Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TPHCM
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
אּ∞אּ
Đề tài: Thực tiễn áp dụng luật phá sản năm 2004.

Nhóm thực hiện: nhóm 8.
Giáo viên hướng dẫn: T.s Nguyễn Nam Hà
Lớp học phần: 210700101
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
1
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
DANH SÁCH THÀNH VIÊN TRONG NHÓM 8:
1. Nguyễn Thị Ngọc Ánh 10271221
2. Đỗ Việt Bắc 08222111
3. Vũ Thị Lan Hương 11245531
4. Huỳnh Thị Trúc Ly (Nhóm trưởng) 11242851
5. Huỳnh Thị Ngân 11232761
6. Tạ Bảo Ngọc 10220251
7. Nguyễn Thị Như Ngọc 11243101
8. Lê Thị Kim Phúc 11088171
9. Nguyễn Thị Bích Thu 11031621
10.Phạm Thị Huyền Trang 11247071
11.Mai Văn Trúc 11244991
2
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
LỜI CAM ĐOAN
Các thành viên trong nhóm 8 xin cam đoan với Thầy và tất cả các bạn rằng dưới
sự chỉ đạo và hướng dẫn của giáo viên bộ môn Nguyễn Nam Hà, bài tiểu luận này là sản

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 33
5
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
LỜI NÓI ĐẦU
Sự nghiệp đổi mới đất nước do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh
đạo, trải qua 20 năm thực hiện đã thu được “những thành tựu to lớn, mang tính lịch sử”.
Nước ta từ nền kinh tế kế hoạch hóa, tập trung, bao cấp chuyển mạnh sang nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, sự thay đổi đó kéo theo sự thay đổi căn bản về
thể chế kinh tế, cơ chế quản lý hoạt động, đặc biệt là hệ thống pháp luật để đáp ứng yêu
cầu khách quan của nền kinh tế.
Trong nền kinh tế thị trường, phá sản doanh nghiệp là hiện tượng kinh tế - xã
hội, tồn tại khách quan, nó hiện hữu như một sản phẩm của quá trình cạnh tranh chọn
lọc và đào thể tự nhiên của nền kinh tế thị trường, bất kể thị trường phát triển của bất
kì ở nước nào hay thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Để đáp ứng
yêu cầu đó Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã thông qua Luật phá sản
doanh nghiệp ngày 30/12/1993. Trải qua hơn 10 năm thực hiện, Luật phá sản( năm
1993) đã có những ưu điểm tác dụng to lớn trong thực tế, tuy nhiên do sự phát triển
mạnh mẽ của nền kinh tế, nó đã bộc lộ những hạn chế nhất định đòi hỏi phải được sửa
đổi, bổ sung, hoàn thiện để phù hợp với thực tế. Đáp ứng yêu cầu đó, Luật phá sản được
Quộc hội Việt Nam thông qua ngày 15/06/2004 thay thế cho Luật phá sản năm 1993.
Tìm hiểu quá trình ra đời, tồn tại và phát triển của Luật phá sản, ngoài ý nghĩa
tìm hiểu các quy định về đối tượng, phạm vi áp dụng, địa vị pháp lý của các chủ thể
tham gia giải quyết phá sản; quy định về trình tự, thủ tục giải quyết phá sản; nó còn
có ý nghĩa đánh giá trình độ, mức độ, xu hướng phát triển của nền kinh tế, từ đó có
những giải pháp thiết thực góp phần xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, đáp
ứng yêu cầu phát triển của đất nước hiện nay.
6
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà

7
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
hạn khi chủ nợ có yêu cầu thì coi là lâm vào tình trạng phá sản”(Điều 3, Luật phá sản
năm 2004).
Như vậy có thể hiểu phá sản ở đây là khái niệm dùng để chỉ doanh nghiệp, hợp
tác xã lâm vào tình trạng phá sản với dấu hiệu đặc trưng nhất là mất khả năng thanh
toán nợ đến hạn. Tuy nhiên, việc lâm vào tình trạng phá sản chưa hẳn đã là phá sản,
mà doanh nghiệp, hợp tác xã chỉ được coi là phá sản khi đã tiến hành thủ tục tuyên bố
phá sản.
Một số dấu hiệu để phân biệt giữa doanh nghiệp bị phá sản với doanh nghiệp
bị lâm vào tình trạng phá sản.
− Không trả được nợ đến hạn.
− Không trả được nợ đến hạn khi chủ nợ có yêu cầu.
− Đã hoặc chưa tiến hành thủ tục tuyên bố phá sản.
1.1.2. Khái niệm pháp luật phá sản:
Pháp luật phá sản là tổng hợp các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành để
điều chỉnh những quan hệ phát sinh trong quá trình giải quyết yêu cầu phá sản doanh
nghiệp, hợp tác xã.
Pháp luật phá sản là một bộ phận cấu thành các nhóm chế định pháp luật về
giải quyết hậu quả của khung pháp lý kinh tế trong nền kinh tế thị trường.
Trong hoạt động kinh tế, thương mại pháp luật về phá sản là một chế định đặc
thù, tính đặc thù được biểu hiện ở việc chế định này vừa chứa đựng các quy phạm
pháp luật nội dung vừa chứa đựng các quy phạm pháp luật hình thức.
Pháp luật về phá sản cũng là một chế định không thể thiếu được trong kinh tế
thị trường, bởi trong nền kinh tế đó (tức trong nền kinh tế thị trường) luôn có sự cạnh
tanh giữa các chủ thể kinh doanh, do vậy mà có những chủ thể không đứng vững
được trong cuộc cạnh tranh khốc liệt đó nên bị phá sản. Do đó, phải có Luật phá sản
để giải quyết việc phá sản đó. Trong pháp luật phá sản thì Luật phá sản là văn bản
pháp luật quan trọng nhất. nó quy định những vấn đề cơ bản trong việc giải quyết phá

vệ quyền lợi cho họ. Người lao động không chỉ là người chịu thiệt thòi khi doanh nghiệp
lâm vào tình trạng phá sản mà còn chịu thiệt thòi khi doanh nghiệp tuyên bố phá sản. Khi
doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản họ lo sợ mất việc làm, đến khi doanh nghiệp
tuyên bố phá sản, họ phải lo đi tìm công việc mới. Vì vậy có thể nói người lao động là
đối tượng chịu thiệt thòi nhất trong mọi sự thay đổi của doanh nghiệp. Do đó, pháp luật
nóichung và pháp luật phá sản nói riêng có các qui định để làm giảm bớt các thiệt hại đó
trong đó có thiệt hại do phá sản doanh nghiệp.
Góp phần bảo đảm trật tự xã hội, tạo môi trường an toàn, văn minh.
1.3. NỘI DUNG BỘ LUẬT PHÁ SẢN NĂM 2004:
Luật phá sản được quốc hội thông qua ngày 15/6/2004 có hiệu lực thi hành ngày
15/10/2004, có 9 chương, 95 điều.
9
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
− Chương 1 về những quy định chung, gồm 12 Điều (từ Điều 1 đến Điều 12).
Trong chương trình này xác định đối tượng có thể bị tuyên bố phá sản là doanh nghiệp,
hợp tác xã lâm vào tình trạng phá sản, xác định khái niệm doanh nghiệp, hợp tác xã lâm
vào tình trạng phá sản,xác định cơ quan có thẩm quyền giải quyết yêu cầu tuyên bố phá
sản và vai trò của VKSND trong quá trình giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh
nghiệp.
− Chương 2 về thủ tục nộp đơn và thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, gồm
19 Điều (từ Điều 13 đến Điều 32). Chương này quy định các chủ thể có quyền, nghĩa vụ
nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, trách nhiệm của các chủ thể này trong việc cung
cấp đầy đủ các bằng chứng, tài liệu cần thiết của pháp luật đông thời quy định trách
nhiệm, quyền hạn của Tòa án khi thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp.
− Chương 3 ghi nhận về nghĩa vụ tài sản, gồm 10 Điều (từ Điều 33 đến Điều
42). Trong chương này chứa đựng những quy định về cách thức xác định nghĩa vụ tài
sản, cách thức xử lí các khoản nợ chưa đến hạn, nợ có bảo đảm, cũng như cách thức xử
lí tài sản khi giải quyết yêu cầu phá sản. Điểm quan trọng ở chương này là quy định ghi
nhận thứ tự ưu tiên thanh toán cho các khoản nợ khi phân chia tài sản của doanh nghiệp

được nhiều yêu cầu hơn của kinh tế, pháp luật kinh tế nói chung và tình hình phá sản
doanh nghiệp ở nước ta nói riêng. Đông thời cũng phản ánh trình độ kĩ thuật xây dựng
và hoàn thiện pháp luật của nước ta trong thời gian qua đến nay nhất là về vấn đề pháp
luật phá sản.
1.4. CÁC YÊU CẦU MỞ THỦ TỤC PHÁ SẢN:
1.4.1. Nguyên tắc thanh lý tài sản và thanh toán nợ:
1.4.1.1. Nguyên tắc thanh toán khoản nợ:
Trong trường hợp không thể tiến hành được các hoạt động theo các qui định trên,
Thẩm phán ra quyết định mở thủ tục thanh lý tài sản căn cứ vào Điều 78, 79, 80 và 81
LPS. Khi đó phương án phân chia tài sản của doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản
theo Điều 33, 34, 35, 36 và 37. Cụ thể như sau :
− Các khoản nợ chưa đến hạn vào thời điểm mở thủ tục thanh lý tài sản được
xử lý như các khoản nợ đến hạn, nhưng không được tính lãi đối với thời gian chưa đến
hạn.
− Các khoản nợ được bảo đảm bằng tài sản thế chấp, cầm cố được xác lập
trước khi Tòa án thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản ưu tiên thanh toán bằng tài sản
đó.
+ Nếu giá trị tài sản thế chấp hoặc cầm cố không đủ thanh toán số nợ thì phần nợ
còn lại sẽ được thanh toán trong quá trình thanh lý tài sản của doanh nghiệp.
+ Nếu giá trị tài sản thế chấp hoặc cầm cố lớn hơn số nợ thì phần chênh lệch
được nhập vào giá trị tài sản còn lại của doanh nghiệp.
− Tài sản được Nhà nước áp dụng biện pháp đặc biệt để phục hồi hoạt động
kinh doanh nhưng không phục hồi được thì phải hoàn trả lại giá trị đó.
11
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
1.4.1.2. Thứ tự thanh toán các khoản nợ:
Việc phân chia giá trị tài sản của doanh nghiệp theo thứ tự sau đây:
1/ Phí phá sản.
2/ Các khoản nợ lương, trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội và các quyền lợi khác

Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
Trong quá trình tiến hành thủ tục thanh lý tài sản, doanh nghiệp, chủ nợ, người
mắc nợ có quyền khiếu nại, viện kiểm sát cùng cấp có quyền kháng nghị theo qui định
pháp luật phá sản.
1.4.2. Tình hình thụ lý, giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản và một
vài nhận định:
So với với tình hình thực hiện Luật PSDN năm 1993, tình hình thụ lý và giải
quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản doanh nghiệp theo Luật Phá sản năm 2004 đã được cải
thiện nhưng vẫn còn gặp nhiều khó khăn; hiệu quả giải quyết việc phá sản ở các cấp Toà
án vẫn chưa đạt kết quả như mong muốn.
Theo báo cáo tổng kết của Toà án nhân dân tối cao, từ khi Luật Phá sản có hiệu
lực pháp luật đến nay, đã có 195 vụ phá sản được thụ lý. Tình hình thụ lý và giải quyết
đơn yêu cầu giải quyết phá sản là như sau:
− Năm 2005, toàn ngành Tòa án đã thụ lý mới 11 vụ. Năm 2004 chuyển qua 3
vụ, tổng cộng 14 vụ. Toà án đã giải quyết được 01 vụ (đạt 7,14%); còn tồn chuyển sang
năm 2006 là 13 vụ.
− Năm 2006, toàn ngành Toà án đã thụ lý mới 40 vụ; có 13 vụ từ năm 2005
chuyển qua, tổng cộng là 53 vụ. Đã giải quyết được 16 vụ, đạt tỷ lệ 30,2%.
− Năm 2007, toàn ngành Toà án đã thụ lý mới 144 vụ phá sản, trong đó, Toà án
nhân dân cấp tỉnh thụ lý 120 vụ, Toà án nhân dân cấp huyện thụ lý 24 vụ. Năm 2006
chuyển qua 31 vụ, tổng cộng là 175 vụ việc. Trong số đó, Toà án đã ra quyết định mở
thủ tục phá sản 164 vụ, quyết định không mở thủ tục phá sản 10 vụ, quyết định trả lại
đơn 01 vụ. Toà án nhân dân cấp huyện giải quyết xong tất cả 24 vụ đã thụ lý (đều ra
quyết định tuyên bố phá sản), đạt 100%. Còn lại 151 vụ phá sản do Toà án nhân dân cấp
tỉnh thụ lý được giải quyết như sau: quyết định trả lại đơn 01 vụ, quyết định không mở
thủ tục phá sản 10 vụ, quyết định tuyên bố phá sản theo thủ tục đặc biệt 04 vụ, quyết
định đình chỉ thủ tục phá sản 10 vụ, quyết định mở thủ tục thanh lý tài sản 75 vụ, còn
tồn lại 51 vụ đang được tiếp tục giải quyết.
Qua thực tiễn thi hành Luật Phá sản thời gian vừa qua, có thể rút ra một số nhận

dân thành phố Hồ Chí Minh ra được 4 quyết định tuyên bố phá sản trong số 27 việc phá
sản đã thụ lý; Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế ra 28 quyết định tuyên bố phá sản
trong số 33 việc thụ lý. Trong đó, Tòa án nhân dân cấp huyện ra 27 quyết định tuyên bố
HTX bị phá sản trong trường hợp đặc biệt.
Việc thụ lý và giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp còn bị
kéo dài như trên là do nhiều nguyên nhân mà trước hết là xuất phát từ những hạn chế
không chỉ của Luật Phá sản năm 2004 mà còn từ các văn bản hướng dẫn thi hành, và các
văn bản pháp luật có liên quan (sẽ được trình bày cụ thể ở phần sau). Việc chấp hành các
quy định của pháp luật về giải quyết phá sản của doanh nghiệp và các bên liên quan
cũng chưa được tuân thủ một cách nghiêm túc (như vi phạm về thời hạn tố tụng, vi phạm
về nghĩa vụ nộp tài liệu, báo cáo về tình hình kinh doanh, báo cáo kiểm kê, tài chính của
14
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
doanh nghiệp ). Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản khiến cho việc giải quyết
yêu cầu mở thủ tục phá sản bị kéo dài, gặp nhiều khó khăn.
Thứ ba, tình trạng chấp hành các quy định về chế độ tài chính - kế toán trong các
doanh nghiệp còn yếu kém là một trong những nguyên nhân làm suy giảm hiệu lực của
pháp luật phá sản.
Qua thực tiễn thi hành Luật Phá sản cho thấy, nhiều doanh nghiệp không tuân
theo những quy định về tài chính - kế toán hiện hành, sổ sách kế toán còn sơ sài, thậm
chí có những doanh nghiệp không có sổ sách kế toán, dẫn đến công nợ không rõ ràng,
gian dối về chứng từ kế toán. Sự không minh bạch về tài chính khiến cho Toà án rất khó
xác định tình trạng phá sản của doanh nghiệp, do đó, đã ảnh hưởng lớn đến tiến độ giải
quyết phá sản doanh nghiệp cũng như việc thi hành quyết định thanh lý tài sản của
doanh nghiệp.
Thứ tư, số lượng và năng lực của đội ngũ cán bộ (thẩm phán, chấp hành viên )
còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của công tác giải quyết phá sản doanh nghiệp.
Việc giải quyết phá sản đòi hỏi mỗi thẩm phán không chỉ am hiểu sâu sắc về nội
dung Luật Phá sản mà còn về các lĩnh vực chuyên ngành khác như tài chính, ngân hàng,

và Phá sản doanh nghiệp. Cá nhân ở đây có thể là các chủ thể như chủ doanh nghiệp tư
nhân, cá nhân đăng ký kinh doanh, thành viên hợp doanh trong các công ty hợp danh…
Nếu căn cứ vào mục đích sử dụng các khoản vay có nguy cơ không được thanh
toán, có hai loại Phá sản trong tiêu dùng và Phá sản trong kinh doanh. Phá sản trong tiêu
dùng xảy ra khi cá nhân bị vỡ nợ dân sự do vay mượn vì mục đích tiêu dùng. Tương tự,
phá sản trong kinh doanh xảy ra khi doanh nghiệp/ cá nhân lâm vào tình trạng phá sản
dùng khoản vay vào mục đích kinh doanh.
Nếu căn cứ vào tính chất của vụ phá sản, có hai loại Phá sản về hiệu quả kinh tế
và Phá sản về tài chính: 1) Phá sản về hiệu quả kinh tế là tình trạng các khoản lợi nhuận
ròng thu được từ hoạt động kinh doanh không tương xứng với vốn đầu tư đã bỏ ra. Mức
lợi nhuận tương xứng ở đây được hiểu là mức lợi nhuận cơ hội tương ứng với mức rủi ro
của cuộc đầu tư đó. Một doanh nghiệp có thể bị lâm vào tình trạng phá sản về hiệu quả
kinh tế ngay cả trong trường hợp doanh nghiệp đó không có bất cứ món nợ nào. Bởi lẽ,
đối tượng chính được đề cập trong hình thức phá sản này là lợi nhuận kinh doanh được
đo lường độc lập với chi phí trả lãi vay của doanh nghiệp; 2) Phá sản về tài chính được
dùng để chỉ một doanh nghiệp bị lâm vào tình trạng không được thực hiện các nghĩa vụ
trả nợ mà nó đã cam kết với các chủ nợ theo đúng kỳ hạn. Một doanh nghiệp bị thua lỗ
liên tục trong kinh doanh (phá sản về hiệu quả kinh tế) sẽ bị gánh nặng nợ nần chồng
chất và sẽ dẫn tới tình trạng bị phá sản về tài chính.
Nếu căn cứ vào nguyên nhân phá sản, có Phá sản trung thực và Phá sản man trá.
Phá sản trung thực là hậu quả khách quan và trực tiếp của tình trạng không thích ứng của
doanh nghiệp mắc nợ trước các đòi hỏi khắt khe và nghiệt ngã của thương trường Tức là
việc phá sản xuất phát từ những nguyên nhân khách quan như thiên tai, địch hoạ, khủng
hoảng kinh tế, chiến tranh, chênh lệch tỷ giá hối đoái… Phá sản man trá hoàn toàn là hậu
16
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
quả của những thủ đoạn, hành vi gian dối, có sự sắp đặt từ trước của chủ doanh nghiệp
mắc nợ lợi dụng cơ chế phá sản để chiếm đoạt tài sản của các chủ nợ. Chẳng hạn, con nợ
gian lận trong việc ký kết các hợp đồng chuyển giao tài sản, báo cáo sai hoặc đưa ra

Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
Thứ hai, Sẽ áp dụng thủ tục thanh lý tài sản, các khoản nợ mà không áp dụng thủ
tục phục hồi khi doanh nghiệp, hợp tác xã đó thua lỗ đã được nhà nước áp dụng biện
pháp đặc biệt để phục hồi nhưng không phục hồi được và không thanh toán được các
khoản nợ đến hạn khi chủ nợ yêu cầu.
Thứ ba, tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã bị phá sản nếu doanh nghiệp, hợp tác
xã không còn tài sản hoặc còn nhưng không đủ để thanh toán phí phá sản; hoặc chủ
doanh nghiệp, đại diện hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã nộp đơn yêu cầu mở thủ
tục phá sản mà không còn tiền hoặc tài sản khác để nộp tạm ứng án phí. Đồng thời Thẩm
phán phải ra quyết định thành lập Tổ quản lý, thanh lý tài sản để làm nhiệm vụ quản lý
và thanh lý tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã.
Thứ tư, phục hồi hoạt động kinh doanh: Trong thời gian 30 ngày kể từ lúc lập
xong danh sách chủ nợ, thẩm phán triệu tập Hội nghị chủ nợ, Hội nghị chủ nợ sẽ xem
xét và thông qua việc đồng ý hay không đồng ý cho doanh nghiệp, hợp tác xã phục hồi
hoạt động kinh doanh. Nếu doanh nghiệp, hợp tác xã đã thực hiện xong phương án phục
hồi hoặc được các chủ nợ đồng ý thì thẩm phán ra quyết định đình chỉ thủ tục phục hồi
kinh doanh và doanh nghiệp, hợp tác xã được coi là không còn lâm vào tình trạng phá
sản nữa.
Thứ năm, thanh lý tài sản và các khoản nợ cho các chủ nợ trong danh sách theo
thứ tự được quy định tại Điều 37 luật Phá sản năm 2004.
1.4.4. Những tiến bộ của luật phá sản năm 2004 so với luật phá sản
doanh nghiệp năm 1993:
Thứ nhất, Luật đã đơn giản hoá khái niệm tình trạng phá sản nhằm tạo thuận lợi
cho việc mở thủ tục phá sản. Doanh nghiệp, HTX bị coi là lâm vào tình trạng phá sản khi
“không có khả năng thanh toán được các khoản nợ đến hạn khi chủ nợ có yêu cầu”. Như
vậy, tiêu chí xác định tình trạng phá sản đã được quy định theo hướng ngắn gọn, đơn
giản mà không căn cứ vào thời gian thua lỗ, nguyên nhân của tình trạng thua lỗ cũng như
không đòi hỏi doanh nghiệp, HTX con nợ đã áp dụng các biện pháp để tự cứu mình mà
không đạt kết quả hay chưa như Luật PSDN năm 1993 đã từng quy định.

hiện rằng các doanh nghiệp, HTX đã lâm vào tình trạng phá sản thì các cơ quan, tổ chức
này có trách nhiệm thông báo về việc này nhằm tạo điều kiện cho các chủ nợ biết mà
thực hiện quyền yêu cầu mở thủ tục phá sản.
Thứ tư, Luật đã đa dạng hoá các loại thủ tục áp dụng đối với doanh nghiệp, HTX
lâm vào tình trạng phá sản, bao gồm: (1) thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh, (2) thủ
tục thanh lý tài sản, (3) thủ tục tuyên bố phá sản. Sau khi thụ lý đơn yêu cầu và ra quyết
định mở thủ tục phá sản, Toà án sẽ xem xét, phân tích tình trạng tài chính và khả năng
phục hồi hoạt động của doanh nghiệp, HTX để quyết định áp dụng thủ tục nào cho phù
hợp với tình hình cụ thể của doanh nghiệp, HTX.
Thứ năm, Luật đã tăng cường các biện pháp bảo toàn tài sản của doanh nghiệp,
HTX lâm vào tình trạng phá sản nhằm tạo khả năng phục hồi cho doanh nghiệp lâm vào
tình trạng phá sản. Cụ thể là:
19
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
− Quy định các biện pháp nhằm ngăn chặn doanh nghiệp mắc nợ làm thất thoát
tài sản sau khi có quyết định mở thủ tục phá sản của Toà án: nghiêm cấm doanh nghiệp,
HTX lâm vào tình trạng phá sản thực hiện một số hoạt động nhất định kể từ ngày nhận
được quyết định mở thủ tục phá sản; quy định một số hoạt động của doanh nghiệp, HTX
sau khi nhận được quyết định mở thủ tục phá sản phải được sự đồng ý bằng văn bản của
Thẩm phán thì mới được thực hiện (Điều 31). Các giao dịch do doanh nghiệp, HTX cố
tình thực hiện có thể bị Toà án tuyên bố vô hiệu và tài sản của doanh nghiệp, HTX
chuyển giao trong các giao dịch vi phạm này sẽ bị thu hồi.
− Tuyên bố vô hiệu đối với một số giao dịch mà doanh nghiệp, HTX thực hiện
trong khoảng thời gian 3 tháng (Luật PSDN 1993 quy định là 6 tháng) trước ngày Toà án
thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản với mục đích cất giấu, tẩu tán tài sản, gây thiệt hại
cho các chủ nợ (Điều 43, 44). Tài sản thu hồi được từ việc tuyên bố các giao dịch nói
trên phải được nhập vào khối tài sản của doanh nghiệp, HTX.
− Bổ sung quy định xử lý các hợp đồng đang có hiệu lực của doanh nghiệp, HTX
(Điều 45, 46 và 47). Trong quá trình tiến hành thủ tục phá sản, nếu xét thấy việc đình chỉ

liệu (bản sao) cho Viện Kiểm sát nhân dân cùng cấp để xem xét việc khởi tố về hình sự
và vẫn tiến hành thủ tục phá sản theo quy định của Luật này (Điều 8).
− Về quan hệ thủ tục phá sản và thủ tục giải quyết các tranh chấp dân sự, kinh tế.
Kể từ ngày Toà án ra quyết định mở thủ tục phá sản, việc giải quyết các vụ án có liên
quan đến nghĩa vụ tài sản mà doanh nghiệp, HTX lâm vào tình trạng phá sản là một bên
đương sự trong vụ án đó sẽ bị đình chỉ và giao cho Toà án đang tiến hành thủ tục phá
sản giải quyết luôn (Điều 57). Toà án đang tiến hành thủ tục phá sản phải xem xét, quyết
định nghĩa vụ tài sản mà doanh nghiệp, HTX lâm vào tình trạng phá sản phải thực hiện
hoặc nghĩa vụ tài sản mà bên kia đương sự phải thực hiện đối với doanh nghiệp, HTX
(khoản 1 Điều 58).
− Về quan hệ giữa thủ tục phá sản và thủ tục thi hành án dân sự cũng được Luật
Phá sản 2004 quy định đầy đủ và rõ ràng hơn. Theo cơ chế của Luật Phá sản mới thì thủ
tục thi hành các bản án, quyết định dân sự, kinh tế đã có hiệu lực pháp luật sẽ bị tạm
đình chỉ kể từ ngày thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản (Điều 27) và bị đình chỉ kể từ
ngày Toà án ra quyết định mở thủ tục phá sản (Điều 57). Người được thi hành án có
quyền nộp đơn cho Toà án yêu cầu được thanh toán trong khối tài sản của doanh nghiệp,
HTX như một chủ nợ không có bảo đảm hoặc như một chủ nợ có bảo đảm, nếu có bản
án, quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp luật kê biên tài sản của doanh nghiệp,
HTX để bảo đảm thi hành án (Điều 57).
Chương 2: Thực trạng áp dụng luật phá sản năm 2004.
21
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
2.1. TÌNH HÌNH PHÁ SẢN HIỆN NAY CỦA CÁC DOANH
NGHIỆP:
Ban chỉ đạo Tổng điều tra cơ sở kinh tế, hành chính sự nghiệp năm 2012 (Tổng
cục thống kê) vừa tiến hành điều tra về thực trạng doanh nghiệp và tình hình khó khăn
của doanh nghiệp trên phạm vi cả nước.Cuộc điều tra thu thập thông tin phản ánh về
điều kiện sản xuất, những khó khăn trở ngại về các yếu tố liên quan tới sản xuất và tiêu
thụ sản phẩm của khu vực doanh nghiệpSau gần một tháng triển khai, tính đến

nghiệp.Đối tượng điều tra bao gồm 10.120 doanh nghiệp thuộc các loại hình sở hữu,
trong đó có 319 doanh nghiệp nhà nước (chiếm 9,5% trong tổng số doanh nghiệp Nhà
nước); 9.048 doanh nghiệp ngoài nhà nước (chiếm 3% trong tổng số doanh nghiệp ngoài
Nhà nước) và 753 doanh nghiệp có vốn FDI (chiếm 9,5% trong tổng số doanh nghiệp
FDI). Tuy nhiên, tính đến 29/4/2012, cơ quan điều tra chỉ mới thu được 8.373 phiếu.
2.2. BẤT CẬP CỦA LUẬT PHÁ SẢN NĂM 2004:
2.2.1. Luật phá sản năm 2004 chưa làm rõ bản chất của thủ tục phá
sản:
Thủ tục phá sản là một thủ tục đòi nợ đặc biệt. Tính chất đặc biệt của đó đã được
đề cập đến ở phần trên. Về vấn đề này không có nhiều ý kiến khác biệt. Tuy nhiên, về
bản chất của thủ tục phá sản nhìn từ góc độ hoạt động của Tòa án thì còn có ý kiến khác
nhau. Quan điểm phổ biến hiện nay không nhìn nhận thủ tục phá sản như là một thủ tục
mà trong đó hoạt động của Tòa án là hoạt động thực hiện chức năng xét xử. Đây cũng là
quan điểm của Ban soạn thảo Luật tổ chức TAND2002. Nó được thể hiện tại quy định
“Tòa án xét xử những vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, lao động, kinh tế,
hành chính và giải quyết những việc khác theo quy định của pháp luật” (Điều 1). Như
vậy, theo quan điểm này thì “xét xử” và “giải quyết” là hai khái niệm khác nhau. Quan
điểm này đã được LPSDN 1993 tiếp thu và LPS 2004 tiếp tục kế thừa. Việc phá sản
không được thừa nhận như một tranh chấp pháp lý nên hoạt động của Tòa án khi giải
quyết phá sản không chịu sự chi phối của những nguyên tắc Hiến định trong hoạt động
xét xử của Tòa án. Đấy là các nguyên tắc như khi xét xử phải có Hội thẩm nhân dân
tham gia, Hội thẩm nhân dân ngang quyền với thẩm phán, nguyên tắc xét xử tập thể và
quyết định theo đa số. Nội dung của những nguyên tắc này không thể hiện trong các quy
định của LPSDN 1993, LPS 2004. Trong thủ tục phá sản không có sự hiện diện của Hội
thẩm nhân dân và theo Luật thì việc phá sản có thể được giải quyết bởi một thẩm phán.
Tuy nhiên, bên cạnh đó Luật quy định quyết định tuyên bố phá sản có thể bị kháng cáo,
kháng nghị và quyết định của Tòa án cấp trên là quyết định cuối cùng. Câu hỏi then chốt
và có lẽ khó trả lời nhất đối với những người theo quan điểm này là nếu Tòa án không
xét xử, chỉ giải quyết việc phá sản thì Tòa án thực hiện chức năng gì trong trong thủ tục
phá sản? Theo Hiến pháp thì Tòa án là cơ quan xét xử (Điều 127). Vậy phải chăng ngoài

Còn hoạt động của Tòa án khi giải quyết tranh chấp, xung đột pháp lý đó là gì?
Khi có yêu cầu tuyên bố phá sản thì Tòa án phải thụ lý khi người nộp đơn đáp ứng đủ
điều kiện theo luật định. Tiếp theo đó Tòa án phải giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản,
tức là xem xét yêu cầu đó có chính đáng hay không, nghĩa là có căn cứ và có đúng là con
nợ mất khả năng thanh toán hay không? Tòa án phải căn cứ vào các bằng chứng, tài liệu
do các bên cung cấp để trả lời câu hỏi đó. Nội dung thứ nhất mà Tòa án phải thực hiện là
khẳng định có hay không tình trạng “mất khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn”.
Nếu Tòa án xác định con nợ đã mất khả năng thanh toán thì tùy thuộc từng trường hợp
cụ thể Tòa án căn cứ vào các quy định của Luật có thể ra quyết định áp dụng thủ tục
phục hồi hoặc thủ tục thanh lý, tuyên bố con nợ bị phá sản. Hai hoạt động quan trọng
24
Tp. HCM, ngày 4 tháng 6 năm 2012
Thực tiễn áp dụng Luật phá sản năm 2004 - Giáo viên hướng dẫn T.s Nguyễn Nam Hà
trên của Tòa án trong thủ tục phá sản chính là nội dung cốt lõi của khái niệm xét xử. Vậy
“hoạt động xét xử” có những đặc trưng gì? Trước hết đó là việc tìm kiếm, xác định và
minh định cho sự kiện xảy ra. Và trên cơ sở sự kiện khách quan xảy ra trong mối quan
hệ giữa chủ nợ và con nợ, “chủ thể của hoạt động tư pháp phải đưa ra được những đánh
giá pháp lý cho các sự kiện đó”6. Như vậy, việc phá sản là một tranh chấp pháp lý và
giải quyết phá sản là một hình thức thực hiện chức năng xét xử của Tòa án.
Quan niệm này sẽ có thể làm thay đổi nhiều nội dung của thủ tục phá sản theo
hướng mở rộng tính công khai, tranh tụng giữa các bên có lợi ích đối lập nhau như là
một tiền đề khách quan cần thiết cho các quyết định đúng pháp luật, có căn cứ của Tòa
án. Ví dụ, quyết định mở hay không mở thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản của
Tòa án cần được thực hiện trong hình thức phiên tòa công khai, có sự hiện diện của bên
yêu cầu tuyên bố phá sản và bên còn lại (tùy thuộc ai là người đã nộp đơn yêu cầu), có
sự tham gia của người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ, các bên có quyền trình bày ý
kiến của mình theo thể thức tranh tụng trước khi Tòa án ra quyết định của mình, v.v
2.2.2. Về khái niệm phá sản:
Mặc dù khái niệm này có sự hoàn thiện hơn so với LPSDN 1993 nhưng vẫn còn
hạn chế ở tính thiếu triệt để của nó. Điều 3 LPS 2004 không quy định rõ số nợ và thời