TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
KHOA SƯ PHẠM
LA THỊ NGỌC ÁNH
LỚP DH5C1
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGÀNH NGỮ VĂN
Tìm hiểu một số đặc điểm nghệ thuật
kịch và tiểu thuyết
của Victor Hugo
LONG XUYÊN, 5/2008
GVHD: Ths. Phùng Hoài Ngọc

Trang 1
PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài
Tiếp sau văn học Phục hưng và thế kỉ Ánh sáng, văn học
phương Tây thế kỉ XIX đã đạt được những thành tựu rực rỡ của
hai khuynh hướng văn học: chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện
thực. Với tính chất vạch trần bản chất xã hội đương thời, bênh
vực cho những con ng
ười lao khổ, chủ nghĩa hiện thực đã thực sự
phơi bày được bản chất của hiện thực, nâng cao lý trí con người.
Nhưng ngày nay, với cách nhìn nhận, cách đánh giá mới thì chủ
nghĩa lãng mạn vẫn là vô cùng cần thiết. Chủ nghĩa lãng mạn một
mặt sẽ thỏa mãn tâm hồn con người, mặt khác nó sẽ nuôi dưỡng,
bồi đắp, nâng cao tình cảm con người. Nói đến chủ nghĩa lãng
mạ
n thì không thể không nhắc đến cây đại thụ tỏa bóng rợp thế kỉ
XIX – Victor Hugo. Thành tựu của ông đã đem đến nhựa sống
tươi tốt, ương mầm cho tâm hồn bao thế hệ. Chính điều đó, tư
tưởng và nghệ thuật của V.Hugo bao giờ cũng là những hạt ngọc

yếu tố nghệ thuậ
t mà ông sử dụng để có thể lý giải vì sao tác
phẩm của V.Hugo lại có sức mạnh bất diệt, trở nên bất tử trong
lòng độc giả bao thế hệ. Từ việc nghiên cứu đề tài này, tôi hy
vọng nó sẽ là chiếc chìa khóa giúp bạn đọc mở cánh cửa bước vào
thế giới nghệ thuật tác phẩm V.Hugo.
IV. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu chính là một số đặc
điểm nghệ thuật
kịch và tiểu thuyết của đại văn hào Victor Hugo.
Phạm vi nghiên cứu vở kịch “Hernani”, hai bộ tiểu thuyết
danh tiếng “Nhà thờ Đức Bà Paris” vá “Những người khốn khổ”.
V. Đóng góp của khóa luận
Việc đánh giá và tiếp cận văn học nước ngoài là vô cùng khó
khăn. Do đó, việc tìm hiểu đặc điểm nghệ thuật để khám phá
được nội dung là đi
ều hết sức cần thiết.
Tôi hy vọng rằng khóa luận sẽ mang đến một cách tiếp cận
mới, có hiệu quả về tác phẩm văn học nước ngoài, nó sẽ là tài liệu
tham khảo hữu ích cho các bạn đồng môn trong quá trình nghiên
cứu và giảng dạy sau này.
VI. Phương pháp nghiên cứu
Chủ yếu là phương pháp phân tích, tổng hợp tư liệu. Tất cả
chỉ với một nguyện vọng là làm sao nghiên c
ứu khóa luận đạt kết
quả tốt nhất.


Các chủ đề về tình yêu, nỗi cô đơn, nỗi buồn, những lý
tưởng không đạt được…được sử dụng rộng rãi trong nghệ thuật
lãng mạn.
Nhân vật lãng mạn là những nhân vật “nổi loạn” chống đối
với thực tại tư sả
n tầm thường. Nhân vật lãng mạn thường có kết
thúc mang tính bi kịch.
Chủ nghĩa lãng mạn ưa sử dụng các thủ pháp nghệ thuật
như: tương phản, cường điệu, trữ tình ngoại đề, sự đối lập giữa
cái trác tuyệt và cái thô kệch, . . .
Nguyên tắc tự do góp phần trẻ hóa lối hành văn, cách gieo
vần, cách sử dụng các biện pháp tu từ, cách lựa chọn các không
gian và thời gian nghệ thuậ
t. Và do nhiệt tình, sôi nổi muốn tự thể
hiện, chia sẻ và thuyết phục, văn chương lãng mạn nói chung
thường mang tính hùng biện.
Trang 5
II. Chủ nghĩa lãng mạn như một phương pháp sáng tác
1. Nguyên tắc sáng tác của Chủ nghĩa lãng mạn
Nguyên tắc 1: Chối từ thực tại.
Nguyên tắc 2: Tự do bay lượn trong nghệ thuật.
Nguyên tắc 3: Điển hình hóa tâm trạng.
2. Đặc điểm thi pháp cơ bản của Chủ nghĩa lãng mạn
2.1. Về phương diện cách nhìn
Về phương diện cách nhìn, Chủ nghĩa lãng mạn c
ơ bản vẫn
là khuynh hướng chủ quan trong tiếp cận và lý giải hiện thực.

chủ của nhân loại tiến bộ.
II. Sự nghiệp sáng tác
Sự nghiệp sáng tác của Hugo có thể chia ra làm bốn giai
đọan.
Nhìn chung, sự nghiệp sáng tác của ông vừa phong phú về
thể loại, vừa trác tuyệt về chất lượng. Ngoài thơ, kịch, tiểu thuyết
ông còn để lại hơn 2000 bức tranh và nhiều tác phẩm khảo cứu và
các tùy bút khác…
Giới thiệu
đôi nét về thơ của Victor Hugo
Thơ V. Hugo chứa chan lòng yêu thiên nhiên và tinh thần
nhân đạo cao cả.
Do là một nhà thơ viết kịch và tiểu thuyết nên những trang
văn của ông mang đậm chất thơ. Đặc biệt, chính niềm cảm
thương những số phận bất hạnh và trân trọng những phẩm chất
cao quí của những người lao động đã được ông phát triển cao ở
lĩnh vực kịch và tiểu thuy
ết sau này. Và để thấy được điều đó
trong kịch và tiểu thuyết, chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu một số đặc
điểm nghệ thuật mà ông sử dụng trong quá trình sáng tác. Trang 7
CHƯƠNG III: MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT KỊCH
VÀ TIỂU THUYẾT CỦA VICTOR HUGO
I. Kịch drame: vở “Hernani”
1. Giới thiệu cốt truyện
2. “Trận chiến Hernani”, sự chiến thắng của chủ nghĩa lãng
mạn đối với chủ nghĩa cổ điển
2.1. Sự phá vỡ qui tắc luật “tam duy nhất” của chủ nghĩa


Trang 8
nhân vật Dona Sol...Chính điều này đã tạo nên sóng gió cho kịch
trường của Hugo.
2.4. Sử dụng yếu tố Grotesque
Yếu tố Grotesque đã làm cho kịch drame có sức hấp dẫn,
mới mẻ đối với công chúng. Điều này thể hiện đặc sắc ở cách kết
thúc kịch đầy bất ngờ. Đó cũng là nét tạo nên tính chất lãng mạn
của kịch drame.
2.5. Một vài yếu tố
nghệ thuật khác
Tăng cường ngôn ngữ bình dân.
Về nghệ thuật dẫn dắt hành động kịch, Hugo xen vào những
màn độc thoại nội tâm đầy tính chất lãng mạn ở Hồi I lớp 4, Hồi
IV lớp 2, 5, Hồi V lớp 4.
Tóm lại, bằng việc sử dụng một số đặc điểm nghệ thuật của
kịch lãng mạn Hugo đã làm cho vở “Hernani” có chỗ đứng vữ
ng
chắc và gây tiếng vang lớn trên kịch trường lúc bấy giờ. Cống
hiến của Hugo ở lĩnh vực kịch là ông đã mở toang cánh cửa sáng
tạo nghệ thuật để đến với nghệ thuật tự do.
II. Tiểu thuyết
1. “Nhà thờ Đức Bà Paris”, toà nhà thờ vĩ đại bằng thơ ca
1.1. Nghệ thuật miêu tả và xây dựng cốt truyện
Một trong những biệ
n pháp chủ yếu mà V.Hugo thường sử
dụng trong tác phẩm của mình là miêu tả cảnh thiên nhiên.
Sức hấp dẫn của tác phẩm không dừng lại ở đó mà còn ở
nghệ thuật xây dựng cốt truyện hấp dẫn, sinh động. Nhà thờ Đức
bà Paris là câu chuyện dài với nhiều cốt truyện được lồng ghép,

Quazimodo ra khỏi bộ xương y ôm, thì nó vụn ra thành bụi”. Sự
đan chéo những yếu tố bi-hài, cái đẹp-cái dị dạng là nét độc đáo
tạo nên thiên tình sử bất diệt mang đậm nét lãng mạn này.
1.4. Mô típ và cách kết thúc tiểu thuyết mang đậm tính
chất lãng mạn
Mô típ “ám hại-che chở-cứu thoát” được ông s
ử dụng
thường xuyên như một động lực để phát triển các tình tiết của cốt
truyện, tạo nên sự căng thẳng hồi hộp, làm nhịp điệu của cốt
truyện dồn dập thu hút, và qua đó cũng thể hiện quan điểm nhân
đạo của ông. Mô tip “mẹ con thất lạc-hội ngộ” được cho hóa thân
trong cặp nhân vật Gudulier-Esmeralda. Đứa con gái mà bà
nguyền rủa và kết tội b
ị xử treo cổ còn người mẹ bất hạnh cũng
gục chết. Đây cũng là kiểu kết thúc rất tiêu biểu của nghệ thuật
lãng mạn Hugo.
Và với một cấu trúc độc đáo cùng việc sử dụng một số thủ
pháp và phương thức nghệ thuật tài tình cộng với tư tưởng nhân

Trang 10
đạo toát lên từ tác phẩm, tiểu thuyết Nhà thờ Đức Bà Paris trở
thành một trong những tiểu thuyết hay nhất của thế kỷ XIX. Giá
trị tinh thần mà Hugo gửi lại là khúc ca muôn thuở của loài
người. Tác phẩm tỏa sáng vẻ đẹp chân, thiện, mỹ. Cái đẹp lan
thấm trong tâm hồn, tâm trí người đọc, vọng hưởng và thúc bách,
thay đổi con người, nuôi dưỡng mầm sống lương tri ở mỗi người.
2. “Những ngườ
i khốn khổ”, đỉnh cao Chủ nghĩa lãng mạn
Victor Hugo
2.1. Cấu trúc tiểu thuyết

thân với bão táp” . . . .
2.3. Tính lãng mạn biểu hiện trong lối văn miêu tả, kể
chuyện đầy chất thơ
Fantine là một người phụ nữ xinh đẹp, “nàng rất đẹp. Nàng
cố giữ cho mình trong trắng. Nàng có vàng ngọc làm của riêng
như ai, nhưng vàng của nàng xếp trên mái tóc, ngọc của nàng
giắt ở sau môi”…Nét đẹp ấy không còn đơn thu
ần là vẻ đẹp ngoại
hình nữa mà tỏa sáng lấp lánh vẻ đẹp tâm hồn người mẹ.
Gương mặt lý tưởng mà ông yêu quý có thể kể đến là
Anjonras .Câu chuyện kể về anh là một hình ảnh rất đẹp đã đi mãi
vào lòng những con người chính nghĩa.
Xen kẽ với những trang miêu tả, kể chuyện, Hugo chen vào
đó là những đoạn văn bình luận sắc sảo.
Không những là những trang miêu tả, kể
chuyện, bình luận
riêng lẻ mà đôi khi tác giả kết hợp chúng lại tạo nên đỉnh cao về
nghệ thuật. Điển hình ở cảnh “Một người mẹ gặp một người mẹ”.
Bằng việc điểm qua một vài bút pháp nghệ thuật đặc trưng
của chủ nghĩa lãng mạn, ta thấy được ở Hugo một tài năng văn
học đặc sắc với lố
i văn miêu tả, kể chuyện đầy chất thơ. Tất cả
những yếu tố đó đã làm nên tính lãng mạn cho tác phẩm của ông.
2.4. Kiểu nhân vật lãng mạn đặc trưng của Victor Hugo
2.4.1. Nhân vật Myriel
Nhân vật thuần lãng mạn nhất trước hết có lẽ là giám mục
Myriel- nhân vật được tác giả giao phó nhiệm vụ thắp sáng ngọn
nến tâm hồn cho Jean Valjean, con người biểu thị “tình yêu đồ
ng
loại ở ý nghĩa thuần túy nhất của kinh Phúc âm”.Đó là một bài

phương tiện đấu tranh nhằm mang lại bình đẳng và hạnh phúc cho
mọi người.
Chất thơ còn thể hiện ở niềm tin và lòng tự hào đối với Cách
mạng. Cách mạng sẽ giải phóng con người ra khỏi cuộc sống phi
nhân bản của xã hội tư sản, mang đến xã hội lý tưởng mà trong đó
tình thương sẽ là nguyên tắc cao nhất.

Trang 13
PHẦN KẾT LUẬN
Qua quá trình tìm hiểu đôi nét về sự nghiệp văn chương của
Victor Hugo, ta thấy ở phương diện nào ông cũng có những đóng
quan trọng cho nền văn chương Pháp và văn chương thế giới. Đặc
biệt ở lĩnh vực kịch và tiểu thuyết.
Ở lĩnh vực kịch, tuy chỉ sáng tác trong khoảng thời gian hơn
mười năm nhưng với những cách tân nghệ
thuật táo bạo ông đã
gây tiếng vang lớn trên kịch trường và đưa trường phái lãng mạn
đi tới đỉnh cao của sự toàn thắng. Bằng việc phá vỡ qui tắc “tam
duy nhất” của chủ nghĩa cổ điển, ông mở đường cho sân khấu tự
do phát triển theo hướng hiện đại. Một sáng tạo mới ở đây đó là
việc ông đưa vào sân khấu hình ảnh “nhân vật nổi loạn” mà nhân
vật này sẽ còn tiếp tục xuất hiện trong các tiểu thuyết sau này của
ông.
Ở lĩnh vực tiểu thuyết, lĩnh vực mà ông chỉ sáng tác ở giai
đoạn cuối nhưng nó đem lại vinh quang rất lớn cho ông với hai
kiệt tác “Nhà thờ Đức bà Paris”, “Những người khốn khổ”…Với
hàng loạt các thủ pháp nghệ thuật của chủ nghĩa lãng mạn như: sử
dụng bút pháp tương phản,
đề tài tình yêu, xây dựng nhân vật
mang tính cách phi thường, cao cả….ông đã chuyển tải một cách

LA THỊ NGỌC ÁNH
Lớp ĐH 5C1 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGÀNH NGỮ VĂN

V. Đóng góp của khóa luận......................................................................... 4
VI. Phương pháp nghiên cứu........................................................................ 4
VII. Cấu trúc luận văn.................................................................................... 5
PHẦN NỘI DUNG .......................................................................................... 7
CHƯƠ
NG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ............................................ 7
I. Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu như một trào lưu ...................................... 7
1. Cơ sở triết học..................................................................................... 7
2. Cơ sở mỹ học...................................................................................... 9
II. Chủ nghĩa lãng mạn như một phương pháp sáng tác........................... 11
1. Nguyên tắc sáng tác của Chủ nghĩa lãng mạn.................................. 12
2. Đặc điểm thi pháp cơ bản của Chủ nghĩa lãng mạn ......................... 12
CHƯƠNG II: KHÁI QUÁT VỀ TÁC GIẢ
VICTOR HUGO.................. 18
I. Cuộc đời ............................................................................................... 18
II. Sự nghiệp sáng tác................................................................................ 19
CHƯƠNG III: MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT KỊCH VÀ TIỂU
THUYẾT CỦA VICTOR HUGO ................................................................ 26
I. Kịch drame: vở “Hernani” ................................................................... 26
1. Giới thiệu cốt truyện......................................................................... 26
2. “Trận chiến Hernani”, sự chiến thắng của chủ nghĩa lãng mạn đối với
chủ nghĩa cổ điển..................................................................................... 27
II. Tiểu thuyết............................................................................................ 32
1. “Nhà thờ Đức Bà Paris”, toà nhà thờ vĩ đại bằng thơ ca.................. 32
2. “Những người khốn khổ”, đỉnh cao Chủ nghĩa lãng mạn Victor Hugo
.......................................................................................................... 39
PHẦN KẾT LUẬN........................................................................................ 54
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 55
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 85


đánh mất cả nhân tính, linh hồn của mình vì lợi nhuận. Chính vì thế, chủ nghĩa
lãng mạn trong đời sống hiện nay vẫn là vô cùng cần thiết. Nó sẽ hâm nóng lại
tình người, làm cho cuộc sống này có ý nghĩa hơn. Chủ nghĩa lãng mạn một
mặt sẽ thỏa mãn tâm hồn con người, mặt khác nó sẽ nuôi dưỡng, bồi đắp, nâng
cao tình cảm con người. Nói đến chủ nghĩa lãng mạn thì không thể không nhắc
đến cây đại thụ tỏa bóng rợp thế kỉ XIX – Victor Hugo. Bằng “một hệ thống
các phương thức và phương tiện thể hiện cuộc sống bằng nghệ thuật, khám
phá cuộc sống bằng hình tượng”, ông đã cho ra đời hàng loạt tác phẩm văn
chương kiệt xuất. Thành tựu của ông đã đem đến nhựa số
ng tươi tốt, ương
mầm cho tâm hồn bao thế hệ. Khảo sát toàn bộ tác phẩm của ông, ta thấy chủ
nghĩa nhân đạo bao trùm và xuyên suốt. Có thể nói, chủ nghĩa nhân đạo là thứ
“hàng hóa” xuyên quốc gia. Nó có thể du nhập bất cứ đâu, bất cứ nơi nào mà Trang 2
không có một rào cản nào có thể ngăn được. Chính điều đó, tư tưởng và nghệ
thuật của V.Hugo bao giờ cũng là những hạt ngọc tỏa sáng cho chính dân tộc
ông và có những giá trị phổ biến cho các dân tộc khác.
Mặc dù kiến thức và tài liệu tham khảo còn hạn chế, nhưng với sự yêu
thích văn chương cùng với sự yêu mến con người ông, tôi mạnh dạn chọn đề
tài này với mong muốn tìm hiể
u thấu đáo, cặn kẽ hơn về một số đặc điểm nghệ
nghệ thuật làm nên bút pháp chủ nghĩa lãng mạn trong kịch và tiểu thuyết của
V.Hugo. Ở đây, tôi sẽ trình bày những nét cơ bản nhất về nội dung tư tưởng và
một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết mà ông thường sử dụng trong
quá trình sáng tác. Qua đó, giúp người tiếp nh
ận có được cái nhìn khái quát về
tác phẩm cũng như bước vào thế giới nghệ thuật tuyệt diệu của thơ văn
V.Hugo.

quá trình thực hiện. Để hoàn thành luận văn người viết dựa vào một số tài liệu
của các tác giả k
ể trên và những tài liệu liên quan đến V.Hugo (được liệt kê ở
mục Tài liệu tham khảo).
III. Mục đích nghiên cứu
Như chúng ta đã biết, một tác phẩm văn học có giá trị sẽ bao gồm giá
trị nội dung và giá trị hình thức. Vì vậy, bất cứ nội dung nào cũng chứa đựng
hình thức và bất cứ hình thức nào cũng chứa đựng nội dung. Do đó, “công
việc tìm ra cái hình thức mang quan niệ
m”-tức là cái phương thức tư duy nghệ
thuật của nhà văn nghệ sĩ đã ngưng kết thành cái hình thức nghệ thuật của tác
phẩm nghệ thuật-là công việc hết sức phức tạp, đòi hỏi sự tìm tòi, phát hiện.
Nhất là với thiên tài văn học V.Hugo thì việc phát hiện ra cái phương thức
nghệ thuật để nhà văn chuyển tải quan niệm là điều không dễ dàng chút nào.
Như
ng với tinh thần ham học hỏi, qua luận văn này tôi mong muốn tìm
hiểu một cách sâu sắc, thấu đáo những yếu tố nghệ thuật mà ông sử dụng để
có thể lý giải vì sao tác phẩm của V.Hugo lại có sức mạnh bất diệt, trở nên bất
tử trong lòng độc giả bao thế hệ. Từ việc nghiên cứu đề tài này, tôi hy vọng nó
sẽ là chiếc chìa khóa giúp bạn đọc mở cánh cửa bước vào th
ế giới nghệ thuật
tác phẩm V.Hugo. Qua đó, chúng ta có thể nắm bắt được những tư tưởng,
những quan niệm độc đáo tác giả đã gửi gắm vào trong đó, mà con người hôm
nay cần phải trân trọng, học hỏi và kế thừa.
IV. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu chính là một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu
thuyế
t của đại văn hào Victor Hugo.
Để làm nổi bật lên một số đặc điểm nghệ thuật mà ông sử dụng trong
quá trình sáng tác, người viết khảo sát tác phẩm của ông ở lĩnh vực kịch và

V.Hugo, thật là kì diệu”. Sống giữa xã hội tư bản thối nát, đang trên đường
suy thoái lúc bấy giờ, V.Hugo có được tinh thần nhân bản quá tuyệt vời. Ông
là con người của chủ nghĩa nhân đạo cao cả, của tình thương yêu nhân loại
xốn xang. Ông không lúc nào không nghĩ đến, không bênh vực, không đấu
tranh cho quyền sống, quyền tự do, quyền hạnh phúc của con người cần lao
với mong muốn xây dựng mộ
t xã hội tốt đẹp bằng giải pháp tình thương.
Tôi hy vọng rằng khóa luận sẽ mang đến một cách tiếp cận mới, có
hiệu quả về tác phẩm văn học nước ngoài, nó sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích
cho các bạn đồng môn trong quá trình nghiên cứu và giảng dạy sau này. Và tôi
tin rằng, những tư tưởng, ý niệm tốt đẹp mà V.Hugo hoài vọng sẽ mãi là hành
trang cho mỗi người chúng ta vững bước vào đời với sự tin yêu, tin tưở
ng
cuộc sống này hãy còn tươi đẹp biết bao! Có được sự đồng cảm, sự thương
yêu và tin cậy lẫn nhau thì con người sẽ sống và làm việc với tinh thần thái độ
hăng say hơn, góp phần làm cho xã hội ngày càng phồn vinh hơn.
VI. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu khóa luận đạt hiệu quả tốt nhất, tôi phối hợp sử dụng
nhiều phương pháp. Trang 5
Đầu tiên, tôi dùng phương pháp tổng hợp, tức là đọc một số bài nghiên
cứu có liên quan rồi tổng hợp và ghi chép lại những vấn đề cần thiết phục vụ
cho bài nghiên cứu của mình.
Sau đó, tôi dùng phương pháp khảo sát, xem xét qua tất cả tư liệu rồi
phân loại, liệt kê nó, ghi lại những dẫn chứng phù hợp. Khi liệt kê dẫn chứng
thì phải có phân tích nên phương pháp phân tích được sử dụng để phân tích
những luậ
n cứ, luận điểm đưa ra, làm sao để cho vấn đề được nói đến có sức


Trang 6
II. Tiểu thuyết:
1.“Nhà thờ Đức Bà Paris”, toà nhà thờ vĩ đại bằng thơ ca.
2.“Những người khốn khổ”, đỉnh cao Chủ nghĩa lãng mạn Victor Hugo.
PHẦN KẾT LUẬN
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO