HIU QU KINH T CA MểNG Bẩ - CC

ThS. TRN QUANG H
Trng i hc Bỏch khoa Tp. HCM
KS. NGUYN TRNG NGHA
KS. NGUYN NG èNH CHUNG
TCTy Xõy dng s 1

1. t vn

Phng phỏp tớnh múng bố - cc hin thi Vit Nam l n gin v h cc chu (xem nh cc
chu hon ton ti ca cụng trỡnh) hoc h bố chu (bố chu hon ton ti cụng trỡnh). Phng phỏp
ny cú u im l cỏc bc tớnh toỏn ỏp dng cỏc lý thuyt kt cu thụng dng, n gin. Nhng
phng phỏp ny khụng ỳng vi iu kin lm vic thc t ca cụng trỡnh, khụng tn dng ht kh
nng chu lc ca kt cu cng nh t nn. Kt qu l s dng vt liu nhiu hn so vi cỏc
phng ỏn múng khỏc. Múng bố - cc do ú c coi nh l mt phng ỏn lóng phớ v hu nh
khụng nm trong k hoch thit k ca cỏc k s.
thay i quan im cha chớnh xỏc v múng bố cc, cỏc chuyờn gia c t ó tỡm cỏch a
ra cỏc lớ thuyt tớnh toỏn h thng múng ny, trong ú cú Poulos & Davis (1980), Fleming v cỏc
cng s (1992), Randolph (1994), Burland (1995), Katzenbach (1998) v nhng nghiờn cu gn õy
ca Poulos (1994, 2001a, 2001b). p dng phng trỡnh Midlin ca bỏn khụng gian n hi vo trong
bi toỏn bố - cc v nhng th nghim thc t phõn tớch ngc (back analysis) bi toỏn ny,
Poulos (1994) ó a ra mt mụ hỡnh gn vi thc t. Mụ hỡnh ny c chp nhn rng rói, c
ỏp dng xõy dng nhiu cụng trỡnh v tip tc c phỏt trin.
2. C s khoa hc v phng phỏp nghiờn cu
c im ni bt ca múng bố - cc l s nh hng tng h gia t v kt cu múng (hỡnh 1)
theo bn nh hng sau:
- S tng tỏc gia cc v t;
- S tng tỏc gia cc v cc;
- S tng tỏc gia t v múng bố;
- S tng tỏc gia cc v múng bố.

n
1
2
i
k
n
IkKjL
IkKnL
Coïc thöù K Coïc thöù L
3. Trình tự phân tích
3.1. Xác định độ cứng lò xo cọc
3.1.1. Chuyển vị do ảnh hưởng giữa cọc với cọc
Xác định

ppK
: chuyển vị đứng của lò xo cọc thứ K do sự tương tác của cọc tới cọc (hình 3). Đối
với nhóm có n cọc giống nhau:
 
1 1
1
n
ppK pL KL pK
L
L K
R R
   


 


Tương tác giữa cọc và cọc

Đối với nhóm cọc có các cọc kích thước hình học khác nhau:
 
1 1
1
n
ppK L pL KL pK
L
L K
R R
   


 

(2)

Trong đó:

1L
– chuyển vị của cọc L do lực đơn vị;

KL
– hệ số tương tác giữa cọc K và L.
Hệ số

thay đổi theo hệ số poisson v. Thực nghiệm chỉ xác định
5.0


Hình 4.
Tương tác giữa cọc và bè
0.33L
L

 
4 4
2
1 2
1 1
1 2
1
2 1
i
psK psiK i i
i i
qB
I I
E

  

 
  

 
   
 
     
   
 
(5)

2
2 2
1
i i
i
i i i
n m
I arctg
n m n

 
 

 
 
 

(6)

i
i
i

pK
pK
pK
R
K


(8)
Trong đó:
R
pK
- là phản lực của lò xo cọc thứ K.
3.2. Xác định độ cứng lò xo đất
3.2.1. Chuyển vị do ảnh hưởng giữa cọc và đất
Xác định

spK
:
Đối với nhóm có n cọc giống nhau:
 
1
1
n
spK pK KM
K
R
  




KM
– hệ số tương tác giữa cọc K và điểm đặt lò xo đất M.
3.2.2 Chuyển vị do ảnh hưởng áp lực bề mặt tới đất
Chuyển vị được xác định tại độ sâu z = 0 tại bề mặt đất như sau. Chia áp lực bên dưới đáy
móng bè thành bốn hình chữ nhật có chung góc tại vị trí của lò xo đất, tính chuyển vị gây ra do từng
hình chữ nhật một rồi cộng tác dụng.

)
1
21
()1(
2
21
2
4
1
ii
i
i
ssKssK
IIx
E
qB


















11
11
ln
11
1
ln
1
22
22
22
22
1
ii
ii
i
ii
iii
i
nm
nm


(13)

i
i
i
L
m
B

và
i
i
z
n
B

, với L
i
, B
i
– Chiều dài và chiều rộng của từng hình chữ nhật.
3.2.3. Độ cứng lò xo đất
Tương tự chuyển vị đứng của lò xo đất thứ M do sự tương tác của áp lực bề mặt tới đất ở bề mặt
và của cọc tới đất ở bề mặt:
sM ssM spM
  
 
(14)
Trong đó:

Sau khi biết được độ cứng ban đầu của lò xo đất và lò xo cọc vậy gắn các lò xo tương tác và mô
hình móng bè trên cọc như (hình 2) và thêm vào tải trọng của công trình. Giải bài toán sẽ xác định
được lực cắt trong móng bè và độ lún sơ bộ của nền. Giải lặp bài toán cho đến lúc lực trong các cọc
hội tụ đến một giới hạn cho phép.
Nhận xét:
Tỉ lệ chia tải cho bè được thử nghiệm bằng mô hình cho thấy: với L/D từ 15 đến 30 thì tỉ lệ chia
tải cho bè thay đổi từ 21-32% tới 11-17%. Lúc đầu, cọc chịu phần lớn tổng tải nhưng sau khi toàn bộ
cọc chịu tải tới hạn thì lúc này tỉ lệ chia tải cho bè gia tăng và có thể hơn 30% tổng tải (Olikyun Kwon
at al).
Móng bè - cọc phát huy hiệu quả thực sự trên đất tốt. Cụ thể, thành phần bè tham gia chịu tải
nhiều hơn nếu lớp đất tiếp xúc ngay bên dưới có sức chịu tải lớn.
3.3 Sức chịu tải móng bè - cọc
Theo N.Miura (1997) thì khả năng chịu tải giới hạn của móng bè cọc bằng 80% đến 90% tổng khả
năng chịu tải trọng giới hạn của móng bè và của cọc cộng lại.


PRu Pu Ru
P P P

 
(16)
Khả năng chịu tải cho phép có thể tính theo một trong hai cách sau đây:
Pu Ru
PRa
P P
P
F


 

– hệ số an tồn chung cho cọc lấy 1.5 đến 2;
F
2
– hệ số an tòan chung cho móng bè lấy bằng 3;
F – hệ số an tồn chung, lấy bằng 3.
4. Hiệu quả kinh tế của móng bè - cọc
Áp dụng phương pháp tính móng bè trên cọc ở hai cơng trình: chung cư 25 tầng Lê Hồng Phong
– Phan Văn Trị, và Chung cư cao cấp GRANDVIEW.- Tại cơng trình chung cư 25 tầng Lê Hồng Phong - Phan Văn Trị.



96400
27000
5300
- sét trạng thái nửa cứng
- cát trạng thái chặt vừa
- cát trạng thái bời rời
- cát trạng thái chặt vừa
- cát trạng thái bời rời
- sét pha cát trạng thái dẻo cứng
- sét pha cát trạng thái nửa cứng
6400
3000 42006400 6400
49800
6400
21
6400 42006400
6400
6400
29500
3 4
5
6 7 8 9 10
E
D
C
B
A
F
68

130112
17 20
2 3
13
14
16
15
31
32
37
41
33
34
40
25
23
49
8 9
39
51
42
53
36
35 87
115
117
11811688
98
119 122
133132

9
10
B
A
3200 3200 3000 3200 3200 4200 3200 3200 3200 3200
6400 6400300064006400 6400 4200
31500
61006400 6400610045004500
4200
5180051800
6400
1000 1000
1000 1000
3200320030503050450030503050320032001000 1000
10001000
3200 3200 3200 3200 4200
0
50
100
150
200
250
300
350
400
Thép (Tấn) Thép (Tấn)
Cọc khoang nhồi Bè-cọc
Chung cư 25 Tầng
Cát vừa lẫn bột và ít sạn nhỏ
Sét lẫn bột, màu xám
Hình 8.
So sánh thể tích và khối lượng giữa bê
tơng và thép ở chung cư 25 tầng

Như vậy tại cơng trình chung cư 25 tầng Lê Hồng Phong – Phan Văn Trị

tiết kiệm 31.44% bêtơng
và 23.46

%

thép so với phương án móng cọc khoan nhồi.
- Tại cơng trình chung cư cao cấp GRANDVIEW

6000
7000
8000
9000
V (m3) Bê tơng V (m3) Bê tơng
Cọc khoang nhồi Bè-cọc
Chung cư 25 Tầng

Công trình này tính lặp đến 5 lần mới hội tụ. Bố trí cọc theo phương pháp thông dụng (các cọc có
khoảng cách đều nhau). Tỷ lệ chia tải bè chịu 13%, cọc chịu 87% tổng tảiHình 12.
So sánh thể tích và khối lượng giữa bê
tông và thép ở chung cư Grandview

Như vậy tại công trình Chung cư cao cấp GRANDVIEW

tiết kiệm 18.05% bêtông và 37.99% thép
so với phương án móng cọc khoan nhồi.
5. Kết luận
Sử dụng phương pháp xét đến mối quan hệ tương hỗ giữa đất, bè, cọc và áp dụng các lí thuyết
nghiên cứu gần đây đem lại hiệu quả kinh tế đáng kể. Nguyên nhân là giảm bớt được số lượng cọc,
tận dụng tối đa sức chịu tải cực hạn của cọc, chia tải không chỉ cho cọc mà cả cho bè. Ngoài ra móng
bè còn giúp giảm lún lệch, chịu tải ngang. Hệ bè - cọc còn có khả năng kháng chấn hơn hẳn các hệ
thống móng khác. Như vậy móng bè cọc nếu sử dụng phương pháp tính toán hợp lí sẽ là một hệ
thống móng ưu việt không chỉ ở tính kinh tế mà còn có tính ổn định cao.
Đáng tiếc là tại Việt Nam vẫn chưa có tiêu chuẩn thiết kế móng bè - cọc. Người thiết kế vẫn còn
sử dụng quan niệm tính toán đơn giản cũ cho móng bè - cọc. Trên thế giới đã có nhiều công trình
thực tế ra đời dựa trên lí thuyết tính toán này. Thiết nghĩ đã đến lúc chúng ta nên kế thừa kết quả

Thép (Tấn) Thép (Tấn)
Cọc khoang nhồi Bè-cọc
Chung cư cao cấp GRANDVIEW
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
5000
V (m3) Bê tông V (m3) Bê tông
Cọc khoang nhồi Bè-cọc
Chung cư cao cấp GRANDVIEW