Hệ thống kiến thức lý thuyết hoá học vô cơ d-
ới dạng một số quy luật phản ứng
1. KL + Oxi OXKL
* Hầu hết kim loại đều phản ứng với oxi, trừ Ag, Au, Pt. Tính chất này có thể vận
dụng để tác hỗn hợp bột Ag, Cu ra khỏi nhau (đem đốt cháy trong không khí đến khối l-
ợng không đổi sau đó cho hỗn hợp vào HCl d...).
* Kim loại sắt tác dụng với oxi thì cần lu ý:
- Đốt cháy Fe trong không khí:
3Fe + 2O
2
Fe
3
O
4
- Cho sắt tác dụng với oxi, nhiệt độ (không phải đốt cháy):
4Fe + 3O
2
2Fe
2
O
3
- Cho Fe (không nguyên chất) tác dụng với oxi có mặt hơi nớc (hoặc không khí ẩm):
2Fe + 3/2O
2
+ 3H
2
O

2Fe(OH)
3


2
nhằm mục đích tạo ra
hỗn hống Hg - Al: 2Al + 3Hg
2+
2Al
3+
+ 3Hg
- Để hỗn hống Al - Hg ngoài không khí cho phản ứng giữa Al với oxi xảy ra:
4Al + 3O
2
2Al
2
O
3
- Giải thích: Nếu để miếng nhôm trong không khí thì cũng xảy ra phản ứng giữa
Al với oxi nhng lớp oxit nhôm sinh ra đặc khít ngăn cách không cho nhôm tiếp xúc với
1
oxi do đó phản ứng ngừng lại. Khi tạo ra hỗn hống Al - Hg thì lớp oxit nhôm sinh ra
không có khả năng bao bọc kín lá nhôm do đó phản ứng giữa nhôm với oxi xảy ra liên
tục lớp lớp oxit nhôm đùn lên trông rất giống những lông tơ.
- Cần lu ý: Nếu đề cho không phải nhôm nguyên chất mà là vật dụng bằng nhôm thì
bên ngoài là một lớp oxit nhôm(Al
2
O
3
) đặc khít bao bọc, bên trong mới là nhôm.
2. KL + PK (trừ oxi) M
* Phi kim thờng lấy là lu huỳnh, các halogen.
* Khi cho Fe tác dụng với F
2

3
O
4
+ 4H
2
(khoảng 570
0
C)
Fe + H
2
O FeO + H
2
(trên 570
o
C)
4. KL + AX Tuỳ thuộc AX
* Nếu axit là HCl, H
2
SO
4
loãng thì:
+ Kim loại phải đứng trớc H trong dãy điện hoá.
+ Muối thu đợc khi cho kim loại Fe tác dụng với axit trên là muối sắt (II).
+ Khí giải phóng là khí H
2
.
KL + HCl, H
2
SO
4

2
SO
4
và N trong HNO
3
nên không thể là H
2
mà là: SO
2
, H
2
S, NO
2
, NO, N
2
O, N
2
, cũng có khi không cho khí mà
thay vào đó là: S, NH
4
NO
3
.
+ Lu ý: Cu thì chỉ phản ứng với H
2
SO
4
đặc nóng, khi phản ứng với HNO
3
loãng thì

SO
4
2-
+ sp OXH - K của N, S + H
2
O
Hoá trị cao với Fe
5. KL + dd M Tuỳ thuộc KL
* Nếu kim loại là Li, Na, K, Ca, Ba, ... thì:
+ Ban đầu kim loại tác dụng với nớc.
+ Bazơ kiềm sinh ra tác dụng với dd muối.
* Nếu kim loại sau từ Mg trở về sau thì áp dụng quy tắc trong dãy điện hoá:
OXH yếu OXH mạnh
KH mạnh KH yếu
K Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu

Fe
2+
Hg Ag Pt Au
K
+
Ca
2+
Na
+
Mg
2+
Al
3+
Zn

3
M + nH
2
O M(OH)
n
+ n/
2
H
2
M(OH)
n
+ (4 - n)NaOH Na
4-n
MO
2
+ 2H
2
O
M + (n - 2)H
2
O + (4 - n)NaOH Na
4-n
MO
2
+ n/
2
H
2
7. PK + Oxi OXPK (trừ một số NO, CO... còn lại là oxitaxit)
* Các phi kim nh halogen không trực tiếp tác dụng với oxi.

4
)
2
,
CaSO
3
.
10. OXBZ + AX M + H
2
O
* Với oxit không có tính khử (Fe
3
O
4
; FeO là những oxit có tính khử) thì bất kể là
axit HCl, H
2
SO
4
, HNO
3
, ... phản ứng diễn ra đúng theo quy luật trên.
* Với HCl hay H
2
SO
4
loãng thì chúng không có khả năng làm thay đổi hoá trị của
KL trong oxit. Phản ứng diễn ra đúng quy luật trên.
* Với Các oxit có tính khử, các axit lại là H
2

x
O
y
+ 2y Al
nhiệt độ cao
y Al
2
O
3
+ 3x Fe
* OXKL có thể trớc hay sau nhôm cũng đợc, nhng thờng chỉ lấy Fe
x
O
y
hoặc CuO.
4
13. OXAX + BZKiềm M + H
2
O
* Nếu cho CO
2
(hoặc SO
2
, P
2
O
5
) tác dụng với Ca(OH)
2
d thì xem nh chỉ xảy ra

2CO
2
+ Ca(OH)
2
Ca(HCO
3
)
2
* Nếu cho CO
2
(hoặc SO
2
, P
2
O
5
) tác dụng với Ca(OH)
2
nhng cha biết chất nào d
thì phải xét cả hai phản ứng:
CO
2
+ Ca(OH)
2
CaCO
3
+ H
2
O
2CO

3
, ... phản ứng diễn ra đúng theo quy luật trên.
* Với HCl hay H
2
SO
4
loãng thì chúng không có khả năng làm thay đổi hoá trị của
KL trong bazơ. Phản ứng diễn ra đúng quy luật trên.
* Với một số hiđrôxit nh Al(OH)
3
, Zn(OH)
2
, Be(OH)
2
do có tính chất lỡng tính
nên có thể đóng vai trò bazơ khi tác dụng với axit mạnh nh HCl, H
2
SO
4
,HNO
3
, ... ngợc
lại sẽ đóng vai trò axit (HAlO
2
.H
2
O, H
2
ZnO
2