Ngộ độc thủy ngân ở trẻ em – Kỳ 1

Nuốt phải thủy ngân (Hg) là tai nạn có thể xảy ra ở trẻ em nhỏ và là
vấn đề mà các bậc phụ huynh khắp nơi thường quan tâm, lo lắng. Những
trường hợp tai nạn nuốt Hg vẫn là một nguyên nhân nhập viện ở trẻ em, vì
biến chứng do xử trí tại nhà không đúng. Bài viết này nhằm cung cấp cho các
bậc phụ huynh một số hiểu biết về ngộ độc Hg ở trẻ em và các biện pháp
phòng ngừa.
Có nhiều dạng Hg

Hg hiện diện rất nhiều trong thức ăn, thuốc và môi trường sống con người,
được sử dụng chủ yếu trong sản xuất các hóa chất, trong kỹ thuật điện và điện tử.
Hg tạo ra sự ô nhiễm đáng kể đối với môi trường, vì nó tạo ra các hợp chất hữu cơ
trong các cơ thể sinh vật. Đây là một kim loại, dạng nguyên tố ở thể lỏng, màu óng
ánh như bạc, không tan trong nước và có thể bốc hơi tương đối dễ ở nhiệt độ
phòng. Khi đặt giọt Hg ở trên mặt bàn, nó có dạng giống hạt ngọc trai và rất dễ tan
thành hạt nhỏ li ti và bay hơi. Có 3 dạng Hg tồn tại dưới dạng nguyên tố hay kết
hợp với chất khác:
Hg nguyên tố: có trong nhiệt kế, máy đo huyết áp, các thiết bị điện, bóng
đèn, pin, sơn.
Hg vô cơ: dạng đôi hoặc đơn hóa trị, được sử dụng điều chế thuốc sát trùng,
làm thuốc lợi tiểu, tẩy giun.
Hg hữu cơ: gồm hợp chất chuỗi alkyl ngắn có nhiều trong môi trường bị ô
nhiễm, đáng lưu ý là trong thức ăn hải sản vùng bị ô nhiễm và chuỗi alkyl dài
dùng trong nông nghiệp để làm thuốc diệt nấm. Trong Đông y, Hg gọi là chu sa
được dùng làm thuốc an thần.

Tổn thương não không hồi phục
Hg là chất độc có khả năng tích lũy sinh học dễ dàng hấp thụ qua da, các cơ
quan hô hấp và tiêu hóa. Các dạng hóa học của Hg khác nhau về cả đặc điểm sinh
học, dược động học và độc tính. Hg vô cơ ít độc hơn so với hợp chất Hg hữu cơ.

gây tác hại kéo dài. Được giải thích nhờ vào các đặc tính sinh học của Hg là (1)
khả năng kết hợp chặt chẽ, loại thải chậm và không hoàn toàn. (2) có tính tập
trung, tích lũy cao và (3) khuyếch đại tác dụng sinh học khi vào cơ thể người.
Riêng đối với trẻ em, đặc biệt thai nhi và trẻ em nhỏ rất nhạy cảm với tác dụng độc
của Hg. Khi so sánh với người lớn thì thấy mức độ nhạy cảm này nhiều hơn 10 –
15 lần, do vậy mà ngộ độc Hg ở trẻ em thường để lại hậu quả tổn thương não nặng
hơn và không hồi phục.