Các quy định riêng với một số đối tợng lao động 26
tạp chí luật học số
9
/2009

TS. Nguyễn Hữu Chí *
1. Thc trng cỏc quy nh ca phỏp
lut lao ng i vi lao ng n
1.1. Cỏc quy nh trong lnh vc vic lm
Chớnh sỏch vic lm l mt trong nhng
chớnh sỏch c bn nht ca mi quc gia
nhm gúp phn m bo an ton, n nh v
phỏt trin xó hi. Chớnh sỏch ny nhm m
bo cú vic lm cho tt c nhng ai cn
v mong mun cú vic lm, mi ngi cú
quyn t do la chn vic lm, ngh nghip,
mi s phõn bit trong ú cú s phõn bit
trờn lnh vc gii l khụng c phộp. Chớnh
sỏch vic lm phi tớnh n giai on, mc

- V o to, theo quy nh ti khon 1
iu 10 B lut lao ng sa i, Ngh nh
s 23/CP quy nh doanh nghip cú trỏch
nhim o to ngh d phũng ngoi ngh
ngi lao ng n ang lm to iu
kin thun li cho ngi lao ng n trong
cụng vic, tỡm kim vic lm. Quy nh ny
l u ói rt ln i vi lao ng n, c
bit trong bi cnh khan him vic lm,
cung cu lao ng mt cõn i nghiờm
trng nc ta. Tuy nhiờn, quy nh ny
trong thc t hu nh khụng c thc
hin, ngay c nhng doanh nghip nh
* Ging viờn chớnh Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni
Các quy định riêng với một số đối tợng lao động tạp chí luật học số
9
/2009

27

nc cú quy mụ ln, vic o to (nu cú)
ch yu ch t ra vi mc ớch nhm nõng
cao tay ngh, chuyờn mụn ngi lao ng n
ang m nhim. Cú th gii thớch thc trng
ny bi nhng lớ do sau õy:
+ Th nht, mi quan tõm ca doanh

li nhun cũn li ca n v sau khi ó hon
thnh ngha v vi Nh nc. iu ny cng
cú ngha l nu doanh nghip kinh doanh
khụng cú lói hoc lói ớt thỡ cng khụng th
lp c qu ny v nh vy khi khụng hoc
cha cú qu d phũng tr cp mt vic lm
thỡ cng khụng th cú k hoch o to ngh
d phũng cho lao ng n. Nh vy, vi kh
nng ti chớnh ca cỏc doanh nghip nc ta
(nht l khu vc dõn doanh) cũn rt hn ch,
vic m bo c cỏc quyn li cho ngi
lao ng ó rt khú khn vỡ th vic thc
hin quy nh núi trờn xem ra nh mt s
"xa x" v ti chớnh vi h (mc dự cú s
quy nh u ói v ti chớnh ca Nh nc
vi doanh nghip s dng nhiu lao ng n
nhng tỏc dng rt hn ch. Mt khỏc, phỏp
lut khụng quy nh ch ti no i vi
doanh nghip, n v khụng thc hin ỳng
quy nh núi trờn.
- iu 113 B lut lao ng sa i quy
nh NSDL khụng c s dng lao ng
n lm nhng cụng vic nng nhc, nguy
him hoc tip xỳc vi cht c hi v ng
thi quy nh cng trong iu lut ny l nu
ang s dng lao ng n lm cụng vic núi
trờn thỡ phi cú k hoch o to ngh,
chuyn dn ngi lao ng sang lm vic
khỏc. Quy nh ny ch cú th chp nhn
c trong thi kỡ B lut lao ng mi cú

nhiờn. Phi chng õy cú s mõu thun
gia mong mun ca nh lm lut vi thc
tin i sng kinh t? Cú l cn tip cn vn
ny trong s cõn bng vi rt nhiu cỏc
vn tng quan.
1.2. Cỏc quy nh v tuyn dng lao ng,
hp ng lao ng, tin lng
- Trong lnh vc tuyn dng lao ng
cỏc quy nh u ói lao ng n th hin
khon 1, 2 iu 111 B lut lao ng sa
i, iu 2 Ngh nh 23/CP, Thụng t s
16/BLTB&XH ngy 5/9/1996. Tuy nhiờn,
trong thc t cỏc quy nh núi trờn hu nh
khụng c thc hin, vỡ nhng nguyờn
nhõn chớnh sau õy:
+ Th nht, c ch phỏp lớ kim soỏt
vn trờn trong thc t l khụng cú, vỡ
vy lao ng n dự bit doanh nghip vi
phm quy nh núi trờn nhng cng khụng
bit khiu ni n t chc, c quan no
gii quyt. Vớ d: Theo quy nh, NSDL
phi u tiờn nhn ph n vo lm vic khi
ngi ú cú tiờu chun tuyn chn lm
cụng vic phự hp vi c nam v n m
doanh nghip ang cn. Trong trng hp
nhiu ngi cựng cú cỏc iu kin
tuyn dng thỡ lao ng n c u tiờn
tuyn dng. Nu cú s vi phm núi trờn,
ngi lao ng n s khiu ni n õu, cú
th khi kin n to ỏn khụng v liu kt
tạp chí luật học số
9
/2009

29

xột k lut lao ng khi ngi lao ng cú
thai, ngh thai sn l cú li cho NSDL do
ú quy nh Chng X cú l khụng phn
ỏnh ỳng mc ớch u ói, bo v lao ng
n. Nờn chng quy nh vn ny
chng khỏc ca B lut.
+ Th hai, theo quy nh, khi kớ kt hp
ng lao ng, ngoi nhng ni dung ch
yu do B lut lao ng sa i quy nh,
cỏc bờn cú quyn tho thun nhng ni dung
khỏc khụng trỏi phỏp lut. Thc t cho thy
nht l vi lao ng n, NSDL thng yờu
cu mt s tho thun khỏc bt li nh lm
thờm gi, kiờm nhim tho thun liờn quan
n vic ly chng, sinh con v vic xỏc
nh tớnh hp phỏp ca cỏc tho thun trờn
trong quan h c th cng cũn nhng quan
nim khỏc nhau. Vỡ vy, v phng din
phỏp lớ cn thit phi quy nh tho thun
nh th no l ỳng hay trỏi phỏp lut trong
hp ng lao ng.
+ Th ba, theo quy nh ti im e iu

hng dn thi hnh mt s iu ca B lut
lao ng v tin lng. Núi chung cỏc quy
nh v tin lng vi lao ng n l tng
i y , th hin s quan tõm ca Nh
nc, xó hi vi lao ng n. Tuy nhiờn,
trong thc t mc lng bỡnh quõn ca lao
ng n thng thp hn nam gii. Nguyờn
nhõn ca hin tng ny nhỡn chung khụng
phi do s bt cp ca quy nh phỏp lut m
trc ht l do trỡnh vn hoỏ, chuyờn mụn
nghip v ca n thng thp hn nam vỡ c
hi hc tp, phn u ca h b chi phi bi
cỏc thiờn chc khỏc. Ngoi ra, cũn do cỏc
nguyờn nhõn khỏc v hon cnh gia ỡnh,
c im vn hoỏ, truyn thng dõn tc, iu
kin kinh t-xó hi chung cha cho phộp,
buc ngi lao ng n phi b qua nhng
c hi thng tin v thu nhp. Do ú, luụn cú
thc t l cựng c tuyn dng, o to nh
nhau nhng sau khong 7 - 10 nm l ngi
Các quy định riêng với một số đối tợng lao động 30
tạp chí luật học số
9
/2009

thai sn) v cỏc chi phớ liờn quan do bo
him xó hi chi tr, khụng nờn doanh
nghip chi tr v tớnh vo chi phớ sn xut
ca doanh nghip nh hin nay. Nh vy,
va m bo cho lao ng cú kh nng c
hng quyn li thc t v cng khụng nh
hng n quyn li ca doanh nghip.
1.4. Vn u ói doanh nghip, n v
s dng nhiu lao ng n
Doanh nghip khi s dng nhiu lao
ng n s c hng mt s u ói nht
nh do phỏp lut quy nh nh vay vn vi
lói sut thp, c h tr kinh phớ mt ln
khụng hon li t qu quc gia gii quyt
vic lm, xột gim thu Tuy nhiờn, trong
thc t rt ớt doanh nghip quan tõm n
vn ny iu ú cho thy cỏc quy nh
núi trờn ớt nhiu cú s bt cp lm hn ch ý
ngha ca cỏc quy nh phỏp lut. Cú th
gii thớch vn ny thụng qua mt s lớ do
sau õy:
- Th tc hng u ói khỏ phc tp cho
c doanh nghip ln c quan nh nc hu
quan (phi lp h s theo cỏc tiờu chớ do phỏp
lut quy nh trỡnh s lao ng, thng binh
v xó hi phờ chun, th tc gim thu ch
ỏp dng vi doanh nghip cú lói, s sỏch k
toỏn y , rừ rng trong nhiu nm lin ).
- Cỏc khon chi phớ cho lao ng n cng
phi tớnh vo chi phớ sn xut (Thụng t s

din v nhiu mt v quan h lao ng. Cỏc
ch , chớnh sỏch c quy nh i vi lao
ng n cú tớnh u vit cao th hin s quan
tõm ca Nh nc, xó hi vi lao ng n.
Tuy nhiờn, t thc t thc hin cho thy cỏc
quy nh v lao ng n cũn thiu tớnh kh
thi. Cú rt nhiu nguyờn nhõn gii thớch
cho thc trng ny ca phỏp lut v lao ng
n song cú th ch ra mt s hn ch chung
sau õy ca phỏp lut v lao ng n:
- Mt s quy nh cũn mang tớnh cht
nh l tuyờn b chớnh sỏch hn l quy phm
phỏp lut, vỡ vy hin thc hoỏ l rt hn ch.
- Nhiu quy nh cha phự hp vi iu
kin kinh t-xó hi ca t nc, cng nh
kh nng ti chớnh ca doanh nghip vỡ vy
cũn mang tớnh hỡnh thc. Cỏc bin phỏp u
ói vi lao ng n ch yu thụng qua vic
xỏc nh trỏch nhim ca doanh nghip, dn
n vic doanh nghip khụng mun nhn lao
ng n vỡ coi nh "gỏnh nng". õy l vn
xó hi ca nn kinh t th trng, do ú
phi l trỏch nhim ca rt nhiu bờn v nú
phi phự hp vi iu kin kinh t ca xó hi
cng nh ca doanh nghip.
- Cỏc thit ch phỏp lớ tng ng m
bo thc hin cỏc quy nh ca phỏp lut v
lao ng n cũn rt hn ch (bin phỏp ch
ti, gii quyt tranh chp ) vỡ vy nh
hng rt ln n hiu qu iu chnh.

xỳc vi cỏc cht c hi cú nh hng xu
ti chc nng sinh v nuụi con, theo danh
mc do B lao ng - thng binh v xó hi
v B y t ban hnh.
Các quy định riêng với một số đối tợng lao động 32
tạp chí luật học số
9
/2009

Doanh nghip no ang s dng lao
ng n lm cỏc cụng vic núi trờn phi cú
k hoch o to ngh, chuyn dn ngi
lao ng n sang cụng vic khỏc phự hp,
tng cng cỏc bin phỏp bo v sc kho,
ci thin iu kin lao ng hoc gim bt
thi gi lm vic".
B lut lao ng cú hiu lc t nm
1995 n nay ó 14 nm nhng vn tn ti
quy nh: "Doanh nghip no ang s dng
lao ng n lm cỏc cụng vic nng nhc
c hi phi cú k hoch o to ngh
Nu nh vy, vụ hỡnh chung chỳng ta
vn chp nhn s tn ti ca doanh nghip
ang s dng lao ng n lm cụng vic

c ngh thai sn 8 thỏng).
+ Khon 2 iu 118: Trong s thanh tra
viờn lao ng phi cú t l thớch ỏng n
thanh tra viờn.
Tng t nh vy, m bo quyn
li ngi lao ng n khi cú tranh chp
xy ra thỡ cn cú t l n thớch ỏng trong
thnh viờn hi ng ho gii lao ng c
s c bờn i din NSDL v bờn i
din ngi lao ng (ban chp hnh cụng
on c s).
+ Theo quy nh ca B lut lao ng,
ngi lm vic trong iu kin bỡnh thng
ngh hng nm 12 ngy; ngi lm cụng vic
nng hc, c hi, nguy him l 14 ngy;
ngi lm cụng vic c bit nng nhc, c
hi, nguy him l 16 ngy
Nờn quy nh ch ngh hng nm ca
lao ng n l 14 ngy (trong iu kin lao
ng bỡnh thng) vỡ ph n sc kho yu
hn nam gii, mt khỏc cũn gỏnh nng cụng
vic gia ỡnh v nuụi con nờn cn cú thi
gian ngh di hn phc hi sc kho,
úng gúp nhiu hn cho sn xut kinh doanh
ca doanh nghip./.