Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
MỤC LỤC
PHẦN I : LÝ LUẬN CHUNG VỀ CƠ CẤU TỔ CHỨC BỘ MÁY
QUẢN LÝ VÀ MÔ HÌNH CƠ CẤU TỔ CHỨC BỘ MÁY QUẢN LÝ.
................................................................................................................. 5
I. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý: ............................................................. 5
1. Khái niệm về cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý: .................................. 5
3. Khái niệm về mô hình cơ cấu bộ máy quản lý: ............................... 6
4. Vai trò của cơ cấu bộ máy quản lý: ................................................... 6
5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng mô hình cơ cấu bộ máy
quản lý tổ chức: ....................................................................................... 7
5.1. Chiến lược: ................................................................................... 7
5.2. Quy mô của tổ chức và mức độ phức tạp của tổ chức: ................. 7
5.3. Công nghệ: .................................................................................... 8
5.4. Thái độ của lãnh đạo cấp cao và năng lực của đội ngũ nhân lực: 8
5.5. Môi trường: ................................................................................... 8
5.6. Nhiệm vụ sản xuất của doanh nghiệp: .......................................... 9
5.7. Địa bàn hoạt động: ....................................................................... 9
6. Các yêu cầu của mô hình cơ cấu bộ máy quản lý: ........................... 9
II. Một số mô hình cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý cơ bản: .................. 10
1. Theo mỗi quan hệ quyền hạn của tổ chức( cách tiếp cận hệ thống):
................................................................................................................. 10
1.1. Cơ cấu trực tuyến: ...................................................................... 10
1.2. Cơ cấu trực tuyến - chức năng: ................................................... 12
2. Theo phương thức hình thành các bộ phận( theo quan điểm chiến
lược) ........................................................................................................ 13
2.1. Mô hình tổ chức bộ phận theo chức năng ................................... 13
2.2. Mô hình tổ chức bộ phận theo sản phẩm .................................... 16
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân

I. Những phương hướng cơ bản nhằm hoàn thiện mô hình tổ chức bộ
máy quản lý của công ty cổ phần ĐTPT xây dựng & thương mại Sơn
Hà. ............................................................................................................... 51
II. Một số kiến nghị cơ bản với công ty nhằm hoàn thiện mô hình cơ
cấu bộ máy quản lý. ................................................................................... 53
1. Hoàn thiện về mặt cơ cấu: ............................................................... 53
Mô hình mới này vẫn là mô hình hỗn hợp chức năng- địa dư
(xét theo phương thức hình thành bộ phận) và là mô hình trực tuyến
chức năng (xét theo mối quan hệ). Tuy nhiên nó hơn mô hình trước
ở việc phân định chức năng giữa hai phó giám đốc và trách nhiệm rõ
ràng giữa các phòng ban. Như vậy sẽ không còn sự lúng túng trong
việc báo cáo cấp trên và sự mù mịt trong việc chịu trách nhiệm mỗi
khi có sai sót. Mô hình mới này cũng giảm bớt khối lưọng công việc
cho các phó giám đốc vì bây giờ họ chỉ phải đảm đương hai phòng
thay vì phải giám sát cả 5 phòng như trước kia và họ cũng sử dụng
đúng thế mạnh của mình cho công việc nhiều hơn, điều này cũng
đồng nghĩa với việc năng suất và hiệu quả công việc tăng cao. ....... 55
2. Hoàn thiện về mặt lao động: ............................................................ 56
2.1. Đào tạo nhân lực quản lý : ........................................................ 56
2.3. Chế độ đãi ngộ và cải thiện điều kiện làm việc của lao động quản
lý: ....................................................................................................... 59
KẾT LUẬN ........................................................................................... 63
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................. 64
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
LỜI MỞ ĐẦU
Câu nói “trái đất luôn luôn quay” có lẽ không nên chỉ hiểu là một câu
nói vật lý mà nó đúng ngay với các yếu tố trong nền kinh tế. Thị trường luôn
phát triển không ngừng và các doanh nghiệp tham gia vào thị trường đó cũng

Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý là tổng hợp các bộ phận (đơn vị và cá
nhân) có mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, được chuyên môn hoá, có những
nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm nhất định, được bố trí theo những cấp,
những khâu khác nhau nhằm thực hiện các hoạt động của tổ chức và tiến tới
những mục tiêu đã xác định.
Cơ cấu tổ chức thể hiện cách thức trong đó các hoạt động của tổ chức
được phân công giữa các phân hệ, bộ phận và cá nhân. Nó xác định rõ mối
tương quan giữa các hoạt động cụ thể, những nhiệm vụ, quyền hạn và trách
nhiệm gắn liền với các cá nhân, bộ phận, phân hệ của tổ chức, và các mối
quan hệ quyền lực bên trong tổ chức.
2. Phân biệt cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý và bộ máy quản lý:
Bộ máy quản lý của một tổ chức là hệ thống các bộ phận, các phân hệ,
cá nhân với trách nhiệm, quyền hạn nhất định được phân công thực hiện điều
hành mọi hoạt động của tổ chức nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức.
Như vậy về mặt lý thuyết, cơ cấu bộ máy quản lý là khái niệm rộng hơn.
Nếu như bộ máy quản lý chỉ bao gồm các bộ phân, các phân hệ, cá nhân và
trách nhiệm của từng phân hệ, cá nhân đó thì cơ cấu bộ máy quản lý còn bao
gồm thêm mối quan hệ giữa các bộ phận, phân hệ, cá nhân đó: tính chuyên
môn hoá, tính phối hợp, quyền hạn và trách nhiệm trong đó, sự ảnh hưởng của
mỗi bộ phận, phân hệ tới cả bộ máy như thế nào.
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
Nếu như nhìn vào bộ máy quản lý của một công ty chúng ta chỉ có thể
nhìn thấy được họ bao gồm những ai, họ có quyền hạn và trách nhiệm gì ở
mỗi vị trí để thực hiện điều hành công ty đạt mục tiêu thì khi nhìn vào cơ cấu
bộ máy quản lý chúng ta lại có thể biết được họ làm thế nào để đạt được các
mục tiêu đó: họ phối hợp với nhau trong công việc như thế nào, mỗi vị trí
quản lý phải chịu trách nhiệm trước ai (cấp trên trực tiếp), họ thực hiện sự uỷ
quyền như thế nào…Qua đó chúng ta có thể đo lường được sức khoẻ của

5.1. Chiến lược:
Chiến lược và cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý là hai mặt không thể tách
rời trong cơ sở phân tích: các cơ hội và đe doạ của môi trường, những điểm
mạnh và điểm yếu của tổ chức trong đó có cơ cấu đang tồn tại. Ngược lại xây
dựng mô hình cơ cấu bộ máy quản lý là để phục vụ việc thực hiện các mục
tiêu chiến lược nên nó sẽ phải thay đổi khi có sự thay đổi chiến lược. Động
lực khiến các tổ chức phải xây dựng lại mô hình sự kém hiệu quả của nó trong
việc thực hiện các chiến lược cũ.
Tuy nhiên cũng phải nhớ rằng không phải bất kì một sự thay đổi nào
trong chiến lược cũng dẫn đến sự thay đổi mô hình.
5.2. Quy mô của tổ chức và mức độ phức tạp của tổ chức:
Quy mô và mức độ phức tạp trong hoạt động của tổ chức có ảnh hưởng
lớn đến cơ cấu tổ chức. Tổ chức có quy mô lớn, thực hiện những hoạt động
phức tạp thường có mức độ chuyên môn hoá, tiêu chuẩn hóa, hình thức hoá
cao hơn, nhưng lại ít tập trung hơn các hình thức nhỏ, thực hiện những hoạt
động không quá phức tạp.
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
5.3. Công nghệ:
Đặc điểm chung và mức độ phức tạp của công nghệ mà doanh nghiệp đó
đang sử dụng có thể ảnh hưởng đến việc tổ chức bộ máy quản lý:
Các tổ chức chú trọng công nghệ cao thường có tầm quản lý thấp nên mô
hình xây dựng phải được bố trí sao cho tăng cường được khả năng thích nghi
của tổ chức trước sự thay đổi nhanh chóng về công nghệ. Các tổ chức khai
thác công nghệ mới thường có xu hướng sử dụng các cán bộ cấp cao học vấn
và kinh nghiệm về kỹ thuật, các cán bộ quản lý có chủ trương đầu tư cho các
dự án hướng vào việc hậu thuẫn và duy trì vị trí dẫn đầu của tổ chức về mặt
công nghệ và đảm bảo sự điều phối hoạt động một cách chặt chẽ trong việc ra
các quyết định liên quan đến hoạt động chính của tổ chức và công nghệ.

Địa bàn tập trung hay phân tán cũng ảnh hưởng đến cơ cấu tổ chức bộ
máy quản lý. Việc mở rộng địa bàn hoạt động hoặc phân tán địa bàn hoạt
động cũng đòi hỏi có sự bố trí lại lao động nói chung và lao động quản lý nói
riêng, có thể phải dẫn đến sự xuất hiện của một cơ cấu tổ chức quản lý mới.
6. Các yêu cầu của mô hình cơ cấu bộ máy quản lý:
Việc xây dựng mô hình cơ cấu tổ chức cho mỗi công ty phải đảm bảo
những yêu cầu sau:
- Tính thống nhất trong mục tiêu: mỗi cơ cấu được coi là có kết quả nếu
nó cho phép mỗi cá nhân góp phần vào các mục tiêu của tổ chức.
- Tính tối ưu: giữa các bộ phận và cấp tổ chức đều thiết lập những mối
quan hệ hợp lý với số cấp nhỏ nhất, nhờ đó cơ cấu sẽ mang tính năng động
cao, luôn đi sát và phục vụ mục đích đề ra của tổ chức.
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
9
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
- Tính tin cậy: Cơ cấu tổ chức phải đảm bảo tính chính xác, kịp thời, đầy
đủ của các thông tin được sử dụng trong tổ chức, nhờ đó đảm bảo phối hợp tốt
các hoạt động và nhiệm vụ của tất cả các bộ phận của tổ chức.
- Tính linh hoạt: được coi là một hệ tĩnh, cơ cấu tổ chức phải có khả
năng linh hoạt thích ứng với bất kì tình huống nào xảy ra trong tổ chức và
ngoài môi trường.
- Tính hiệu quả: cơ cấu tổ chức phải đảm bảo thực hiện những mục tiêu
của tổ chức với chi phí nhỏ nhất.
II. Một số mô hình cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý cơ bản:
1. Theo mỗi quan hệ quyền hạn của tổ chức( cách tiếp cận hệ thống):
1.1. Cơ cấu trực tuyến:
Là mô hình cơ cấu đơn giản nhất được xây dựng theo đường thẳng, chỉ
có một chủ thể cấp trên và một chủ thể cấp dưới chịu trách nhiệm về toàn bộ
công việc của toàn bộ đơn vị.
S ơ đồ 1 : Mối quan hệ theo quyền hạn trực tuyến

2
…B
N
là những người thực hiện trong các bộ
phận.
Đặc điểm của mô hình cơ cấu tổ chức trực tuyến:
- Trong tổ chức sử dụng mối quan hệ trực tuyến: mỗi cấp chỉ có một
người quản lý trực tiếp.
- Người quản lý trực tuyến ở mỗi cấp tự mình điều hành không có các cơ
quan chức năng giúp việc, có nghĩa là mỗi người quản lý phải thực hiện tất cả
các chức năng quản lý và chịu trách nhiệm hoàn toàn về hệ thống dưới quyền
của mình.
Ưu điểm:
- Tuân thủ chế độ một thủ trưởng nên tạo ra sự thống nhất chung cho
toàn tổ chức.
- Mối quan hệ đơn giản, đồng thời chế độ trách nhiệm rõ ràng.
Nhược điểm:
- Nó đòi hỏi nhà quản lý phải có kiến thức tổng hợp, toàn diện
- Không thể thực hiện trong điều kiện phức tạp, đòi hỏi tính chuyên môn
hoá cao trong một tổ chức.
- Không sử dụng được các chuyên gia trong khi gánh nặng quản lý đè
lên vai các nhà lãnh đạo trực tuyến.
- Sự phối hợp ngang giữa các bộ phận yếu.
Thường mô hình này chỉ áp dụng với các tổ chức bé và kinh doanh đơn
lĩnh vực, đơn thị trường hoặc áp dụng với các bộ phận cấp thấp đối với công
ty lớn, phức tạp.
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
11
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
1.2. Cơ cấu trực tuyến - chức năng:

tuyến I
Lãnh đạo
chức năng
A
Lãnh đạo
chức năng B
Lãnh đạo
tuyến II
A
1
A
2
A
N
B
1
B
2
B
N
P.GĐ
sản xuất
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
Ưu điểm:
- Một mặt giữ được chế độ uỷ quyền, mặt khác phát huy được kiến thức
kinh nghiệm của chuyên gia
- Họ có thể ra quyết định theo sự phân quyền và uỷ quyền.
Nhược điểm:
- Có thể tạo ra quá nhiều bộ phận chức năng làm mô hình trở nên quá
cồng kềnh, phức tạp, phản ứng chậm với những thay đổi của môi trường.

Marketing
Lập kế hoạch
Marketing
Lập kế hoạch
tài chính
Lập kế hoạch
sản xuất
Quản lý kỹ
thuật
Thiết kế Dụng cụ Ngân quỹ
Quảng cáo Kỹ thuật điện
Phân xưởng
1
Kế toán chung
Quản lý bán
hàng
Kỹ thuật cơ
khí
Phân xưởng
2
Kế toán chi
phí
Bán hàng
Kiểm tra chất
lượng
Phân xưởng
3
Thống kê và
xử lý số liệu
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân

Đây là kiểu cơ cấu áp dụng cho đơn vị kinh doanh chiến lược với các
tiêu chí sản phẩm
Sơ đồ 4: mối quan hệ trong mô hình tổ chức bộ phận theo sản phẩm
Ưu điểm:
Việc quy định trách nhiệm đối với các mục tiêu cuối cùng tương đối dễ
dàng.
- Việc phối hợp hành động giữa các phòng ban chức năng vì mục tiêu
cuối cùng có hiệu quả hơn
- Tạo khả năng tốt hơn cho việc phát triển đội ngũ quản lý chung
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
16
Tổng giám đốc
P.TGĐ
Marketing
P.TGĐ
Nhân sự
P.TGĐ
sản xuất
P.TGĐ
Tài chính
GĐ khu vực
phương tiện
vấn tải
GĐ khu vực
đèn chỉ thị
GĐ khu vực
dụng cụ
công nghiệp
GĐ khu vực
đo lường

phương.
- Có được thông tin tốt về thị trường và tạo điều kiện thuận lợi cho việc
phát triển đội ngũ quản lý chung.
Nhược điểm:
- Khó duy trì hoạt động thực tế trên diện rộng của tổ chức một cách nhất
quán
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
18
Tổng giám đốc
Phó TGĐ
Marketing
Phó TGĐ
nhân sự
Phó TGĐ tài
chính
GĐ khu vực
miền Bắc
GĐ khu vực
miền Trung
GĐ khu vực
miền Nam
Kỹ thuật Sản xuất Nhân sự Kế toán Bán hàng
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
- Đòi hỏi phải có nhiều quản lý chung, gia tăng chi phí quản lý.
- Công việc có thể bị trùng lắp và khó duy trì việc ra quyết định và kiểm
soát tập trung.
Các doanh nghiệp thường sử dụng mô hình này khi cần tiến hành các
hoạt động giống nhau ở các khu vực địa lý khác nhau hoặc để cung cấp các
dịch vụ giống nhau cho các thị trường khách hang khác nhau về địa dư.
2.4. Mô hình tổ chức bộ phận theo đơn vị chiến lược:

- Chi phí cơ cấu tăng do tính trùng lắp c ông việc
- Những kỹ năng và kỹ thuật không đuợc chuyên giao dễ dàng vì các
chuyên gia và kỹ thuật viên đã bị phân tán trong các đơn vị chiến lược
- Công tác kiểm soát của cấp cao nhất có thể gặp khó khăn.
2.5. Mô hình tổ chức bộ phận theo đối tượng khách hàng
Những nhu cầu mang tính chất đặc trưng riêng của khách hang đối với
các sản phẩm và dịch vụ đã dẫn nhiều nhà cung ứng đến với việc hình thành
bộ phận dựa trên cơ sở khách hàng .
Đặc điểm của mô hình này mọi sự phân cấp, phân quyền và sắp xếp
trong bộ máy hướng tới khách hàng. Cơ cấu này thường phù hợp với các
công ty kinh doanh trong các lĩnh vực sản xuất hàng tiêu dùng. Mọi sự sắp
xếp lấy khách hàng làm trung tâm.
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
20
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
Sơ đồ 7: mô hình tổ chức theo đối tượng khách hàng.

Ưu điểm:
- Tạo ra sự hiểu biết khách hang tốt hơn
- Đảm bảo khả năng chắc chắn hơn là khi soạn thảo các quyết định,
khách hang sẽ giành được vị trí nổi bật để xem xét
- Tạo cho khách hang cảm giác họ có những nhà cung ứng đáng tin cậy
- Tạo ra hiệu năng lớn hơn trong việc định hướng các nỗ lực phân phối.
Nhược điểm:
- Tranh giành nguồn lực một cách phản hiệu quả.
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
21
Tổng giám
đốc
Phó TGĐ

Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
22
Giám đốc
Phó giám đốc
kinh doanh
Phó giám đốc
sản xuất
Phó giám đốc
tài chính
Phân xưởng
dệt
Phân xưởng
sợi
Phân xưởng
nhuộm
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân
2.7. Mô hình tổ chức bộ phận theo các dịch vụ hỗ trợ
Sơ đồ 9: mô hình tổ chức bộ phận theo các dịch vụ hỗ trợ
Ưu điểm của mô hình này là tiết kiệm được chi phí do lợi thế của quy
mô hoạt động được chuyên môn hoá và sử dụng được các chuyên gia giỏi với
tư cách là tham mưu.
Nhược điểm lớn nhất là nguy cơ gây tốn kém nhiều hơn cho các bộ
phận được phục vụ, tạo nên “tính phi hiệu quả của hiệu quả” và có vấn đề
trong việc đạt được dịch vụ đáp ứng nhu cầu của các bộ phận được phục
vụ.Những nhược điểm này sẽ được khắc phục nếu những người ở bộ phận
dịch vụ hiểu được rằng nhiệm vụ của họ là hỗ trợ các bộ phận khác thực hiện
mục tiêu chung của tổ chức chứ không phải chỉ là tiết kiệm chi phí khi thực
hiện dịch vụ.
2.8. Mô hình tổ chức ma trận
Mô hình ma trận là sự kết hợp của hai hay nhiều mô hình tổ chức bộ

Ưu điểm:
- Định hướng các hoạt động theo kết quả cuối cùng
- Tập trung nguồn lực vào khâu xung yếu
- Kết hợp được năng lực của nhiều cán bộ quản lý và chuyên gia.
- Tạo điều kiện đáp ứng nhanh chóng với những thay đổi của môi
trường.
Phùng Thị Quyên Lớp QLKT 46A
24
Phó TGĐ
marketing
Tổng giám đốc
Phó TGĐ
kỹ thuật
Phó TGĐ
tài chính
Phó TGĐ
sản xuất
Trưỏng phòng
thiết kế
Trưởng phòng
cơ khí
Trưởng phòng
điện
Trưởng phòng
thuỷ lực
Chủ nhiệm đề
án A
Chủ nhiệm đề
án B
Chủ nhiệm đề