NGHIÊN CỨU NHỮNG BIẾN ĐỔI
CHỨC NĂNG THANH LỌC CẦU THẬN, CHỈ SỐ TRỞ KHÁNG
CỦA ĐỘNG MẠCH THẬN Ở NGƯỜI CAO TUỔI
Hoàng Văn Ngoạn
Trường Đại học Y khoa, Đại học Huế
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thận là cơ quan vừa có chức năng thanh lọc vừa có chức năng điều hòa nội
môi và giữ huyết áp hằng định. Mỗi ngày không dưới 1500 lít máu chuyển qua
hai thận và không dưới 180 lít các chất thanh lọc qua cầu thận Vì thế mà bất kỳ
nguyên nhân nào gây nên các rối loạn tuần hoàn và các rối loạn chuyển hóa các
chất đều trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động của thận. Trong quá trình lão hóa các
hoạt động của thận có sự giảm sút đáng kể về lưu lượng máu qua thận và nhất là
độ thanh lọc cầu thận. Để góp phần vào chiến lược chăm sóc và phòng lão hóa
sớm cho thận người già trong tương lai, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này
nhằm hai mục đích:
1. Khảo sát những biến đổi các thông số chức năng thanh lọc cầu thận, chỉ
số trở kháng của động mạch thận.
2. Tìm mối tương quan giữa những biến đổi chức năng thanh lọc cầu thận,
chỉ số trở kháng của động mạch thận ở những người cao tuổi so với những người
tuổi thanh niên và trung niên.
ĐỐI TƯỢNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 26

1. Đối tượng nghiên cứu:
1.1. Tiêu chuẩn:
Tình trạng sức khỏe bình thường, không biểu hiện bệnh lý về thận và các
bệnh liên quan đến thận cụ thể là:

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Những biến đổi các thông số chức năng thanh lọc cầu thận, chỉ số trở
kháng của động mạch thận
Bảng 1: Độ thanh lọc trung bình creatinin nội sinh
của nam và nữ theo độ tuổi (n = 360).
Thông số

Creatinin nội sinh (ml/phút) 28Độ tuổi
Nam Nữ Chung
18 - 44
(n= 45)
100,87  7,50
(n= 45)
96,94  7,38
(n=90)
98,81  7,67
45 - 59
(n= 45)
94,90  3,70
(n= 45)
88,97  5,74
(n= 90)
91,94  5,65
60 - 74

Chỉ số trở kháng trung bình
Độ tuổi
Nam Nữ Chung
18 - 44
(n= 45)
0,590  0,049
(n= 45)
0,590  0,048
(n= 90)
0,590  0,048
45 - 59
(n= 45)
0,608  0,009
(n= 45)
0,609  0,006
(n= 90)
0,608  0,008
60 - 74
(n= 45)
0,632  0,003
(n= 45)
0,630  0,005
(n= 90)
0,631  0,004
75 - 90
(n= 45)
0,659  0,013
(n= 45)
0,661  0,001
(n= 45)

0,49846X + 116,4149
32

0.540
0.560
0.580
0.600
0.620
0.640
0.660
0.680
0 20 40 60 80 100
§é tuæi
ChØ sè trë kh¸ng

Biểu đồ 2: Tương quan giữa biến đổi chỉ số trở kháng với tuổi
Từ biểu đồ 2 cho thấy chỉ số trở kháng ở động mạch thận biến đổi có
tương quan thuận rất chặt chẽ với tuổi (r = 0,92, P < 0,001, n = 360).

0.200
0.400
0.600
0.800
0 50 100 150
§é thanh läc creatinin néi sinh (ml/phót)
ChØ sè trë kh¸ng


Độ thanh lọc cầu thận ở độ tuổi thanh niên là 98,81 ml/phút. Nếu so sánh độ
thanh lọc cầu thận ở độ tuổi thanh niên với người cao tuổi thì độ thanh lọc cầu 34

thận bắt đầu biến đổi từ độ tuổi trung niên giảm 7%, người nhiều tuổi biến đổi rõ
giảm 12%, người già biến đổi rất rõ rệt giảm 27%, các sự biến đổi này có ý nghĩa
thống kê (P < 0,001). Kết quả độ thanh lọc cầu thận từ độ tuổi trung niên đến
người già của chúng tôi biến đổi có thấp hơn nghiên cứu của các tác giả
Cockcroft - Gault, các tác giả này cho rằng từ độ tuổi 50 trở đi chức năng thanh
lọc cầu thận bắt đầu giảm 23,29%, người nhiều tuổi giảm 44% và giảm nhiều
nhất ở người già 66% so với người trẻ [07], kết quả sự biến đổi độ thanh lọc cầu
thận ở người già của chúng tôi giảm ít hơn là do đối tượng và phương pháp
nghiên cứu có khác nhau. Cockcroft - Gault đã dùng phương pháp định lượng độ
thanh lọc cầu thận theo công thức ước đoán tuy có đơn giản nhưng chỉ tiện dùng
trên lâm sàng vì sự ngắn gọn dễ nhớ của công thức, trên người bình thường nhất
là những người cao tuổi cần đánh giá chức năng thanh lọc cầu thận bằng phương
pháp kinh diễn trực tiếp đo độ thanh lọc creatinin nội sinh trong 24 giờ, không
nên dùng công thức ước đoán [01]. Ngược lại, kết quả nghiên cứu độ thanh lọc
cầu thận ở người già của chúng tôi giảm 27% so với kết quả nghiên cứu của
Nguyễn Văn Xang chỉ giảm 23,3% [06], sự giảm nhiều hơn này là do chúng tôi
chọn đối tượng nghiên cứu có độ tuổi cao hơn.
- Bàn về biến đổi chỉ số trở kháng của động mạch thận
Chúng tôi đo chỉ số trở kháng bằng siêu âm Doppler màu ở 360 người gồm
720 thận bình thường cho thấy ở độ tuổi thanh niên chỉ số trở kháng của động
mạch thận chung cho cả hai giới là 0,590. Nếu so sánh chỉ số trở kháng của động
mạch thận ở độ tuổi thanh niên với người cao tuổi thì chỉ số trở kháng của động
mạch thận bắt đầu biến đổi từ độ tuổi trung niên tăng 3,05%, ở người nhiều tuổi
biến đổi rõ hơn tăng 6,92%, ở người già biến đổi rõ rệt nhất tăng 11,90%, các sự

già. 36

Đặc biệt điều thứ ba còn cho thấy được sự biến đổi độ thanh lọc creatinin
nội sinh tương quan rất chặt chẽ với sự biến đổi chỉ số trở kháng của động mạch
thận ở người cao tuổi (r = -0,80, P < 0,001, n = 360), nghĩa là chỉ số trở kháng
càng tăng thì chức năng thanh lọc cầu thận càng giảm, thông tin này có giá trị
tiện dùng trên lâm sàng, chỉ cần biết một chỉ số của chức năng thận chúng ta có
thể ước đoán được nhiều chỉ số khác của thận, góp phần vào chiến lược chăm sóc
sức khỏe và phòng chống lão hóa sớm cho người già trong tương lai.
KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu những biến đổi chức năng thanh lọc cầu thận, chỉ số trở
kháng của động mạch thận ở 360 người bình thường chúng tôi ghi nhận
1. Các thông số chức năng thanh lọc cầu thận và chỉ số trở kháng của động
mạch thận biến đổi theo độ tuổi
- Tuổi thanh niên độ thanh lọc cầu thận của nam 100,87  7,50 ml/phút, nữ
96,94 7,38 ml/phút, cả hai giới là 98,81  7,67 ml/phút so với người cao tuổi thì
độ thanh lọc cầu thận biến đổi từ độ tuổi trung niên giảm 7%, người nhiều tuổi
biến đổi rõ giảm 12%, người già biến đổi rõ rệt nhất giảm 27%.
- Độ tuổi thanh niên chỉ số trở kháng của động mạch thận cả hai giới là
0,590, so với người cao tuổi thì chỉ số trở kháng của động mạch thận biến đổi từ
độ tuổi trung niên tăng 3,05%, người nhiều tuổi biến đổi rõ tăng 6,92%, người
già biến đổi rõ rệt nhất tăng 11,90%.
2. Tương quan rất chặt chẽ giữa biến đổi chức năng thanh lọc cầu thận, chỉ
số trở kháng của động mạch thận theo độ tuổi 37

healthorganization geneva (1995) 152 - 154.
10. Sandral. Hagen Ausrt. Textbook of diagnotic Ultrasonographi (1995)
232 - 238.
11. Schwerk-WB, Restrepo-IK, Prinz-H. Semiquantitative analysis of
intrarenal arterial Doppler flow spectra in healthy adults, Ultraschall
Med, 14(3) (1993) 117 - 22.
12. Terry-JD, Rysavy-JA, Frick-MP. Intrarenal Doppler, characteristics of
aging kidneys, J Ultrasound, 11 (12) (1992) 647 - 51.

13. Bernard Lacour. Créatinin et foution rénale. Nephrologie (1992) 73 -
83.
14. Zech P, Perrin P et Haville M. Methodes. D’exploration de la fonction
rénala. Néphrologie Urologie (1990) 56 - 67.
TÓM TẮT 39

Tác giả nghiên cứu những biến đổi chức năng thanh lọc cầu thận, chỉ số
động mạch thận ở 360 người bình thường. So sánh chức năng thanh lọc cầu
thận, chỉ số trở kháng của động mạch thận ở độ tuổi thanh niên với người cao
tuổi tại Huế và đi đến kết luận:
1. Chức năng thanh lọc cầu thận và chỉ số trở kháng của động mạch thận
theo độ tuổi như sau:
- Tuổi thanh niên độ thanh lọc cầu thận của nam 100,87

7,50 ml/phút, nữ
96,94

7,38 ml/phút, cả hai giới là 98,81

1. The glomerular clearance function and resistance index of renal artery
are affected by age.
In young age, the glomerular clearance is 100.87

7.50 ml/min for male
and 96.94

7.38 ml/min for female, for both sexes are 98.817.67 ml/min. In the
middle age, the glomerular clearance decreases by 7%, and in older people, it
decreases by 12% and elderly people decreases by 27%.
The resistance index of renal artery is 0.590 for booth sexes in young age
people. In middle age people, this decreases by 3.05%, in older people 6.92%,
and in elderly people 27%.
2. The correlation of the change of glomerular clearance and resistance
index is affected by age 41

- The change of glomerular clearance has a strong reverse correlation
with age (r=-0.83, P

0.001, n=360).
- The resistance index of renal artery has a strong agreable correlation
with age (r=0.92,P

0.001, n=360).
- The change of glomerular clearance has a strong correlation with the
resistance index of renal artery (r=-0.80, P
