BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

PHẠM THÁI HÀ
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG QUY TRÌNH
NHÂN GIỐNG IN VITRO LOÀI LAN
Dendrobium chysanthum Lindl. LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành : TRỒNG TRỌT

Mã số: 60.62.01

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN GIANG
ThS. VŨ NGỌC LAN


cán b công nhân viên Vin Sinh hc nông nghip, Ban lãnh o Trung tâm Kho
kim nghim ging, sn phm cây trng và phân bón Quc gia, Ban lãnh o cũng
như toàn th cán b Trm T Liêm ã to iu kin giúp  tôi trong sut quá trình
thc hin  tài.
Tôi cũng xin ưc bày t lòng bit ơn n b m, chng, anh ch em và bn
bè ã cho tôi thêm ng lc và to mi iu kin trong sut quá trình hc tp và
nghiên cu.

Hà Nội, ngày tháng năm 2011
Tác gi lun án
Phạm Thái Hà
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… iii

MỤC LỤC Li cm ơn i
Mc lc iii
Danh mc các ch vit tt v
Danh mc các bng vi
I M U 1
1 t vn  1
1.2 Mc ích, yêu cu ca  tài 3
1.2.1 Mc ích 3

3.2.2 Phương pháp nghiên cu 38
3.3 iu kin thí nghim 44
3.4 Các ch tiêu theo dõi 45
3.5 X lý s liu. 46
4 KT QU VÀ THO LUN 47
4.1 nh hưng ch  kh trùng, chn ngun vt liu ban u ưa và
nuôi cy khi ng loài lan Dendrobium chrysanthum Lindl. 47
3.2 Nhân nhanh in vitro lan Dendrobium chrysanthum Lindl. 49
3.3 To cây hoàn chnh 55
3.4 Thích ng cây in vitro ti vưn ươm 58
4.5 Quy trình nhân ging in vitro loài lan Hoàng tho Dendrobium
chrysanthum Lindl. 61
5 KT LUN VÀ  NGH 65
5.1 Kt lun 65
5.2  ngh 65
TÀI LIU THAM KHO 66
PHN PH LCPH LC 69
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CT: Công thc
Cv(%): H s bin ng (Correlation of Variants)
CW: Nưc da
C: i chng
KC: Knudson C
LSD

4.5. nh hưng dch chit hu cơ t nhiên b sung vào môi trưng
nuôi cy n kh năng nhân nhanh cm chi lan Dendrobium
chrysanthum Lindl. 53
4.6. nh hưng hàm lưng chui chín n kh năng nhân nhanh cm
chi lan Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 8 tun nuôi cy) 54
4.7. nh hưng nn môi trưng nuôi cy n sinh trưng ca chi lan
Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 8 tun nuôi cy) 55
4.8. nh hưng than hot tính n kh năng ra r ca chi lan
Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 30 ngày nuôi cy) 57
4.9. nh hưng cưng  chiu sáng n sinh trưng ca chi lan
Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 30 ngày nuôi cy) 58
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… vii

4.10. nh hưng giá th n t l sng và cht lưng cây con ngoài
vưn ươm ca lan Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 3 tun
trng) 59
4.11. nh hưng ch phm dinh dưng qua lá n chiu cao cây và s
lá trên cây lan Dendrobium chrysanthum Lindl. ngoài vưn ươm
(sau 2 tháng) 60
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… 1

2

hương liu vanillin (Vannila plannifolia) và c bit lan còn ưc dùng làm dưc
liu (Dendrobium fimbriatum, Dendrobium nobile). Tác dng ca các loi thuc t
lan ưc bit n t rt lâu. Chúng ã ưc mô t trong các sách nói v cây thuc
ca Hi Thưng Lãn Ông, cây thuc lưu truyn trong dân gian Vit Nam và c sách
cây thuc trên th gii. Hin nay, tài nguyên lan rng ang ngày càng cn kit do
nhiu nguyên nhân:
+ Cht phá rng ba bãi.
+ Khai thác ngun tài nguyên lan rng mt cách t do.
Nhiu loài Hoàng tho  nưc ta ã b tuyt chng hoc b e do tuyt chng.
Năm 2004, mt s loài lan thuc chi lan Hoàng tho ã có trong danh mc  ca “Sách
 Vit Nam” như: Thu tiên hưng (Dendrobium amabile (Lour.) O’Brien, 1909), Hc
vĩ (Dendrobium aphyllum (Roxb.) C. Fisch, 1928), Ngc vn vàng (Dendrobium
chrysanthum Lindl. 1830), Kim ip (Dendrobium fimbriatum Hook. 1823), Hoàng
Tho hoa trng - vàng (Dendrobium nobile var. albolu-teum Huyen & Aver. 1989),
Nhng năm gn ây, Ngc vn vàng (Dendrobium chrysanthum Lindl.) ã b khai thác
kit qu vi s lưng hàng trăm nghìn giò khai thác/năm. Chính vì vy, nhu cu bo
tn và phát trin các loài lan quý nói chung và loài lan thuc Dendrobium
chrysanthum Lindl. nói riêng là c bit cn thit.
Hin nay, trên th gii cũng như  Vit nam, phương pháp nuôi cy mô là
phương pháp duy nht có th nhân ging cây lan cho h s nhân cao, s lưng cây
ging ln và giá thành cây ging hp lý. Tuy nhiên, cho n nay  nưc ta, nghiên
cu nhân ging và nuôi trng lan Hoàng tho ch yu trên các ging lan lai nhp
ni nhm sn xut hoa ct cành hay trng chu làm cây cnh. Còn vic nhân ging
bng k thut nuôi cy mô c bit s dng nuôi cy mô ci tin hai loài lan bn
a: Dendrobium nobile Lindl. (D. nobile) và Dendrobium chrysanthum Lindl. (D.
chrysanthum) chưa có  tài nghiên cu nào  cp n mt cách chính thc.

và thích ng cho lan

(Dendrobium
chrysanthum Lindl.
)
ngoài vưn ươm.
- Góp phn bo tn, thúc y sn xut cây lan Dendrobium chrysanthum
Lindl. như mt ngh trng lan mang li giá tr kinh t ti Hà Ni và các vùng
ph cn.

Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… 4

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Giới thiệu chung về cây lan.
 Châu Âu, cây lan ã ưc con ngưi bit n t trưc công nguyên,
Phrastus (376 – 285 TCN) là ngưi u tiên dùng danh t Orchis  ch mt loài lan
có c tròn dùng làm thuc cha bnh (Trn Hp 1989).
 Vit Nam, du vt nhng nghiên cu v cây lan bui u không rõ rt lm,
có l ngưi u tiên có kho sát v lan  Vit Nam là Gioalas Noureino – nhà
truyn giáo B ào Nha. Ông ã mô t cây lan u tiên  Vit Nam vào năm 1789
trong cun “Flora cochin chinensis” gi tên các cây lan trong cuc hành trình n
Nam phn Vit Nam là Acrides, Phaijus và Sarcopodium…mà ã ưc Bentham và
Hooker ghi li trong cun “Genra plante rum” (1852-1883) (dn theo Nguyn Hu
Huy – Phan Ngc Cp, 1995). Ch sau khi ngưi Pháp n Vit Nam thì mi có
công trình nghiên cu ưc công b, áng k là F. Gagnepain và A. Gnillaumin mô
t 70 chi gm 101 loài cho c 3 nưc ông Dương trong b “Thực vật Đông Dương

+ Cypripedioideae: 5 chi và 130 loài, khu vc ôn i ca th gii cũng như
nhit i châu M và châu Á
+ Vanilloideae: 15 chi và 180 loài, khu vc cn nhit i và ôn i m ưt,
min ông Bc M
+ Epidendroideae: trên 500 chi và khong 20.000 loài, khp th gii
+ Orchidoideae: 208 chi và khong 3.630 loài, khp th gii
C 5 h ph này u phân b rng rãi trên trái t. (Ngun:i
pedia.org/wiki /H%E1%BB%8D_Phong_lan#Ph.C3.A2n_lo.E1.BA.A1i)
2.1.2. Phân bố
H Orchidaceae phân b rng khp th gii, gn như có th có mt trong mi
môi trưng sng, ngoi tr các sa mc và sông băng. Phn ln các loài ưc tìm
thy trong khu vc nhit i, ch yu là châu Á, Nam M và Trung M. Chúng
cũng ưc tìm thy ti các vĩ  cao hơn vòng Bc cc,  min nam Patagonia và
thm chí trên o Macquarie, gn vi châu Nam Cc. (Ngun: ipedia.
org/wiki/H%E1%BB%8D_Phong_lan#Ph.C3.A2n_b.E1.BB.95).
Khu vc châu Á, các vùng sưn núi thp ca dãy Hymalaya, các nưc thuc
ông Nam Á như Thái Lan, Lào, Campuchia và Vit Nam vi nhng chi lan
Dendrobium, Vanda, Phalaenopsis, Arachnis, Renanthera vô cùng phong phú và a
dng (Trn Hp, 2001).
Các vùng cn nhit i, s loài lan cũng rt phong phú vi chi Cattleya,
Oncidium có hoa quý và p. Theo P.L.Presley (1981), vùng nhit i châu Á có
250 chi và 6800 loài, trong ó chi Dendrobium có 1.400 loài, chi Coelogyne có 200
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… 6

loài, chi Phlaenopsis có 35 loài, chi Vanda có 60 loài). (Trn Hp, 1990,2001).
 vùng ôn hoà s loài lan gim i mt cách nhanh chóng và rõ rt. Bc bán
cu có khong 75 chi và 900 loài, Nam bán cu có khong 40 chi và 500 loài (theo


Lan a thân có các chi lan kim (Cymbidium), lan hài (Paphiopendium), lan
vũ n (Oncidium), Cát lan (Cattleya), lan Hoàng tho (Dendrobium).
Thông thưng, phn ca cây lan nhìn thy ưc ch có lá, hoa và cung,
chúng ưc mc lên t mt on phình to, ging như c hành nên ngưi ta thưng
gi là gi hành. Gi hành là nơi d tr cht dinh dưng và nưc  nuôi cây. ây
ưc ánh giá là b phn sinh trưng và phát trin ca lan a thân. Gi hành có
nhiu hình dng tuỳ tng loi lan như dng hình thoi thy  loài Cattleya labiata…,
dng hình tr thy  loài Cattleya guttata…, còn dng dt thy  Dendrobium
nobile… Cu to gi hành gm nhiu mô mm cha y dch nhy, phía ngoài có
lp biu bì vi vách t bào dày, nhn bóng, bo v tránh s mt nưc khi gp iu
kin bt li (Trn Duy Quý, 2005).
Lan ơn thân có các chi lan Vanda, H ip (Phalaenopsis), Phưng vĩ
(Renanthera) Thân ca các loài lan ơn thân luôn mc cao lên phía ngn, phát trin
theo chiu thng ng. S phát trin ch ngng khi nh ngn b tn thương, chi bên s
mc thành thân nhánh và cũng vươn cao lên phía nh (Trn Hp, 1989).
c. Lá:
Lá mc ơn c hoc xp dày c  gc, hay xp u n trên thân, trên c
gi… Hình dng lá thay i rt nhiu, t loi lá mng nưc, nc, dài, hình kim, hình
tr dài, tit din dài hay có rãnh n loi lá phin mng, dài, màu xanh bóng m
hay nht tuỳ theo v trí sng ca cây, c bit rt him loi lá hình tròn thuôn dài
thành b ôm ly thân.
Lá thưng có hai dng: Dng vy ính theo mt on căn hành và dng thc ính
trên gi hành. Lá thưng có cung lá, gia b lá và cung lá có mt tng phân cách. Khi
phin lá rng vn còn on b lá ôm ly gi hành. Vài loài lan không có cung lá.
Lá và r ca loài lan ơn thân thưng mc vuông góc vi nhau  cùng mt
t trên thân như lan Vanda, Bò cp, phưng vĩ,…(Trn Duy Quý, 2005).
d. Hoa
Cu to hoa lan cc kì phong phú và hp dn. a s các loài lan u n r
nhiu hoa, tp hp li thành chùm phân b  nh, thân hay nách lá. Hoa lan có cu

trong quá trình phát trin là c im ca bu. Hoa thưng b vn xon 180
0
sao cho
cánh môi khi hoa bt u n hưng ra bên ngoài, thun li cho côn trùng u. Him
khi hoa vn xon 360
0

như  Malaxia, Paludosa hoc không vn gì do cung hoa r
xung như loài Stanhopea. Như th, khi hoa n cánh môi hưng lên trên thích nghi
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… 9

vi loi côn trùng thích ln u xung dưi khi chui vào hoa. Bu hoa có 3 ô gi là
tâm bì. Trong bu cha vô s các ht nh li ti gi là tiu noãn nm trên 3 ưng,
dc theo chiu dài ca 3 mép tâm bì. Sau khi th phn, th tinh, các tiu noãn s
bin i và phát trin thành ht trong khi ó bu noãn s phát trin thành qu (Trn
Duy Quý, 2005).
e. Quả:
Qu lan thuc loi qu nang, n ra theo 3 – 6 ưng nt dc. Có dng t
qu ci dài n dng hình tr ngn, phình  gia. Khi chín, qu n ra và mnh v
còn dính li vi nhau  phía nh và gc.  mt s loài khi qu chín nt theo 1 –
2 khía dc, thm chí không nt ra mà ht ch ra khi v khi v này b mc nát
( Tt Li, 1968).
g. Hạt lan
Mi qu có rt nhiu ht nh li ti. Ht ch cu to bi mt khi chưa phân
hoá, trên mt mng lưi nh, xp, cha y không khó, sau 2 – 18 tháng ht mi
chín. Phn ln ht cht vì khó gp nm cng sinh cn thit  ny mm do ó ht
nhiu, nh có th theo gió bay phát tán rt rng nhưng ht ny mm thành cây rt

0
C. Ví d lan Vanda.
- Nhóm cây ưa nóng: Bao gm nhng loài lan chu nhit  ban ngày không
dưi 21
0
C, ban êm không dưi 18,5
0
C. Nhng loài lan này thưng có ngun gc 
vùng nhit i. a s lan Dendrobium sp. hin trng  thành ph H Chí Minh u
thuc nhóm này.
b. Ánh sáng
Ánh sáng rt cn thit cho s sinh trưng và phát trin ca cây lan. Tuy
nhiên, khi cây lan tip xúc trc tip vi ánh sáng trc x (vào gia trưa) thưng b
cháy lá, vì vy khi trng lan cn phi làm giàn che  gim bt cưng  ánh sáng.
Ánh sáng còn nh hưng n kh năng ra hoa ca mt s loài lan. Mt s
loài lan như Dendrobium, Oncidium,… cn ánh sáng  ra hoa.
Căn s vào nhu cu ánh sáng ca tng loài lan mà ngưi ta chia ra làm các
nhóm sau:
- Nhóm ưa sáng: òi hi ánh sáng nhiu, khong 100% ánh sáng trc tip
như loài Vanda lá hình tr.
- Nhóm ưa ánh sáng trung bình: Bao gm các loài có nhu cu ánh sáng
khong 50% n 80% như các loài ca Catleya, Dendrobium.
- Nhóm ưa ánh sáng yu: Bao gm các loài lan có nhu cu ánh sáng khong
30% như các loài ca Phalaenopsis, Paphiopedilum.
Tui lan khác nhau yêu cu v ánh sáng cũng khác nhau: Cây lan con giai
on t 0 - 12 tháng tui ang trong giai on tăng trưng thân lá ch cn chiu
sáng 50%, lan nh t 12 - 18 tháng tui cn chiu sáng 70% và thi im ra hoa có
th cho chiu sáng nhiu hơn.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


nưc ging… nhưng phi t yêu cu v  pH như trên.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… 12

Tuỳ vào m , s thông thoáng ca vưn, giá th, loài hoa, mùa tăng
trưng, nhit , ánh sáng và tình hình cây lan mà iu chnh lưng nưc tưi nhiu
hay ít (Ngun: />lan-phn-i-ii-iii-iv-fontb.html).
2.2. Giới thiệu chung về cây lan chi Hoàng thảo.
2.2.1. Đặc điểm phân bố và phân loại lan chi Hoàng thảo.
Dendrobium là mt chi ln trong h lan. Hin nay chi này bao gm hơn 1200
loài. Chi Dendrobium ưc phân b rng rãi  Nam Á, ông Á và ông Nam Á
cho n Philippines, Borneo, nưc Úc, Tân Gui-nê, qun o Solomon, New
Zealand nhưng nhiu nht là khu vc ông Nam Á. Không có mt nh nghĩa
chung nào cho danh t Dendrobium. Có tài liu cho rng ch này do ting La Tinh,
dendro nghĩa là cây, còn ch bios nghĩa là s sng. Do ó Dendrobium ưc hiu là
cây lan sng  trên cây nên còn ưc gi cây phong lan.  Vit Nam, ngưi ta
thưng gi chúng là Hoàng Tho hay ăng Lan. Hoàng tho là mt trong nhng chi
ln nht ca h Lan (Orchidaceae). Theo A.Takhajan (1966) chi Hoàng tho trên
th gii có khong 1400 loài, ch yu phân b  lc a ông Nam Á và các o
thuc Philippin, Malaixia, Inonêxia, Niu Ghinê, ông Bc Ôxtrâylia.  Vit Nam
hin bit 101 loài và 1 th, phân b ch yu  vùng núi sut t Bc vào Nam và
trên mt s o ven bin nưc ta. Các i din ca chi Hoàng tho ch yu sng
ph sinh trên thân hoc các cành cây  trong rng hoc trên các hc mùn trên á,
thưng  nơi m, thưng mc   cao 500 – 1500m so vi mc nưc bin, nhưng
có khi gp chúng mc   cao 200m hoc ti 2000m (Dương c Huyn, 2007).
Theo các tác gi Nguyn Tin Bân (1990), Trn Hp (1990) cây lan Hoàng
tho thuc chi Dendrobium, phân loi như sau:
Chi: Dendrobium

b lá nhn; gc môi t do không có ca. Nhng loài thuc tông này mang nhng
c im ơn gin hơn c. Sectio này có khong 100 – 120 loài. Phân b  lc a
ông Nam Á, Inônexia, ông bc Oxtraylia, ưu th  Niu Ghinê.  Vit Nam có 3 loài.
Sectio 2: Conostalix Kraenzl (Kraenzlin, F. 1910; Averyanov, L.V.1994)
Thuc v sectio này gm các loài có c im gn vi sect. Grastidium (thân
rt mnh không bao gi dày mp lên; lá mnh dng lưng-bng) nhưng khác là b lá
có ph lông dài màu en, gc cánh môi có mép dính vi mép bên ca chân ct to
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… 14

thành ca ngn. Có 14 loài phân b  lc a ông Nam Á, Malayxia, Singapo,
Inônêxia, ông Nam Ôxtrâylia.  Vit Nam có 3 loài.
Sectio 3: Formonsae (Benth. & Hook. F.) Hook.f. (Hook.f.1890, Dương Đức
Huyến & Aver.1991)
c im: lá mng dng lưng-bng, lá non và b lá mang lông ngn màu en
hoc nâu ging vi sect. Conosatlix. Tuy nhiên thân các loài ca tông này dày mp
lên hình tr hoc hình con sut; hoa to màu trng hoc vàng nht. Sect. này có
khong 30 – 35 loài  lc a nhit i châu Á, Inônêxia, Philippin. Vit Nam có
10 loài.
Sectio 4: Dendrobium – Hoàng thảo (Dương Đức Huyến &Aver.1993; Aver.
1994)
ây là sectio khá ln có nhiu loài hơn c. Chúng mang c im khá ging
vi sect. Formosae bi thân mp, hình tr hoc hình con sut; cm hoa ngn, 1n
nhiu hoa, hoa to. So vi sect. Formosaei thì sectio này có mt s c im khác
bit  ch hoa thưng có cm ngn dng túi, cánh môi hơi cun li thành hình phu,
tn cùng có chai dày. Sectio này có khong gn 300 loài phân b  lc a nhit i
châu Á, Trung Quc (Hi Nam), o ài Loan, Inônêxia. Vit Nam có 30 loài.
Sectio 5: Breviflores Hook. f. (Hook.f.1890; Z.Tsi, 1999)

Phylippin, Indonexia, ông Bc Ôxtrâylia, các o  phía tây thái Bình Dương.
Vit Nam có 3 loài.
Sectio 9: Stachyobium Lindl (Lindl. 1844; Dương Đức Huyến & Aver. 1993)
Gm các loài mang nhng c im khá gn vi sectio Dendrobium (có thân
mp hình tr) và gn vi sect. Chrysotoxae (có thân hình con sut); lá mnh ging
vi sectio Dendrobium nhưng li thưng mc tp trung  phía nh ging vi sectio
Chrysotoxae; hoa ging vi hoa ca c hai sectio k trên  ch có mép cánh môi
un lưn và x răng, không có u li rõ rt. Trên th gii có 40 – 50 loài phân b 
lc a nhit i châu Á, Trung Quc (ài Loan), Indonexia. Vit Nam có 6 loài.
Sectio 10: Chrysotoxae Kraenzl (Kraenzl.1910, Aver. 1994)
Sectio này bao gm các loài mang nhng c im khá ging vi sect.
Dendrobium là có cánh hoa to, cánh môi thưng ph lông rm, có u li. Tuy vy
khác bit ln  ây là sect. Chrysotoxae có thân mp hình con sut; lá tp trung 
nh; cm hoa thưng nhiu hoa. Th gii có 10 loài, phân b ch yu  các vùng
nhit i châu Á, Vit Nam có 6 loài.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp………………… 16

Sectio 11: Bolbidium Lindl. Ex Lindl (Lindl. Ex Lindl.1851; Seidenf. 1985)
ây là mt sectio nh. Mc dù thân ca các i din dày mp lên hình con sut
ging vi sect. Chrysotoxae nhưng ch gm mt lóng trên mt cung ngn gm vài t
dưi lóng cùng ca thân. Hoa có cm dài, cong và có ca mt, cm hoa  nh gm
mt hoa  gia 2 lá là im khác bit căn bn so vi sect. Chrysotoxae. Th gii có 7 –
8 loài phân b  lc a châu Á, Philippin, Indonexia. Vit Nam có 3 loài.
Sectio 12: Crumenatae Pfitz (Pfitz.1888, Dương Đức Huyến & Aver. 1993)
Các loài thuc sectio này có thân mnh; hoa nh ging như sect. Grastidium
nhưng 2 – 3 lóng  gc phình lên thành bng mp. Mt s loài có lá hình tr, nh
nhn; cánh môi chia thùy, khác hn vi sect. Grastidium. Th gii có 40 – 50 loài

lan Hoàng Tho thuc nhóm a thân (sympodial) vi nhiu gi hành. ây là nhóm
bao gm các cây tăng trưng liên tc nhưng có chu kỳ ngh sau nhng mùa sinh
trưng. Chi lan Hoàng Tho va có thân tht va có gi hành. Gi hành tuy là thân
nhưng li cha dip lc, d tr nưc và nhiu cht dinh dưng cn thit cho s phát
trin gi hành mi. Cu to gi hành gm nhiu mô mm cha y dch nhy, phía
ngoài có lp biu bì vi vách t bào dày, nhn bóng bo v  tránh s mt nưc do
sc nóng ca mt tri. a s các c gi hành có màu xanh nên nó ã cùng vi lá
làm nhim v quang hp (Trn Hp, 2000). Tuy nhiên, vic phân bit các taxon
trong chi gp nhiu khó khăn bi tính a dng ca chúng th hin  cơ quan dinh
dưng cũng như cơ quan sinh sn. Thân ca các i din chi Hoàng tho u phân
t, hình tr, hình con sut, hình chùy, hình trng…, có chiu dài thay i t 2-3cm
n 120 cm hoc ôi khi hơn, kích thưc ph bin là 20-50 cm. Lát ct ngang thân
có th là hình tròn, bu dc, ôi khi hình 4 cnh nhưng ưc gi chung theo kích
thưc ngang này là chiu dày, thay i t 0,3-1,5 cm nhưng a s hay gp là
khong 0,5-1cm. Thân có th mnh (sect. Grastidium, sect. Strongyle), ôi khi dp
bên [(sect. Aporum, sect. Oxystophyllum) hoc là dày mp lên (sect. Chrysotoxae,
sect. Dendrobium, sect. Superbientia). Phn dy mp lên ca thân gm mt vài lóng
 sát gc (sect. Crumenatae) hoc  sát nh (sect. Bolbidium), còn thì a s là 
gia thân u dn lên n nh và xung phía gc. ôi khi phn dày lên theo hình
con sut có 4 g sc (sect. Chrysotoxae, sect. Dendrobium, sect. Crumenatae).  cá
bit vài loài ch có các mu dày lên, còn lóng thì hu như không làm cho thân có
dng tràng ht (sect. Pendulum) hoc s dày lên là dn dn và c lp  mi lóng

Trích đoạn Đặc điểm hình thái của chi lan Hoàng Thảo Giá trị sử dụng. Tình hình nuôi cấy mô cây lan trên thế giớ Tình hình nuôi cấy mô la nở Việt Nam

---