Bài giảng 3: Tổng Kết Hợp Về Thời Gian
Dr. Allen Bellas
Tỷ Lệ Ưu Tiên Thời Gian
[1]
Chủ đề này là về chiết khấu chi phí và lợi nhuận tương lai để phản ánh quan điểm
rằng những thứ trong tương lai sẽ có ít giá trị hơn hiện tại.
Ví dụ, nếu một cộng đồng sắp có một bệnh viện mới, miễn là những thứ khác cũng
giống nhau, người dân sẽ có thể mong muốn thà có bệnh viện hôm này còn hơn
một năm sau mới có nó. Giá trị bệnh viện mới hiện nay lớn hơn giá trị bệnh viện
mới một năm sau.
Vậy bệnh viện hiện nay có giá trị nhiều hơn bao nhiêu? Câu hỏi này được trả lời
bằng
Tỷ Lệ Ưu Tiên Thời Gian.
Tỷ lệ ưu tiên thời gian là tỷ lệ mà người dân sẵn sàng từ bỏ tiêu dùng hiện nay để
đổi chác lấy thêm tiêu dùng một khoảng thời gian (thông thường là một năm kể từ
bây giờ).
Hoặc, tỷ lệ ưu tiên thời gian là tỷ lệ phần trăm mà theo đó, giá trị của một hạng
mục bị giảm bớt đi nếu một người phải chờ thêm một khoảng thời gian nữa mới
lấy được nó (thông thường là một năm).
Nếu mọi người trong cộng đồng đồng ý sẽ trả $100 triệu để có bệnh viện mới ngay
bây giờ nhưng chỉ trả $95 triệu để có nó một năm sau, thì tỷ lệ ưu tiên thời gian
ngụ ý của họ là xấp xỉ khoảng 5%. Nghĩa là, mỗi năm họ phải chờ để có được cái
gì đó sẽ làm giảm giá trị của cái đó đi khoảng 5%.
Sử Dụng Chiết Khấu Trong Thực Tế
Dẹp tất cả những mối quan tâm này sang một bên, hãy giả sử rằng bạn có tỷ lệ lãi
suất nào đó để áp dụng trong chiết khấu chi phí và lợi nhuận tương lai. Trong
nhiều trường hợp thực tế trên thế giới, con số này sẽ đơn giản được ấn định sẵn
cho bạn.
Phương thức đúng để đánh giá một dự án là nhìn vào giá trị hiện tại của lợi nhuận
ròng. Nếu giá trị hiện tại ròng (NPV) là dương, thì dự án là đáng để thực hiện. Nếu
có hai dự án cùng độc quyền lẫn nhau thì nên triển khai dự án có NPV lớn nhất.

Nếu dự án sẽ để lại một số tài sản nhất định sau N năm, giá trị của tài sản đó là giá
trị cuối cùng của dự án. Giá trị cuối cùng có thể là giá trị của những thứ vật chất,
hoặc nó cũng có thể là giá trị dự tính của giá trị hiện tại của lợi nhuận ròng trong
tương lai của dự án vượt ra ngoài khoảng thời gian đang được xem xét rõ ràng:

trong đó :
B
t
là lợi nhuận trong thời gian t
C
t
là chi phí trong thời gian t
i là tỷ lệ lãi suất chiết khấu
T
N
là giá trị cuối cùng, giá trị của cái sẽ được để lại sau quãng thời gian N
VD: Một dự án không có giá trị cuối cùng
Khoảng thời gian 0 1 2 3
Lợi nhuận 0 300 300 300
Chi phí 450 100 100 100
Lợi nhuận ròng -450 200 200 200
Nếu tỷ lệ lãi suất bằng 10% thì giá trị hiện tại của dự án có thể được tính toán là

Cho nên, do NPV > 0, đây là một dự án tốt đáng để thực hiện.
Tuy nhiên, nếu dự án này được thẩm định lại với tỷ lệ chiết khấu là 20%, chúng ta
có

Cho nên, với tỷ lệ chiết khấu cao hơn, đây là một dự án tồi không nên thực hiện.
Nói chung, do hầu hết các dự án có chi phí và lợi nhuận ban đầu sau một khoảng
thời gian nào đó, khi tỷ lệ chiết khấu tăng lên, số lượng dự án tốt sẽ giảm đi.

Thực hiện điều này trong một nền kinh tế đơn giản, có một người và có hai giai
đoạn là tương đối dễ. Một người sẽ có vài cơ hội tiêu dùng giữa hai giai đoạn và sẽ
tối đa hoá độ thoả dụng tiêu dùng giữa hai giai đoạn. Tỷ Lệ Thay Thế Biên
(Marginal Rate of Substituion ~ MRS) sẽ bằng với Tỷ Lệ Chuyển Đổi Biên
(Marginal Rate of Transformation ~ MRT) và đây sẽ là tỷ lệ lãi suất phù hợp để áp
dụng tính chiết khấu chi phí và lợi nhuận tương lai. .

Nhìn từ góc độ quan điểm xã hội, tồn tại một đường biên các xác suất tiêu dùng
liên quan đến mức tiêu dùng giai đoạn này với mức tiêu dùng giai đoạn tiếp theo.
Độ dốc của đường cong này là Tỷ Lệ Chi Phí Cơ Hội Xã Hội (Social Opportunity
Cost Rate ~ SOCR).
Xã hội cũng sẵn sàng từ bỏ tiêu dùng hiện tại để đổi lấy đầu tư dẫn đến tiêu dùng
lớn hơn trong tương lai. Sự sẵn lòng này được thể hiện bởi độ dốc của đường cong
đẳng dụng xã hội, độ dốc của đường cong này là Tỷ Lệ Ưu Tiên Thời Gian Của
Xã Hội (Societal Rate of Time Prefence ~ SRTP).
Nếu tất cả các thị trường đều hoàn hảo, chúng ta có sự cân bằng liên thời gian xã
hội (societal intertemporal equilibrium):

Tại một điểm giống như X, tỷ lệ chi phí cơ hội xã hội SOCR bằng với tỷ lệ ưu tiên
thời gian của xã hội SRTP, do đó tỷ lệ mà tại đó xã hội có thể trao đổi cái này lấy
cái kia giữa mức tiêu dùng hiện tại và mức tiêu dùng tương lai chính xác bằng với
tỷ lệ mà nó muốn để trao đổi giữa hai thứ và đó là tỷ lệ mà tại đó mức tiêu dùng
tương lai nên được chiết khấu tương xứng với mức tiêu dùng hiện tại.
Nếu xã hội có một khoản tiền tại một điểm giống như Z, thì xã hội nên giảm mức
tiêu dùng hiện tại để nhằm tăng mức tiêu dùng tương lai bởi vì chi phí biên của
mức tiêu dùng hiện tại (xét về mức tiêu thụ tương lai dự tính trước) lớn hơn tỷ lệ
biên mà tại đó xã hội sẵn lòng để trao đổi giữa hai thứ.
Xét từ góc độ cá nhân, có một tỷ lệ ưu tiên thời gian của cá nhân (Private Rate of
Time Preference ~ PRTP) biểu hiện cho tỷ lệ mà tại đó mọi người sẵn sàng thực
hiện trao đổi thoả hiệp biên giữa mức tiêu dùng hiện tại và mức tiêu dùng tương

PRTP=POCR và
SOCR=POCR,