Bài 31:

I.

II.

III.

IV.

CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP CUỐI TK XVIII
Mục tiêu bài học
Sau khi học xong bài học, học sinh sẽ:
1. Về kiến thức:
- Biết được tình cảnh người nông dân Phá cuối thế kỉ XVIII
- Biêt được những nhà triết học ánh sáng thời bấy giờ
- Hiểu được CMTS Pháp cuối thế kỉ XVIII là cuộc CMTS điển hình
và triệt để nhất thời cận đại
- Biết được tiến trình của cuộc cách mạng
2. Về kĩ năng:
- Khái quát được tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng
- Trình bày được những mốc sự kiện chính trong tiến trình cách
mạng
3. Về tư tưởng tình cảm:
Tài liệu tham khảo, thiết bị giảng dạy
1. Tài liệu tham khảo:
- SGK Lịch sử lớp 10
- SGV Lịch sử lớp 10
- Lịch sử thế giới cận đại
- Lịch sử nước pháp cận đại
- Một số tài liệu trê internet


Kinh tế:
Nông nghiệp
Gv giảng giải: Đến thế kỉ XVIII, trong khi nước
Anh tiến mạnh trên con đường công nghiệp hóa
CNTB thì Pháp vẫn là nước nông nghiệp lạc hậu.
hơn 90% dân số sống bằng nghề nông. Công cụ và
phương thức canh tác rất lạc hậu, đất đai bị bỏ
hoang nhiều, năng suất hằng năm thấp. Tình trạng
sút kém đó là kết quả tất nhiên của sự duy trì chế
độ phong kiến lỗi thời, phản động.
Đất đai của nước Pháp được sử dụng theo hai hình
thức:
- Lãnh chúa phong kiến giữ lấy một phần ruộng đất
gọi là lãnh địa, lãnh địa được chia thành từng mảnh
nhỏ phát canh cho nông dân để thu tô. Người nông
dân phải kí với lãnh chúa những bản khế ước quy
định thời hạn sử dụng và mức tô phải nộp. Mức tô
rất cao thường từ ½ sản phẩm thu hoạch được. Sau
khi hết thời gian quy định, mảnh đất lại trở về tay
lãnh chúa.
- Ngoài lãnh địa, phần lớn được canh tác theo kiểu
vình điền nông nô đó là hình thức cơ bản của chế
độ sử dụng ruộng đất hồi thế kỉ XVI – XVIII. Nông
dân lao động trên một mảnh đất nhưng không có
quyền sở hữu, phải nạp cho lãnh chúa một thứ thuế
là thuế Cens nhất định, khác với người nông dân tá

Kiến thức hs cần nắm
I.

chắc chắn mảnh đất đó nằm trong tay họ và đời con
cháu của họ. Mỗi khi họ chết đi con cháu họ phải
nộp thuế thừa kế để tiếp tục canh tác trên mảnh đất
đó.
Tuy vậy, người nông dân bị trói buộc vào ruộng
đất, họ phải nộp tô thuế từ 1/3 đến 1/2 sản phẩm, và
còn chịu nhiều thuế khác nữa.
Sự bóc lột những người sản xuất nhỏ và nông dân
lĩnh canh là nguồn sinh sống chủ yếu của quý tộc,
tăng lữ và cung đình.
Gv cho học sinh xem tranh “tình cảnh nông dân
nước Pháp trước CM”
Gv kêu một em lên miêu tả bức tranh:
Bức tranh miêu tả một người nông dân già nua, ốm
yếu nhưng lại phải cõng trên lưng mình hai người
đàn ông to béo, khỏe mạnh. Đó chính là hình tượng
cho hai đẳng cấp quý tộc và tăng lữ trong xã hội
Pháp trước cách mạng
Người ngồi đằng trước mặc chiếc áo choàng, cổ
đeo cây thánh giá, nét mặt có vẻ sung sướng thỏa
mãn, tượng trương cho tăng lữ (Đ/c thứ nhất).
Người ngồi đằng sau đeo thanh kiếm dài ở cạnh
sườn có nhiều đồ trang sức và mũ lông chim rất cao
quý, tượng trưng cho tầng lớp quý tộc (đ/c thứ 2)
Trong tú quần và túi áo của tăng lữ, quý tộc thò ra
những loại văn bản khế ước, cho thuê ruộng…, …
Vì phải cõng hai tầng lớp của xã hội nên lưng của
người nông dân còn xuống, tay chống bởi chiếc cán
cuốc đã mòn vẹt. Đây chính là biểu hiện cho công
cụ sản xuất thô sơ và lạc hậu của người nông dân

một sự kiểm soát nào. Vua có quyền quyết định
mọi công việc đối nội và đối ngoại, có quyền bổ
nhiệm hoặc cắt chức các bộ trưởng…
Gv cho hs xem tranh vua Lui XVI và hoàng hậu
Marie Antoinete.
Vua Lui XVI lên ngôi năm 1774, ông sống ở cung
điện Vecsai là một người lười biếng, bất tài chỉ có
sở thích săn bắn, tiệc tùng, không quan tâm đến
triều chính và ông tự coi ý muốn của mình là pháp
luật.
Hoàng hậu Marie Antoinete là công chúa nước Áo,
được gả sang Pháp năm 14 tuổi, bà là một người có
nhan sắc, hách dịch hoang phí
Cuộc sống hoang phí của triều đình hằng năm tốn
1/12 ngân sách quốc gia, nhiều người phải thốt lên
rằng triều đình là mồ chôn của quốc gia
Tình hình chính trị nước Pháp lúc bấy giờ chia
thành 3 đẳng cấp:
Gv giải thích khái niệm “Đẳng cấp”:
Đẳng cấp là tầng lớp của xã hội, được hình thành

Xã hội:
- Xã hội chia thành 3
đẳng cấp:
Đẳng cấp 1: Tăng lữ
Đẳng cấp 2: Quý tộc
 Hưởng mọi đặc
quyền đặc lợi
Đẳng cấp 3: nông
dân, bình dân, tư sản

XVIII các nhà triết học, sử học, văn học đã có
những học thuyết mới, tiến bộ nêu lên mặt phản
động của chế độ chuyên chế. Lịch sử gọi đó là thế
kỉ “ánh sáng” chuẩn bị tư tưởng cho một cuộc cách
mạng tư sản bùng nổ.
Trào lưu tư tưởng bao gồm nhiều khuynh hướng
mà đại diện là những nhân vật sau:
Gv cho học sinh xem tranh Montexki ơ, Vonte,
Giăng giắc Ruxo
+ Montexki ơ thẩm phán, đả kích quân chủ chuyên
chế, lập nền quân chủ lập hiến.
+ Vonte: hạn chế quyền vua, giành quyền cho đại
tư sản,
+ Ruxo con thợ sửa đồng hồ ở Thụy Sĩ , lập nền
cộng hòa của tiểu tư sản, nông dân, công nhân.
- Bản chất của giai cấp phong kiến Pháp: sống xa

2.

Cuộc đấu tranh
trên lĩnh vực tư
tưởng

-

Những tư tưởng tiến
bộ phê phán những
quan điểm lỗi thời,
giáo lí lạc hậu, mở
đường cho xã hội

- Ý nghĩa: Tước hiệu quý tộc bị bãi bỏ, bá tước ->
ông.
Tính chất giai cấp của Bản “Tuyên ngôn nhân
quyền và dân quyền“ ?
- Giáo viên phân tích nội dung Hiến pháp: Vua
nắm quyền hành pháp, quyền bầu cử thuộc về giai
cấp tư sản (công dân “hoạt động“, công dân “thụ
động “ -> 4/7 dân số Pháp được đi bầu. Lá cờ Pháp:
xanh, trắng, đỏ là sự thỏa hiệp giữa vua và Đẳng
cấp 3.
=> Tình thế cách mạng nguy ngập:
+ Bên trong: phản cách mạng nổi loạn từ Vendée ->
60/85 tỉnh, sản xuất đình trệ -> nạn đói
+ Bên ngoài: liên minh phong kiến châu Âu do
Anh đứng đầu, tấn công nước Pháp.
- GV nêu câu hỏi chuyển ý:
Trước hành động phản quốc của nhà vua và
hoàng hậu, cách mạng cần phải làm gì?

Tiến trình
cách mạng

1. Cách mạng bùng nổ.
Nền quân chủ lập hiến
- Nguyên nhân: Ngày 55-1789 Louis XVI triệu
tập hội nghị 3 đẳng cấp
để bàn về vấn đề tài
chính nhưng đẳng cấp 3
không đồng ý.
- Diễn biến: ngày 14-71789 quần chúng kéo đến

Jacobins Phái Giữa Girondins
hậu bị bắt.
(100ghế)
(200 ghế)
- Giáo viên kể chuyện: Louis XVI cùng gia đình - 21/9/1792 nền cộng hòa
bỏ trốn, bị bắt ở Varen (gần biên giới Bỉ )…
thứ nhất được thiết lập
- Giáo viên mở rộng: với 387 phiếu thuận, 334 (của phái Girondins) ->
phiếu chống, Louis XVI bị tuyên án tử hình, chế độ phong kiến sụp
Robespierre: “Nhà vua phải chết để cho đất nước đổ.
sống còn “ .
- 21/1/ 1793, Louis XVI bị chém đầu bằng máy - 21/1/1793, vua Lui XVI
chém, một dụng cụ vừa được phát minh vào thời bị xử tử.
ấy.
Vì sao Anh đứng về phía phong kiến châu Âu - Đầu năm 1793 nước
chống nước Pháp cách mạng?
Pháp đứng trước nhiều
- Giáo viên giải thích: chuyên chính: chính quyền khó khăn (thù trong, giặc
mạnh, được nhân dân ủng hộ, đại diện cho quyền ngoài).
lợi của tiểu tư sản, chịu ảnh hưởng của Rousseau,
Saint Just : “Chính phủ cách mạng có nhiệm vụ - Tháng 5/1793 phái
dâng cho những công dân tốt mọi sự che chở, nó Girondins bị lật đổ, chính
chỉ dâng cho kẻ thù của nhân dân cái chết “.
quyền về tay phái
- GV sử dụng ảnh chân dung Roberspièrre, khắc Jacobins.
họa những phẩm chất nổi bật của ông
GV đề nghị HS theo dõi SGK, nêu các biện pháp 3. Nền chuyên chính
tiến bộ của phái Jacobin, đặc biệt nhấn mạnh vấn Jacobin - đỉnh cao của
đề chia nhỏ ruộng đất, bán trả góp cho nông dân cách mạng
torng 10 năm => giải quyết vấn đề cơ bản của một

nghĩa vụ phong kiến…
-> Cách mạng đạt đến
đỉnh cao.
- Do mâu thuẫn nộ bộ
nên phái Jacobin suy yếu.
- Ngày 27/7/1794 phái
Jacobins bị lật đổ, cách
mạng đi đến thoái trào.
4. Thời kỳ thoái trào
- Từ 1794 – 1799: còn
gọi là thời kỳ Đốc chính,
mọi thành quả cách mạng
bị thủ tiêu, nước Pháp
mất ổn định.
- 1804, Na-pô-lê-ông lên
ngôi hoàng đế, chế độ
phong kiến được phục
hồi.
=> Cách mạng chấm dứt,
nước Pháp sang thời kỳ
lịch sử mới.
3. Ý nghĩa lịch sử của
cách mạng Pháp cuối
thế kỷ XVIII


- Hoàn thành nhiệm vụ
của một cuộc cách mạng
tư sản: lật đổ phong kiến,
giải quyết ruộng đất cho