MOT SO HANH VI
JNG XU VOI
•
MOI TRaONG KHONG
MANG
TINH
OAO OJC 6 NUOC
TA
HIEN
NAY
VQ Dung
Vien Tarn
ly
hoc.
Dao diic moi truang
la mot
hinh
thai y
thuc
xa hoi, la tong hop cac qui
tac,
nguyg«
tac,
chuan
mirc,
nha
do con nguoi
tir
giac dieu chinh hanh vi cua
minh vai
moi

dao
diic
moi
tricdng
giai doan
1,
chiing
toi da tien hanh nghien cuu buoc dau ve
hanh vi dao
due
moi truong
6
nuoc ta. Trong bai viet nay chung toi phan anh
mot so bieu hien ve nhirng hanh vi chua mang
tinh
chat dao due doi voi moi
truang
6
nuoc ta hien nay. Nhiing hanh vi nay chu yeu tap trung
6
cap do cac to
chu'c,
eong dong dan cu va cac ca nhan cu the. Co the neu ra mot so bieu hien
khong mang
tinh
dao due moi truong sau:
1.
Ciic
hanh vi irng
xir vol

3
phicang:
Dong
Xiidn,
Thanh
Xiidn
Bdc va
Van
Phiic
(Ha Dong) - noi ma cac eong dong dan cu da dua viee bao ve moi
truang vao qui uac
ciia
cac to dan cu, song viec thuc hien cac qui dinh ve bao
ve moi truang nay lai eo hieu qua rat thap.
+ Theo danh gia cua nguoi dan
chi
c6 28,9% cho rang cac qui dinh nay
duoc thuc hien tot a khu dan cu, 23,7% cho la thuc hien binh thuang, 2,0% cho
la thuc hien kern va c6 tai 45,4% cho la kho tra
Idi
(tuc la khong biet danh gia
TAP CHI TAM
ly
HOC, So 10 (127), 10 - 2009
nhu the nao). Nhu vay, hieu qua thuc hien cac qui dinh bao ve moi
truofng 6
cac
cong dong dan cu la rat thap. Day la mot ly do ca ban ly giai cho thuc trang 6
nhilm
moi truang a cac khu dan cu hien nay.

thuang: 32,3% cho la da so
dan
chiing CO
thai
dp
nay, 35% cho la chi c6 a mot bo phan dan
chiing
Ve thai do
thcf
a, khong quan tam doi voi hanh vi gay
6
nhilm moi
tru5ng:
c6 10,2% cho la da so dan chung c6 thai do nay, 31% cho la chi c6
d
mot bo phan dan chung, 43,4% cho la
chi
rat
it
nguai c6 thai do nay
Nhu vay, nguoi dan tai cac cong dong dan cu
vln
chua c6 thai do
tich
cue
doi vai viec viec bao ve moi truong, ty
le
ngu'5i c6 thai do phan doi quyet
liet doi vai cac hanh vi gay
6

tai
cac nha cao tang: c6 2,7% cho
la pho
bien,
16,1% cho la thinh thoang, 25,2% cho la hiem khi va 29,6% cho la
khong CO.
Nhu vay, qua danh gia cua nguai dan va qua thuc te quan sat cua chung
toi
thi van
ton tai cac hanh vi vut rac, do nuoc tu tren cac tang cao xuong dat.
Day khong chi la nhung hanh vi gay 6 nhilm
moi
truang, ma con la cac hanh vi
thieu
van hoa a mot do thi.
Dilu
nay cang khong the chap nhan duac
a
mot
Thu do nhu Ha Noi. ,
:-
Thoi
quen vut rac ra
moi
noi: eo 9,9% cho la ph6 bien, 38,6% cho la
thinh thoang,
21,9%
cho la hiem
khi
va 29,6% cho la khong c6.

phuong
Van
Phiic,
Ha Dong, Ha Noi
tinh
trang 6 nhilm moi truang
do cac ho det
lua
gay ra la kha
Ian.
Dieu dang noi la van de 6 nhilm nay xay ra
a tat ca 785 ho gia
dinh
lam
nghl
det lua. Trong qua
trinh
dilu tra cua Du an,
chiing toi da ghi duac
nhilu hinh
anh
vl
su thieu quan tam
ciia
cac ho gia dinh
det lua doi vai viec bao ve moi truang.
Anh 1:
Nuvc
thai vd cdc chat thai
tif

xii'
ly chat thai theo
qui
dinh. Duong nhu cac gia dinh khong
quan tam den viec
xii'
ly chat thai
tii'
nhuom, nau va det vai. Cac chat thai duac
TAP CHI
TAM
LY
HOC.
SO
10
(127).
10 - 2009
thai
noay
xuong ao ho va sau do ra song Nhue, gay nen
6
nhiem moi truang
nang.
Nha may det tai quan Ha Dong thuang xuyen do chat thai ra cac kenh
va song
ciia
Ha' Dong tao nen su 6 nhilm
Ian
vl nguon nuac,
6

c6 a cac khu dan cu
ciia
ba phuang ma Du an da khao sat, ma
eon
xaiy
ra hau nhu a cac khu dan cu va cac
dilm
cong cong
ciia
Ha Noi, lam
mat
di
su van minh
ciia
Thu do.
Trong nhung nam gan day do do thi hoa cao,
toe
do xay dung
Ian
nen
cac chat
thai
ran
xay
dung xuat hien nhilu. 0
Thii
do Ha Noi trong thai gian
qua xuat hien mot hanh
\i
rat dang

cu
ciia
Ha Noi. No gay ra nhilu can tra giao
thong,
lam mat canh quan do thi.
Dilu dang noi la cac hanh vi do trom rac thai nay
o
duang quo'c
lo
va khu dan
cu
xaiy
ra thuang xuyen. lap lai lien tuc mang
tinh
thach
thiie
chinh
quyin
va du
luan.
Duoi
dav la mot so
hinh
anh vl
66
trom chat
thai
tai khu vuc Cong Vi, Ba
Dinh,
Ha

vai tru
sd
Quan Uy, UBND quan Ba
Dinh,
noi
CO
tru so
ciia Tea
an nhan dan va Vien Kiem sat nhan dan quan Ba
Dinh,
Trung
tam
luu
tru Quo'c gia III, tap the mot so ca quan Trung uang.
Khu vuc do phe lieu chi each tru so Quan Uy, UBND quan Ba
Dinh tir
500m-700m."
Tu cac hanh vi do trom rac thai a Ha Noi hien nay cho thay:
- Cac hanh vi do chat thai a cac
du5ng
quoc 16 va a cac khu pho ciia cac
khu dan cu la hanh vi c6 y, thach
thiic
chinh
quyIn
dia phuang, cac ca quan
chii'c
nang va du luan xa hoi.
-
Chii the.ciia

van de bao ve m6i
tru6ng.
- Viec lam tren cung cho thay su thieu trach nhiem, thieu quah tam. ciia
chinh
quyIn
va nhung nguoi quan ly m6i truang 6 dia phuang. Day la dilu kien
tot de cac hanh vi gay 6 nhilm m6i truong xuat hien va tai dien.
b. Ket qua dieu tra tai phu'dng Long Binh, thdnh pho Bien
Hod,
Dong
Nai cho thay tinh trang 6 nhilm m6i truong
eCing
kha nang.
- Day la phuang eo 80.000 dan, trong do c6 80% dan so thuang
trii
va
20%
la dan so tam
trii.
- Tai dia ban
ciia
phuang c6 3 khu c6ng nghiep
(Loteco,
Amata va Ho
Nai).
- Phuang
CO
1.000 ho nu6i heo voi 45.000 - 52.000 con heo,
gay
ra su 6

mdi
thu gom duoc 80% chat thai sinh hoat, con 20% thai
xuong suoi,
lach ciia
cac khu dan cu, gay 6 nhilm m6i truong.
TAP CHI TAM
LV
HOC.
SO
10 (127), 10 - 2009
c. Dot phd
ricng
vd viec huy hogi moi
trKdng
a nuoc ta
Tai cac khu vuc
miln niii
nuac ta,
rirng
- nguon tai nguyen
qui
gia va
quan trong doi vai viec bao ve moi truang da va dang bi huy hoai nghiem
trong.
- Trong nhung thap ky cuoi cua the ky XX,
rCrng
nuac ta bi tan pha
nghiem trong. Neu nam 1945, do che phu rung cua nuac ta la
43%,
thi

Den
giCra
thap
nien 1990 Viet Nam chi eon lai 9 trieu ha
rCrng,
che phii 27,7% dien
tich
mien
niii,
trong khi do dien
tich
che
phii
cho phep la 33,2% (Vii Quang Dinh, 2001).
Theo thong ke cua cac So N6ng nghiep va phat trien nong thon cac tinh
Tay Nguyen
thi
dien tich riing bi mat la kha nhilu: tai tinh Kon Turn tii nam
1983 - 1994 la 13.176 ha, binh quan 1.300 ha/nam, trong do 69% dot rirng de
tr6ng trot. Tai tinh Gia Lai, tir nam 1987 - 1997 dien tich rung giam
tir
881.500
ha xuong con 705.100 ha,
binh
quan m6i nam mat
18.000
ha. Dien tich rirng bi
dot de lam nuong
rSy
la 9.438 ha (tu 1993 - 1997). Tai tinh

thae va
sii
dung chua hap ly cac nguon tai nguyen, chua
chii
trong den
muc tieu phat trien
bin
virng. Mat khac, tai mot so khu eong nghiep, do
sir
dung cac
thiet
bi e6ng nghe cu, lac hau cung la nguyen nhan dan
tdi"
o' nhilm
moi
trudng.
Theo Bao cao cua Ngan hang The
giai
(WB), Ngan hang phat
tri^n
chau
A (ADB), Chuong trinh phat trien Lien hap quoc (UNDP nam 2000)
thi
82%
nha may 6 nhiem nhat nam trong cac khu dan cu, 90% so nha may xay dung
truoc
nam
1995
kh6ng eo phuang tien xu ly nuac thai.
r.'

60 tan dau mo, 8 tan kim
loai
nang, gan 3 tan
kilm
va cac cha't
doc khac (Bao cao
ciia
Bo Ke hoach dau tu va Chuong trinh phat trien Lien hap
quoc (1997)).
Theo bao cao
ciia
So Tai nguyen va Moi truang tinh Dong Nai nam
2008
thi
tai Dong Nai c6 22 khu eong nghiep da di vao hoat dong, nhung chi c6
11
khu c6ng nghiep dau tu xay dung he thong nu6c thai tap trung, con
11
khu
cong nghiep
chu'a
dau tu xdy
difng
he thong
xi(
ly
mfdc
thai tap trung la "Ho
Nai,
Song May, Nhan Trach 5, Det may Nhan trach (Vinatex Tan Tao), Dinh

chi c6 1 bai rac duoc dau tu xu ly va di vao
hoat dong, con 3 bai rac chua duoc xu ly. M6i bai rac eo dien tich
tir
30 - 100
ha.'
Trong thanh pho moi
xii
ly duoc 75% va n6ng th6n moi xu ly duac 40%
- 65% rac thai hang ngay. Nhu vay, con mot luong rac thai dang ke chua duac
xii'
ly, gay ra 6 nhilm moi truang.
Mot so lang nghl gay 6 nhilm m6i truang nang.
O
lang nghl che bien
g6 Tan Hoa, phuang Tan Hoa, TP Bien Hoa
v6i
350 ho ca the, 29 doanh
nghiep; eong nghiep che bien va nganh nghl n6ng th6n
ciia
Dong Nai c6 tren
4000 CO so che bien luong thuc, thuc pham thu
hiit
khoang 31.000 lao dong
cung la nhung diem
gay
6 nhilm m6i truong, anh huong xau den
siie
khoe cua
nguoi dan.
Tai Dong Nai, hanh vi xa nuoc thai ra song Thi Vai cua Cong ty Vedan

ra song h6 cua cac cong ty va ca sa san xuat,
cac
lane nehl
kh6ng chi eo
6
D6ng Nai ma c6 tai nhilu nai a
nu6c Xa
0 tren
d^pMn^ief
lang ngll
det lua Van Phuc, Ha D6ng, Ha
N6i
la mot dan
ch^ng.
Tai Hai Phong, thang 12/2008 Phong canh sat
moi
truang thanh pho da
phat
hien
6 ca so san xuat
thai
nuac ra s6ng Lach Tray. Do la cac ca sa: Cong
ty thuang mai Dung Thanh (san xuat
gmy),
Cong ty TNHH thuang
mai
thuy
san
Hai
D6ng, C6ng ty TNHH Hai Thanh, ca sa san xuat Yen Hong

phai tiep
nhan 2.000 m3 nu6e
thai/ngay
vao
thai diem thai
vu. Toan bo so
nude thai
nay
kh6ng duac xu ly do ra kenh T5 (kenh tu6i
nu6c ciia
huyen va do ra song Day.
Tai xa Duang Lilu, c6 300 ho lam nghl,
m6i
ngay che bien
tii
70 - 80 tan san,
dong
riing
cac loai, eo ngay len hang tram tan. M6i ngay m6i ho gia
dinh
nay
thai ra tu 40 - 50
m3
chat thai. Chat va nuac thai do ra kenh T2 cua tap the. Xa
Cat Que eo 240 ho che bien n6ng san.
M6i
ngay m6i ho thai ra
tiT
15 - 20 m3
chat thai. Cac chat thai nay u dong, boc

so nguoi dupe hoi kh6ng quan tam den va cung khong biet nguon
nu6c
sinh hoat
ciia
minh hang ngay c6 6 nhilm hay kh6ng 6 nhilm. Trong do ty le
cao nhat la dan toe Gia rai (35,9%), dan toe
E
de (35,7%) va dan tpc Ba na
(31,6%).
Co 14,7% s6' nguai dupe hoi cho rang ho khong biet vl cac nguyen
nhan gay 6 nhilm nguon nuac
ciia
khu vuc
minh
sinh song. Chinh do ngu5i
dan kh6ng quan tam, kh6ng biet vl su 6 nhilm nguon nuac va nguyen nhan
gay 6 nhilm nguon nuac, nen viec dien ra cac hanh vi gay 6 nhilm moi
tru5ng
la hien nhien. Co nhilu hanh vi dan den 6 nhilm nguon nu6c nhu nuoi gia
sue
tha rong, phan gia
siic triit
xuong nguon nuac, pha rirng, dot nuang, t6
chiic
cac
nghi
11
bo ma an uong nhilu ngay
ciing gay
ra 6 nhilm moi

hau qua
ciia
hanh vi cua
minh,
song
van gay
6 nhilm m6i truong. Qua ket qua
dilu tra ciia Du an cho thay hp hieu xa nuac ra s6ng, chat pha rirng
din
den
nhung hau qua xau song vSn lam
vi
cupe song muu sinh, vi
Ipi
ich ca nhan
ciia
minh va gia
dinh
minh.
b. Hdnh vi khong mang tinh dao
due
moi
trudng nliieu klii Id
nhiing
hdnh vi co
chii
dich trong viec huy
hogi
moi trUdng
Khi phan tich nhung hanh vi huy hoai m6i truong a tren nhu: hanh vi

vi'tt,
ddy v6 khi viec lam
ciia hp
gay
ra nhirng hau qua khiing khiep doi voi
siic
khoe mpi nguai, den
sir
phat trien kinh te cua nhilu gia dinh, dan den nhiing tai nan giao th6ng that
dang tiee
r. Su buong long vd thieu trdch nhiem cua chinh c/uyen vd cdc ca
c/uan
quan ly moi trUdng a dia phuong
Dao
diic
m6i truong truoc het la cac chuan muc vl m6i truang doi hoi
cac ca nhan, to
chiic
va cong dong phai thuc hien va thuc hien mot each tu giac.
De cac chuan muc nay dupe thuc hien doi hoi nhirng nguoi c6 trach nhiem nhu:
cac CO quan quan ly m6i truang va chinh
quyIn
tai dia phuang
phai
kiem tra,
giam sat va
xii
phat. Neu nhung nguoi c6 trach nhiem kh6ng thuc hien dupe
ehiic
nang nay thi viec xaiy ra cac hanh vi kh6ng mang tinh dao

phan
doi.
chinh
quyIn
cung
biet
nhung khong c6 xU ly
gi.
Hanh dong dot, chat pha
rung la viec
\im
ma ai trong khu
\ixc
cung eo the thay
Truoc nhung hanh dong tren, nhilu khi du luan nghi ngd ve
sir
dung
tiing.
bao che cua nhirng nguai c6 trach nhiem doi
v6i
cac hanh vi nay.
d. Du
ludn
xd hoi khong thuc hien duac chuc nang giao
due
dieu
clunh
xd hoi
ciia
minh trong viec bao ve moi truang

sp bi tra
thii
hay c6 nhiing hanh vi
phan d6i
(chiii
mang. hay eo the diing bao
luc ciia
nguai
gay
ra hanh vi 6 nhiem
moi
truang;
Khi
du luan xa
hpi
kh6ng len tieng va kh6ng thuc hien cac ehiie nang
cua
minh thi
cac hanh
vi vi
pham cac chuan muc
moi
truang eo dilu kien phat
triln.
Chu
thi ciia
cac hanh vi gay 6 nhilm
m6i
truang cho rang hp eo
thi

hien
hanh vi kh6ng. Neu hanh
vi da thuc hien
thi chii thi
c6
thi
se dilu chinh de thay d6i hanh vi cua
minh.
Xa hpi
ciia
chiing ta ngay nay tao nhilu dilu
kien
cho ca nhan khang
dinh ban than. Song doi
\ai
nhilu
nguoi
duang nhu
lai Ipi
dung su khing dinh
ca nhan dl thuc hien cac hanh vi lech chuan.
coi
thuang eong dong, chi
nghl
den
Ipi
ich ca nhan. ma xem nhe
Ipi
ich cua
nsuoi