Trường THPT Che Guevara Giáo án Vật Lý 10 cơ bản
Tiết 3 & 4 – Ngày soạn:…...……………………………….
Bài 3: CHỦN ĐỢNG THẲNG BIẾN ĐỞI ĐỀU
I. MỤC TIÊU.
1. Về kiến thức.
- Viết được cơng thức định nghĩa và vẽ được vectơ biểu diễn vận tớc tức thời, nêu được ý nghĩa của
các đại lượng vật lí trong cơng thức.
- Nêu được định nghĩa của CĐTBĐĐ, NDĐ, CDĐ.
- Viết được cơng thức tính vận tớc, vẽ được đờ thị vận tớc – thời gian trong CĐTNDĐ, CĐTCDĐ.
- Viết được cơng thức tính và nêu được đặc điểm về phương, chiều và đợ lớn của gia tớc trong
CĐTNDĐ, CĐTCDĐ.
- Viết được cơng thức tính quãng đường đi được và phương trình chủn đợng trong CĐTNDĐ,
CĐTCDĐ.
- Viết được cơng thức mối quan hệ giữa a, s, v.
2. Về kĩ năng.
- Biết cách viết biểu thức vận tốc từ đồ thị vận tốc - thời gian và ngược lại.
- Giải được bài toán đơn giản về chủn đợng thẳng biến đởi đều.
II. CH̉N BỊ.
1. Giáo viên: 1 máng nghiêng dài khoảng 1m, 1 hòn bi đường kính khoảng 1cm, 1 đờng hờ bấm giây.
2. Học sinh: Ơn lại kiến thức CĐTĐ.
III. TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY.
1. Ởn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ.
- Chuyển động thẳng đều là gì?
- Viết cơng thức tính vận tốc, quãng đường đi được và phương trình chủn đợng của CĐTĐ?
3. Bài mới.
Khi xét CĐTĐ, nếu biết được vận tốc tại 1 điểm thì ta sẽ biết được vận tốc trên cả đoạn đường và
do đó dù ở bất cứ vị trí nào ta cũng biết xe đi nhanh hay chậm. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, CĐ
thẳng nhưng khơng đều (VD CĐ của viên bi trên mặt phẳng nghiêng) thì làm thế nào để ta biết CĐ đó là
CĐ gì? Vận tốc tại mọi thời điểm là bao nhiêu? Giá trị đó cho ta biết điều gì?
Muốn vậy ta phải dùng khái niệm vận tốc tức thời. Vậy vận tốc tức thời là gì?

HS: Vận tốc tức thời cho ta biết
tại đó vật CĐ nhanh hay chậm.
HS: Có phụ thuộc
HS: Cá nhân hồn thành C1.
HS đọc SGK và trả lời câu hỏi.
I. VẬN TỐC TỨC THỜI.
CHUYỂN ĐỘNG THẲNG
BIẾN ĐỔI ĐỀU.
1. Độ lớn của vận tốc tức
thời.
t
s
v
∆
∆
=
v: độ lớn của vận tốc tức thời
của 1 vật tại 1 thời điểm.

2. Vectơ vận tốc tức thời.
Vectơ vận tốc tức thời của 1
vật tại 1 điểm là 1 vectơ có gốc
tại vật CĐ, có hướng của CĐ và
có độ dài tỉ lệ với độ lớn của
vận tốc tức thời theo 1 tỉ xích
Trang 5
M
O
s
∆

khái niệm vận tốc. Tuy nhiên, khi
nghiên cứu các CĐTBĐ thì khơng
thể dùng khái niệm vận tốc được vì
khi đó vận tốc ln thay đổi.
- Vậy, chúng ta đưa ra 1 khái niệm
mới đó là gia tốc.
GV: Vậy gia tốc được tính như thế
nào? (Thảo luận nhóm)
Gợi ý: Trong CĐTBĐ, cứ sau 1
khoảng thời gian bằng nhau thì vận
tốc tăng 1 lượng bằng nhau.
+ Tính tỉ số giữa độ tăng của vận
tốc trong khoảng thời gian bất kì.
- Nếu ta bỏ qua sai số thì tỉ số đó là
1 số khơng đổi. Người ta đặt tỉ số
đó bằng chữ a và gọi là gia tốc của
CĐ.
GV: Vậy biểu thức gia tốc ntn?
Cho biết đơn vị của gia tốc?
GV: Từ biểu thức gia tốc hãy phát
biểu khái niệm gia tốc?
GV: Dựa vào biểu thức gia tốc, hãy
cho biết gia tốc là đại lượng vơ
hướng hay đại lượng vectơ? Vì sao?
GV: Nếu là đại lượng vectơ thì
HS: Cá nhân hồn thành C2.

HS: Thảo luận nhóm và tham
khảo SGK để trả lời.
- Có thể chia CĐTBĐĐ thành


3. Chuyển động thẳng biến
đổi đều.
- CĐTBĐ là CĐ có quỹ đạo
là đường thẳng và có độ lớn của
vận tốc tức thời ln biến đổi.
- CĐT có độ lớn của vận tốc
tức thời tăng đều theo thời gian
gọi là CĐTNDĐ.
- CĐT có độ lớn của vận tốc
tức thời giảm đều theo thời gian
gọi là CĐTCDĐ.
II. CHUYỂN ĐỘNG THẲNG
NHANH DẦN ĐỀU.
1. Gia tốc trong CĐTNDĐ.
a. Khái niệm gia tốc.
t
v
a
∆
∆
=
∆v = v – v
0
: độ biến thiên
(tăng) vận tốc trong khoảng
thời gian ∆t = t – t
0
.
Gia tốc của CĐ là đại lượng

nào trong tốn học?
GV: Hồn thành u cầu C3.
GV: Nhắc lại cơng thức tính tốc độ
trung bình của CĐ?
- Đối với CĐTNDĐ, vì độ lớn vận
tốc tăng đều theo thời gian, nên
người ta chứng minh được cơng
thức tính tốc độ trung bình:
2
0
vv
v
tb
+
=
GV: Kết hợp với cơng thức vận tốc
các em có thể tìm ra cơng thức tính
qng đường đi được trong
CĐTNDĐ? (Thảo luận nhóm)
GV: Hồn thành u cầu C4, C5.
GV: Các em tìm ra mối quan hệ
giữa a, v, s của CĐTNDĐ?
Gợi ý: Từ 2 biểu thức v = v
0
+ at và
s = v
0
t +

½ at

tt
vv
a
∆
∆
=
−
−
=
→
→→
→
0
0
Hoạt động 3: Nghiên cứu khái
niệm vận tốc trong CĐTNDĐ.
HS: Thảo luận nhóm rồi đưa ra
biểu thức.
v = v
0
+ at
HS: Sử dụng hệ trục toạ độ có
trục tung là vận tốc, trục hồnh
là thời gian.
HS: Cá nhân hồn thành C3.
Hoạt động 4: Xây dựng cơng
thức tính qng đường đi
trong CĐTNDĐ và mối quan
hệ giữa a, v, s.
HS:

=
−
−
=
→
→→
→
0
0
Khi vật CĐTNDĐ, vectơ gia
tốc có gốc ở vật CĐ, có
phương và chiều trùng với
phương và chiều của vectơ vận
tốc và có độ dài tỉ lệ với độ lớn
của gia tốc theo 1 tỉ xích nào
đó.
2. Vận tốc của CĐTNDĐ.
a. Cơng thức tính vận tốc.
Từ biểu thức gia tốc:
0
tt
vv
t
v
a
o
−
−
=
∆

+
=
(2)
v = v
0
+ at (3)
⇒ s = v
0
t + 1/2at
2

gọi là cơng thức tính qng
đường đi được của CĐTNDĐ.
4. Cơng thức liên hệ giữa a,
v và s của CĐTNDĐ.
v = v
0
+ at
s = v
0
t + ½ at
2
⇒ v
2
– v
0
2
= 2as là phương
trình độc lập theo thời gian của
CĐTNDĐ.

0
x
O
MAO
s
x
Trường THPT Che Guevara Giáo án Vật Lý 10 cơ bản
Gợi ý: Thay cơng thức tính qng
đường đi của CĐTNDĐ vào
phương trình CĐ tổng qt.
GV: Hồn thành u cầu C6.
- Chúng ta đi xét tiếp dạng thứ 2
của CĐTBĐĐ đó là CĐTCDĐ.
GV: Viết biểu thức tính gia tốc
trong CĐTCDĐ? Trong biểu thức
đó a có dấu ntn?
GV: Tương tự như cơng thức vectơ
gia tốc của CĐTNDĐ. Chiều của
vectơ gia tốc trong CĐ này có đặc
điểm gì?
GV: Vận tốc và đồ thị vận tốc -
thời gian trong CĐTCDĐ có điểm
gì giống và khác với CĐTNDĐ?
GV: Biểu thức tính qng đường đi
được và phương trình CĐ của
CĐTCDĐ?
Chú ý: Các đại lượng có mặt trong
các cơng thức đều là các giá trị đại
số.
GV: Hồn thành u cầu C7, C8.

+ at
HS: s = v
0
t +
1
/
2
at
2
x = x
0
+ v
0
t + ½at
2
HS: Cá nhân hồn thành C7,
C8.
x = x
0
+ s = x
0
+ v
0
t +
1
/
2
at
2
là ptr CĐ của CĐTNDĐ

v
ngược dấu với
→
v
và
0
→
v
Vectơ gia tốc của CĐTCDĐ
ngược dấu với vectơ vận tốc.
2. Vận tốc của CĐTCDĐ.
a. Cơng thức tính vận tốc.
v = v
0
+ at
a ngược dấu với v
b. Đồ thị vận tốc - thời
gian.
3. Cơng thức tính qng
đường đi được và phương
trình CĐ của CĐTCDĐ.
a. Cơng thức tính qng
đường đi được.
s = v
0
t +
1
/
2
at

0
→
v
0
→
v
O
M
→
∆
v
→
a
→
v
0
→
v
0
→
v