BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HCM
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT CÁC
GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Y TẾ TẠI BỆNH
VIỆN ĐA KHOA KHU VỰC HÓC MÔN, TP. HCM
Ngành : Môi trường
Chuyên ngành: Kỹ thuật môi trường
Giảng viên hướng dẫn : TS. THÁI VĂN NAM
Sinh viên thực hiện : TRẦN MỸ VY
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình đại học và viết đồ án này, tôi đã
nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý
thầy cô trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ Tp. Hồ Chí Minh.
Trước hết, tôi xin gởi lời cảm ơn chân thành đến quí thầy cô
trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh,
đặc biệt là những thầy cô đã tận tình dạy bảo cho tôi suốt thời
gian học tập tại trường.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Tiến Sĩ: Thái Văn Nam đã
dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn tôi hoàn thành
đồ án tốt nghiệp.
Tôi xin gửi lời biết ơn đến quý anh Trương Thanh Tùng, chị
Mai Thị Lan- cán bộ y tế tại Bệnh viện ĐKKVHM đã nhiệt tình
hướng dẫn tôi, cũng như có những ý kiến đóng góp giúp tôi hoàn
thiện đề tài này.
Đồng thời, tôi cũng xin cảm ơn tập thể cán bộ phòng Nội Vụ
của Bệnh viện ĐKKVHM, Tp. Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện cho
1.6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN 5
1.7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 6
1.8. CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI 6
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Y TẾ 8
2.1. KHÁI QUÁT VỀ NGÀNH Y TẾ 8
2.2. ĐẶC TRƢNG RÁC THẢI Y TẾ 8
2.2.1. Khái niệm về CTRYT 8
2.2.2. Thành phần của CTRYT 9
2.2.3. Phân loại CTRYT 10
2.3. TÁC HẠI CỦA CHẤT THẢI RẮN Y TẾ 13
2.3.1. Đối với môi trƣờng 13
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY iv
2.3.1.1. Đối với môi trƣờng đất 13
2.3.1.2. Đối với môi trƣờng không khí 13
2.3.1.3. Đối với môi trƣờng nƣớc 13
2.3.2. Đối với sức khỏe 13
2.3.2.1. Đối tƣợng chịu ảnh hƣởng trực tiếp 13
2.3.2.2. Tác động từ CTRYT 14
2.4. QUẢN LÝ CTRYT 16
2.4.1. Giảm thiểu tại nguồn 16
2.4.2. Quản lý và kiểm soát ở bệnh viện 16
2.4.3. Quản lý kho hóa chất 17
2.4.4. Thu gom, phân loại và vận chuyển 17
2.5. HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ VÀ XỬ LÝ CTRYT TRÊN THẾ GIỚI VÀ TẠI VIỆT
NAM 19
3.3.7. Công tác xử lý CTRYT trong bệnh viện 41
CHƯƠNG 4: ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG VÀ CÔNG
TÁC QUẢN LÝ CTRYT TẠI BỆNH VIỆN ĐKKVHM 42
4.1. NHẬN XÉT CHUNG VỀ TÌNH HÌNH VỆ SINH MÔI TRƢỜNG CỦA BỆNH
VIỆN 42
4.2. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHẤT THẢI RẮN TẠI BỆNH VIỆN 43
4.2.1. Đánh giá công tác quản lý hành chính đối với CTRYT 43
4.2.1.1 Kiểm tra, giám sát và chỉ đạo công tác quản lý CTRYT 44
4.2.1.2. Đảm bảo an toàn trong công tác quản lý CTRYT 45
4.2.2. Đánh giá các mặt kỹ thuật trong việc quản lý CTRYT 46
4.2.2.1. Công tác quản lý lƣợng CTRYT phát sinh tại bệnh viện 46
4.2.2.2. Công tác phân loại, thu gom CTRYT tại nguồn phát sinh 49
4.2.2.3. Công tác vận chuyển CTRYT 52
4.2.2.4. Nhà lƣu giữ CTRYT 53
4.2.2.5. Xử lý CTRYT 54
4.2.2.6. Trang thiết bị lƣu giữ, thu gom và vận chuyển CTRYT 55
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY vi
4.3. PHÂN TÍCH SỰ KHÔNG PHÙ HỢP THEO QUI ĐỊNH CỦA BỘ Y TẾ VỀ
CÔNG TÁC QUẢN LÝ CTRYT 55
CHƯƠNG 5: ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC VÀ NÂNG CAO
CÔNG TÁC QUẢN LÝ CTRYT TẠI BỆNH VIỆN ĐKKVHM 58
5.1. XÂY DỰNG HỆ THỐNG QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG TẠI BỆNH VIỆN 58
5.1.1. Cơ cấu tổ chức 59
5.1.2. Nhiệm vụ của Ban môi trƣờng 59
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY viii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CTR: Chất thải rắn
CTRSH: Chất thải rắn sinh hoạt
CTRYT: Chất thải rắn y tế
CTYT: Chất thải y tế
ĐKKHHM: Đa khoa khu vực Hóc Môn
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY x
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1. Sơ đồ nghiên cứu 4
Hình 3.1. Bản đồ huyện Hóc Môn và vị trí bệnh viện Đa khoa khu vực Hóc Môn 26
Hình 3.2. Bệnh viện Đa khoa khu vực Hóc Môn 30
Hình 3.3. Sơ đồ bệnh viện Đa khoa khu vực Hóc Môn 32
Hình 3.4. Quy trình quản lý CTRYT bệnh viện Đa khoa khu vực Hóc Môn 40
Hình 4.1. Biểu đồ thể hiện lượng CTR tại bệnh viện từ năm 2007 đến 2011 48
Hình 4.2. Phân loại CTRYT phát sinh trực tiếp trong quá trình khám chữa bệnh 50
Hình 4.3. Vật liệu sữ dụng chứa chất thải của bệnh viện 51
Hình 4.4. Lối vận chuyển CTRYT tại bệnh viện 52
Hình 4.5. Phương tiện vận chuyển CTRYT tại bệnh viện 52
Hình 4.6. Nhà lưu giữ CTRYT tại bệnh viện 54
Hình 5.1. Hệ thống quản lý bảo vệ môi trường 59
Hình 5.2. Thùng chứa rác y tế tại khoa phòng và vận chuyển về nhà chứa rác 69
Hình 5.3. Thùng đựng vật sắc nhọn trong bệnh viện 69
Hình 5.4. Mô hình nhà lưu giữ rác của bệnh viện 70
không ngừng đó mà bệnh viện đã đạt được nhiều thành quả đáng kể trong công tác
khám chữa bệnh, phòng bệnh và chăm lo sức khỏe cho người dân. Bên cạnh những
thành quả đạt được thì, hiện nay, vấn đề nhức nhối tại bệnh viện là tình trạng Chất
Thải Rắn Y Tế (CTRYT) thải ra với khối lượng khá lớn, đa phần là chất thải nguy
hại mà hệ thống quản lý CTRYT thì còn thiếu sót.
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY
2
Xuất phát từ những mối nguy hại trực tiếp hoặc tiềm ẩn của chất thải y tế gây
ra đối với môi trường và con người, cần có những biện pháp hữu hiệu để nâng cao
nhận thức của cộng đồng nói chung và nhân viên y tế nói riêng về những nguy cơ
đó, nâng cao năng lực tổ chức, trách nhiệm và từng bước hoàn thiện hệ thống quản
lý chất thải cũng như nâng cao chất lượng cảnh quan vệ sinh cho bệnh viện.
Vì vậy, việc đánh giá hiệu quả quản lý cụ thể hơn là CTRYT tại bệnh viện
ĐKKVHM, kết hợp với quá trình giám sát thực tế giúp tìm hiểu những thiếu sót còn
tồn tại trong công tác quản lý hiện nay của bệnh viện, góp phần làm tăng hiểu biết
và nâng cao ý thức cũng như chất lượng điều trị, giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn và giảm
rủi ro bệnh nghề nghiệp cho nhân viên y tế. Từ đó, nâng cao chất lượng quản lý rác
thải y tế tại bệnh viện nói riêng và tại các phòng khám tư nhân, các trung tâm y tế
nói chung hỗ trợ tốt hơn cho hệ thống quản lý chất thải hiện nay của huyện.
Xuất phát từ thực tiễn trên, đề tài “đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải
pháp quản lý CTRYT tại bệnh viện ĐKKVHM, Tp.HCM” được lựa chọn.
1.2 MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
Mục tiêu chính của luận văn là bước đầu tìm hiểu mức độ ô nhiễm môi trường
chung và hiện trạng quản lý CTRYT của bệnh viện ĐKKVHM, kết hợp với việc
nhận xét, đánh giá những mặt thuận lợi và tồn tại trong công tác quản lý hiện tại của
bệnh viện, nhằm đưa ra những biện pháp để góp phần cải thiện và hạn chế ô nhiễm
quá trình nghiên cứu của đề tài được trình bày trong hình 1.1. Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY
4
a) Khảo cứu tài liệu
Tham khảo các tài liệu liên quan như :
- Quy chế quản lý chất thải y tế số 2575/BYT của Bộ y tế ban hành ngày
12/05/2003 v/v tăng cường quản lý CTRYT.
- Chỉ thị 09/2003/CT_UB của Ủy ban nhân dân Tp. Hồ Chí Minh ngày
12/05/2003 v/v tăng cường quản lý CTRYT.
b) Khảo sát thực địa
Khảo sát, thu thập các hình ảnh, số liệu ở bệnh viện ĐKKV Hóc Môn.
c) Phương pháp thống kê
Phương pháp thống kê nhằm thu thập và xử lý số liệu một cách tổng quan
về tình hình quản lý CTRYT tại bệnh viện ĐKKVHM. Tp. Hồ Chí Minh.
So sánh, xác định độ tin cậy của số liệu, xử lý và tổng hợp số liệu.
1.5 ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu của đề tài được xác định là bệnh viện ĐKKVHM, Tp.
Hồ Chí Minh.
1.6 Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỒ ÁN
1.6.1 Ý nghĩa khoa học của đề tài
Báo cáo cung cấp số liệu điều tra thực tế về tình hình quản lý rác thải y tế tại
bệnh viện, thực trạng về hệ thống quản lý CTRYT trong khu vực bệnh viện. Trên cơ
sở đó phân tích những ưu và nhược điểm của hệ thống quản lý CTRYT, đồng thời
đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp giúp cho các nhà quản lý có cơ sở khoa học
để quản lý tốt hơn vấn đề CTRYT. Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY
6
1.6.2 Ý nghĩa thực tiễn của đồ án
con người. Kế hoạch quản lý CTRYT cũng như tình hình quản lý CTRYT tại Việt
Nam nói riêng và Thế giới nói chung.
Chương 3: đồ án trình bày tổng quan về bệnh viện ĐKKVHM, nguồn phát sinh
CTRYT và công tác bảo vệ môi trường tại bệnh viện.
Chương 4: đi sâu khảo sát thực tế, thu thập thông tin, số liệu, hình ảnh để đánh
giá tình hình ô nhiễm môi trường cũng như đánh giá rủi ro, sự cố các mặt kỹ thuật
trong công tác quản lý CTRYT tại bệnh viện. Nêu lên những thuận lợi và khó khăn
trong công tác quản lý.
Chương 5: đề ra các biện pháp khắc phục phù hợp để nâng cao chất lượng công
tác quản lý CTRYT tại Bệnh viện ĐKKVHM.
Chương 6: đưa ra kết luận và kiến nghị nhằm thúc đẩy công tác bảo vệ môi
trường tại Bệnh viện ĐKKVHM đạt hiệu quả.
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY
8
CHƢƠNG 2
bản thân thầy thuốc, nhân viên y tế, người bệnh và cộng đồng.
Chất thải y tế là một trong những lại chất thải nằm trong danh mục A của danh
mục các chất thải nguy hại. Chất thải y tế là một loại chất thải nguy hại, vì vậy việc
quản lý chất thải y tế cần tuân thủ các quy định có liên quan đến quản lý chất thải
nguy hại. Do giới hạn đề tài chỉ tập trung vào CTRYT nên trong phần tiếp theo em
chỉ trình bày các nội dung liên quan đến loại CTYT này.
2.2.2 Thành phần của CTRYT
a. Thành phần vật lý
Thành phần vật lý của CTRYT gồm các dạng sau:
Bông vải sợi: Gồm bông băng, gạc, quần áo, khăn lau, vải trải…
Giấy: Hộp đựng dụng cụ, giấy gói, giấy thải từ nhà vệ sinh.
Nhựa: Hộp đựng, bơm tiêm, dây chuyền máu, túi đựng hàng.
Thủy tinh: Chai lọ, ống tiêm, bơm tiêm thủy tinh, ống nghiệm.
Nhựa: Hộp đựng, bơm tiêm, dây truyền máu, túi đựng.
Kim loại: Dao kéo mổ, kim tiêm.
b. Thành phần hóa học
Thành phần hóa học gồm 2 loại sau:
Vô cơ: Hóa chất, thuốc thử…
Hữu cơ: Đồ vải sợi, phần cơ thể, thuốc….
c. Thành phần sinh học: Máu, bệnh phẩm, bộ phận cơ thể bị cắt bỏ
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY
10
2.2.3 Phân loại CTRYT
Căn cứ vào các đặc điểm lý học, hóa học, sinh học và tính chất nguy hại, chất
sạch, khử khuẩn, các hóa chất dùng trong tẩy uế, thanh trùng…
Chất thải hóa học nguy hại gồm:
Dược phẩm quá hạn, kém phẩm chất không còn khả năng sử dụng
Formaldehit: Đây là hóa chất thường được sử dụng trong bệnh viện, nó được
sử dụng để làm vệ sinh, khử khuẩn dụng cụ, bảo quản bệnh phẩm hoặc khử
khuẩn các chất thải lỏng nhiễm khuẩn. Nó được sử dụng trong các khoa giải
phẫu bệnh, lọc máu, ướp xác…
Các chất quang hóa: Các dung dịch dùng để cố định phim trong khoa
Xquang.
Các dung môi: Các dung môi dùng trong cơ sở y tế gồm các hợp chất của
halogen như metyl clorit, chloroform, các thuốc mê bốc hơi như halothane;
các hợp chất không chứa halogen như xylene, axeton, etyl axetat…
Các chất hoá học hỗn hợp: Bao gồm các dung dịch làm sạch và khử khuẩn
như phenol, dầu mỡ và các dung môi làm vệ sinh…
Chất gây độc tế bào, gồm: vỏ các chai thuốc, lọ thuốc, các dụng cụ dính
thuốc gây độc tế bào và các chất tiết từ người bệnh được điều trị bằng hóa trị
liệu.
Chất thải chứa kim loại nặng: thủy ngân (từ nhiệt kế, huyết áp kế thủy ngân
bị vỡ, chất thải từ hoạt động nha khoa), cadimi (Cd) (từ pin, ắc quy), chì (từ
tấm gỗ bọc chì hoặc vật liệu tráng chì sử dụng trong ngăn tia xạ từ các khoa
chẩn đoán hình ảnh, xạ trị).
c. Chất thải phóng xạ
Tại các cơ sở y tế, chất thải phóng xạ phát sinh từ các hoạt động chuẩn đoán,
hóa trị liệu, và nghiên cứu. Chất thải phóng xạ gồm: dạng rắn, lỏng và khí.
Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY
12
viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Tp. HCM
GVHD: TS. THÁI VĂN NAM
SVTH: TRẦN MỸ VY
13
2.3 TÁC HẠI CỦA CHẤT THẢI RẮN Y TẾ
2.3.1 Đối với môi trƣờng
2.3.1.1 Đối với môi trường đất
Khi chất thải y tế được xử lý giai đoạn trước khi thải bỏ vào môi trường không
đúng cách thì các vi sinh vật gây bệnh, hóa chất độc hại, các vi khuẩn có thể ngấm
vào môi trường đất gây nhiễm độc cho môi trường sinh thái, các tầng sâu trong đất,
sinh vật kém phát triển… làm cho việc khắc phục hậu quả về sau lại gặp khó khăn.
2.3.1.2 Đối với môi trường không khí
Chất thải bệnh viện từ khi phát sinh đến khâu xử lý cuối cùng đều gây ra
những tác động xấu đến môi trường không khí. Khi phân loại tại nguồn, thu gom,
vận chuyển chúng phát tán bụi rác, bào tử vi sinh vật gây bệnh, hơi dung môi, hóa
chất vào không khí. Ở khâu xử lý (đốt, chôn lấp) phát sinh ra các khí độc hại HX,
NO
x
, đioxin, furan… từ lò đốt và CH
4
, NH
3
, H
2
S… từ bãi chôn lấp. Các khí này nếu
không được thu hồi và xử lý sẽ gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của cộng đồng dân
cư xung quanh.
2.3.1.3 Đối với môi trường nước
Khi chôn lấp chất thải y tế không đúng kỹ thuật và không hợp vệ sinh. Đặc
biệt là chất thải y tế được chôn lấp chung với chất thải sinh hoạt có thể gây ô nhiễm
xâm nhập vào cơ thể người thông qua các cách thức sau:
Qua da (qua một vết thủng, trầy sước hoặc vết cắt trên da).
Qua các niêm mạc (màng nhầy).
Qua đường hô hấp (do xông, hít phải).
Qua đường tiêu hoá.
b. Từ loại chất thải hoá chất và dược phẩm
Nhiều loại hoá chất và dược phẩm được sử dụng trong các cơ sở y tế là những
mối nguy cơ đe dọa sức khoẻ con người (các độc dược, các chất gây độc gen, chất
ăn mòn, chất dễ cháy, các chất gây phản ứng, gây nổ…). Các loại chất này thường
chiếm số lượng nhỏ trong chất thải y tế, với số lượng lớn hơn có thể tìm thấy khi
Copyright: Tài liệu đại học ©