Bệnh sán lá gan bò & cách phòng trị
Bệnh do sán lá Fasciola hepatica và Fasciola gigantica ký sinh trong gan và ống dẫn mật
gây ra, ở nước ta chủ yếu là do Fasciola gigantica. Bệnh thường xảy ra ở thể mãn tính, ít
gây chết nhưng làm gia súc gầy ốm, tiêu chảy kéo dài, giảm năng suất, dễ mắc các bệnh
truyền nhiễm khác.
Vòng đời của sán lá gan đi qua 2 loại ký chủ là động vật máu nóng như trâu, bò, dê, cừu,
người... và ký chủ trung gian là các loài ốc nước ngọt (Lymnaea). Sán lá gan trưởng thành
sống trong ống dẫn mật trâu, bò, dê, cừu,..và đẻ trứng ở đó. Các trứng theo ống dẫn mật
đến ruột, theo phân ra ngoài, gặp điều kiện thuận lợi nở thành ấu trùng có lông bơi trong
nước và xâm nhập ký sinh trong loài ốc Lymnaea (một loại ốc vặn nhỏ thường sống ở ao
đầm nước ngọt). Trong cơ thể ốc, 1 ấu trùng lông sinh sản vô tính thành khoảng 600 ấu
trùng đuôi. Sau đó ấu trùng đuôi chui ra khỏi cơ thể ốc, bám vào các cây cỏ mọc ở dưới
nước và hình thành kén bao bọc bên ngoài. Khi trâu bò ăn phải cây cỏ có dính kén sán sẽ
mắc bệnh. Khi vào cơ thể trâu bò, màng ngoài của kén tan rã, ấu trùng được giải phóng và
di chuyển từ ruột về gan, tại đây ấu trùng ăn mô gan để phát triển gây xuất huyết gan. Khi
trưởng thành sán lá gan chui vào ống dẫn mật đẻ trứng và tiếp tục vòng đời. Từ lúc trâu bò
ăn vào ấu trùng cảm nhiễm đến khi sán lá gan trưởng thành mất khoảng 10-12 tuần.
Trong quá trình di chuyển và phát triển trong cơ thể sán lá gan gây tắc ống dẫn mật, tổn
thương niêm mạc ruột non, đưa đến nhiễm khuẩn đường tiêu hóa và ống dẫn mật; gây tổn
thương gan, viêm gan nhiễm khuẩn, viêm túi mật. Ngoài việc gây tổn thương gan, sán
trưởng thành lấy chất dinh dưỡng từ gan, mật đồng thời tiết ra độc tố gây rối loạn tiêu hóa,
viêm ruột, bệnh nặng có thể gây chết con vật.
Các biểu hiện khi trâu bò mắc bệnh sán lá gan thể mãn tính có thể thấy là gia súc gầy còm,
suy nhược, thiếu máu, tiêu chảy kéo dài, đôi khi táo bón, mất dần khả năng sinh sản và làm
việc, trâu bò chết do suy kiệt. Bệnh ở thể cấp tính thường xảy ra ở gia súc non. Bê nghé bỏ
ăn, mệt mỏi, lười di chuyển, chướng hơi dạ cỏ, sau đó tiêu chảy dữ dội - phân lỏng xám, có
mùi tanh. Chỉ vài ngày sau bê nghé nằm bệt và chết trong tình trạng mất nước, rối loạn
điện giải và kiệt sức. Bệnh nặng hơn khi bê nghé nhiễm thứ phát các vi khuẩn gây bệnh có
sẵn trong đường ruột như: Salmonella, E.coli, Proteus,... Đôi khi trâu bò chết cấp tính mà
không biểu hiệu triệu chứng gì bên ngoài.
Điều trị bệnh: