Phân tích tác phẩm Đời thừa của Nam Cao
1)Trước hết là bi kịch của một trí thức nghệ sĩ, bi kịch của một nhà văn. Trước
kia Hộ là một nghệ sĩ chân chính, sống có lí tưởng, có hoài bão, mơ ước một sự
nghiệp văn chương, có quan niệm đúng đắn về tác phẩm nghệ thuật có tính nhân đạo
(“Nó phải chứa đựng được một cái gì đó lớn lao mạnh mẽ…Nó làm cho con người
gần người hơn”), có quan niệm đúng đắn về đạo đức của người cầm bút (“ Văn
chương không cần những người thợ khéo tay…sáng tạo những cái gì chưa có”). Và
Hộ đã xả thân cho lí tưởng đó, không nề hà gian khổ. Nhưng khi bước vào cuộc sống
với gánh nặng gia đình, Hộ đã dần dần biến thành một cây bút khác hẳn. Khi có cả
một gia đình để lo, Hộ không thể sống như trước. Gia đình Hộ muốn sống thì cần phải
có tiền. Hộ không thể không nghĩ đến kiếm tiền. Bị đồng tiền làm cho điêu đứng, Hộ
đã lao vào kiếm tiền. Trong điều kiện của mình, Hộ chỉ có một phương tiện duy nhất
để kiếm sống là ngòi bút, là phải viết. Muốn có tiền thì phải viết nhiều. Muốn viết
nhiều thì phải viết nhanh. Muốn viết nhanh thì phải viết ẩu. Thế là Hộ lao vào sản xuất
những bài báo nhạt nhẽo, những cuốn sách cẩu thả mà người đọc quên ngay sau khi
đọc, còn mình thì mỗi lần đọc lại cảm thấy xấu hổ, bởi đó đều chỉ là những “ý rất
nông được quấy loãng trong một thứ văn bằng phẳng và nhạt nhẽo”. Bi kịch là ở chỗ,
Hộ luôn ý thức về sự cẩu that của mình: “Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một
sự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện”. Còn gì đau
đớn cho bằng muốn làm một nhà văn chân chính, với một nghiệp văn có ý nghĩa rốt
cuộc lại thấy mình trở thành một cây bút đê tiện. Hộ đau đớn mà thấy rằng: “Thôi thế
là hết! Ta đã hỏng! Ta đã hỏng đứt rồi!”
2) Không dừng lại ở đó, cuộc sống không chỉ giết chết những hoài bão cao đẹp
nhất mà còn huỷ hoại những tâm tính tốt nhất của con người. Hộ rơi vào bi kịch thứ
hai. Bi kịch của một con người.
Khi phải đứng trước một sự lựa chọn nghiệt ngã: Một bên là nghiệp văn của cá
nhân mình, một bên là sự sống của gia đình, Hộ đã đấu tranh quyết liệt. Tư tưởng vị kỉ
đã từng cám dỗ xui khiến anh. Ấy là tư tưởng muốn làm kẻ mạnh thì phải tàn nhẫn.

gương của một người "trí thức trung thực vô ngần" luôn tự đấu tranh để vươn tới
những cảnh sống và tâm hồn thật đẹp. Với những nét tiêu biểu như vậy, Nam Cao đã
thể hiện qua một hệ thống các quan điểm sáng tác của mình trước cách mạng tháng
Tám.
Quan điểm nghệ thuật của Nam Cao trước cách mạng tháng Tám được thể hiện
qua "Trăng Sáng" và "Đời Thừa". Trong "Trăng Sáng", nhà văn quan niệm văn
chương nghệ thuật phải "vị nhân sinh", nhà văn phải viết cho hay, cho chân thực
những gì có thật giữa cuộc đời, giữa xã hội mà mình đang sống. Ông viết "Chao ôi!
Nghệ thuật không là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối! Nghệ thuật có
thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp người lầm than". Đó chính là quan
điểm nghệ thuật của Nam Cao. Trước cách mạng, Nam Cao mang tâm sự u uất, đó
không chỉ là tâm trạng của một người nghệ sĩ "tài cao, phận thấp, chí khí uất" (Tản
Đà) mà đó còn là tâm sự của người người trí thức giàu tâm huyết nhưng lại bị xã hội
đen tối bóp nghẹt sự sống. Nhưng Nam Cao không vì bất mãn cá nhân mà ông trở nên
khinh bạc. Trái lại ông còn có một trái tim chan chứa yêu thương đối với người dân
nghèo lam lũ. Chính vì lẽ đó mà văn chương của ông luôn cất lên "những tiếng đau
khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than".
Trong "Đời thừa", một tác phẩm tiêu biểu của văn Nam Cao trước cách mạng,
Nam Cao cũng có những quan điểm nghệ thuật. Khi mà ta đã chọn văn chương nghệ
thuật làm nghiệp của mình thì ta phải dồn hết tâm huyết cho nó, có như thế mới làm
nghệ thuật tốt được. "Đói rét không có nghĩa lý gì đối với gã tuổi trẻ say mê lý tưởng.
Lòng hắn đẹp. Đầu hắn mang một hoài bão lớn. Hắn khinh những lo lắng tủn mủn về
vật chất. Hắn chỉ lo vun trồng cho cái tài của hắn ngày một thêm nảy nở. Hắn đọc, suy
ngẫm, tìm tòi, nhận xét, suy tưởng không biết chán. Đối với hắn lúc ấy, nghề thuật là
tất cả, ngoài nghệ thuật không có gì đáng quan tâm nữa ". Nam Cao còn quan niệm
người cầm bút phải có lương tâm và trách nhiệm đối với bạn đọc, phải viết thận trọng
và sâu sắc: "sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là sự bất lương rồi, còn sự cẩu thả
trong văn chương thì thật là đê tiện". Với Nam Cao, bản chất của văn chương là đồng
nghĩa với sự sáng tạo "văn chương không cần đến những người thợ khéo tay làm theo
một vài kiểu mẫu đưa cho, văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết