BỘ Y TẾ
TRƯỜNG DẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGYỄN THỪA TIẾN
PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CUNG ỨNG
THUỐC TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH
PHỐ VINH NĂM 2012
LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I HÀ NỘI – 2013
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn tôi đã nhận
được sự dạy dỗ, hướng dẫn cũng như sự giúp đỡ, động viên của các thầy cô
giáo, các cán bộ công tác tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Vinh, gia đình và
bạn bè. Đến nay luận văn đã hoàn thành.
Tôi xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc tới:PGS TS
Nguyễn Thị Song Hà, Trưởng Phòng Sau đại học Trường Đại học Dược Hà
Nội - đã giúp đỡ, chỉ bảo và đóng góp cho tôi nhiều ý kiến quý báu.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
Các thầy, các cô Trường Đại học Dược Hà Nội đặc biệt là Bộ môn Tổ
chức quản lý Dược đã trang bị cho tôi đầy đủ kiến thức và động viên giúp đỡ
tôi trong suốt những năm học tập và nghiên cứu.
Ban giám đốc, Phòng Tổ chức cán bộ, Phòng Kế hoạch tổng hợp Bệnh
viện Đa khoa thành phố Vinh đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các anh chị, các bạn lớp
Chuyên khoa I khóa 13 đã chia sẻ, động viên khích lệ tôi trong quá trình học
tập và nghiên cứu giúp tôi hoàn thành tốt luận văn này.
Vinh, ngày 20 tháng 6 năm 2013
Nguyễn Thừa Tiến
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
TỔNG QUAN 3
1.1. QUẢN LÝ CUNG ỨNG THUỐC BỆNH VIỆN 3
1.1.1. Lựa chọn thuốc 3
1.1.2 Mua thuốc: 7
3.3. Khảo sát hoạt động cấp phát, tồn trữ thuốc tại khoa Dược bệnh viện đa khoa
TP Vinh : 43
3.3.1. Phân tích công tác tồn trữ thuốc tại bệnh viện: 43
3.3.l. Hoạt động cấp phát thuốc: 49
3.4. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT SỬ DỤNG THUỐC TẠI BỆNH
VIỆN ĐA KHOA TP VINH 2012 53
3.4.1. Hoạt động giám sát sử dụng thuốc tại bệnh viện. 53
3.4.2. Hoạt động của tổ dược lâm sàng: 57
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 59
4.1. VỀ HOẠT ĐỘNG CUNG ỨNG THUỐC TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
THÀNH PHỐ VINH 59
4.1.1 Lựa chọn thuốc 59
4.1.2. Mua sắm thuốc 60
4.1.3. Cấp phát và tồn trữ thuốc 60
4.1.4. Giám sát sử dụng thuốc 62
4.2 VỀ MỘT SỐ HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI. 62
KẾT LUẬN VÀĐỀ XUẤT 64
KẾT LUẬN 64
ĐỀ XUẤT 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO 67
ADR
Tác dụng có hại của thuốc
BHYT
Bảo hiểm y tế
BYT
Bộ Y tế
DLS
Dược lâm sàng
DMT
Danh mục thuốc
DMTCY
Bảng 3.2. Mô hình bệnh tật của bệnh viện 31
Bảng 3.3. So sánh cơ cấu danh mục thuốc bệnh viên với danh mục 33
Bảng 3.4: So sánh tỷ lệ thuốc thiết yếu, thuốc chủ yếu trong danh mục thuốc bệnh
viện. 35
Bảng 3.5. Mức độ phục vụ thuốc của danh mục Bệnh viện đa khoa TP Vinh năm
2012 36
Bảng 3.6. Kinh phí mua thuốc của khoa Dược trong năm 2011 39
Bảng 3.7. Kinh phí một số nhóm thuốc của khoa Dược bệnh viện 40
Bảng 3.8: Các doanh nghiệp trúng thầu năm 2011 42
Bảng 3.9. Số lượng các trang thiết bị bảo quản thuốc của bệnh viện 45
Bảng 3.10. Giá trị tiền thuốc xuất, nhập, tồn kho của khoa Dược BV đa khoa TP
Vinh năm 2011 48
Bảng 3.11. Giá trị tiền thuốc dự trữ của BVDKTPV các năm 2011 49
Hình 1.1. Chu trình cung ứng thuốc bệnh viện [11] 3
Hình 1.2. Các yếu tố quyết định đến việc xây dựng DMTBV [33] 4
Hình 1.3. Chu trình mua thuốc [37] 8
Hình 1.4. Quy trình cấp phát thuốc trong bệnh viện 11
Hình 1.5. Chu trình quản lý sử dụng thuốc trong bệnh viện [36] 13
Hình 1.6. Sơ đồ tổ chức khoa dược 21
Hình 2.1. Sơ đồ tóm tắt nội dung nghiên cứu của đề tài 26
Hình 3.1 Quy trình xây dựng danh mục thuốc tại Bệnh viện Đa khoa thành phố
Vinh 27
Hình 3.10. Quy trình bình bệnh án tại bệnh viện đa khoa TP Vinh 58
Hình 3.2. Biểu đồ thể hiện một số bệnh có tỷ lệ tăng cao trong năm 2012 32
Hình 3.3. Quy trình đấu thầu thuốc tại Sở Y tế Nghệ An 37
Hình 3.4. Biểu đồ thể hiện kinh phí mua một số nhóm thuốc trong năm 201241
Hình 3.5. Quy trình cấp phát thuốc tại khoa Dược bệnh viện đa khoa TP Vinh50
Hình 3.6. Quy trình cấp phát thuốc cho bệnh nhân nội trú 51
Hình 3.7. Sơ đồ hệ thống kho Dược BV TP Vinh : 44
Hình 3.8. Sơ đồ mô tả quy trình thực hiện nghiệp vụ kho 47
giá thuốc cao hơn so với thị trường
Thuốc = sản phẩm + thông tin. Như vậy thông tin thuốc là chìa khoá cho
mọi hoạt động của HĐT & ĐT, là yếu tố đầu tiên quyết định sử dụng thuốc hợp
lý, an toàn hiệu quả.
1
Bệnh viện Đa khoa thành phố Vinh là bệnh viện đa khoa hạng II trực
thuộc Sở Y tế Nghệ an.
Với nhiệm vụ khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân thành
phố Vinh và vùng phụ cận, hiện nay bệnh viện Đa khoa thành phố Vinh có 220
giường bệnh và hơn 200 cán bộ nhân viên. Với sự lớn mạnh nhanh chóng của
bệnh viện, nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân ngay càng tăng cao, công tác
cung ứng thuốc của bệnh viện càng cần được quan tâm và chú trọng. Nhằm góp
phần nhận thức rõ thực trạng hoạt động cung ứng thuốc của bệnh viện đa khoa
thành phố Vinh, góp phần nâng cao chất lượng cung ứng thuốc, chúng tôi thực
hiện đề tài nghiên cứu: " Phân tích hoạt động cung ứng thuốc tại bệnh viện đa
khoa thành phố Vinh năm 2012 " nhằm mục tiêu:
- Phân tích hoạt động lựa chọn và mua sắm thuốc tại Bệnh viện Đa khoa
thành phố Vinh năm 2012.
- Phân tích hoạt động tồn trữ, cấp phát và sử dụng thuốc tại bệnh viện năm
2012.
Từ kết quả nghiên cứu, đề tài sẽ đưa ra những ý kiến đề xuất kiến nghị, góp
phần nâng cao hiệu quả cung ứng thuốc của Bệnh viện Đa khoa thành phố Vinh.
2
CHƯƠNG I
TỔNG QUAN
1.1. QUẢN LÝ CUNG ỨNG THUỐC BỆNH VIỆN
Khoa
học
Thông tin
Công
nghệ
Kinh tế
MUA THUỐC
(Procurement)
CẤP PHÁT
(Distribution)
HƯỚNG DẪN
SỬ DỤNG (Use)
3
Hình 1.2. Các yếu tố quyết định đến việc xây dựng DMTBV [33]
* Mô hình bệnh tật của bệnh viện
Mô hình bệnh tật của bệnh viện là số liệu thống kê về bệnh tật trong
khoảng thời gian nhất định (thường là theo từng năm) về số bệnh nhân đến khám
MHBT bệnh viện là căn cứ quan trọng giúp bệnh viện không chỉ lựa chọn
xây dựng danh mục thuốc phù hợp mà còn là cơ sở để bệnh viện hoạch định
phát triển toàn diện trong tương lai. MHBT luôn thay đổi theo thời gian, vì vậy
các nhà quản lý cần phải nắm được để có những can thiệp và dự phòng phù hợp.
Việt Nam là quốc gia đang phát triển và là một nước nhiệt đới, Việt Nam có một
MHBT đặc trưng của quốc gia nhiệt đới đang phát triển. MHBT đang biến đổi
phức tạp, chiếm tỷ lệ cao là các bệnh nhiễm khuẩn, những các bệnh không do
nhiễm khuẩn cũng càng ngày càng tăng. Theo WHO, giống như các nước đang
phát triển khác Việt Nam phải chịu gánh nặng bệnh tật gấp đôi bởi vì trong khi
những bệnh truyền nhiễm còn chưa kiểm soát được thì những bệnh không nhiễm
khuẩn như đái tháo đường, cao huyết áp tăng mạnh, thêm vào đó là đại dịch
HIV/AIDS và dịch lao hoành hành [18], [19].
* Phác đồ điều trị (hướng dẫn thực hành điều trị): là căn cứ quan trọng
không thể thiếu trong việc lựa chọn và xây dựng DMTBV. Pháp đồ điều trị là văn
bản chuyên môn có tính chất pháp lý. Nó được đúc kết từ kinh nghiệm thực tiễn,
được sử dụng như một khuôn mẫu trong điều trị học mỗi loại bệnh. Một hướng dẫn
thực hành điều trị có thể có một hoặc nhiều công thức điều trị khác nhau.
Các tiêu chí của hướng dẫn thực hành điều trị về thuốc gồm:
- Hợp lý: Đúng thuốc, đúng chủng loại, phối hợp đúng, còn hạn dùng
- An toàn: Không gây tai biến, không có tương tác thuốc
- Hiệu quả: Dễ dùng, khỏi bệnh, không để lại hậu quả xấu
- Kinh tế: Chi phí điều trị thấp nhất [11]
Ở Việt Nam, nhận thấy ý nghĩa sát thực của hướng dẫn thực hành điều trị,
rất nhiều bệnh viện đã tiến hành xây dựng phác đồ điều trị cho bệnh viện mình,
dựa trên hướng dẫn thực hành điều trị của Bộ Y tế.
5
* Chủ trương, chính sách của nhà nước: Ưu tiên thuốc thiết yếu, thuốc có
trong danh mục thuốc chủ yếu, thuốc sản xuất trong nước có chất lượng đảm
bảo [6].
thời căn cứ vào mô hình bệnh tật và kinh phí của bệnh viện để lựa chọn tên cụ
thể tên thành phẩm của thuốc (bao gồm cả nồng độ, hàm lượng, dạng dùng) để
phục vụ cho công tác khám chữa bệnh. Với các thuốc tân dược, được sử dụng
các thuốc phối hợp nếu thuốc độ được phép lưu hành và các thành phần đơn chất
của thuốc đó đều có trong danh mục. Ưu tiên lựa chọn thuốc gốc, thuốc đơn
chất, thuốc sản xuất trong nước, khuyến khích sử dụng thuốc của doanh nghiệp
đạt GMP [8].
* Trình độ chuyên môn kỹ thuật: việc lựa chọn thuốc còn phụ thuộc vào
trình độ chuyên môn của các y bác sĩ, trang thiết bị kỹ thuật của bệnh viện.
* Khả năng kinh phí của bệnh viện: kinh phí của bệnh viện là một trong
những yếu tố quan trọng trong việc lựa chọn và quyết định danh mục thuốc của
bệnh viện. Kinh phí của bệnh viện phụ thuộc vào sự đầu tư của nhà nước, chất
lượng khám chữa bệnh, nguồn kinh phí từ BHYT, sự tài trợ của các cơ quan tổ
chức trong và ngoài nước.
Như vậy, lập DMTBV phải trải qua quá trình nghiên cứu, phân tích, dự
đoán nhu cầu, điều kiện cung ứng thuận lợi, có hiệu quả điều trị cao nhất, ít tác
hại nhất, ưu tiên thuốc nội cùng loại, hoặc thuốc của những hãng đã được chứng
minh hiệu quả lâm sàng. Mặt khác DMTBV phải phù hợp với khả năng tài chính
của bệnh viện, phù hợp với điều kiện, trình độ kê đơn, khả năng kinh tế của
bệnh nhân và khả năng chi trả của quỹ bảo hiểm y tế [7] [12].
1.1.2 Mua thuốc:
Hoạt động mua thuốc tại bệnh viện được bắt đầu sau khi đã có bản dự
trùthuốc của năm, dựa theo kế hoạch mua thuốc (theo 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng
7
hoặc một năm). Hoạt động mua thuốc chấm dứt khi thuốc đã được kiểm nhận
vào kho thuốc của khoa Dược.
Quản lý mua sắm thuốc thể hiện trong sơ đồ sau:
Thanh toán
Chọn phương thức
mua
Nhận thuốc và
kiểm tra
Chọn nhà cung ứng
Đặt hàng
Và theo dõi
8
+ Phương pháp dựa trên MHBT và phác đồ điều trị.
* Chọn phương thức mua: Theo chỉ thị 03/BYT-CT ngày 25/02/1997 của
Bộ Y tế đã chỉ rõ: "Việc mua bán thuốc phải thực hiện qua thể thức đấu thầu,
chọn thầu, chỉ định thầu công khai theo quy định của nhà nước" vàthông tư số
10/TTLT/BYT-BTC ngày 10/08/2007 của Bộ Y tế và Bộ Tài Chính hướng dẫn
thực hiện đấu thầu cung ứng thuốc bệnh cho nên việc lựa chọn hình thứcđấu
thầu rộng rãi là phương thức mua thuốc chủ yếu, các hình thức chào hàng cạnh
tranh và chỉđịnh thầu thường chỉ sử dụng cho các nhu cầuđặc biệt hoặc phát sinh
trong quá trình cung ứng thuốc[13], [14] .
* Chọn nhà cung ứng: Sau khi kết quả trúng thầu được Sở Y Tế phê
duyệt, bệnh viện tiến hànhký kết hợpđồng với các nhà thầu trúng. Việc đặt hàng
sẽtiến hành theo dự trù nhưng cũng cần phải xác định lượng đặt hàng và lượng
dựtrữ để phù hợp với nhu cầu sử dụng thực tế, tránh tồn đọng hay thiếu thuốc.
- Lượng dự trữ thường xuyên: theo khuyến cáo thì số lượng dự trữthường
xuyên cho kho thuốc bệnh viện bằng 1,5 - 2 lần số lượng cấp pháthàng tháng.
-Lượng dự trữ bảo hiểm: đề phòng các biến động như giá USD tăng,mốc
thời điểm điều chỉnh thuế nhập khẩu, dự phòng trong thời gian hết hợpđồng cũ
nhưng chưa kịp tổ chức đấu thầu.
- Khoảng cách đặt hàng: theo nguyên tắc trong kho luôn phải lưu khomức
Các loại thuốc đều phải đảm bảo được quản lý giám sát đầy đủ về nguồn gốc
xuất xứ, số đăng ký lưu hành, lô, hạn dùng, phiếu kiểm nghiệm, chất lượng cảm
quan.
* Quản lý cấp phát thuốc
Thông thường khoa Dược các bệnh viện cấp phát thuốc theo sơ đồ sau:
10 Thuốc Y cụ Hóa chất
Hình 1.4. Quy trình cấp phát thuốc trong bệnh viện
Quy trình cấp phát thuốc từ khoa Dược đến khoa lâm sàng và đến bệnh nhân
được xây dựng cụ thể dựa trên tính chất, đặc điểm của từng bệnh viện, trên
nguyên tắc cấp phát kịp thời, thuận tiện [37]. Ngày 16/4/2004 chỉ thị
05/2004/CT-BYT của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc chấn chỉnh công tác cung ứng,
sử dụng thuốc trong bệnh viện đã nêu rõ: khoa Dược phải cung cấp các dịch vụ
(thuốc, hóa chất) đến tận khoa lâm sàng. Để đảm bảo công tác cấp phát thuốc
theo quy chế bệnh viện, khoa Dược phải:
-Có đủ phương tiện vận chuyển thuốc nhanh chóng.
- Theo dõi và hướng dẫn quản lý tốt tủ thuốc trực tại các khoa,
phòngtrong bệnh viện.
- Xử lý kịp thời và hợp lý những khó khăn ngoài dự kiến.
- Lưu trữ các hồ sơ và dữ liệu đầy đủ, trung thực, chính xác và minh bạch [38].
1.1.4. Quản lý sử dụng thuốc:
Việc sử dụng thuốc không hợp lý đã và đang là vấn đề được quan tâm. Sử
dụng thuốc không hợp lý sẽ gây nên hậu quả về kinh tế - xã hội rất nghiêmtrọng.
Nó làm tăng chi phí cho hoạt động chăm sóc sức khoẻ và làm giảm chấtlượng
điều trị, đồng thời nó làm tăng nguy cơ xảy ra phản ứng có hại và làmcho bệnh
nhân lệ thuộc thuốc.
Sử dụng thuốc hợp lý là cải thiện hiệu quả sử dụng, nâng cao độ an toànvà
đảm bảo tính kinh tế khi dùng thuốc cho từng cá thể bệnh nhân. Tính hợplý phải
cân nhắc sao cho chỉ số Hiệu quả/rủi ro và Hiệu quả/kinh tế đạt caonhất[10]. Tổ
chức Y tế thế giới đã đưa ra khái niệm "yêu cầu về sử dụngthuốc hợp lý là bệnh
nhân nhận được thuốc thích hợp với bệnh cảnh, với liềudùng thích hợp với từng
12
cá nhân, trong thời gian thích hợp với giá cả thấp nhấtvới người đó và cộng
đồng" [39].
Chu trình quản lý sử dụng thuốc mô tả theo sơ đồ sau:
thuốc thì khả năng tuân thủ chỉ định cao. Nếu người bệnh không nhớ cách dùng
thì khả năng họ sẽ tự sử dụng theo ý mình, gây ra những sai sót trong sử dụng
thuốc. Vì vậy, việc ghi nhãn thuốc là rất quan trọng trong sử dụng thuốc an toàn,
hợp lý.
* Giao phát: thuốc sau khi được dán nhãn và đóng gói đầy đủ sẽ được
cấp phát cho bệnh nhân.
* Hướng dẫn, theo dõi sử dụng:
+ Thông tin về thuốc cho bệnh nhân và hướng dẫn bệnh nhân cách sử
dụng thuốc hợp lý an toàn.
+ Theo dõi giám sát việc sử dụng thuốc của người bệnh trong quá trình
điều trị.
+ Theo dõi phản ứng có hại, những tương tác bất lợi của thuốc.
+ Cảnh giác với những thuốc chưa biết phản ứng có hại.
1.2. TÌNH HÌNH CUNG ỨNG THUỐC TRONG BỆNH VIỆN Ở VIỆT NAM
HIỆN NAY:
Nền kinh tế Việt Nam hội nhập kinh tế thế giới với phạm vi ngày càng sâu
rộng, đời sống của đại bộ phận dân chúng được nâng cao. Nhu cầu sử dụng
thuốc trong nước đang ngày càng tăng. Bình quân tiền thuốc/ người năm 2011 là
27,6 USD tăng 24,1% so với năm 2010 (22,25 USD/ người).
14
Bảng 1.1: Chi phí của các bệnh viện năm 2008– 2009
Đơn vị: tỷ đồng
Các khoản chi
2008
2009
bệnh viện qua các năm. Thuốc nhập khẩu vẫn chiếm tỷ trọng cao, theo số liệu
không chính thức năm 2011 thuốc ngoại chiếm hơn 60% (11.131/18.500 tỷ
đồng) tiền mua thuốc của các bệnh viện. Đâylà một thách thức cho công tác
dược khi phải quản lí một lượng lớn kinh phí đúng các quy định, đảm bảo cung
ứng đầy đủ và kịp thời cho điều trị.
Thực trạng nguồn ngân sách cấp cho các bệnh viện rất hạn chế trong khi
nguồn kinh phí từ BHYT tăng theo mức đóng của người tham gia nhưng cũng
rất khó khăn trong khi các dịch vụ và kỹ thuật mới y tế liên tục phát triển, danh
mục thuốc ngày càng mở rộng , các khoa dược luôn phải cân đối giữa nhu cầu
thuốc và khả năng kinh phí của bệnh viện
Việc thiếu hụt ngân sách dành cho mua thuốc ảnh hưởng trực tiếp đến số
lượng và chất lượng thuốc. Yếu tố đầu tiên quyết định đến việc chọn lựa thuốc
khi chấm thầu là chất lượng, hiệu quả điều trị, nhưng yếu tố quyết định cuối
15
Copyright: Tài liệu đại học ©