Tác dụng không mong
muốn của thuốc điều trị
lao: Xử lý và phòng ngừa
nhau. Để xác định thuốc nào là thủ phạm gây ra các tác dụng không mong
muốn đó cần phải xét nghiệm: phản ứng mastocyte hoặc phản ứng huyết
thanh miễn dịch khác. Nếu không có điều kiện có thể cho uống từng loại
thuốc và theo dõi thật sát các dấu hiệu lâm sàng để xác định.
Những người mắc bệnh lao thường phải dùng thuốc theo phác đồ gồm nhiều
loại. Thời gian điều trị củng cố kéo dài, điều trị ngoại trú và tự uống thuốc.
Có rất nhiều trường hợp bệnh nhân khi dùng thuốc chống lao gặp phải các
tác dụng không mong muốn, nếu không có hiểu biết đầy đủ rất dễ dẫn đến
việc bỏ thuốc giữa chừng khiến bệnh không khỏi và lây lan trong cộng đồng,
gây nên tình trạng vi khuẩn lao kháng thuốc.
Thuốc điều trị bệnh lao được chia làm 2 nhóm:
- Nhóm thiết yếu (hạng 1) gồm streptomycin, isoniazid, rifampicin,
pyrazinamid, ethambutol được chỉ định trước tiên.
- Nhóm thứ yếu (hạng 2) gồm kanamycin (amikacin), ofloxacin
(levofloxacin), PAS (paraamina salixilic), ethionamid, cycloserin. Nhóm này
chỉ dùng khi vi khuẩn lao kháng lại các thuốc hạng 1.
Thuốc điều trị diệt vi khuẩn lao làm cho bệnh nhân khỏi bệnh nhưng cũng
gây nhiều độc hại cho cơ thể người bệnh. Tuy không nhiều nhưng chúng ta
cần nhận biết các biểu hiện và cách xử lý khi gặp phải tác dụng không mong
muốn do thuốc chống lao gây ra.
Streptomycin
Tác dụng phụ nguy hiểm nhất khi dùng streptomycin là sốc phản vệ. Nếu xử
trí không kịp thời sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Thứ đến
thuốc có thể gây viêm thận, suy thận, viêm gan cấp tính nhưng ít gặp hơn.
Ngoài ra, cũng có thể gặp tổn thương tiền đình ở những người dùng thuốc
dẫn đến chóng mặt, mất thăng bằng khó hồi phục, nhất là ở người cao tuổi.
Những biểu hiện nhẹ hơn như tê môi, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, mẩn
ngứa… cũng thường gặp khi bệnh nhân sử dụng streptomycin.

giảm thị lực, mù màu đỏ và xanh, nặng có thể gây mù vĩnh viễn. Thuốc cũng
có thể gây viêm thận.
Kanamycin (hoặc amikacin)
Có các tác dụng không mong muốn như streptomycin vì cùng nhóm
aminozid. Gây sốc phản vệ, viêm thận, chóng mặt mất thăng bằng…
Ofloxacin, levofloxacin và một số quinolon có tác dụng diệt vi khuẩn lao
khác:
Nhóm thuốc này có thể gây suy gan, suy thận, viêm gân, đứt gân, nôn, tiêu
chảy. Ngứa, phát ban, sạm da. Choáng váng, nhức đầu, mất ngủ, động
kinh…
PAS gây độc hại cho nhiều cơ quan bộ phận.
Cycloserin: tác dụng không mong muốn cần phải đề phòng, nhất là gây
trầm cảm, có ý định tự sát.
Ethionamid
Thuốc có thể gây quái thai, gây độc cho gan, chán ăn, buồn nôn, tiêu chảy,
đau bụng, cảm thấy vị kim loại. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể cảm thấy
chóng mặt, nhức đầu, mất ngủ, loạn tâm thần, rụng tóc, hạ huyết áp, hạ
đường huyết khi sử dụng thuốc. Viêm thần kinh ngoại vi, dị cảm, run… Phát
ban, sạm da, thiểu năng tuyến giáp, bướu giáp. Giảm tiểu cầu, phát ban, xuất
huyết…
Xử lý các tác dụng không mong muốn
Một trong những nguyên tắc điều trị để đảm bảo khỏi bệnh lao, không gây
kháng thuốc là đủ liều, đều đặn, đủ thời gian. Khi xuất hiện những triệu
chứng nhẹ, không được cắt thuốc, dùng những thuốc chữa triệu chứng.
Isoniazid gây viêm thần kinh ngoại vi uống vitamin B
6
. Tăng men gan nhẹ
dùng các thuốc giải độc, hỗ trợ tế bào gan. Dị ứng mẩn ngứa dùng các thuốc
chống dị ứng… Trường hợp nặng men gan tăng nhiều hoặc những rối loạn
thần kinh, máu… nặng phải ngừng thuốc. Sau khi giải quyết tình trạng rối