Đề án kinh tế chính trị
A. T VN
Nh ta ó bit, kinh t th trng l mt kiu t chc kinh t phn ỏnh trỡnh
phỏt trin nht nh ca vn minh nhõn loi. T trc n nay nú tn ti v phỏt
trin ch yu di ch ngha t bn, l nhõn t quyt nh s tn ti v phỏt trin
ca ch ngha t bn. Ch ngha t bn ó bit li dng ti a u th ca kinh t
th trng phc v cho mc tiờu phỏt trin tim nng kinh doanh, tỡm kim li
nhun, v mt cỏch khỏch quan nú thỳc y lc lng sn xut ca xó hi phỏt
trin mnh m. Ngy nay, kinh t th trng t bn ch ngha ó t ti giai on
phỏt trin khỏ cao v phn thnh trong cỏc nc t bn phỏt trin.
Kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha l mụ hỡnh kinh t tng quỏt
m nc ta ó chn trong thi k i mi. Nú va mang nhng tớnh cht chung
ca kinh t th trng, va cú nhng c thự, c quyt nh bi nguyờn tc v
bn cht ca ch ngha xó hi. õy l s vn dng sỏng to nhng kinh nghim
trong nc v th gii v phỏt trin kinh t th trng, l s kt tinh trớ tu ca ton
ng trong quỏ trỡnh lónh o nhõn dõn xõy dng t nc.
Trong bi vit ny, do kin thc cũn hn hp nờn em ch trỡnh by mt s
vn c bn v nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha nc ta.
Ni dung bi vit c chia lm ba phn ln:
- Phn I: Vit v cỏc quan nim v kinh t th trng v lý do phi phỏt trin
kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha nc ta.
- Phn II: Nờu nhng c trng c bn v nn kinh t th trng nh hng
xó hi ch ngha Vit Nam.
- Phn III: Phỏc tho mt s thc trng; mc tiờu phn u ca ng v Nh
nc ta n nm 2010; cỏc gii phỏp khc phc v phỏt trin nn kinh t th trng
nh hng xó hi ch ngha nc ta.
Em xin chõn thnh cm n thy giỏo ó hng dn v giỳp em hon
thnh bi vit ny. Mc dự vy, bi vit ny chc chn cũn nhiu thiu sút, em
mong thy thụng cm v gúp ý giỳp em!
Trần Thùy Dơng Thơng mại 45B
1

Trần Thùy Dơng Thơng mại 45B
2
Đề án kinh tế chính trị
nh dung lng th trng, n lt mỡnh, s dng, m rng v lnh mnh hoỏ th
trng li cú tỏc dng y lu thụng hng hoỏ phỏt trin nhanh chúng v cht
lng v s lng. Th trng gn vi lnh vc lu thụng hng hoỏ, núi n th
trng l núi n hng hoỏ, giỏ c, tin t, ngi bỏn, ngi mua v mi hot
ng t sn xut n kinh doanh trong nn kinh t hng hoỏ hay kinh t th trng
u thụng qua th trng.
b. Kinh t th trng l hỡnh thc phỏt trin cao ca kinh t hng hoỏ trong ú cỏc quan
h kinh t u c tin t hoỏ.
T th k XIX Ph. ngghen ó dựng phm trự kinh t tin t i lp
vi kinh t t nhiờn. Ngi vit: Chớnh t ú m nn kinh t th trng, ang
phỏt trin, ó thõm nhp, ging nh mt cht axit n mũn, vo li sng c truyn
ca cỏc cng ng nụng thụn, da trờn c s nn kinh t t nhiờn ( C. Mỏc Ph.
ngghen: Ton tp, NXB Chớnh tr Quc gia, H Ni, 1995, t 21, tr 168). V.I.Lờnin cng
ó dựng phm trự kinh t tin t núi v mt trong hai c trng c bn ca nn
kinh t t bn ch ngha mt l, ch ú da vo kinh t tin t, hai l,... da
trờn c s mua v bỏn sc lao ng ( V. I. Lờnin: Ton tp, NXB Tin b, Mỏtxcva,
1976, t 3, tr 737).
Nh vy, kinh t th trng hay kinh t tin t l phng thc i lp vi
kinh t t nhiờn, trong ú cỏc sn phm xó hi c trao i thụng qua vt trung
gian l tin t, trong ú tin cng c coi l mt loi hng hoỏ c bit vi rt
nhiu tớnh nng, mi quan h kinh t trong nn kinh t ú u c tin t hoỏ. Nú
l hỡnh thc phỏt trin cao ca kinh t hng hoỏ, l mt h thng kinh t tn ti
khỏch quan trờn mt trỡnh phỏt trin tng ng ca lc lng sn xut v tr
thnh mt b phn quan trng ca quan h sn xut tng ng. Nú khụng phi l
mt kiu t chc kinh t do con ngi to ra bng ý chớ ch quan ca mỡnh, m
hỡnh thnh mt cỏch khỏch quan ngoi ý chớ ca con ngi.
c. Kinh t hng hoỏ vn hnh theo c ch th trng gi l kinh t th trng.

vic phỏt huy tớnh nng ng sỏng to ca mi ngi lao ng, mi n v kinh t,
ng thi to c ch phõn b v s dng cỏc ngun lc ca xó hi hp lý, tit
kim... Vỡ vy, phỏt trin kinh t th trng l con ng tt yu xõy dng ch
ngha xó hi nc ta, l con ng ỳng n phỏt trin lc lng sn xut,
Trần Thùy Dơng Thơng mại 45B
4
Đề án kinh tế chính trị
khai thỏc cú hiu qu tim nng ca t nc vo s nghip cụng nghip hoỏ - hin
i hoỏ t nc.
Tuy nhiờn, nn kinh t th trng ny khụng th l bn sao ca nn kinh t th
trng khỏc, cú ngha l ta ch cú th hc hi cỏc nc i trc ch khụng th dp
khuụn i theo ỳng con ng phỏt trin kinh t th trng cỏc nc khỏc. Thc tin
nhng nm i mi ó chng minh, nh phỏt trin kinh t hng hoỏ nhiu thnh phn
chỳng ta ó bt u khai thỏc c tim nng trong nc v thu hỳt c vn, k thut
v cụng ngh ca nc ngoi, gii phúng nng lc sn xut, gúp phn quyt nh vo
vic bo m tng trng kinh t vi nhp tng i cao. Vỡ vy ta cn hiu rừ nh
hng v quan im ca Nh nc ta v kinh t th trng. Kinh t th trng cú ngha
l:
a. Xoỏ b c ch tp trung quan liờu bao cp v chuyn sang c ch th trng.
Sau chin thng mựa Xuõn 1975, t nc thng nht, c nc cựng quỏ
lờn ch ngha xó hi trong iu kin t nc chu nhng o ln kinh t v xó hi
vi quy mụ ln sau cuc chin tranh ỏc lit, lõu di, tỡnh hỡnh th gii cú nhng
mt din bin khụng thun li. õy cng l thi im mụ hỡnh kinh t tp trung
quan liờu bao cp vi c trng l sn xut theo k hoch ca nh nc vi mt h
thng ch tiờu mang tớnh phỏp lnh, vn do nh nc cp, ngi lao ng v cỏn
b do c quan nh nc ch nh (lói thu - l bự) do ú ó trit tiờu ng lc ca
kinh t v li nhun, quan h phõn phi mang tớnh cht bỡnh quõn v bao cp, sn
xut trỡ tr, b mỏy qun lý cng knh, kộm hiu lc, khụng cú kh nng kinh
doanh, c ch ny ó kỡm hóm s phỏt trin ca sn xut, lm cho nn kinh t th
trng trỡ tr, i sng nhõn dõn ht sc khú khn. õy cng l nguyờn nhõn dn

nh nhng n v c lp v ... s chuyn hoỏ sn phm thnh hng hoỏ l kt
qu ca s trao i gia cỏc cụng xó khỏc nhau, ch khụng phi gia nhng thnh
viờn ca cựng mt cụng xó.
Ph. ngghen cng vit: Nhng b lc du mc tỏch ri khi b phn cũn li
ca ngi dó man: ú l s phõn cụng xó hi ln u tiờn... Vỡ vy m ln u tiờn,
ó cú th cú s trao i u n. cỏc giai on phỏt trin trc õy, ch cú th cú
nhng s trao i ngu nhiờn m thụi;... Lỳc u, s trao i c tin hnh gia
cỏc b lc thụng qua nhng tự trng th tc ca mi bờn; nhng khi nhng n
gia sỳc bt u chuyn thnh s hu riờng, thỡ s trao i gia cỏ nhõn vi nhau
ngy cng chim u th v cui cựng tr thnh hỡnh thc trao i duy nht. Nhng
Trần Thùy Dơng Thơng mại 45B
6
Đề án kinh tế chính trị
vt phm ch yu m cỏc b lc du mc trao i vi nhng b lc lõn cn l gia
sỳc; gia sỳc ó tr thnh hng hoỏ dựng ỏnh giỏ tt c cỏc hng hoỏ khỏc...
túm li, gia sỳc ó nhn c chc nng tin t..., ... s phõn cụng ln ln th
hai ó din ra: th cụng nghip ó tỏch ra khi nụng nghip... Vỡ nn sn xut b
tỏch ra thnh hai ngnh chớnh, nụng nghip v th cụng nghip, nờn ó ra i nn
sn xut trc tip nhm trao i, - ú l nn sn xut hng hoỏ. Sn xut hng hoỏ
xut hin thỡ ng thi thng nghip cng xut hin, khụng nhng trong mi b
v biờn gii ca b lc, m c vi nhng nc hi ngoi na. Tuy nhiờn, tt c
tỡnh hỡnh ú vn cũn hỡnh thỏi cha phỏt trin; nhng kim loi quý bt u tr
thnh th hng hoỏ - tin t ph bin v chim u th, nhng ngi ta cha em
ỳc thnh tin, m ch em trao i theo trng lng.
Nhng ý kin nờu trờn ca C. Mỏc v Ph. ngghen cho phộp chỳng ta khng
nh rng: Kinh t th trng (kinh t hng hoỏ) khụng phi ch gn vi ch s
hu t nhõn m cũn gn vi ch s hu cụng cng thuc cỏc cng ng khỏc
nhau nh ó tng din ra trong lch s. Hay núi cỏch khỏc, kinh t th trng
khụng phi l sn phm riờng ca ch ngha t bn.
c. Kinh t th trng tn ti di ch ngha xó hi vi hai c s l s phõn cụng lao ng

kinh t gn lin vi tin b v cụng bng xó hi, gii phúng v phỏt trin ton din
con ngi. Phỏt trin kinh t cao da trờn c s lc lng sn xut hin i v ch
cụng hu v t liu sn xut l ch yu, thnh phn kinh t Nh nc l ch
o, cựng kinh t hp tỏc l nn tng ca kinh t quc dõn.
II. C TRNG C BN CA NN KINH T TH TRNG
NH HNG X HI CH NGHA VIT NAM.
1. Kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha l mụ hỡnh kinh
t khỏi quỏt trong thi kỡ quỏ Vit Nam.
Vit Nam l mt nc nghốo, kinh t k thut lc hu, trỡnh xó hi con
thp, li b chin tranh tn phỏ nng n. i lờn ch ngha xó hi l mc tiờu lý
tng ca nhng ngi cng sn v nhõn dõn Vit Nam, l khỏt vng ngn i
thiờng liờng ca c dõn tc Vit Nam. Nhng i lờn ch ngha xó hi bng cỏch
no? Tri qua nhiu kỡ i hi vi ct mc ỏnh du bc chuyn quan trng
trong nhn thc ca ng Cng sn Vit Nam v ch ngha xó hi v con ng i
lờn ch ngha xó hi Vit Nam, ti i hi IX ca ng (thỏng 4 2001) mi
chớnh thc a ra khỏi nim kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha. i
Trần Thùy Dơng Thơng mại 45B
8
Đề án kinh tế chính trị
hi ó khng nh: phỏt trin kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha l
ng li chin lc nht quỏn, l mụ hỡnh kinh t tng quỏt trong sut thi k quỏ
lờn ch ngha xó hi Vit Nam. õy l kt qu sau nhiu nm nghiờn cu, tỡm
tũi, tng kt thc tin; v l bc phỏt trin mi v t duy lý lun ca ng Cng
sn Vit Nam.
a. Kinh t th trng Vit Nam thc cht l nn kinh t hng hoỏ nhiu thnh phn, nú
vn hnh theo c ch th trng cú s qun lý ca Nh nc.
Cỏc thnh phn kinh t trong thi k quỏ lờn ch ngha xó hi nc ta
nh i hi IX ca ng ch rừ, bao gm: kinh t nh nc, kinh t tp th vi
nhng hỡnh thc a dng, trong ú hp tỏc xó l nũng ct; kinh t cỏ th tiu ch;
kinh t t bn t nhõn; kinh t t bn nh nc; kinh t cú vn u t ca nc

t.
b. Kinh t th trng trong thi k quỏ Vit Nam khụng phi l kinh t th trng t
bn, cng cha phi l kinh t th trng xó hi ch ngha.
Núi n kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha cú ngha õy khụng
phi l kinh t th trng t do theo kiu t bn ch ngha, cng khụng phi l kinh
t bao cp, qun lý theo kiu tp trung quan liờu; v cng cha hon ton l kinh
t th trng xó hi ch ngha.
Kinh t th trng trong thi k ny cng vn cha ng nhng cỏi chung
ca kinh t th trng, cỏc quy lut vn cú v cỏc phm trự vn cú ca kinh t th
trng nh hng hoỏ, giỏ tr. Tuy nhiờn, ch trng phỏt trin kinh t th trng
nh hng xó hi ch ngha l s tip thu cú chn lc vn minh nhõn loi, phỏt
huy vai trũ tớch cc ca kinh t th trng trong vic thỳc y phỏt trin sc sn
xut, xó hi hoỏ lao ng, ci tin k thut cụng ngh, nõng cao cht lng sn
phm, to ra nhiu ca ci, gúp phn lm giu cho xó hi v ci thin i sng
nhõn dõn; ng thi phi cú nhng bin phỏp hu hiu nhm hn ch mt tiờu cc
ca kinh t th trng, nh chy theo li nhun n thun, cnh tranh khc lit,
búc lt v phõn hoỏ giu nghốo quỏ ỏng, ớt quan tõm gii quyt cỏc vn xó hi.
c. Kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha cú nhng cỏi riờng mang tớnh cht c
thự ca ch ngha xó hi:
Trần Thùy Dơng Thơng mại 45B
10
Đề án kinh tế chính trị
Mt c trng tiờu biu phõn bit nn kinh t th trng nh hng xó
hi ch ngha nc ta vi cỏc nn kinh t khỏc chớnh l v mc tiờu, v chớnh tr,
kinh t, xó hi m chỳng ta ó la chn nh ó nờu cỏc phn trờn.
Hng chi phi vn ng ca nn kinh t trong cng lnh xõy dng t
nc trong thi k quỏ lờn ch ngha xó hi, ng ta ó xỏc nh xó hi ch
ngha m nhõn dõn ta xõy dng l mt xó hi: do nhõn dõn lao ng lm ch, cú
mt nn kinh t phỏt trin cao da trờn lc lng sn xut hin i v ch cụng
hu v cỏc t liu sn xut ch yu, cú nn vn hoỏ m bn sc dõn tc, con