giác nh-ng không hề vô tri vô giác trong các tác phẩm.
Thế giới ấy rất gần gũi, thân thiết với trẻ, nó rất phong phú, thoả mãn đ-ợc
nhu cầu ham hiểu biết, thích tìm hiểu thế giới xung quanh của trẻ. Do vậy, các
tác phẩm văn học thiếu nhi luôn thu hút đ-ợc sự chú ý của trẻ và đ-ợc trẻ yêu
thích. Cũng vì lí do đó mà việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo thông qua
các tiết học Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học đạt hiệu quả rất cao.
Tuy nhiên, việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo thông qua các tiết học
Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học đ-ợc thực hiện nh- thế nào? Thực
trạng của nó tại các tr-ờng mầm non ra sao? Có những biện pháp tác động nào
để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho trẻ trong tiết học này? Đây là
những vấn đề ch-a đ-ợc quan tâm nghiên cứu.
Là một giáo viên mầm non t-ơng lai, tôi cho rằng: Việc lựa chọn đề tài
này để tìm hiểu sẽ giúp tôi nâng cao đ-ợc trình độ của mình, tìm ra những
ph-ơng pháp, biện pháp hữu hiệu trong các tiết học Cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học, phát huy tối đa tác động của nó đối với việc giáo dục đạo đức
cho trẻ. Tất cả nhằm tạo cho trẻ một nền tảng vững chắc, thuận lợi cho sự phát
triển toàn diện ở trẻ.

D-ơng Thị Ngát

10

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp


D-ơng Thị Ngát

11

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

thức tiến hành hoạt động, tổ chức trò chơi cho trẻ để đạt hiệu quả hình thành
nhân cách...
Trong cuốn 88 cách rèn luyện thói quen tốt cho trẻ của Lê Đức Trung,
tác giả đã đ-a ra hàng loạt ph-ơng pháp hình thành những thói quen tốt cho
trẻ, cách thức thực hiện... để các bậc cha mẹ và thầy cô tham khảo nh-: rèn
luyện thói quen trong học tập, rèn luyện thói quen trong sinh hoạt, rèn luyện
thói quen trong giao tiếp...
Tác giả Bùi Thị Việt đã có bài Dạy trẻ lòng yêu th-ơng cha mẹ trong tạp
chí Giáo dục mầm non (số 1- 2008), đã nói đến tầm quan trọng của giáo dục
tình yêu th-ơng đối với cha mẹ cho trẻ ngay từ khi trẻ còn nhỏ và một số ví dụ
để bạn đọc tham khảo. Cùng tạp chí, trong (số 4 - 2008) có bài Giáo dục đạo
đức cho trẻ từ lứa tuổi mầm non của TS. Tạ Ngọc Thanh cũng đề cập việc hình
thành đạo đức cho trẻ, những yếu tố tác động đến việc hình thành đó và một
số cách thực hiện..., còn rất nhiều tác giả nghiên cứu vấn đề này nh-ng ch-a
có một tác giả nào đề cập cụ thể đến việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo
thông qua các tiết học Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Do đó, đây là
một vấn đề còn rất mới và vẫn đang đ-ợc bỏ ngỏ.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu.

nhân cách nói chung, giáo dục đạo đức nói riêng cho trẻ mẫu giáo. Nếu phân
tích, khám phá đ-ợc ý nghĩa của các tác phẩm văn học này trong việc giáo dục
đạo đức cho trẻ và đề xuất đ-ợc những biện pháp tác động hợp lí thì sẽ làm
cho hiệu quả giáo dục đạo đức cho trẻ trong các tiết học Cho trẻ làm quen với
phẩm văn học đ-ợc nâng cao.
7. Ph-ơng pháp nghiên cứu.
- Ph-ơng pháp nghiên cứu tài liệu lí luận: Tài liệu về tâm lí học, Giáo dục
học, Văn học có liên quan.
- Ph-ơng pháp quan sát: Dự giờ, quan sát các tiết học Cho trẻ làm quen
với tác phẩm văn học.
- Ph-ơng pháp điều tra.
- Ph-ơng pháp thống kê toán học.
8. Cấu trúc khóa luận.
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và tài liệu tham khảo nội dung chính
của khóa luận bao gồm:
Ch-ơng 1. Cơ sở lí l
Ch-ơng 2. Giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo thông qua các tiết học Cho
trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
Ch-ơng 3. Thực trạng về việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo thông
qua các tiết học Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở một số tr-ờng mầm
non khu vực Mai đình - Sóc sơn - Hà Nội.

D-ơng Thị Ngát

13

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

D-ơng Thị Ngát

14

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

Trẻ ở lứa tuổi này thích đ-ợc mọi ng-ời khen ngợi và cũng thích tự mình
làm một số việc (tính tự lập). Do vậy, rèn cho trẻ thói quen hành vi đúng đắn
sẽ tạo điều kiện thuận lợi để tính tự lập của trẻ đ-ợc phát huy. Trẻ sẽ tự giác
lầm và thích thú với những hành vi đạo đức của mình. Khi trẻ nhận đ-ợc
những lời động viên của ng-ời lớn trẻ lại càng mong đ-ợc thực hiện hành vi
đúng đắn đó một cách th-ờng xuyên. Dần dần ở trẻ những thói quen hành vi
đúng đắn đ-ợc hình thành thật nhẹ nhàng, tự nhiên mà lại rất bền vững.
Không nh- giáo dục bằng rèn luyện cho trẻ, giáo dục bằng những lời giáo
huấn đối với trẻ lại là khô khan và cứng nhắc, dẫn đến trẻ tiếp nhận nó cũng
thật khó khăn. Từ đó cho thấy, việc rèn cho trẻ có đ-ợc thói quen hành vi
đúng đắn có ý nghĩa hơn nhiều so với những lời thuyết giáo thông th-ờng.
Trẻ em ở lứa tuổi mẫu giáo có nhu cầu muốn đ-ợc sống và làm việc nhng-ời lớn rất cao. Chính vì vậy, trẻ thích tham gia vào các hoạt động thỏa mãn
nhu cầu đó. Một trong những hoạt động chủ đạo thoả mãn nó chính là hoạt
động vui chơi. Thông qua các trò chơi (đóng vai theo chủ đề) trẻ đ-ợc sống
trong nhiều mối quan hệ khác nhau (quan hệ thực lẫn quan hệ chơi). Điều này
tạo nên tính độc đáo trong sự phát triển tâm lí của trẻ và từ đây bắt đầu hình
thành một nhân cách con ng-ời.
Trong quá trình chơi, trẻ sẽ bộc lộ toàn bộ khả năng nhận thức, tình cảm,
ý chí, khả năng ngôn ngữ, thể hiện tính tự lập và tự do của mình. Khi trẻ chơi,

- Lứa tuổi mẫu giáo là thời kỳ bộc lộ tính nhạy cảm cao nhất đối với các
hiện t-ợng ngôn ngữ. Điều đó khiến cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ đạt tốc
độ khá nhanh. Đến cuối tuổi mẫu giáo hầu hết trẻ đều biết sử dụng tiếng mẹ
đẻ một cách thành thục trong sinh hoạt hàng ngày. Trẻ biết sử dụng ngôn ngữ
phù hợp với nội dung giao tiếp. Lúc này, vốn từ của trẻ đ-ợc mở rộng, ngôn
ngữ mạch lạc dần và đúng ngữ pháp. Đây chính là ph-ơng tiện đắc lực để phát
triển t- duy ở trẻ.
- Sự phát triển ý thức bản ngã ở trẻ
Trẻ mẫu giáo th-ờng lĩnh hội những chuẩn mực và những quy tắc hành vi
nh- những th-ớc đo để đánh giá ng-ời khác và đánh giá bản thân. Nh-ng do ở
trẻ tình cảm còn chi phối mạnh nên không cho phép dùng th-ớc đo ấy để đánh
giá hành vi của ng-ời khác cũng nh- của chính bản thân mình một cách khách
quan. Trong suốt thời kì mẫu giáo, ở trẻ có sự biến đổi căn bản trong hành vi.
Đó là chuyển từ hành vi bột phát sang hành vi mang tính xã hội hay cũng
chính là hành vi mang tính nhân cách.

D-ơng Thị Ngát

16

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

1.2. Một số vấn đề về đạo đức - Giáo dục đạo đức - Giáo dục đạo đức cho
trẻ mẫu giáo.
1.2.1. Khái niệm về đạo đức - Giáo dục đạo đức

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

trù đạo đức xã hội nh- tốt, xấu, thiện, ác... Dù đạo đức tồn tại d-ới hình thái
nào, nếu đ-ợc cá nhân ý thức đầy đủ và có định h-ớng đúng, biết thể hiện, vận
dụng vào các quan hệ đạo đức (với xã hội, với ng-ời khác, với bản thân) đều
có tác động đến sự hình thành mặt đạo đức của con ng-ời. Từ sự tồn tại của
đạo đức nh- vậy, việc giáo dục đạo đức có thể đ-ợc thực hiện bằng hai con
đ-ờng cơ bản sau:
- Bồi d-ỡng, nâng cao nhận thức giáo dục đạo đức, làm phát triển ý thức
công dân ở học sinh thông qua dạy học, nhất là các môn có liên quan nh- giáo
dục công dân, văn học, lịch sử. Ví dụ, học sinh sẽ học tập đ-ợc các nét tính
cách tốt đẹp của các nhân vật trong lịch sử, văn học, các nhà khoa học, các
tấm g-ơng sáng về đức hi sinh dũng cảm trong chiến đấu, lao động, bảo vệ Tổ
quốc.v.v... Đồng thời các em có thái độ lên án, phê phán những hành vi tiêu
cực, phản diện trái với đạo đức xã hội trong lịch sử, trong các tác phẩm văn học
Còn môn giáo dục công dân thì lại cung cấp cho học sinh những tri thức
về chuẩn mực đạo đức, các phạm trù đạo đức cơ bản, các quan điểm, đ-ờng
lối, chính sách của đảng, pháp luật của Nhà n-ớc làm cho ng-ời học có nhận
thức đúng đắn về chúng. Cùng với việc khai sáng nhận thức đạo đức, ng-ời
học còn nắm đ-ợc ph-ơng thức hành vi đạo đức, nắm đ-ợc các yêu cầu ứng
xử vừa phù hợp với các chuẩn mực đạo đức xã hội, vừa phù hợp với các quy
định của luật pháp trong các tình huống khác nhau của đời sống cá nhân.
- Xây dựng những hành vi, thói quen đạo đức thông qua tổ chức đời sống,
các hoạt động và giao l-u để thực hiện các mối quan hệ, tích luỹ kinh nghiệm
đạo đức.

Các con đ-ờng và ph-ơng tiện giáo dục đạo đức khi đ-ợc sử dụng phải
chú ý khai thác nh- thế nào để làm phát triển nhu cầu đạo đức của học sinh.
Có nhu cầu đạo đức học sinh sẽ hứng thú, tích cực tìm hiểu và thể hiện hành vi
đạo đức ở mọi nơi, mọi lúc một cách tự nguyện tự giác.
Trong giáo dục đạo đức cần chú ý việc khai sáng về đạo đức và rèn luyện
các hành vi, thói quen đạo đức không nên dùng các hành vi bạo lực ngăn cấm,
răn đe thô bạo để buộc trẻ phải từ bỏ những mong muốn theo cách hiểu của
chúng. Giáo dục đạo đức cho trẻ phải h-ớng vào việc tổ chức các hoạt động và
tổ chức đời sống để làm thoả mãn nhu cầu đạo đức của chúng. Do vậy, việc sử
dụng phối hợp giữa con đ-ờng và ph-ơng tiện giáo dục đạo đức hợp lí có vai
trò quan trọng trong việc tăng hiệu quả giáo dục nói chung và giáo dục đạo
đức nói riêng.

D-ơng Thị Ngát

19

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

1.2.3. Giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo
1.2.3.1. ý nghĩa của việc giáo dục đạo đức đối với trẻ
Giáo dục đạo đức là một thành phần không thể thiếu trong giáo dục nhân
cách con ng-ời, một bộ phận nền tảng của giáo dục.
- Lứa tuổi mầm non là lứa tuổi đầu tiên của cuộc đời mỗi con ng-ời. Bậc
học mầm non là bậc học đầu tiên trong các bậc học của nền giáo dục và đào


Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

Đối với giáo dục thể chất và lao động: Việc giáo dục cho trẻ những thói
quen hành vi sạch sẽ, văn minh, thích làm công việc vừa sức nh- tự xúc cơm
ăn, giúp đỡ bạn bè, cha mẹ, cô giáo nh- lấy thìa, đĩa, rổ đồ chơi, cất bát khi ăn
xong chính là góp phần phát triển thể lực và giáo dục thói quen lao động
cho trẻ.
1.2.3.2. Nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo (4)
Giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo bao gồm 3 nội dung cơ bản sau:
a. Hình thành những tình cảm đạo đức ban đầu cho trẻ
Những tình cảm cần giáo dục đạo đức cho trẻ đó là tình th-ơng yêu con
ng-ời, yêu quê h-ơng đất n-ớc mình, yêu lao động, ghét l-ời biếng, ghét cái
ác Nội dung cụ thể là:
Giáo dục tình th-ơng yêu con ng-ời: Tình th-ơng yêu con ng-ời là cốt lõi
đạo đức của mỗi ng-ời. Vì vậy, ngay từ nhỏ cần giáo dục cho trẻ có tình yêu
th-ơng con ng-ời.
+ Tr-ớc hết là giáo dục trẻ biết yêu quí những ng-ời thân trong gia đình
nh- ông bà, bố mẹ, anh chị em. Cần làm cho trẻ mẫu giáo hiểu rằng mọi
ng-ời trong gia đình đều gắn bó với nhau trên tình ruột thịt, cần th-ờng xuyên
sống hoà thuận và quan tâm chăm sóc lẫn nhau. Trong gia đình ai cũng làm
việc và học tập đó là những việc làm nghiêm túc có ích cho gia đình và xã hội,
cần đ-ợc tôn trọng, không đ-ợc quấy rầy, vòi vĩnh khi bố mẹ đang làm việc,
anh chị đang học
+ Giáo dục tình th-ơng yêu và thái độ quan tâm với mọi ng-ời gần gũi
xung quanh. Yêu mến và sẵn sàng giúp đỡ cô giáo, quan tâm giúp đỡ ng-ời
già yếu, nh-ờng nhịn chăm sóc em nhỏ.
+ ở tuổi mẫu giáo, cần quan tâm giáo dục cho trẻ những tình cảm bạn bè.
ở tuổi nhà trẻ,trẻ th-ờng chơi một mình, sang tuổi mẫu giáo, trẻ bắt đầu
cùng chơi với nhau. Một quan hệ mới giữa các trẻ với nhau bắt đầu đ-ợc hình

biết gia đình, làng xóm, khối phố mình ở, yêu cảnh vật, cây cối, cỏ hoa, làm
giàu đẹp cho quê h-ơng mình. Giáo dục tình yêu đối với Bác Hồ và có hiểu
biết sơ đẳng về quốc kỳ, quốc ca, về thủ đô, về các miền của Tổ quốc, các di
tích lịch sử ở dịa ph-ơng, cũng nh- những ngày hội, ngày lễ hoặc những sự
kiện trọng đại của đất n-ớc từ đó mà nhen nhóm ở trẻ những mầm mống
ban đầu của lòng yêu n-ớc. Điều này sẽ là cơ sở để hình thành ý thức đối với
quê h-ơng đất n-ớc sau này khi trẻ đủ lớn khôn.
- Để giáo dục cho trẻ những tình cảm đối với quê h-ơng đất n-ớc, đối với
con ng-ời, hằng ngày ng-ời lớn cần sử dụng những hình thức thích hợp nhqua nội dung các bài học, đi tham quan, cô chỉ cho trẻ thấy, kể cho trẻ nghe về

D-ơng Thị Ngát

22

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

đất n-ớc, về con ng-ời, gây cho trẻ những xúc cảm và những hiểu biết sơ đẳng
về đất n-ớc, về con ng-ời. Trên cơ sở đó mà nhen nhóm trong tâm hồn trẻ thơ
những mầm mống của lòng tự hào dân tộc, lòng yêu quê h-ơng đất n-ớc, yêu
con ng-ời.
b. Rèn các kỹ năng kỹ xảo, thói quen hành vi đạo đức.
Những kỹ xảo, thói quen hành vi đạo đức cần giáo dục cho trẻ là:
- Thói quen về vệ sinh trong sinh hoạt cá nhân nh- vệ sinh thân thể, vệ
sinh trong ăn uống
- Thói quen biết bảo vệ, sử dụng, giữ gìn đồ dùng, đồ chơi


chất đạo đức tốt đẹp phù hợp với yêu cầu của xã hội hiện đại ngay từ tuổi
mầm non.
c. Hình thành những biểu t-ợng đạo đức sơ đẳng.
Trong quá trình hình thành những tình cảm, thói quen hành vi đạo đức, ng-ời
lớn cần giải thích để trẻ hiểu rõ đ-ợc tính đúng đắn của những hành vi đạo đức
mà ng-ời lớn yêu cầu trẻ làm. Chẳng hạn, bằng các dẫn chứng cụ thể trong
cuộc sống hàng ngày, cô giáo giải thích cho trẻ hiểu: Ng-ời con hiếu thảo là
ng-ời con biết quan tâm, chăm sóc cha mẹ, lễ phép với cha mẹ, kính trọng cha
mẹ Từ đó mà hình thành biểu t-ợng về ng-ời con hiếu thảo ở trẻ.
Nh- vậy, việc hình thành những biểu t-ợng đạo đức cho trẻ nh- thế nào
là tốt, nh- thế nào là xấu, thế nào là ngoan, thế nào là h- cần dựa trên
những hình ảnh đạo đức cụ thể để trẻ dễ hiểu, dễ làm theo. Ng-ời lớn cần chú
ý mở rộng những biểu t-ợng đạo đức cho trẻ. Vì biểu t-ợng đạo đức càng
phong phú sẽ giúp trẻ càng mở rộng khả năng đánh giá và tự đánh giá thái độ,
hành vi đạo đức của ng-ời khác và của bản thân. Từ đó mà tình cảm đạo đức
càng sâu sắc, các hành vi đạo đức càng tự giác và bền vững hơn.
Những nội dung giáo dục đạo đức trên đây có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau, tác động qua lại lẫn nhau tạo điều kiện cho việc hình thành những ý
niệm ban đầu về cái thiện, cái ác và những hành vi ứng xử đẹp ở trẻ.
1.2.3.3. Con đ-ờng giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo (6)
Để tạo ra những hình t-ợng đạo đức sống động, tác động vào toàn bộ giác
quan trẻ, tác động vào những xúc cảm, hứng thú và niềm say mê của trẻ, trở
thành những ấn t-ợng mạnh mẽ trong đời sống tâm lí trẻ, thì cần h-ớng dẫn
hành vi cho trẻ theo các con đ-ờng sau:
Con đ-ờng thứ nhất: Con đ-ờng tình cảm
Hãy đến với trẻ bằng tình th-ơng yêu, lòng nhân ái của ng-ời giáo dục,
chủ thể giáo dục (cha mẹ, cô giáo và những ng-ời gần gũi trẻ). Đồng thời
cũng thật bao dung đón nhận những hành vi biểu cảm tự nhiên đến từ trẻ thơ


hành vi đạo đức mạnh mẽ và có sức truyền cảm tự nhiên, giúp trẻ định h-ớng
đ-ợc hành vi đạo đức một cách nhẹ nhàng.
Những nhân vật trong tác phẩm văn học với giọng kể diễn cảm phù hợp
với điệu bộ, cử chỉ của các nhân vật (theo lứa tuổi, giới tính, thiện, ác) là
con đ-ờng hình thành nhữnh biểu t-ợng đạo đức sống động, phù hợp với tâm
lí trẻ thơ. Khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học mà có tranh minh hoạ sẽ
có tác động giáo dục mạnh mẽ hơn chỉ kể bằng ngôn ngữ mạch lạc, diễn cảm.
Ba con đ-ờng này chỉ có hiệu quả khi trẻ có quan hệ thân thiết gắn bó với
cha mẹ, cô giáo và những ng-ời gần gũi trẻ. Với trẻ, dù những con đ-ờng trên

D-ơng Thị Ngát

25

K31 - GDMN


Khoá luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

diễn ra hấp dẫn đến bao nhiêu nh-ng những chuẩn mực hành vi hành ngày
trong sinh hoạt th-ờng nhật không mang nội dung định h-ớng giáo dục đạo
đức thì tác dụng và hiệu quả của chúng sẽ kém đi nhiều. Mọi hành vi của cha
mẹ, cô giáo và những ng-ời gần gũi trẻ tác động trực tiếp vào giác quan trẻ,
tạo thành những biểu t-ợng vững chắc trong đầu óc trẻ, để rồi trẻ sẽ định
h-ớng, điều chỉnh, điều khiển hành vi của trẻ. Biểu t-ợng đạo đức đó là các
mẫu hành vi đạo đức sống động, rất thực tế, đang tồn tại xung quanh trẻ thơ.
Chúng đ-ợc ng-ời lớn gieo vào các giác quan trẻ, trẻ tiếp nhận nó một cách
trực tiếp thông qua nhập tâm, bắt ch-ớc và đ-ợc bộc lộ qua hành vi, lời nói,

sơ đẳng (quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp, suy luận) cần thiết để vào
trường phổ thông, thích đi học.
- Trong mục tiêu trên có mục tiêu cụ thể của đức dục. Thực hiện tốt mục
tiêu đó, tr-ờng mẫu giáo đã hình thành cho trẻ những cơ sở đầu tiên của nhân
cách con ng-ời mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam phù hợp với trình độ phát triển
của trẻ ở lứa tuổi này.
b. Nguyên tắc giáo dục trong hoạt động và giao tiếp
- Ph-ơng tiện quan trọng để giáo dục những phẩm chất đạo đức là sự hoạt
động và giao tiếp của trẻ trong môi tr-ờng đời sống xã hội, tr-ớc tiên là môi
tr-ờng gần gũi xung quanh trẻ. Trong quá trình hoạt động cá nhân và tập thể
trẻ tích luỹ đ-ợc những thói quen đạo đức, các hành vi có văn hoá, tuân theo
những tiêu chuẩn chung sơ đẳng.
Hoạt động của trẻ rất đa dạng, các hoạt động khác nhau có ảnh h-ởng
không giống nhau đến sự phát triển của trẻ ở lứa tuổi này hay lứa tuổi khác.
Nhà tâm lí học nổi tiếng A. N. Leonteiv cho rằng một số dạng hoạt động đóng
vai trò chủ yếu trong sự phát triển, còn những dạng khác đóng vai trò thứ yếu.
ở lứa tuổi mẫu giáo, dạng hoạt động chủ yếu là chơi. Những trò chơi đ-ợc sự
h-ớng dẫn s- phạm đúng đắn sẽ chuẩn bị đ-ợc những tiền đề cần thiết cho sự
phát triển những phẩm chất đạo đức quan trọng.
- Tập thể trẻ em trong tr-ờng mẫu giáo là Xã hội thu nhỏ đầu tiên của mỗi
trẻ trong cuộc đời. Từ đây, những khuynh h-ớng xã hội đầu tiên của nhân
cách trẻ đ-ợc hình thành. Trong tập thể đó trẻ bộc lộ những nét cá tính, phẩm
chất đạo đức và năng lực hoạt động. Đồng thời trẻ cũng bộc lộ thái độ của
mình với bạn bè và mọi ng-ời xung quanh.
- Giáo dục mẫu giáo coi trẻ em vừa là sản phẩm vừa là chủ thể tích cực
của hoạt động. Hoạt động đ-ợc xem nh- là sự vận động sinh ra tâm lí, ý thức,
nhân cách. Bởi vậy, việc tổ chức cho trẻ tham gia trực tiếp vào các hoạt động

D-ơng Thị Ngát