PHÒNG GD & ĐT THĂNG BÌNH CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG THCS CHU VĂN AN
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Tên đề tài :

MỘT SỐ KINH NGHIỆM CHỈ ĐẠO ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC THEO HƯỚNG LẬP BẢN ĐỒ TƯ DUY

----  ----

- Tên tác giả
- Chức vụ
- Đơn vị công tác

: PHẠM HOÀNG LIÊN
:
Hiệu trưởng
: Trường THCS Chu Văn An

Lời nói đầu

Năm học : 2011 - 2012


2

1/ TÊN ĐỀ TÀI :

MỘT SỐ KINH NGHIỆM CHỈ ĐẠO ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC THEO HƯỚNG LẬP BẢN ĐỒ TƯ DUY

giảng trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thông tin, lưu kiến thức trọng
tâm vào trí nhớ của mình. Sử dụng thành thạo BĐTD trong dạy học HS sẽ
học được phương pháp học, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát
triển tư duy.
Bản đồ tư duy giúp HS học tập một cách tích cực. Một số kết quả
nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm cái
mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngôn ngữ của mình vì vậy
việc sử dụng BĐTD giúp HS học tập một cách tích cực, huy động tối đa tiềm
năng của bộ não.
Việc HS tự vẽ BĐTD có ưu điểm là phát huy tối đa tính sáng tạo của HS,
phát triển năng khiếu hội họa, sở thích của HS, các em tự do chọn màu sắc
(xanh, đỏ, vàng, tím,…), đường nét (đậm, nhạt, thẳng, cong…), các em tự
“sáng tác” nên trên mỗi BĐTD thể hiện rõ cách hiểu, cách trình bày kiến thức
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


4

của từng HS và BĐTD do các em tự thiết kế nên các em yêu quí, trân trọng “tác
phẩm” của mình.
Bản đồ tư duy giúp HS ghi chép có hiệu quả. Do đặc điểm của BĐTD
nên người thiết kế BĐTD phải chọn lọc thông tin, từ ngữ, sắp xếp, bố cục để
“ghi” thông tin cần thiết nhất và lôgic, vì vậy, sử dụng BĐTD sẽ giúp HS dần
dần hình thành cách ghi chép có hiệu quả.
Từ những yêu cầu nêu trên, bản thân nhận thấy tự nghiên cứu và đề ra
những biện pháp để giúp cho đội ngũ thực hiện theo đúng tinh thần chỉ đạo về
đổi mới phương pháp dạy học một cách hiệu quả nhất.
c/ Giới hạn đề tài:
Trong phạm vi chỉ đạo chuyên môn ở trường THCS, đề tài được nghiên
cứu từ năm học 2009 - 2010 và áp dụng từ năm 2010 - 2011 cho đến nay tại

cách vững chắc.
Từ thực trạng đổi mới đồng bộ về giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học
là vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, bàn bạc trao đổi, trên cơ sở tiếp
thu những thành tựu mới của lý luận dạy học hiện đại, đồng thời sát với tình hình
thực tiễn của trường hiện nay. Bản thân xin được chọn đề tài này để nhằm góp
phần nhỏ trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục của Đảng ta trong thời kỳ công
nghiệp hóa - hiện đại hóa nước nhà.
c/ Cơ sở pháp lý :
Phương pháp giáo dục hiện nay là tập trung vào việc phát huy tính tích
cực của học sinh, tính năng động, tính sáng tạo như : Nghị quyết Trung ương 2
khóa VIII, Nghị quyết Đại hội IX, X, XI của Đảng.
Luật Giáo dục số 38/2005/QH11 được Quốc hội khóa XI , tại kỳ họp thứ 7
(từ ngày 05 tháng 5 đến ngày 14 tháng 6 năm 2005 ) như sau :
• Điều 2 - Chương I: (Luật GD 2005/ Tr 1) đã ghi :
" Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện,
có đạo đức, trí thức, sức khỏe, thẩm mỹ nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách,
phẩm chất và năng lực công dân đáp ứng yêu cầu xã hội xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc ".
• Điều 28 khoản 2 - Chương II ( Luật GD 2005/Tr 8) đã ghi:
" Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động, sáng tạo của học sinh ; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học,
môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến
thức vào thực tiễn ; tác động đến tình cảm đem lại niềm vui hứng thú học tập
cho học sinh ".
Theo Tiến sĩ Trần Ðình Châu, Vụ trưởng, Giám đốc Dự án phát triển giáo dục
THCS 2, Ủy viên thường trực Ban chỉ đạo phong trào thi đua “Xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực” đồng tác giả, chủ trì nhóm nghiên cứu và tham mưu để
Bộ GD&ĐT phổ biến phương pháp này. Nếu so sánh với phương pháp dạy học truyền
thống chỉ chú trọng đọc - chép thì dạy học bằng BĐTD góp phần đổi mới căn bản và

+ Trong quá trình dạy học có cải tiến về cách soạn, có sự chuẩn bị về
phương tiện, nhưng thực tế trên lớp, giáo viên chưa chú tâm nhiều đến phát huy
tính tích cực học tập của học sinh, chưa hướng dẫn sự chuẩn bị của học sinh học
tập ở nhà tốt nên khi đến lớp, học sinh còn ngỡ ngàng, lúng túng cách học mới .
+ Học sinh chưa chịu khó, cần cù và chuẩn bị tốt bài mới ở nhà.
+ Trang thiết bị dạy học độ chính xác chưa cao như : Nhiệt kế , máy A tút ..
+ Phần lớn chuyên môn còn khoáng trắng cho các tổ, nhóm chuyên môn,
chưa tổ chức trên nền chung để cùng nhau bàn bạc, xây dựng công thức chung
do vậy còn làm tùy tiện chưa đi sâu vào những tính cấp thiết .
Đó là những nguyên nhân dẫn đến việc chỉ đạo đổi mới phương pháp còn
nhiều bất cập và chưa có hiệu quả cao .
Từ năm học 2005 – 2006 nhà trường tạp trung đầu tư chuyên môn, dưới sự
dẫn dắt của bản thân về nhận công tác Hiệu trưởng. Từ đó đến nay luôn đạt
thành tích trong các phong trào thi đua và chất lượng mũi nhọn được nâng lên rõ
rệt.
5/ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU :
5.1/ Xây dựng về nhận thức:

Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


7

- Triển khai cho đội ngũ các văn bản về đổi mới Chương trình giáo dục
phổ thông: Cụ thể Nghị quyết 40/2000/QH 10 ngày 09/12/2000, Chỉ thị số
14/2001/CT - TTg ngày 11/6/2004, Thông tư số 14/2002/TT-BGD&ĐT ngày
01/4/2002 và các văn bản chỉ đạo của Sở Giáo dục, của phòng Giáo dục và các
văn bản của địa phương có liên quan đến việc đổi mới giáo dục. QĐ số 40/2006
về đánh giá, xếp loại học sinh từ năm học 2006 - 2007, QĐ 16 của Bộ GD&ĐT
về đạo đức nhà giáo , Chỉ thị 40/CT - BGDDT về xây dựng trường học thân

Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


8

hỏi phải có sự chuẩn bị trước khi đến lớp. Do đó chúng tôi chỉ đạo bộ phận thiết
bị phải phối hợp cùng giáo viên bộ môn nắm bắt phân phối chương trình, phân
bố dụng cụ, lắp ráp trước, bên cạnh đó tổ chuyên môn có kế hoạch cử giáo viên
nghiên cứu, tiếp thu, học tập ở các lớp tập huấn trình bày lại cho giáo viên trong
toàn tổ. Năm học 2005 - 2006 nhà trường đã đầu tư 15 triệu đồng để mua sắm
thiết bị và sách giáo khoa, sách tham khảo , năm học 2009 - 2010 đầu tư thêm
máy vi tính (15 máy để dạy ) ; 02 máy Projector ; 03 máy Laptop để ứng dụng
công nghệ thông tin trong dạy học . Năm học 2010 – 2011 nhà trường đầu tư
thêm 16 máy vi tính để dạy học công nghệ thông tin .
Đối với học tập của học sinh:
+ Xác định mục đích xây dựng động cơ, thái độ học tập thông qua giáo
dục truyền thống của nhà trường, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
+ Bồi dưỡng, rèn luyện một số kỹ năng nhằm phát huy tính tích cực, tự lực
cánh sinh, sáng tạo trong học tập của học sinh, định hướng học tập, kiểm tra việc
ghi chép bì, giải bài tập ở nhà, soạn bài trước nắm vững kiến thức bài mới. Giáo
viên phải có trách nhiệm hướng dẫn học sinh cách tự học...
+ Đối Cha mẹ học sinh ở từng khối lớp : Ban đại diện PHHS cùng Ban
Thường trực hội hằng tháng có hội ý với lãnh đạo trường về tình hình học tập
của con em, bàn biện pháp khắc phục hiện tượng chay lười, bỏ học để nhằm
nâng cao chất lượng học tập của con em .
Đẩy mạnh phong trào thi đua "Hai tốt ":
Phối kết hợp cùng với Liên đội của trường, tổ chức nhiều hoạt động sôi
nổi thu hút đông đảo lực lượng học sinh cùng tham gia với nội dung phong phú.
Tăng cường công tác truy bài 15 phút đầu giờ, kiểm tra việc học bài cũ, giải bài
tập sẵn ở nhà và có thể GVCN cùng các em trong Ban chỉ huy chi đội được Đ/c

4. Trần Quang Lương
- Tổ trưởng
- Ủy viên
5. Nguyễn Thị Lệ Thúy
- Tổ trưởng
- Ủy viên
6. Huỳnh Cẩm Tú
- Tổ trưởng
- Ủy viên
7. Hồ Văn Huệ
- GV Anh văn
- Ủy viên
8. Nguyễn Thị Hồng Kha
- TB thanh tra
- Ủy viên
9 . Võ Trung Ánh
- GV Toán
- Uy viên
10. Mời Ông Lê Quang Sơn
- Bí thư chi bộ cùng tham gia
d/ Xây dựng chuẩn kiểm tra:
Công tác kiểm tra dựa trên chuẩn nhất định, công văn 10227/THPT ngày
11/9/2001 - Bộ GD & ĐT (nội dung ; phương pháp ; phương tiện ; tổ chức ; kết
quả). Dựa vào các cơ sở như:
Khung phân phối chương trình đối với các lớp 69 của Bộ từ năm học
2009 - 2010. Các văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của Bộ, Sở,
PGD. Bài soạn của giáo viên, các biên bản họp tổ thống nhất về nội dung,
phương pháp cho từng tiết dạy có nội dung khó, bài tập khó, các tiết có nội dung
dài nhưng phân phối chương trình chia 1 tiết.
Thông tư 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12/12/2011 ban hành Quy chế đánh


đồ

tư

duy

* Minh họa cụ thể: Phương phápdạy học tích cực thông qua hình
thức hợp tác nhóm nhỏ.
Trong quá trình chỉ đạo ở trường bản thân nhận thấy phương pháp học tập
hợp tác theo nhóm nhỏ rất có hiệu quả, phù hợp cho từng môn học và một số tiết
học. Điều này đòi hỏi giáo viên phải có sự chuẩn bị chu đáo hơn, học sinh cũng
phải chuẩn bị một số dụng cụ như: Giấy A4 được ép Plastic, viết bằng viết có thể
xóa được, hoặc vải nhựa. Đối với giáo viên chuẩn bị đồ dùng dạy học tự làm sao
cho phù hợp với điều kiện thực tế của trường.
+ Đặc điểm của phương pháp: Nhóm học sinh nghiên cứu về một lĩnh vực
nào đó tùy theo bài học, tùy theo phân môn để rút ra kết luận. Thảo luận để tìm
ra câu trả lời hoặc lời giải cho một bài toán, hoặc một nhận, một kết luận nào đó
đang được đề cập đến. Tất cả thành viên trong nhóm đều có chung một nhiệm vụ
được thầy giáo giao.
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


11

+ Để phát tính tích cực của hợp tác nhóm nhỏ cần phải đảm bảo một số
yêu cầu:
- Phân công nhóm theo từng bàn hoặc hai bàn ghép lại rồi đặt tên cụ thể
như: Nhóm họa mi, nhóm sơm ca... hoặc nhóm 1, 2, 3... bên cạnh đó có thể thay
đổi nhóm theo từng công việc cụ thể mà giáo viên thấy thật sự cần thiết để cơ

từng đối tượng học sinh, câu hỏi phải rõ ý, không đa nghĩa, câu hỏi phải chứa
đựng nội dung đã biết có tỉ lệ phù hợp với cái chưa biết để học sinh có thể hiểu
được nhiệm vụ học tập đề ra và có phương hướng để giải quyết nhiệm vụ học tập
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


12

một cách chủ động, tích cực. Kết hợp hài hòa giữa trắc nghiệm khách quan và
trắc nghiệm tự luận.
* Cụ thể: Lập kế hoạch bài học:
- Xác định đúng mục tiêu của bài học bao gồm mục tiêu trí dục, mục tiêu
phát triển, mục tiêu giáo dục...
- Chuẩn bị phương tiện dạy học
- Xây dựng các hoạt động học tập nhóm theo một trình tự nhất định.
- Phiếu học tập
 . Bước thứ nhất: Kế hoạch thực hiện
a/ Xây dựng tiết hội giảng toàn trường:
- Nhằm giúp cho giáo viên của trường có điều kiện nắm bắt tinh thần đổi
mới của các môn học, không phải là môn giảng dạy của mình, bản thân chỉ đạo
các tổ chuyên môn xây dựng tiết hội giảng toàn trường dự học tập rút kinh
nghiệm. Yêu cầu giảng dạy các môn của lớp 6->9 sử dụng các phương tiện sẵn
có của trường như: Đèn chiếu, thiết bị thí nghiệm... Thật sự các tiết hội giảng đã
tạo ra sự kích thích ham học hỏi, tinh thần đồng nghiệp gắn bó, giúp thầy cô giáo
nắm bắt quan điểm đổi mới, nội dung thay đổi của sách giáo khoa mới qua đó,
có điều kiện dạy cho con em của mình. Đối với học sinh, các em càng hăng say
trong học tập, phát huy tính sáng tạo, tinh thần học nhóm phát huy sự vận động
của tất cả các đối tượng học sinh. Đồng thời tạo sự vững vàng về chuyên môn,
tay nghề của giáo viên khi dạy với tập thể lớn, chính nhờ các tiết hội giảng này,
giáo viên đa tự tin khi đăng cai giảng dạy cho sinh hoạt chuyên môn cụm Cánh

Trong quá trình chỉ đạo tại trường, chúng tôi thực hiện qui trình như trên,
do đó nhiều bài khó, bài có nội dung kiến thức dài trong ba năm qua được tổ
chức rút kinh nghiệm và thống nhất được cách dạy đạt hiệu quả .
c/ Xây dựng kế hoạch dự giờ:
Các tổ chuyên môn trong từng học kỳ chỉ tiêu dự giờ của mỗi giáo viên ít
nhất 15 tiết (đi sâu vào chuẩn kiến thức, kỹ năng). Ban giám hiệu dự giờ mỗi
tuần một tổ chuyên môn, kiểm tra hồ sơ giảng dạy của giáo viên được dự giờ và
hồ sơ của toàn tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch dự giờ của giáo viên, qua dự
giờ có đánh giá xếp loại tùy theo mức độ đạt được và hiệu quả tiết dạy, đồng thời
góp ý phân tích, rút ra bài học kinh nghiệm.
Mỗi giáo viên tự dự giờ đồng nghiệp trong cùng một khối dạy, tham gia
góp ý đưa ra thảo luận những tiết dạy khó, những bài có nội dung dài, những tiết
cần sử dụng những thiết bị đòi hỏi có kỹ năng và sự chuẩn bị chu đáo. Nhờ vào
đó, giáo viên trong cùng bộ môn đã giảng dạy tốt, không bị lúng túng trong khi
lên lớp. Soạn giảng giáo án điện tử, sử dụng công nghệ thông tin, máy chiếu
Projector một cách nhuần nhuyễn .
2/ Kiểm tra khâu soạn giảng của giáo viên:
Nhằm thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp thì đòi hỏi giáo viên phải có
sự đổi mới cách soạn như đã trình bày ở trên. Việc kiểm tra soạn giảng của giáo
viên được đặc biệt chú trọng, mang tính thường xuyên. Qua kiểm tra, biết được
sự chuẩn bị của giáo viên trước khi lên lớp, thực hiện chương trình, nội dung
SGK có phù hợp với từng đối tượng học sinh hay không ? Đầu năm học, bộ
phận chuyên môn cùng với các tổ chuyên môn thống nhất về thiết kế cách soạn
giáo án trong cùng một tổ, cùng một bộ môn, sau đó đưa những giáo án mẫu khi
sinh hoạt chuyên môn toàn cấp để cùng nhau trao đổi bàn bạc phù hợp với từng
kiểu bài lên lớp.
Hằng tháng, vào ngày thứ 5 của tuần cuối tháng tổ chuyên môn kiểm tra
toàn bộ hồ sơ của giáo viên, đánh giá rút kinh nghiệm. Ngoài ra, kiểm tra đột
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


thí nghiệm... để khắc phục khó khăn đồng thời thống nhất trong tổ, nhóm về
phương pháp giảng dạy trong một số bài học cụ thể. Hiện nay đã có trên 08 Đ/c
đã tốt nghiệp Đại học và 03 Đ/c đang theo học Đại học, đây là sự thuận lợi cho
nhà trường, sẽ dựa vào lực lượng này để làm nòng cốt trong việc bồi dưỡng
chuyên môn cho các giáo viên. Chỉ đạo cách soạn bài thống nhất theo từng bộ
môn đã tập huấn tại Phòng trong hè, qua đó tổ chức chuyên đề đúc rút kinh
nghiệm vào cuối học kỳ I và cuối năm.
- Về quản lý : Thành lập ban kiểm tra nội bộ trường học thường xuyên
theo dõi, giám sát việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học: gồm Hiệu phó
chuyên môn, tổ trưởng, giáo viên có uy tín, năng lực. Phối hợp chặt chẽ với Chi
bộ trường phát huy vai trò của các đoàn thể trong hoạt động chuyên môn. Trong
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


15

sinh hoạt tổ chuyên môn, nhóm chuyên môn nội dung đổi mới phương pháp dạy
học được đưa len hàng đầu: cụ thể trao đổi từng bài dạy, cách soạn giảng,
phương pháp kiểm tra học sinh, qui định dự giờ, việc sử dụng thiết bị dạy học
trên lớp, phân loại giáo viên theo định kỳ. Cải tiến cách đánh giá học sinh theo
hương phát huy tính tích cực, tính sáng tạo, độc lập suy nghĩ thông qua những
phương pháp đã trình bày ở phần trên.

 Biện pháp quản lý hoạt động học tập, hoạt động ngoài giờ lên lớp
của học sinh:
Xây dựng động cơ, thái độ học tập thông qua giáo dục truyền thống, nêu
gương điển hình tiên tiến của những học sinh đạt thành tích cao tong các kỳ thi
qua các năm. Phối hợp cùng ban hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp thực hiện
tốt giờ sinh hoạt theo các chủ điểm đã được qui trình trong chương trình và
chương trình rèn luyện đội viên.

Tổng
Năm học số HS
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Kém
2007 - 2008
469 57(12.2%) 112(23.9%) 274(54.8%) 26(5.5%) 2(0.4%)
2008 - 2009
0
444 67(15.1%) 116(26.1%) 216(48.6%) 45(10.1%)
0
397 55(13.9%) 132(33.2%) 182(45.8%) 28(7.1%)
+ Đỗ vào lớp 10 công lập : đạt 43 % đến 81.1% đỗ từ 2 - 3 em vào chuyên
Nguyễn Bỉnh Khiêm tỉnh Quảng Nam
2009 - 2010

7/ KẾT LUẬN :
 NGUYÊN NHÂN THÀNH CÔNG:
- Tập thể sư phạm của nhà trường thật sự là khối đoàn kết, thống nhất
trong mọi công tác. Có tinh thần ham hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn. Năm
học qua, giáo viên đã đăng ký học Đại học tại chức, từ xa
- Có tinh thần tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau hoàn thành nhiệm vụ.
Tinh thần phê và tự phê cao. Tham gia tích cực công tác xây dựng trường chuẩn
quốc gia và công tác xã hội hõa tại địa phương.
- Có Chi bộ lãnh, chỉ đạo các đường lối chủ trương đúng đắn và kịp thời.
Các tổ chức đoàn thể hoạt động đều tay, phối hợp nhịp nhàn với chuyên môn đẩy
mạnh phong trào thi đua hai tốt trong nhà trường.
- Lãnh đạo địa phương luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi cho trường về

- Tự làm ĐDDH để giảng dạy như mô hình, mẫu vật, tranh vẽ... có như thế
mới dạy tốt chương trình SGK mới.
- Thường xuyên tham khảo nhiều tư liệu về đổi mới phương pháp dạy học
như: Tạp chí nghiên cứu giáo dục, thế giới trong ta, một số vấn đề đổi mới
phương pháp dạy học (sách mới xuất bản 2010 của BGD & ĐT).
- Phải có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các ban ngành đoàn thể trong nhà
trường cùng tham gia vào hoạt động thực tiễn về chuyên môn như: Hội giảng,
hội thi, thao giảng...
8/ ĐỀ NGHỊ , KIẾN NGHỊ :
Không
9/ PHẦN PHỤ LỤC

XÂY DỰNG CÁC CHUYÊN ĐỀ
THEO PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC
A/ CHUYÊN ĐỀ MÔN HÓA HỌC

I/ĐẶT VẤN ĐỀ:

Như chúng ta đã biết bộ môn hoá học là một bộ môn khoa học thực
nghiệm. Nên phương pháp cơ bản của bộ môn này có thể nói là phương pháp
thực nghiệm, có nghĩa là học sinh phải được quan sát, phải được trực tiếp làm thí
nghiệm để các em dễ dàng tiếp nhận kiến thức mới, khắc sâu hơn những điều đã
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


18

học và vận dụng tốt hơn kiến thức đã học vào việc giải các bài tập định tính cũng
như các bài tập định lượng.
Đối với các tiết thực hành trong chương trình các em phải được hoàn toàn

thực hiện. Để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết thực hành chúng tôi
đã tiến hành áp dụng phương pháp mới như sau:

Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


19

Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
 GV dặn dò HS về nhà đọc kỹ bài thực hành, nắm vững kỹ thuật thực hiện của
các thí nghiệm, soạn phần tiến hành thí nghiệm. (Chuẩn bị hoá chất nếu ở địa
phương có). Phần này thực hiện ở phần dặn dò tiết trước đó.
 GV: Yêu cầu HS báo cáo việc chuẩn  HS: Báo cáo theo nhóm về mục
bị bài thực hành ở nhà.
tiêu, cách tiến hành thí nghiệm, những
 GV: Kiểm tra trên thực tế ( có một điều cần lưu ý các nhóm khác nghe và
số em soạn trước cả bài )
bổ sung.
 GV: nhận xét
 GV: Cho các nhóm kiểm tra phần  HS: Kiểm tra
dụng cụ và hoá chất của nhóm mình.
(Có thể GV cố ý soạn thiếu một dụng
cụ hoặc một hoá chất nào đó để kiểm
tra sự làm việc của các nhóm)
 GV: Yêu cầu các nhóm thực hiện thí  HS: Thực hiện thí nghiệm theo sự
nghiệm, theo hướng dẫn thông qua phân công của nhóm trưởng:
hình vẽ trên bảng phụ.
+Lắp ráp dụng cụ thí nghiệm.
 GV: Quan sát, hướng dẫn kịp thời + Lấy hoá chất.

Giáo viên cần giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh hoạt động nhằm giúp các
em tự nhận thức, tự khám phá, tìm tòi các tri thức hoá học một cách chủ động,
tích cực, là quá trình các em tự phát hiện và giải quyết các vấn đề thông qua
phiếu học tập, hoặc nội dung vấn đề cần giải quyết được ghi trên bảng phụ.
Đối với các tiết thực hành ngay từ tiết đầu tiên ở chương trình hoá lớp 8 giáo
viên phải hình thành và hướng dẫn các em cách chuẩn bị trước ở nhà: đọc kỹ bài
thực hành, tìm hiểu và soạn trước phần tiến hành thí nghiệm, dự đoán hiện tượng
trên cơ sở lý thuyết đã học ở các tiết trước, viết PTPƯ (nếu có), đối với bảng
tường trình GV chỉ cho các em soạn trước phần tiến hành thí nghiệm.
Trên lớp GV tổ chức cho HS hoạt động theo nhóm: có nhóm trưởng, thư ký,
có bảng phân công cụ thể cho từng thành viên đối với từng thí nghiệm trong buổi
thực hành tránh tình trạng chỉ một em làm còn em khác chỉ ngồi xem.
Ví dụ: bài thực hành số 5 hoá học lớp 8 có 3 thí nghiệm, phân công mỗi thí
nghiệm 4 em thực hiện luân phiên, các em còn lại quan sát. Nhóm trưởng có
nhiệm vụ theo dõi và nhắc nhở các bạn trong nhóm của mình.
Giáo viên có trách nhiệm theo dõi để có thể giúp đỡ, định hướng, điều chỉnh
kịp thời hoạt động của mỗi nhóm để đạt kết quả cao
2/ Đối với học sinh:
Trong các giờ thực hành các em phải nắm vững kiến thức đã học, đọc kỹ và
soạn trước phần tiến hành thí nghiệm ở nhà, khi đến lớp phải tự mình làm thí
nghiệm. Chúng ta cần lưu ý rèn luyện cho các em các kỹ năng sau:
 Rèn luyện cho các em kỹ năng thực hành như các thao tác cơ bản kẹp và
đun nóng ống nghiệm, cách lấy hoá chất, thao tác với đèn cồn, lắp ráp
dụng cụ thí nghiệm...
 Dự đoán các hiện tượng dựa trên cơ sở lý thuyết đã học.
 Biết cách quan sát và giải thích các hiện tượng xảy ra khi làm thí nghiệm.
 Biết cách ghi ngắn gọn kết quả thí nghiệm và so sánh với những dự đoán
của mình và với những điều đã học.
 Biết cách tự làm thí nghiệm ở nhà ví dụ như: biết pha chế dung dịch nước
vôi trong và nhận biết CO2 bằng dung dịch nước vôi trong.

 Rèn luyện ý thức làm việc một cách khoa học, có ý thức bảo vệ môi
trường.
B/ Chuẩn bị:
1/ Giáo viên: (Chuẩn bị dụng cụ và hoá chất đủ cho 4 nhóm thực hành)
thực hiện các thí nghiệm:
 Thí nghiệm 1: Điều chế H2 từ Zn và dd HCl. Đốt cháy H 2 trong không
khí.
 Thí nghiệm 2: Thu H2 bằng cách đẩy không khí.
 Thí nghiệm 3: H2 khử đồng(II) oxit.
 Dụng cu: (Cho mỗi nhóm)
+ Ống nghiệm: 2 chiếc/tổ
+Ống nghiệm có nhánh, có nút đậy, có ống dẫn khí: 1 chiếc.
+Đèn cồn: 1 chiếc, bật lữa
+Giá sắt, kẹp sắt: 1 chiếc.
+Ống hút lấy hoá chất lỏng: 1 chiếc.
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


22

+Ốnh thuỷ tinh hình chữ V (có gấp khúc): 1 chiếc.
+Ống nghiệm: 2 chiếc.
 Hoá chất:
+Dung dịch Axit clohyđric.
+Kẽm viên.
+Nước.
+Đồng oxit.
 Bảng phụ:
+Ghi bảng điểm:
Nhóm Chuẩn bị

 Dập tắt ngọn lữa, dùng ống nghiệm khác úp trên đầu ống dẫn khí, giữ ống
nghiệm thẳng đứng sau một phút, đưa miệng ống nghiệm vào ngọn lữa đèn cồn,
quan sát hiện tượng, giải thích.
+Ghi câu hỏi:
 Tại sao phải chờ khoảng một phút ( sau khi đậy ống nghiệm bằng nút cao sau
có ống dẫn khí xuyên qua) rồi mới đưa que diêm đang cháy vào đầu ống dẫn
thuỷ tinh có dòng khí H2 sinh ra?
 Tại sao thu khí H2 bằng cách đẩy không khí phải để úp ống nghiệm hướng
xuống?
 Khi đốt H2 ở đầu ống dẫn khí người ta dựa vào đâu để biết H2 đã tinh khiết?
 Khi để tấm kính trên ngọn lữa đốt cháy H2 quan sát thấy gì?
 Chuẩn bị bộ TN đã lắp sẵn: hyđro khử đồng (II) oxit.
2/ Học sinh:
+Nắm vững tính chất vật lý và hoá học của hyđro.
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


23

+Xem trước bài thực hành.
+Kẽ sẵn bảng tường trình và soạn phần cách tiến hành thí nghiệm.
+Bảng nhóm, viết.
C/ Nội dung bài thực hành:
 Giới thiệu bài mới: Vừa qua chúng ta đã học về tính chất vật lý và tính
chất hoá học của hyđro, vậy em hãy cho biết H 2 có những tính chất hoá học nào?
(HS trả lời). Tiết học hôm nay các em sẽ được kiểm chứng qua các thí nghiệm
trong bài thực hành này.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Hoạt động 1: Kiểm tra

Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình


24

diện nhóm 2 nhận xét kết quả.
+GV:Kiểm tra theo dõi các nhóm thực
hiện để tiến hành chấm điểm và uốn nắn
kịp thời những sai sót của các em.
Hoạt động 3: TN 3: H2 khử đồng oxit
+GV:Yêu cầu nhóm 3 nêu mục tiêu và +HS: Trả lời
cách tiến hành TN 3
+GV: Hướng dẫn HS thay vuốt nhọn
bằng bộ ống dẫn khí.
+HS: Tiến hành làm thí nghiệm 2
+GV:Yêu cầu các nhóm tiến hành TN lượt theo phân nhóm của mình.
3 quan sát  ghi chép vào bảng +HS:Quan sát  ghi chép vào bảng
nhóm: hiện tượng, giải thích hiện tượng nhóm: hiện tượng, giải thích hiện
và PTPƯ .
tượng và PTPƯ .
+GV:Sau khoảng 5 phút cho các nhóm
đem bảng nhóm của mình lên và gọi đại
diện nhóm 4 nhận xét kết quả.
+HS: Đem nộp bản nhóm.
+GV:Kiểm tra theo dõi các nhóm thực
hiện để tiến hành chấm điểm và uốn nắn +HS: Nhóm 4 nhận xét
kịp thời những sai sót của các em.
Hoạt động 4: Viết tường trình TN
+GV:Cho HS tiến hành viết tường trình +HS:Viết tường trình.
TN.

phương pháp giảng dạy hiện nay ở trường THCS. Đó là nội dung trọng tâm
chúng tôi đề cập trong chuyên đề này.
1/ Phương pháp Dạy học tích cực là gì?
 PPDH tích cực không phải là tên gọi của một phương pháp dạy học cụ thể.
Đó là một khái niệm rộng bao hàm nhiều yếu tố của quá trình dạy học,từ
giai đoạn khởi đầu đến khi kết thúc, từ phương pháp chung đến phương
pháp cụ thể, từ hành động đến thao tác của thầy và trò trong suốt quá trình
dạy học ở trường phổ thông
 Theo Giáo sư- Tiến sĩ Trần Bá Hoành: “Phương pháp dạy học tích cực là
thuật ngữ rút gọn được dùng ở nhiều nước để chỉ những phương pháp giáo
dục, dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của
người học.Tích cực trong phương pháp tích cực được dùng với nghĩa là
hoạt động, chủ động, trái với nghĩa không hoạt động, thụ động.”
 Qua hai quan niệm trên ta thấy quan điểm thống nhất về bản chất của
phương pháp này là làm sao phát huy tính tích cực, chủ động , sáng tạo
của người học. Điều này được Nguyễn Kì( Trường Quản lí GD-ĐT) so
sánh mối quan hệ Thầy-Trò như sau:
Thầy- tác nhân
Trò- chủ thể
Hướng dẫn
Tự nghiên cứu
Tổ chức
Tự thực hiện
Trọng tài ,cố vấn
Tự kiểm tra
Kết luận , kiểm tra
Tự điều chỉnh
2/Đặc điểm PPDH tích cực:
+Dạy học thông qua việc tổ chức các hoạt động của HS.
Tác giả : Phạm Hoàng Liên - Tr. THCS Chu Văn An - Thăng Bình