CHƯƠNG IV: CÁC HÌNH THỨC BẢO HỘ
I) Bảo hộ bằng mậu dịch:
1) Khái niệm:
Bảo hộ mậu dịch là thuật ngữ trong kinh tế học quốc tế chỉ việc áp dụng nâng cao một số
tiêu chuẩn thuộc các lĩnh vực như chất lượng, vệ sinh, an toàn, lao động, môi trường, xuất
xứ, v.v… hay việc áp đặt thuế suất nhập khẩu cao đối với một số mặt hàng nhập khẩu nào
đó để bảo vệ ngành sản xuất các mặt hàng tương tự (hay dịch vụ) trong một quốc gia nào
đó.
2) Lý thuyết và thực tế:
a) Về lý thuyết:
Việc áp đặt các tiêu chuẩn nói trên thuộc về lĩnh vực kinh tế học vĩ mô, được các chính
phủ áp dụng khi các báo cáo thống kê và các phân tích kinh tế-xã hội cho thấy ảnh
hưởng tiêu cực của việc nhập khẩu đối với sản xuất trong nước dường như lớn hơn so
với lợi ích mà việc này đem lại.
+ Đối với các quốc gia đã gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) thì việc áp đặt
này chỉ được phép đối với một hay nhiều thành viên khác của WTO khi và chỉ khi phán
quyết của WTO cho phép quốc gia này làm điều đó (với các chứng cứ cho thấy các
thành viên kia đang thực hiện việc bán phá giá hay hỗ trợ bất hợp pháp cho ngành sản
xuất của mình v.v).
+Đối với các quốc gia chưa gia nhập WTO hoặc quốc gia là thành viên của WTO áp đặt
đối với các quốc gia chưa là thành viên WTO hay ngược lại: Việc áp đặt này hoàn toàn
nằm trong ý chí chủ quan của từng quốc gia hoặc sau khi nhận được đơn kiện của các
(nhóm, hiệp hội) công ty tại quốc gia đó về việc bán phá giá. Các vụ kiện tôm hay cá tra,
cá ba sa tại Mỹ vừa qua đối với các quốc gia xuất khẩu các mặt hàng này là một ví dụ cho
thấy việc áp đặt bảo hộ mậu dịch.
Ngân hàng Thế giới ước tính nếu các rào cản thương mại hoàn toàn được dỡ bỏ thì sẽ có thêm
hàng chục triệu người nữa được thoát nghèo... Thương mại và tự do hóa thương mại thậm chí có
thể còn là những công cụ hữu hiệu hơn để xóa đói, giảm nghèo và giúp cho các quốc gia có nguồn
lực kinh tế để đáp ứng các nhu cầu cấp thiết nhất của họ. Cũng theo Ngân hàng Thế giới, chỉ riêng
việc xóa bỏ các rào cản thương mại đối với hàng hóa, mỗi năm các quốc gia đang phát triển cũng
có thể tăng thêm thu nhập 142 tỷ USD. Con số đó có thể sẽ cao hơn 80 tỷ USD viện trợ kinh tế của

bình quân nên đó cũng là một nguyên nhân khiến nhập siêu gia tăng.
Để hạn chế tình trạng này, Chính phủ cần xây dựng chính sách thuế nhập khẩu phù hợp để bảo hộ
sản xuất trong nước, hạn chế nhập siêu, nhất là với nhóm ngành chăn nuôi và những ngành có hệ
số lan tỏa lớn. Ngoài ra, việc nhanh chóng tái cấu trúc kinh tế để làm tăng phần giá trị gia tăng
trong nước cũng là một trong những cách thức hữu hiệu để việc bảo hộ sản xuất trong nước đạt
hiệu quả nhưng vẫn không vi phạm các cam kết với WTO.
5) Ưu điểm:
a) Kinh tế
• Bảo vệ ngành công nghiệp non trẻ
• Tạo nên nguồn tài chính công cộng
• Khắc phục một phần tình trạng thất nghiệp
• Thực hiện phân phối lại thu nhập
b) Chính trị
• Bảo vệ việc làm và ngành công nghiệp.
• Bảo vệ an ninh quốc gia.
• Trả đũa.
c) Xã hội
• Chống phá giá
• Trợ cấp
• Rào cản thuế quan
• Rào cản kỹ thuật
• Tổ chức thương mại thế giới
II) Bảo hộ bằng thuế:
Thuế xuất nhập khẩu hay thuế xuất-nhập khẩu hoặc thuế quan là tên gọi chung để gọi hai loại thuế
trong lĩnh vực thương mại quốc tế. Đó là thuế nhập khẩu và thuế xuất khẩu. Thuế nhập khẩu là
thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu, còn thuế xuất khẩu là thuế đánh vào hàng hóa xuất khẩu.
Thuế nhập khẩu có thể được dùng như công cụ bảo hộ mậu dịch:
• Giảm nhập khẩu bằng cách làm cho chúng trở nên đắt hơn so với các mặt hàng thay thế có
trong nước và điều này làm giảm thâm hụt trong cán cân thương mại.
• Chống lại các hành vi phá giá bằng cách tăng giá hàng nhập khẩu của mặt hàng phá giá lên

BCEF) được chuyển cho chính phủ dưới dạng thuế nhập khẩu thu được, một phần (bằng
diện tích hình AFGH) được chuyển thành lợi nhuận của nhà sản xuất trong nước do vậy hai
phần này không làm thiệt hại lợi ích tổng thể của quốc gia. Tuy nhiên phần diện tích hình
ABF đã bị mất trắng, đây chính là tổn thất của xã hội để chi phí cho sự yếu kém của những
nhà sản xuất trong nước. Diện tích hình ECD lại là một tổn thất nữa khi độ thoả dụng của
người tiêu dùng bị giảm sút: thay vì có thể tiêu thụ Qd hàng hoá, do có thuế nhập khẩu họ
chỉ có thể tiêu dùng Qd' mà thôi.
Tóm lại, thuế nhập khẩu dẫn đến cả thu nhập chuyển giao từ người tiêu dùng sang chính phủ và
nhà sản xuất trong nước đồng thời gây tổn thất lợi ích ròng của toàn xã hội. Do những tác động ấy,
nó khuyến khích sản xuất phi hiệu quả trong nước, làm cho người tiêu dùng giảm sút độ thoả dụng
do phải tiêu dùng ít đi nhưng nó tạo ra nguồn thu cho chính phủ.
Thuế quan bảo hộ: Được đưa ra với mục đích làm tăng giá một cách nhân tạo đối với hàng hóa
nhập khẩu nhằm bảo hộ cho sản xuất trong nước trước sự cạnh tranh từ nước ngoài (Xem, thêm
các bài Suất hiệu quả của bảo hộ và Thuế chống phá giá). Chẳng hạn, một thuế suất 20% trên giá
trị máy móc nhập khẩu với giá nhập khẩu của chiếc máy là 2.000.000 VNĐ sẽ cho giá trị của nó
sau thuế là 2.400.000 VNĐ. Giả sử không có khoản thuế nào khác nữa thì các nhà nhập khẩu phải
bán chiếc máy này ít nhất phải ở mức giá trên 2.400.000 VNĐ để đảm bảo có lãi. Khi không có
thuế nhập khẩu thì các nhà sản xuất trong nước nếu muốn bán được mặt hàng tương tự chỉ có thể
tính giá ở mức khoảng 2.000.000 VNĐ cộng với một lợi nhuận hợp lý; nhưng do nhà nước đã áp
thuế nhập khẩu đối với máy móc nhập khẩu nên họ hiện nay có thể tính giá ở mức cao hơn, có thể
ở ngưỡng như giá bán ra của hàng nhập khẩu (sau khi chịu thuế) và như vậy họ sẽ có khả năng thu
được nhiều lợi nhuận hơn cũng như ổn định hơn về mặt tài chính. Nói chung thuế quan bảo hộ
được tính toán và đưa ra khi người ta cho rằng ở mức thuế suất thấp hơn thì sản xuất trong nước sẽ
gặp phải sự cạnh tranh rất quyết liệt từ hàng nhập khẩu và thị phần về cơ bản sẽ nằm trong tay các
nhà nhập khẩu.
Ý nghĩa: Nếu ngành sản xuất trong nước bị thua thiệt trong cạnh tranh với hàng ngoại nhập thì tỷ
lệ thất nghiệp do mất việc làm sẽ tăng lên cũng như sự suy giảm thu nhập từ các loại thuế khác có
thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới một bộ phận kinh tế nào đó của quốc gia. Các thuế suất thuế nhập
khẩu bảo hộ được sử dụng như là biện pháp để chống lại khả năng này. Tuy nhiên, thuế quan bảo
hộ cũng có các điểm yếu. Đáng chú ý nhất trong số các điểm yếu này là nó làm tăng giá của hàng