BTCN1_3: Giải thích vì sao hệ thống ngân sách nhà nước thường được thiết kế
theo mô hình hệ thống chính quyền? Cho ví dụ minh họa?
A. LỜI MỞ ĐẦU: Nói đến hệ thống là nói đến một thể thống nhất, được tạo lập
bởi các yếu tố cùng loại, cùng chức năng, có liên hệ chặt chẽ với nhau. Hệ thống
ngân sách nhà nước là một thể thống nhất được tạo thành bới các bộ phận cấu
thành. Chính vì vậy, mà ngân sách nhà nước thường được thiết kế theo mô hình
hệ thống chính quyền. Tại sao ngân sách nhà nước lại được thiết kế như vậy?
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
Nhìn chung, ở các nước, hệ thống ngân sách nhà nước được tổ chức phù
hợp với hệ thống chính quyền nhà nước. Ở Việt Nam, Hệ thống ngân sách nhà
nước cũng được thiết kế theo mô hình hệ thống chính quyền. Tuy nhiên, không
nhất thiết mỗi cấp chính quyền phải là một cấp ngân sách. Để xác định liệu một
cấp chính quyền có nên được coi là một cấp ngân sách không, cần phải xem xét
tới hai yếu tố cơ bản: là nhiệm vụ mà cấp chính quyền phải đảm nhiệm có toàn
diện không và nguồn thu trên địa bàn có đủ lớn không? Vì vậy, mà ở Việt Nam,
việc tổ chức hệ thống ngân sách cũng dựa vào hệ thống các đơn vị hành chính (hệ
thống chính quyền). Từ sau cách mạng tháng tam cho đến trước 1967, nước ta chỉ
có một cấp ngân cách duy nhất (ngân sách nhà nước). Theo nghị định 118/ CP, hệ
thống ngân sách nhà nước gồm 2 cấp: ngân sách trung ương và ngân sách cấp
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Hình thức này đã không khuyến khích các
cấp chính quyền địa phương phát huy tính chủ động, sáng tạo trong việc khai thác
và huy động nguồn tài chính trên địa bàn để phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế -
xã hội của địa phương mình. Để khắc phục tình trạng trên, phát huy thế mạnh
trong việc huy động các nguồn thu phát sinh trên địa bàn mình quản lí.
Hiện nay, theo khoản 1 Điều 4 Luật ngân sách nhà nước 2002: “Ngân sách
nhà nước gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương”. Như vậy, nói
một cách đầy đủ, ngân sách nhà nước ở Việt Nam gồm hai cấp: ngân sách trung
Luật tài chính
1
ương và ngân sách địa phương. Như vậy, nói một cách đầy đủ, hệ thống ngân
sách nhà nước ở Việt Nam gồm hai cấp: ngân sách trung ương và ngân sách địa