Phạm Minh Đức
A. Phần: Mở đầu
I. Dẫn nhập
E-commerce (Electronic commerce - thương mại điện tử) là hình thái
hoạt động thương mại bằng phương pháp điện tử; là việc trao đổi thông
tin thương mại thông qua các phương tiện công nghệ điện tử mà nói
chung là không cần phải in ra giấy trong bất cứ công đoạn nào của quá
trình giao dịch. (nên còn được gọi là “thương mại không giấy tờ”) và nó
đem lại rất nhiều lợi ích khi được sử dụng:
• TMĐT giúp cho các Doanh nghiệp nắm được thông tin phong phú
về thị trường và đối tác
• TMĐT giúp giảm chi phí sản xuất
• TMĐT giúp giảm chi phí bán hàng và tiếp thị.
• TMĐT qua INTERNET giúp người tiêu dùng và các doanh nghiệp
giảm đáng kể thời gian và chí phí giao dịch.
• TMĐT tạo điều kiện cho việc thiết lập và củng cố mối quan hệ
giữa các thành phần tham gia vào quá trình thương mại.
• Tạo điều kiện sớm tiếp cận nền kinh tế số hoá.
• Cho đến hiện nay, việc áp dụng Thương mại Điện tử là giải pháp
tối ưu trong việc cạnh tranh bán hàng. Bạn không cần mất nhiều
thời gian cho việc giới thiệu sản phẩm, dịch vụ của bạn vì khách
hàng có thể tìm hiểu trên website của bạn.
1
Phạm Minh Đức
Bạn sẽ không cần phải mất thì giờ, chi phí cho việc vận chuyển, thuyết
phục khách hàng. Website tự động sẽ giúp bạn có một chính sách chăm
sóc khách hàng chu đáo, đây là một trong những yếu tố quan trọng trong
việc giữ khách lâu dài. Công việc duy nhất mà bạn phải làm đóa là xây
dựng một website có tính tự động hóa cao. Một website đủ mạnh và hiệu
quả sẽ giúp bạn qua mặt các đối thủ cạnh tranh.
Một vài những lý do trên khiến cho những ông chủ đang đứng trong

B. Phần: Nội dung
I. Viêc ứng dụng TMĐT vào HĐKD của DN
1. Trên TG
a) TMĐT tại đảo quốc sư tử
3
Phạm Minh Đức
Cùng với Hồng Kông, Đài Loan và Hàn Quốc, Singapore đã gây được sự chú ý
đặc biệt của thế giới về sự phát triển kinh tế của quốc đảo này từ những năm 89
- 90. Cho đến nay, Singapore đã trở thành một trong những quốc gia đứng đầu
thế giới về phát triển CNTT - TT, đặc biệt là thương mại điện tử (TMĐT). Chưa
dừng lại ở đó, đảo quốc Sư Tử vẫn đang nỗ lực không mệt mỏi để trở thành một
trung tâm CNTT hàng đầu thế giới.
Không ngừng tin học hóa & chú trọng tới TMĐT
Công cuộc tin học hoá ở Singapore bắt đầu từ những năm 80 với khá nhiều dự
án như: Dự án Tin học hoá Quốc gia (tin học hóa tất cả các ngành công nghiệp,
phát triển CNTT một cách rộng rãi để giúp mọi người dân bước đầu làm quen
với CNTT, xây dựng một cơ sở hạ tầng mới) được thực hiện năm 1981; Dự án
CNTT Quốc gia năm 1986
Cũng từ cuối những năm 80, Singapore bắt đầu xây dựng mạng lưới truyền
thông tốc độ cao trên toàn quốc và cung cấp các dịch vụ ứng dụng máy tính.
Năm 1996, Singapore đã đầu tư 82 triệu đô la Mỹ để xây dựng mạng lưới băng
thông rộng quốc gia đầu tiên trên thế giới mang tên Singapore One (mạng lưới
của mọi người dân). Mạng lưới này đóng vai trò hết sức quan trọng như một dây
4
Phạm Minh Đức
thần kinh xương sống của quốc đảo, cấu trúc bao gồm 7 tầng: mạng NII và tầng
trạm, cung cấp máy tính và quản lý, tầng dịch vụ cơ bản, tầng các dịch vụ công
cộng, tầng các dịch vụ ứng dụng, tầng quản lý hệ thống và an ninh, tầng giao
diện con người và môi trường.
Singapore có những ưu điểm thuận lợi đặc biệt để phát triển TMĐT. Quốc

* Bí quyết của Wal-Mart
Các nhà phân tích kinh tế vẫn thường nói rằng cho dù nền kinh tế Mỹ và thế
giới có suy thoái ra sao, thì những nhân viên của Wal-Mart -tập đoàn bán lẻ lớn
nhất thế giới - chưa bao giờ phải lo lắng về việc mình có bị sa thải hay không do
những tác động tiêu cực tới doanh thu và lợi nhuận.
Đã từ lâu khi nhắc đến hệ thống cửa hàng bán lẻ ở Mỹ không thể không nhắc
đến hai đại gia trong lĩnh vực này đó là Kmart và Wal-mart. Năm 2001, Kmart
với hệ thống hàng chục cửa hàng bán lẻ đã tuyên bố phá sản, chỉ còn lại một
mình "người khổng lồ" Wal-mart trụ lại.Nhưng trải qua hàng chục năm, Wal-
Mart luôn có tốc độ tăng trưởng đều đặn. Năm 2006, doanh thu của Wal-Mart
6
Phạm Minh Đức
tăng 15% đạt gần 300 tỷ USD. Wal-Mart Stores Inc. luôn đứng đầu trong bản
“Danh sách 500 công ty lớn nhất thế giới” của tạp chí Fortune.
Khi công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, Thương Mại điện tử được ứng
dụng rộng rãi Wal-mart đã chủ động liên kết với các website và tân dụng hệ
thống bán hàng trực tuyến phát triển. Wal-Mart tăng cường hệ thống TMĐT
bằng việc liên minh với AOL vào năm 2001 để cũng cấp internet đến vùng
ngoại ô và nông thông đặc biệt là những vùng chưa có cửa hàng của Wal-Mart.
Mục đích của Wal-Mart là thu hút những phân đoạn thị trường mới và giảm tác
động đối với các cửa hàng hiện tại. Wal-Mart cũng sử dụng mô hình bán lẻ thích
hợp kết hợp giữa TMĐT và TM truyền thống.(Mô hình Click-Mortal: Vừa kinh
doanh online vừa kinh doanh offfline)
Rất nhiều nhân viên chào hỏi tại Wal-Mart nhớ rõ tên những khách hàng
thường xuyên. Wal-Mart.com, một công ty con của Wal-Mart Stores Inc., đã tạo
dựng được các mối quan hệ trực tuyến bằng việc khuyến khích mọi người cung
cấp cho công ty các địa chỉ email.
c) Các công ty ở Châu Âu và Bắc Mỹ sử dụng TMĐT
Dưới sự tài trợ của Enterprise General Directorate của liên minh châu Âu
(EU), một nghiên cứu về những kinh nghiệm điển hình và các yếu tố tạo

công ty lớn).
8
Phạm Minh Đức
* Một số lớn các công ty trả lời cho biết nhiều mục đích đề ra ban đầu khi
xây dựng website đã không đạt được, trong đó việc phát triển kinh doanh
kiểu mới, đặc biệt dành cho mạng Internet và sự hỗ trợ tương hỗ giữa các
phòng ban trong doanh nghiệp với các đối tác bên ngoài như khách hàng,
nhà phân phối và nhà cung ứng.
* Ngược lại có một số doanh nghiệp đã đạt được kết quả vượt cả mong
muốn đặt ra khi xây dựng website. Một số kết quả chính đạt được là thâm
nhập thị trường quốc tế, thay đổi được các công cụ liên lạc đang có như
quảng cáo qua ấn phẩm và trên truyền hình, cải thiện được việc đáp ứng
nhu cầu của khách hàng, tăng được sự quảng bá của nhãn hiệu sản phẩm.
Những kết quả này đạt được chỉ với chi phí thấp và số lượng nhân công
lao động, thường chỉ có một người chủ trang web phải làm việc đầy đủ
thời gian (full-time). Cách lý tưởng nhất và những người ra quyết định
của công ty trực tiếp làm chủ điều hành Website. Những người này có thể
là tổng giám đốc, giám đốc bán hàng, giám đốc tiếp thị v.v
• Hơn 85% số website được điều tra ở Bắc Mỹ chỉ sử dụng một ngôn
ngữ, trong khi đó 32% website của Châu Âu có sử dụng 2 ngôn ngữ hoặc
nhiều hơn.
• Gần một nửa số website có số trang web rất ít (dưới 10 trang); hơn
một nửa các công ty có website tiến hành cập nhật website tối thiểu một
tháng một lần.
• Một nửa số công ty sử dụng hình thức khuyến mãi có trả tiền trong
khi 8% cho biết họ không thực hiện việc khuyến mãi.
9
Phạm Minh Đức
• Khoảng 1/3 số website ở Bắc Mỹ chấp nhận hình thức thanh toán
bằng thẻ tín dụng, trong khi đó chỉ có khoảng 18% số website ở Châu Âu

Đa phần các doanh nghiệp đều coi Internet là kênh tìm hiểu thông tin thị
trường chính và đầu tư khá bài bản cho việc ứng dụng công nghệ thông
tin cho hoạt động kinh doanh của mình.
Có thể thấy do tính chất hướng ngoại rất cao của các doanh nghiệp
xuất khẩu nên sự tiếp cận thương mại điện tử là nhu cầu thiết yếu nhằm
hội nhập với nền kinh tế thế giới. Cụ thể ở đây do đặc thù của hoạt động
xuất khẩu là hướng tới những thị trường bên ngoài lãnh thổ quốc gia, việc
ứng dụng Internet giúp cho doanh nghiệp trong việc tìm hiểu thị trường,
quảng bá sản phẩm và tiến hành giao dịch với đối tác với chi phí thấp
nhưng đạt hiệu quả cao. Các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay cũng rất
chú trọng việc xây dựng website, có đến trên 80% doanh nghiệp xuất
khẩu đã có website riêng, chưa tính đến các doanh nghiệp xuất khẩu sử
dụng các website trên các sàn do đơn vị trung gian cung cấp (như Cổng
Thương mại điện tử quốc gia tại địa chỉ www.ecvn.com), đây là tỷ lệ khá
cao so với mặt bằng chung các doanh nghiệp khác đầu tư xây dựng
website. Theo Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam năm 2008, qua kết
quả khảo sát chung các doanh nghiệp trên cả nước, có 99% doanh nghiệp
11
Phạm Minh Đức
đã kết nối Internet, tỷ lệ doanh nghiệp có website năm 2008 đạt 45%,
tăng 7% so với năm 2007. Tỷ lệ website được cập nhật thường xuyên và
có chức năng đặt hàng trực tuyến đều tăng nhanh. Tuy nhiên trong điều
kiện môi trường pháp lý còn đang trong giai đoạn hoàn thiện và hạ tầng
cho thanh toán điện tử còn chưa thực sự phát triển, chính vì vậy chất
lượng thực sự của các giao dịch nói chung hiện nay của các website bán
hàng tại Việt Nam là chưa cao, rất nhiều các giao dịch mới chỉ dừng lại ở
mức trao đổi thông tin còn việc thanh toán vẫn phải sử dụng các phương
thức thông thường. Đây chính là nguyên nhân mà các website thương mại
điện tử này chủ yếu nhằm duy trì các khách hàng truyền thống và một thị
trường khách hàng tiềm năng nhất định chứ chưa thể thu hút đông đảo

doanh nghiệp trên địa bàn đã từng bước ứng dụng thương mại trong việc
quảng bá sản phẩm truyền thống ra thị trường thế giới. Tuy nhiên, việc
thiếu kiến thức về những lợi ích do thương mại điện tử mang lại, đồng
13
Phạm Minh Đức
thời với thói quen bán hàng theo kiểu truyền thống (họp chợ) đã và đang
là những rào cản đáng kể trong việc ứng dụng thương mại điện tử trong
việc mở rộng thị trường những sản phẩm truyền thống.
Hiện tại, hầu hết các doanh nghiệp lớn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đã
được hỗ trợ thiết kế website. Tuy nhiên, b ên cạnh khá nhiều doanh
nghiệp có nhận thức tốt về ứng dụng triệt để CNTT và TMĐT trong việc
sản xuất, kinh doanh thì cũng có một số quan niệm kiểu cũ của một số
doanh nghiệp gây khó khăn cho hiệu quả của TMĐT và xúc tiến thương
mại. Những người đứng đầu doanh nghiệp chưa thật sự nhận thức được
tầm quan trọng của TMĐT. Một số doanh nghiệp làm website chỉ cho có
in trên name card, có email riêng nhưng không sử dụng, làm xong
website nhưng rồi bỏ đó, không tiếp tục các công việc tiếp theo.
Cùng với đó, một số doanh nghiệp ở xa nên về cơ sở hạ tầng chưa đáp
ứng được để họ ứng dụng CNTT và phát triển TMĐT trong quá trình sản
suất, kinh doanh. Cổng TMĐT Bắc Ninh vẫn chưa có những kế hoạch
quảng bá và xúc tiến thương mại chuyên sâu do doanh nghiệp vẫn tự đầu
tư, chịu mọi chi phí hoạt động, quảng bá của sàn mà chưa nhận được sự
hỗ trợ tài chính từ các sở ngành và sự quan tâm đến TMĐT của các ban
ngành khác. Nếu như các hoạt động công về thương mại như : đấu thầu,
đấu giá, mua bán tài sản, thiết bị được đưa lên sàn hoặc sàn được sự ủng
hộ để liên kết với các đơn vị lớn bán hàng trên mạng như tour du lịch,
14
Phạm Minh Đức
bán vé máy bay trực tuyến… thì các doanh nghiệp ở Bắc Ninh sẽ được
nhiều thuận lợi và có nhiều cơ hội hơn so với hiện nay.

để TMĐT có thể được coi trọng và nó được đặt đúng vị trí của mình thì
đó là cả một quá trình, quá trình đó phải dựa vào sự nhận thức của các
cấp lãnh đạo có thẩm quyền và nhất là của người dân Việt để cải thiện
và nâng cao các “Điều kiện cơ bản” cho việc ứng dụng những lợi ích vô
cùng lớn từ TMĐT
II. Các ĐK ứng dụng TMĐT vào HĐKD của DN tại VN
1. Hạ tầng cơ sở Kinh tế & Pháp lý
Kinh tế Việt Nam chỉ tăng trưởng 0,3% năm 2009
Corporate Network là mạng lưới kết nối các nhà lãnh đạo cấp cao của các
công ty đa quốc gia hoạt động ở Châu Á thuộc Economist Intelligence
Unit (EIU). Ông Justin Wood đã có cuộc chia sẻ với báo giới khi đưa ra
con số tăng trưởng 0,3% của Việt Nam.
16
Phạm Minh Đức
Ông nhìn nhận thế nào về nền kinh tế Việt Nam trong năm 2009?
Năm 2009 là năm đầy thách thức đối với Việt Nam. Economist
Intelligence Unit dự báo GDP của Việt Nam năm 2009 sẽ chỉ tăng trưởng
ở mức 0,3%, trong khi mức tăng trưởng năm 2008 là 6%.
Kinh tế Việt Nam sẽ ổn định trở lại năm 2010
Chỉ số dự đoán tăng trưởng của Việt Nam ở mức 0,3% mà Tổ chức The
Economist đưa ra đã làm nóng Hội nghị Kinh tế đối ngoại VN, diễn ra
ngày 17-18.3. Hầu hết các chuyên gia kinh tế đều cho rằng con số này
quá tiêu cực. Nhưng
Chuyên gia Trần Đình Thiên nhấn mạnh: VN không nên thờ ơ trước
chỉ số trên, bởi những dự đoán mà The Economist đưa ra thường mang
tính cảnh báo cao.
Khả năng hồi phục tăng trưởng
"Tôi nghĩ dự đoán tăng trưởng 0,3% của The Economist quá tiêu cực và
đánh giá thấp nền kinh tế VN. Bất cứ ai nghe về con số này cũng phải
giật mình", ông Martin Rama - Quyền Giám đốc Ngân hàng Thế giới

18
Phạm Minh Đức
Paul Leech - Giám đốc Khu vực Châu AÁ - Thái Bình Dương của HSBC
đáp lại.
Bài toán cơ sở hạ tầng
Theo các diễn giả, hai vấn đề lớn nhất cho bài toán phát triển của VN vẫn
là cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Đại diện HSBC nhận định, cơ sở hạ
tầng của VN đang cản trở sự phát triển của đất nước.
Hệ thống đường sá, phương tiện và các dự án xây dựng đang chịu sức
ép lớn từ sự phát triển nhanh chóng và đang gồng mình để theo kịp tốc độ
tăng trưởng kinh tế nhanh. "Cải cách cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực là
điều VN phải làm, vì nó là vấn đề sinh tử. Điện và hạ tầng như thế này
làm sao tăng trưởng được. Đến chạy bộ còn khó nữa là bay lên" - ông
Trần Đình Thiên thẳng thắn.
Theo ông, cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay đã bộc lộ những điểm
yếu của năng lực cạnh tranh VN. "VN vẫn mới khai thác tài nguyên thô
và lao động rẻ tiền, nên cần phải hướng đến tăng giá trị gia tăng của hàng
hoá" - ông nói. Chuyên gia kinh tế này còn cho rằng, còn quá sớm để
đánh giá hiệu quả gói kích thích kinh tế của VN. "Đừng mong một nền
kinh tế sau 2 năm lạm phát cao, nhiều khó khăn lại có phản ứng tích cực
ngay với các biện pháp cấp thiết mà Chính phủ đề ra" - ông khuyến cáo.
Thương mại điện tử đang chờ luật
19
Phạm Minh Đức
Nếu tính cả các website có tên miền quốc tế thì tổng số DN có trang web
vào cuối năm 2004 đã đạt khoảng 17.500. Tuy nhiên, ứng dụng TMĐT
của DN còn ở mức độ sơ khai. Việc ký kết hợp đồng điện tử và thanh
toán trực tuyến đang thiếu một môi trường pháp lý.
Báo cáo hiện trạng TMĐT 2004 vừa được Bộ Thương mại công bố cho
thấy, trong số 303 DN thuộc nhóm ngành sản xuất kinh doanh được khảo

thiện. Các DN cho rằng, rất nhiều lần các dự thảo đã được đưa ra lấy ý
kiến nhưng mọi việc chẳng đi đến đâu. Ngoài ra, việc chấm dứt Dự án
Pháp lệnh TMĐT trong khi Luật Giao dịch điện tử không thể ban hành
cho tới cuối năm 2005 đồng nghĩa với việc giao dịch thương mại sử dụng
các phương tiện điện tử chưa được pháp luật chính thức thừa nhận. Hậu
quả là không một đơn vị, tổ chức DN nào có thể đầu tư thỏa đáng vào
TMĐT.
Đứng dưới góc độ cơ quan quản lý Nhà nước, Bộ Thương mại cũng
nhận định các thách thức để phát triển TMĐT rất nặng nề. Vì tại thời
điểm xuất phát của giai đoạn này VN vẫn phải đương đầu với rất nhiều
21
Phạm Minh Đức
thách thức. Phần lớn các DN mới nghe nói tới TMĐT nhưng chưa biết tới
lợi ích các điều kiện tham gia TMĐT, tuyệt đại đa số dân chúng chưa biết
tới khái niệm TMĐT, các cơ quan Nhà nước, các ngành các cấp chưa biết
tới khái niệm TMĐT, mới có rất ít lãnh đạo DN và các bộ quản lý có kiến
thức ban đầu về TMĐT, số công chức Nhà nước biết tới TMĐT rất ít,
được đào tạo manh mún từ năm 2000 nhờ sự hỗ trợ của một số dự án
song phương và đa phương
Luật Giao dịch điện tử: yêu cầu đầu tiên
Điều cần thiết là môi trường pháp lý và chính sách cho hoạt động này lại
chưa hình thành như: Luật Giao dịch điện tử, Nghị định chữ ký số, chứng
thực điện tử và nhiều văn bản pháp quy cần thiết khác tới năm 2005 vẫn
chưa có kế hoạch cụ thể để xây dựng và ban hành. Theo Bộ Thương mại,
thanh toán điện tử là một khâu quan trọng trong hoạt động TMĐT, tuy
nhiên, trong giai đoạn phát triển ban đầu của TMĐT VN (2001-2005) hầu
như chưa tồn tại dịch vụ thanh toán điện tử. Các chuyên gia kinh tế nhận
định, từ năm 2006 nếu các ngân hàng vẫn chưa cung cấp dịch vụ thanh
toán điện tử thì sẽ cản trở lớn tới sự phát triển của TMĐT. Theo kế
hoạch, dự kiến ngày 1-6 các đại biểu QH sẽ thảo luận tại hội trường về

hạn và tiếp theo mới đến kế hoạch dài hạn. Với vai trò của doanh nghiệp
chủ lực “phủ sóng” dịch vụ viễn thông tới các khu vực vùng sâu vùng xa,
kế hoạch trung hạn của VNPT là kéo cáp đồng và phát triển dịch vụ điện
thoại cố định.
Tiếp theo đó, kế hoạch dài hạn sẽ kéo cáp quang và từng bước cung
cấp các dịch vụ không dây như WiFi, WiMax tới người sử dụng. Như thế,
doanh nghiệp này vừa đảm bảo được mục tiêu phổ cập dịch vụ viễn thông
công ích tới mọi vùng miền, vừa tận dụng được cơ hội triển khai mạng
băng rộng; từng bước hoàn thiện hạ tầng công nghệ.
Tổng kết hội nghị, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Lê Doãn
Hợp nhấn mạnh, quan trọng nhất vẫn là quan điểm mạnh dạn, quyết liệt
để xã hội hóa thị trường băng rộng, tạo bước tiến đột phá cho dịch vụ
này. Các doanh nghiệp cần tận dụng được thời cơ, kịp thời ứng dụng
công nghệ băng rộng phục vụ cho đất nước.
“Với vai trò của cơ quan quản lý, Bộ sẽ tạo sân chơi bình đẳng để mọi
thành phần kinh tế được cạnh tranh lành mạnh tại thị trường này. Muốn
phát triển, bắt buộc dịch vụ băng rộng cần kết hợp chặt chẽ với dịch vụ
24
Phạm Minh Đức
nội dung, tạo mối quan hệ nhân quả, tác động qua lại với nhau, để tạo
cung cầu đa dạng hơn”, ông nói.
Cũng theo Bộ trưởng, thời gian tới, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ
tập trung xây dựng các chính sách thúc đẩy thị trường Internet băng rộng
Việt Nam “cất cánh”.
Đối với người dùng
Về cơ bản, ADSL sẽ giúp bạn làm những việc quen thuộc trên Internet
như dùng thư điện tử, duyệt websites, duyệt diễn đàn, tải file v.v nhưng
nhanh hơn trước rất nhiều lần và bạn có thể làm những việc đó đồng thời
thay vì phải làm lần lượt từng thứ một như trước đây. Bạn có thể thoải
mái thưởng thức Internet do không phải dài cổ đợi modem quay số gọi