Phân tích tác phẩm Đời thừa của Nam Cao Truyện tập trung vào bi kịch nhân vật Hộ. Đó là bi kịch của người trí thức
nghèo trước Cách mạng tháng Tám. Hộ đã khao khát làm được một việc gì đó để nâng
cao giá trị của mình trước toàn xã hội, muốn sống một cuộc sống có ý nghĩa mà cuối
cùng chỉ vì gáng nặng áo cơm ghì sát đất mà phải sống một “đời thừa”, những khao
khát bị tiêu diệt, những tâm tính tốt nhất cũng bị huỷ hoại.

Ở Hộ có hai bi kịch cơ bản:
1)Trước hết là bi kịch của một trí thức nghệ sĩ, bi kịch của một nhà văn. Trước
kia Hộ là một nghệ sĩ chân chính, sống có lí tưởng, có hoài bão, mơ ước một sự
nghiệp văn chương, có quan niệm đúng đắn về tác phẩm nghệ thuật có tính nhân đạo
(“Nó phải chứa đựng được một cái gì đó lớn lao mạnh mẽ…Nó làm cho con người
gần người hơn”), có quan niệm đúng đắn về đạo đức của người cầm bút (“ Văn
chương không cần những người thợ khéo tay…sáng tạo những cái gì chưa có”). Và
Hộ đã xả thân cho lí tưởng đó, không nề hà gian khổ. Nhưng khi bước vào cuộc sống
với gánh nặng gia đình, Hộ đã dần dần biến thành một cây bút khác hẳn. Khi có cả
một gia đình để lo, Hộ không thể sống như trước. Gia đình Hộ muốn sống thì cần phải
có tiền. Hộ không thể không nghĩ đến kiếm tiền. Bị đồng tiền làm cho điêu đứng, Hộ
đã lao vào kiếm tiền. Trong điều kiện của mình, Hộ chỉ có một phương tiện duy nhất
để kiếm sống là ngòi bút, là phải viết. Muốn có tiền thì phải viết nhiều. Muốn viết
nhiều thì phải viết nhanh. Muốn viết nhanh thì phải viết ẩu. Thế là Hộ lao vào sản xuất
những bài báo nhạt nhẽo, những cuốn sách cẩu thả mà người đọc quên ngay sau khi
đọc, còn mình thì mỗi lần đọc lại cảm thấy xấu hổ, bởi đó đều chỉ là những “ý rất
nông được quấy loãng trong một thứ văn bằng phẳng và nhạt nhẽo”. Bi kịch là ở chỗ,
Hộ luôn ý thức về sự cẩu that của mình: “Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một
sự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện”. Còn gì đau
đớn cho bằng muốn làm một nhà văn chân chính, với một nghiệp văn có ý nghĩa rốt
cuộc lại thấy mình trở thành một cây bút đê tiện. Hộ đau đớn mà thấy rằng: “Thôi thế
là hết! Ta đã hỏng! Ta đã hỏng đứt rồi!”

lại tàn nhẫn…rồi thức tỉnh, ăn năn…Cái vòng luẩn quẩn ấy không bao giờ dứt. Nó đã
đầu độc cuộc sống của Hộ và huỷ hoại tất cả những gì là tốt đẹp nhất của một người
trí thức như Hộ.
Nam Cao là một nhà văn lớn của nền văn học hiện thực phê phán nói riêng và
là một nhà văn lớn của văn học Việt Nam nói chung. Sở dĩ Nam Cao có một vị trí
xứng đáng như vậy bởi cả cuộc đời cầm bút của mình, ông luôn trăn trở để nâng cao
"Đôi Mắt" của mình. Tất cả những gì Nam Cao để lại cho cuộc đời chính là tấm
gương của một người "trí thức trung thực vô ngần" luôn tự đấu tranh để vươn tới
những cảnh sống và tâm hồn thật đẹp. Với những nét tiêu biểu như vậy, Nam Cao đã
thể hiện qua một hệ thống các quan điểm sáng tác của mình trước cách mạng tháng
Tám.
Quan điểm nghệ thuật của Nam Cao trước cách mạng tháng Tám được thể hiện
qua "Trăng Sáng" và "Đời Thừa". Trong "Trăng Sáng", nhà văn quan niệm văn
chương nghệ thuật phải "vị nhân sinh", nhà văn phải viết cho hay, cho chân thực
những gì có thật giữa cuộc đời, giữa xã hội mà mình đang sống. Ông viết "Chao ôi!
Nghệ thuật không là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối! Nghệ thuật có
thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp người lầm than". Đó chính là quan
điểm nghệ thuật của Nam Cao. Trước cách mạng, Nam Cao mang tâm sự u uất, đó
không chỉ là tâm trạng của một người nghệ sĩ "tài cao, phận thấp, chí khí uất" (Tản
Đà) mà đó còn là tâm sự của người người trí thức giàu tâm huyết nhưng lại bị xã hội
đen tối bóp nghẹt sự sống. Nhưng Nam Cao không vì bất mãn cá nhân mà ông trở nên
khinh bạc. Trái lại ông còn có một trái tim chan chứa yêu thương đối với người dân
nghèo lam lũ. Chính vì lẽ đó mà văn chương của ông luôn cất lên "những tiếng đau
khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than".
Trong "Đời thừa", một tác phẩm tiêu biểu của văn Nam Cao trước cách mạng,
Nam Cao cũng có những quan điểm nghệ thuật. Khi mà ta đã chọn văn chương nghệ
thuật làm nghiệp của mình thì ta phải dồn hết tâm huyết cho nó, có như thế mới làm
nghệ thuật tốt được. "Đói rét không có nghĩa lý gì đối với gã tuổi trẻ say mê lý tưởng.
Lòng hắn đẹp. Đầu hắn mang một hoài bão lớn. Hắn khinh những lo lắng tủn mủn về
vật chất. Hắn chỉ lo vun trồng cho cái tài của hắn ngày một thêm nảy nở. Hắn đọc, suy