Phòng GD - ĐT Thuận Thành
Thiết kế giáo án môn toán
theo tinh thần đổi mới phơng pháp dạy học
Ngành giáo dục Thuận Thành là một đơn vị triển khai khá sớm việc đổi mới PPDH và đã có
những kết quả bớc đầu đáng ghi nhận. Nhìn chung giáo viên đã có những đổi mới về nhận thức, nắm
đợc những đặc trng của PPDH mới, bớc đầu tích luỹ đợc một số kinh nghiệm. Tuy nhiên vẫn còn
không ít giáo viên lúng túng trong khâu soạn giáo án, cách tổ chức các hoạt động nhận thức cho học
sinh, giải quyết các tình huống nảy sinh trong quá trình lên lớp, nhất là các giáo viên năng lực hạn
chế và giáo viên mới ra trờng.
Qua thực tế chỉ đạo và dự giờ thăm lớp, chúng tôi đa ra một số ý kiến về cách thiết kế một giáo
án và tổ chức các hoạt động nhận thức của học sinh nhằm nâng cao hiệu quả giờ lên lớp.
A- những vấn đề chung
I- kết cấu của một giáo án :
Tuỳ theo đặc trng của từng loại bài khác nhau, lớp học khác nhau để thiết kế giáo án cho phù
hợp. Nhìn chung một giáo án tốt theo tinh thần đổi mới phải là giáo án hớng tới HS, lấy HS làm trung
tâm . Học sinh với vai trò chủ động phải đợc làm việc nhiều hơn (làm việc trực tiếp với các bài toán,
các tình huống có vấn đề, với các dụng cụ học tập nh thớc đo góc, com pa...), đợc nghĩ nhiều hơn
(quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp, t duy rút ra kết luận), đợc nói nhiều hơn (trao đổi với bạn, với
thầy, phát biểu nhận thức của mình về nội dung bài học)... Giáo viên với vai trò chủ đạo phải là ngời
tổ chức hớng dẫn, điều khiển các hoạt động, là ngời cung cấp thông tin, là trọng tài trong các buổi thảo
luận ... để hớng tới mục tiêu bài học đề ra.
Qua thực tế chỉ đạo và dạy học trên lớp, theo sự chỉ đạo của Phòng GD&ĐT Thuận Thành.
chúng tôi đa ra một mô hình giáo án gồm những phần cứng nh sau:
I- Mục tiêu bài học.
II- Chuẩn bị tài liệu, đồ dùng.
III- Tiến hành bài mới:
- Tổ chức sơ bộ lớp học, vào bài, thiết kế các hoạt động dạy và học, thông thờng phần này đợc
chia thành các cột nh sau:
t
,
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung ghi bảng

- Xác định rõ đợc mục tiêu của bài học, kiến thức trọng tâm của bài.
- Xác định rõ con đờng hình thành kiến thức, lựa chọn phơng pháp dạy học phù hợp. Chú ý ph-
ơng pháp dạy học Đặt - Giải quyết vấn đề, phơng pháp chia nhóm, khi thiết kế giáo án cần thể hiện
rõ: (Tình huống đa ra phải là tình huống có vấn đề, đề xuất cách giải quyết vấn đề đó, kết luận vấn đề
đa ra và làm nảy sinh tình huống có vấn đề mới ví nh việc chuyển ý trong nội dung bài học).
- Tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh nh suy diễn, đo đạc, cắt gấp từ đó đoán nhận,
tiếp nhận kiến thức, thể hiện, tái hiện , củng cố kiến thức...
- Xác định các hình thức hoạt động đối với học sinh ( hoạt động tập thể, hoạt động độc lập,
chia nhóm...).
- Xác định các đơn vị kiến thức học sinh phải tự học, tự tìm hiểu và tự mình rút ra kiến thức.
- Chi tiết yêu cầu của từng phần nh sau:
1- Mục tiêu bài học:
Cần xác định rõ mục tiêu về kiến thức, rèn luyện kĩ năng; , thái độ, mục tiêu bồi dỡng năng lực
nhận thức, phẩm chất t duy, vận dụng kĩ năng vào thực tiễn. Cũng có thể xác định mục tiêu chung cho
cả lớp và mục tiêu riêng cho một số nhóm học sinh đặc biệt ( HSG, HSY).
Tóm lại ngoài mục tiêu bài học mà SGK và SGV đã xác định, GV cần điều chỉnh sao cho mục tiêu bài
học phải cụ thể, sát với yêu cầu của chơng trình, phù hợp với trình độ học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện dạy
học của từng địa phơng, giúp GV định hớng tốt cho bài giảng.
2- Chuẩn bị tài liệu, đồ dùng, phơng tiện dạy học:
Để chuẩn bị tốt một giờ dạy, giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu, đồ dùng, phơng tiện dạy
học có liên quan đến bài học. Đây là yêu cầu bắt buộc và GV cần phải có ý thức chuẩn bị thờng
xuyên, biết làm thêm những DDDH cha có hoặc thấy cần thiết( bảng phụ, phiếu học tập...), hớng dẫn
học sinh sử dụng thành thạo các dụng cụ để vẽ hình, đo đạc...
3- Tiến trình bài mới:
Về các khâu bớc của quá trình lên lớp, ở đây chúng ta chỉ coi là tơng đối, tuyệt nhiên không áp
đặt một cách máy móc. Thí dụ nh khâu ổn định tổ chức lớp và kiểm tra không nhất thiết chỉ làm vào
đầu giờ mà trong thực tế phải tiến hành trong suốt cả tiết dạy.
Nh trên đã trình bày, tuỳ theo từng bài, từng lớp học và bản lĩnh s phạm của từng GV mà thiết
kế giáo án cho phù hợp về nội dung cũng nh cách trình bày. Song cần thống nhất một số vấn đề chung
sau đây:

Giáo viên cần giành thời gian cần thiết để hớng dẫn học sinh học ở nhà theo hớng: Giao nhiệm
vụ cho học sinh (làm bài tập cũ, đọc và chuẩn bị bài mới ... nên có bài tập dễ và khó, yêu cầu từ đơn
giản đến phức tạp), hớng dẫn gợi ý các vấn đề khó, hớng dẫn phơng pháp tự học.
III- tổ chức, điều khiển các hoạt động nhận thức của học sinh trong giờ học:
Trong thực tế, tổ chức dạy học theo giáo án đã thiết kế thành công đến mức độ nào là phụ thuộc
vào kinh nghiệm và năng lực s phạm của từng giáo viên. Nhìn chung, trong giờ dạy GV cần phải quan
tâm tới sự tơng tác giữa ba yếu tố: Hoạt động của thầy (chủ đạo), hoạt động của trò (chủ động) và môi
trờng s phạm (môi trờng hớng tới ngời học).
1- Tổ chức sơ bộ lớp học:
Các vấn đề thông thờng nh chào hỏi, kiểm tra sĩ số, vệ sinh lớp học, việc chuẩn bị và t thế học
tập của học sinh ... thờng diễn ra nhanh chóng xong không thể thiếu đợc và phải đạt đợc các yêu cầu:
Tạo không khí thân mật cởi mở, tạo tâm thế sẵn sàng học tập cho học sinh, kiên quyết không tiến hành
bài dạy khi lớp học còn ồn ào, mất trật tự.
2- Vào bài:
Có thể coi đây là khâu khởi động nhằm tập trung sự chú ý của học sinh vào bài học. Có
nhiều cách vào bài (nêu một vấn đề, đa ra bài tập mà việc giải quyết nó sẽ dẫn đến kiến thức mới của
bài học, nêu một vấn đề thực tế ... có liên quan đến nội dung bài học), song cần đạt đợc các yêu cầu:
tạo ấn tợng, tập trung sự chú ý, tạo hứng thú học tập, đa học sinh vào tình huống có vấn đề.
3- Tổ chức điều khiển các hoạt động học tập:
Nếu thiết kế giáo án theo phơng pháp và hình thức dạy học nào thì GV tổ chức điều khiển các
hoạt động theo phơng pháp và hình thức dạy học đó. Cần quan tâm đến một số vấn đề chính sau:
1.3- Tạo hứng thú học tập: Giáo viên phải cho HS độc lập tìm tòi, độc lập làm, nói và nghĩ, luôn tạo
ra những tình huống có vấn đề. Cần biết tạo ra các mối quan hệ Thầy - Trò, Trò - Trò chan hoà, dân chủ,
cởi mở tạo ra không khí vui vẻ và niềm mong đợi đến giờ học.
2.3- Giao nhiệm vụ cho học sinh: Giáo viên phải thờng xuyên giao nhiệm vụ cho học sinh để các em
đợc làm nhiều, nói nhiều, nghĩ nhiều (Một trong những nguyên nhân HS mất trật tự trong giờ học là đầu,
tay, mắt của các em không có việc làm). Các nhiệm vụ cần đợc chuẩn bị sẵn, các yêu cầu phải rõ ràng,
cần giành thời gian cho HS đợc suy nghĩ rồi mới yêu cầu trả lời hoặc báo cáo kết quả. Tránh việc giao
nhiệm vụ hay nêu vấn đề, câu hỏi một cách hình thức rồi yêu cầu học sinh trả lời ngay. Hãy biết giành
thời gian cho các hoạt động bên trong của học sinh, từng bớc xây dựng nề nếp, thói quen, cách học cho

các nội dung định kiểm tra học sinh.
9.3 - Sử dụng các đồ dùng phơng tiện học tập: Các đồ dùng phơng tiện dạy học bao gồm: bảng viết,
lời nói, giáo án, SGK, phiếu học tập, dụng cụ máy chiếu, bảng phụ, các đồ dùng tự làm khác của thầy
và cả của trò ... GV cần biết sử dụng đúng lúc, đúng chỗ với t cách là phơng tiện nhận thức chứ không
đơn thuần là minh hoạ giản đơn. Điều quan trọng là GV cần có ý thức thờng xuyên sử dụng ĐDDH.
10.3- Kết hợp các hình thức học tập: Cần kết hợp các hình thức học tập khác nhau và phù hợp với
nội dung bài học nh: hình thức học đồng loạt, học theo nhóm, học cá biệt hoá (nhóm học sinh yếu,
học sinh giỏi), học các chủ đề tự chọn, tham quan thực hành... Thông thờng trong một tiết học GV th-
ờng sử dụng hình thức học đồng loạt và chia nhóm, các hình thức học tập khác ít đợc áp dụng. Tuy
nhiên khi vận dụng còn máy móc. GV phải xác định đợc nội dung bài học nào cần áp dụng hình thức
chia nhóm, nội dung nào nên học tập trung hoặc áp dụng các hình thức học tập khác. Không nên áp
đặt khiên cỡng và mỗi hình thức học tập đều đợc điều khiển bằng một qui trình riêng.
11.3- Kết hợp sử dụng các phơng pháp dạy học: Có nhiều phơng pháp dạy học hiện đại và phơng
pháp truyền thống, vấn đề là lựa chọn, kết hợp, sử dụng. GV nên sử dụng tập trung vào một số phơng
pháp nh: vấn đáp, giải quyết vấn đề, phơng pháp hợp tác và các phơng pháp truyền thống (nhóm phơng
pháp dùng lời, nhóm phơng pháp trực quan, nhóm phơng pháp thực hành) theo tinh thần đổi mới.
Tóm lại để thiết kế đợc một giáo án tốt, theo tinh thần đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả giờ lên
lớp là một quá trình lâu dài đòi hỏi GV phải từ bỏ thói quen cũ, mạnh dạn đổi mới, chủ động sáng tạo
để phấn đấu trở thành GV có tri thức sâu rộng và trình độ s phạm vững vàng, biết ứng xử tinh tế, biết
sử dụng các TBDH hiện đại, biết định hớng học tập cho HS theo tinh thần phát huy tính tích cực, chủ
động sáng tạo, độc lập của HS trong qúa trình học tập.
IV. Phân loại các dạng bài cụ thể:
Nh trên đã trình bày với mỗi loại bài cụ thể, thì tơng ứng với nó phải có phơng pháp dạy cho
phù hợp, đồng nghĩa phải thiết kế đợc giáo án tơng ứng cho loại bài đó. Cách viết của SGK mới đã
thực sự giúp cho giáo viên chủ động hơn trong việc thiết kế bài giảng, có nhiều cơ hội để tổ chức hoạt
động học tập cho học sinh và học sinh có thể tự học đạt kết quả cao hơn. Đa số các bài viết trong
SGK đều tạo rất thuận lợi cho giáo viên thiết kế bài giảng theo phơng pháp dạy học Đặt - Giải quyết
vấn đề. Chính vì vậy, theo tôi giáo viên nên lựa chọn phơng pháp này, kể cả khi giao việc cho các
nhóm làm việc cũng phải đề cập đến các tình huống có vấn đề cho nhóm thực hiện (phối hợp các ph-
ơng pháp dạy học).