BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN VĂN AN
XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP CHƢƠNG
“DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU” VẬT LÍ 12 BAN CƠ BẢN THEO LÍ
THUYẾT PHÁT TRIỂN BÀI TẬP VẬT LÍ NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƢỢNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH
Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học vật lý
Mã số: 60.14.10
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Người hướng dẫn: PGS.TS. NGUYỄN QUANG LẠC


MỞ ĐẦU

1.Lí do chọn đề tài
- BTVL có vai trò hết sức quan trọng trong việc rèn luyện cho học sinh
kỹ năng, kỹ xảo vận dụng kiến thức, củng cố, mở rộng kiến thức, hiểu
sâu hơn về lí thuyết.
- Giải bài tập vật lí có tác dụng lớn đối với việc phát triển tư duy và năng
lực sáng tạo của học sinh
- Việc dạy học Vật lý ở các trường THPT hiện nay chưa phát huy được
hết vai trò của BTVL trong DHVL. Đa số GV chỉ giao BT ở SGK cho
HS xem đó là bài tập mẫu để học sinh làm các bài khác.
- Chương ‘‘Dòng điện xoay chiều” chưa có hệ thống BT định hướng tư
duy cho học sinh PTBT trên cơ sở các BTCB
- Xuất phát từ những lí do trên chúng tôi chọn đề tài:

“ Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập chương “Dòng điện xoay chiều”
vật lí 12 ban cơ bản theo lý thuyết phát triển bài tập vật lí nhằm nâng

Đã chứng minh được tính khả thi và hiệu quả của LTPTBTVL trong dạy
học BTVL ở trường phổ thông.
Xây dựng được hệ thống 6 loại BTCB chương “Dòng điện xoay chiều”
Vật lí 12 ban cơ bản và phát triển chúng theo các phương án khác nhau. Có hơn
53 bài tập điển hình minh họa cho sự phát triển BTVL đồng thời đề xuất tiến
trình dạy học BTVL theo tinh thần LTPTBTVL


NỘI DUNG
Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
1.1. Tác dụng của BTVL
1.1.1. Vai trò của BTVL

1.1.2. Qúa trình dạy học BTVL
1.2. Lý thuyết phát triển bài tập Vật lí
1.2.1. Lý thuyết về phát triển bài tập Vật lí
1.2.2. Tại sao trong dạy học BTVL cần vận dụng LTPTBTVL

1.2.3. Phát triển BTVL trong dạy học BTVL
1.2.4. Quy trình xây dựng hệ thống BTVL
1.3. Thực trạng chung của việc sử dụng BTVL


NỘI DUNG
Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
1.4. Kết luận chương 1
Chúng tôi đã nghiên cứu và đạt được các kết quả sau:

Phát triển BTVL vừa thực hiện tốt chức năng giáo dưỡng vừa góp phần
phát triển năng lực tư duy lôgic, tư duy biện chứng, tư duy sáng tạo, năng lực

2.3.6.BTCB Loại 6: Tính tần số dòng điện do máy phát điện tạo ra (01 BT)

2.4. Các hướng phát triển BTCB trong Chương “Dòng điện xoay
chiều ”
2.4.1. Các hướng phát triển BTCB loại 1 ( 08 BT)
2.4.2. Các hướng phát triển BTCB loại 2 ( 07 BT)
2.4.3. Các hướng phát triển BTCB loại 3 ( 09 BT)
2.4.4. Các hướng phát triển BTCB loại 4 ( 11 BT)
2.4.5. Các hướng phát triển BTCB loại 5 ( 08 BT)
2.4.6. Các hướng phát triển BTCB loại 6 ( 08 BT)


Chương 2: Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập chương
“Dòng điện xoay chiều ” vật lí lớp 12 ban cơ bản theo LTPTBTVL
Ví dụ:
BTCB Loại 2:

Viết biểu i trong mạch điện xoay chiều
I0 = UO /Z
i = I0cos(t +i)

u = U0cos(t+ U)

Theo PA.1:
Uo= Io.Z
i = I0cos(t + i)

u = Uocos(t+u)




i= I0cos(t+i)


Chương 2: Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập chương
“Dòng điện xoay chiều ” vật lí lớp 12 ban cơ bản theo LTPTBTVL
Ví dụ:
BTCB Loại 2:

Viết biểu i trong mạch điện xoay chiều
I0 = UO /Z
i = I0cos(t+i)

u = U0cos(t+ U)

Theo PA.3

I0= UO/Z

u =U0cos(t+U)

I0,,

Biết 

Biết
I,I0
Tìm Z

Tìm P

Chương 2: Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập chương
“Dòng điện xoay chiều ” vật lí lớp 12 ban cơ bản theo LTPTBTVL
Ví dụ:
BTCB Loại 2:

Viết biểu i trong mạch điện xoay chiều
I0 = UO /Z
i = I0cos(t+ i)

u = U0cos(t+ U)

Theo PA.5

Tìm I0

Tìm Z

Biết I

Tìm

uc

Tìm UC

Biết 

I0 ,, i

Biết i

2.6. Kết luận chương 2
Chúng tôi đã nghiên cứu và đạt được các kết quả sau:
- Tiến hành phân tích cấu trúc chương “Dòng điện xoay chiều”, đưa ra

những kiến thức cơ bản và những mục tiêu cần đạt được khi dạy học
chương đó.
- Xây dựng được hệ thống 6 loại BTCB của chương “Dòng điện xoay chiều”
và đưa ra các hướng phát triển các BTCB thành BTPH theo các phương án
được trình bày trong LTPTBTVL.
- Từ BTCB của 6 loại kết quả đã phát triển được 53 bài tập minh họa cho
chương này
- Thiết kế 4 giáo án dạy học bài tập trong chương theo hướng phát triển bài
tập vật lý nhằm nâng cao chất lượng học tập của học sinh


NỘI DUNG
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm
3.1. Mục đích thực nghiệm
- Hệ thống BTCB đưa ra đã hợp lí chưa? Các BTCB bằng mô hình
hóa và phát triển chúng thành BTPH đã tối ưu hay chưa?
- Khi sử dụng hệ thống bài tập chương “Dòng điện xoay chiều” vật
lí lớp 12 chương trình cơ bản theo LTPTBT vào dạy học đã nâng cao
được chất lượng như thế nào?
3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm
3.3. Đối tượng thực nghiệm
3.4. Phương pháp thực nghiệm
3.5. Kết quả thực nghiệm
- Kết quả định tính
- Kết quả định lượng


7

8

9

10

TN

71

0

0

2

4

12

19

13

16

4


0

0

1

4

14

17

12

17

5

1

ĐC

73

0

0

3


Tổng
số HS

1

2

3

4

TN

71

0

0

2,8

8,5

ĐC

73

0

1,4


6

7

8

9

10

93

98,6

100

100

100

26,8 50,7 67,6 91,5 98,6

100

25,4 52,1 70,4
40

37


20
0
1

2

3

4

5

6

ĐIỂM SỐ

7

8

9

10


NỘI DUNG
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm
3.5. Kết quả thực nghiệm

SỐ % HS ĐẠT ĐIỂM Xi TRỞ XUỐNG

8

9

10


NỘI DUNG
3.6. Kết luận chương 3

Thông qua việc xử lý định lượng kết quả thu thập được ở hai nhóm
ĐC và TN thì nhóm TN có kết quả tốt hơn hẳn.
Kết quả này có được không phải là ngẫu nhiên, đó là thành quả trong
phương pháp tác động sự phạm lên học sinh
Giả thiết khoa học của luận văn là đúng đắn
Việc phát triển BTCB thành BTPH và sử dụng trong dạy học BTVL
đã giúp cho học sinh thuận lợi tìm ra lời giải của bài toán, đồng thời dạy cho
học sinh biết cách đặt đề toán mới xuất phát từ BTCB.


Kết luận chung

Kết quả thực nghiệm khẳng định: Giả thuyết khoa học
của đề tài khả thi.
Hƣớng phát triển của đề tài:
Trên cơ sở của đề tài này có thể mở rộng phạm vi nghiên
cứu sang các phần khác thuộc chương trình vật lí phổ thông.


Xin trân trọng cám ơn !