i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu
khoa học độc lập, nghiên túc.
Các số liệu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy và đƣợc xử
lý khách quan, trung thực.
Các giải pháp nêu trong luận văn đƣợc rút ra từ những cơ sở lý luận và
quá trình nghiên cứu thực tiễn.
Tác giả luận văn

Trƣơng Hùng Thanh


ii

LỜI CẢM ƠN
ể hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đ nhận
đƣợc sự hƣ ng d n, giúp đ và góp ý nhiệt tình của quý th y cô Trƣ ng
học

m nghiệp, sự giúp đ và t o mọi điều kiện của

nh đ o U

i

huyện

Thọ Xu n, tỉnh Thanh Hóa nơi tôi đang công tác; Phòng Tài chính - Kế
ho ch, Kho b c nhà nƣ c Thọ Xu n nơi tôi nghiên cứu và viết luận văn.

Trang phụ bìa
LỜI CA

OA .............................................................................................. i

LỜI CẢ

Ơ ................................................................................................... ii

MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii
DANH MỤC CÁC Ồ THỊ .......................................................................... viii
LỜI MỞ ẦU ................................................................................................... 1
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI
THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH .................................................................. 5
1.1. g n sách và chi thƣ ng xuyên ng n sách nhà nƣ c ................................ 5
1.1.1. Tổng quan về ng n sách nhà nƣ c .......................................................... 5
1.1.2. Nhiệm vụ chi của ng n sách nhà nƣ c.................................................... 6
1.1.3. Chi thƣ ng xuyên ng n sách nhà nƣ c ................................................... 6
1.2. Nguyên tắc và nội dung quản lý chi thƣ ng xuyên ng n sách nhà nƣ c......... 7
1.2.1. Khái niệm về quản lý chi thƣ ng xuyên ng n sách nhà nƣ c ................ 7
1.2.2. Quản lý chi thƣ ng xuyên ngân sách ...................................................... 8
1.2.3. Nguyên tắc quản lý chi thƣ ng xuyên ngân sách ................................... 8
1.2.4. Yêu c u của quản lý chi thƣ ng xuyên ngân sách .................................. 9
1.2.5. Nội dung quản lý chi thƣ ng xuyên ngân sách ..................................... 10
1.3. Những nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý chi thƣ ng xuyên ngân sách ...... 14
1.3.1. Những nhân tố khách quan ................................................................... 14
1.3.2. Những nhân tố chủ quan ....................................................................... 14
1.4. Kinh nghiệm của các địa phƣơng về quản lý chi thƣ ng xuyên ngân sách

Thọ Xuân ......................................................................................................... 73
3.2.1. Những nhân tố khách quan ................................................................... 73


v

3.2.2. Những nhân tố chủ quan ....................................................................... 75
3.3. ịnh hƣ ng và các giải pháp hoàn thiện quản lý chi thƣ ng xuyên ngân
sách .................................................................................................................. 76
3.3.1. ịnh hƣ ng hoàn thiện chi ngân sách của huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh
Hóa t i năm 2020 ............................................................................................ 76
3.3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý chi thƣ ng xuyên ngân sách t i huyện Thọ
Xuân, tỉnh Thanh Hóa ..................................................................................... 79
3.4. Kiến nghị v i cơ quan c p trên ................................................................ 85
3.4.1. Kiến nghị v i Trung ƣơng..................................................................... 85
3.4.2. Kiến nghị đối v i tỉnh ........................................................................... 85
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO


vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Nghĩa đầy đủ

Từ viết tắt
BHTN

Bảo hiểm th t nghiệp


Kinh tế xã hội

NSNN

g n sách hà nƣ c

QLHC

Quản lý hành chính

QP-AN

Quốc phòng – an ninh

SNKT

Sự nghiệp kinh tế

TDTT

Thể dục thể thao

UBND

Ủy ban nhân dân

VHTT

Văn hóa thông tin



23
25

31

36

3.3

Tỷ lệ chi thƣ ng xuyên so v i tổng chi S

37

3.4

Tình hình chi cho sự nghiệp giáo dục đào t o của huyện

39

3.5

Tình hình chi cho sự nghiệp kinh tế của huyện

43

3.6

Tình hình chi hành chính, ảng, đoàn thể



3.12 Tổng hợp chi ng n sách thị tr n Thọ Xu n năm 2010- 2012

71


viii

DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ
Tên đồ thị

STT

Trang

3.1

Chi ng n sách trên địa bàn huyện giai đo n 2013 – 2015

38

3.2

Chi ng n sách huyện Thọ Xu n giai đo n 2013-2015

39

3.3

Tỷ lệ chi G

sau đ y:
Thứ nhất, quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện nhằm tối ưu
hóa nguồn lực công phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội
guồn lực ng n sách

hà nƣ c ( S

) là sức m nh kinh tế c n thiết

cho việc phát triển x hội. Từ đó, các điều kiện kinh tế, xã hội đƣợc cải thiện
đáng kể, an ninh, quốc phòng đƣợc giữ vững, cuộc sống của nhân dân ngày
một khởi sắc, diện m o đ t nƣ c ngày một vững bƣ c đi lên. Việt

am đang

đẩy m nh cải cách, phát triển Tài chính nh m t o dựng nền Tài chính quốc
gia vững m nh, cơ chế Tài chính phù hợp v i thể chế kinh tế thị trƣ ng định
hƣ ng XHCN, thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lƣợc là công nghiệp
hóa, hiện đ i hóa (C H, H H) đ t nƣ c, thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh,
bền vững; giữ vững an ninh Tài chính quốc gia trong phát triển và hội nhập.
Mặt khác, ảng c ng chủ trƣơng phát triển toàn diện giữa nông thôn và thành
thị, đồng b ng và miền núi, thu h p tối đa khoảng cách giàu nghèo giữa các
thành ph n trong xã hội.
Trƣ c hết, NSNN v i ý nghĩa là nội lực Tài chính để phát triển, trong
những năm qua đ khẳng định vai trò của mình đối v i toàn bộ nền kinh tế
quốc dân.
Thứ hai, quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện có những đặc
điểm cần phải quan tâm nhất định
Bên c nh đó, ng n sách huyện có vai trò cung c p phƣơng tiện vật ch t
cho sự tồn t i và ho t động của chính quyền huyện và c p chính quyền cơ sở


chuyên ngành, nội dung của đề tài sẽ tập trung nhiều vào những nội dung liên
quan t i phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân trong quá trình giải
quyết v n đề nghiên cứu đặt ra.
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Việc nghiên cứu quản lý chi ng n sách nhà nƣ c ở nƣ c ta trong những
năm qua có r t nhiều các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học, các cơ
quan trung ƣơng và địa phƣơng nhƣ:
- Quản lý chi

S

qua Kho b c trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, của tác

giả ƣơng Quang Tịnh, Thanh Hóa, 2000;
- Quản lý nhà nƣ c trong lĩnh vực S

, của tác giả ặng Hữu Pháp (2002);


3

-

uận văn th c sĩ “Các biện pháp tăng cường quản lý thu, chi ngân

sách các tỉnh duyên hải miền Trung” của tác giả Phan Văn
-

ng, năm 2001;

chi thƣ ng xuyên ng n sách huyện Thọ Xu n, tỉnh Thanh Hóa, trong th i gian t i.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu các nội dung, quy trình quản lý chi
thƣ ng xuyên ng n sách t i huyện Thọ Xu n, tỉnh Thanh Hóa.
* Phạm vi nghiên cứu


4

- Về không gian: ghiên cứu trong ph m vi trên địa bàn huyện Thọ Xu n,
tỉnh Thanh Hóa.
- Về th i gian: Tài liệu tổng quan đƣợc thu thập trong khoảng th i gian
từ những tài liệu đ công bố từ năm 2005 đến nay; số liệu điều tra thực tr ng
chủ yếu trong 3 năm 2013 - 2015. Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý
chi thƣ ng xuyên ng n sách huyện Thọ Xu n, tỉnh Thanh Hóa và định hƣ ng
t i năm 2020.
5. Kết cấu nội dung của luận văn
goài ph n

ở đ u, Kết luận, Tài liệu tham khảo, uận văn đƣợc bố

cục thành 3 chƣơng nhƣ sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thƣ ng xuyên ng n
sách nhà nƣ c
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu và đặc điểm địa bàn nghiên cứu
Chƣơng 3: Kết quả nghiên cứu


5

nghĩa Viêt

am, uật

.

S

đ đƣợc Quốc hội nƣ c Cộng hòa x hội chủ

am khóa XI, kỳ họp thứ hai thông qua ngày 16/12/2002 có hiệu

lực thi hành từ năm ng n sách 2004, có ghi: “ g n sách nhà nƣ c là toàn bộ
các khoản thu, chi của

hà nƣ c đ đƣợc cơ quan

hà nƣ c có thẩm quyền

quyết định và đƣợc thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức
năng, nhiệm vụ của nhà nƣ c”
1.1.1.2. Đặc điểm của NSNN
S

là một kh u quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia, biểu

hiện các mối quan hệ kinh tế của hà nƣ c v i các chủ thể khác nhƣ sau:
- Ho t động thu chi của

S

lĩnh vực khác nhau.
1.1.3. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Chi thƣ ng xuyên là quá trình ph n phối, sử dụng quỹ tiền tệ của

hà

nƣ c để đáp ứng nhu c u chi gắn liền v i việc thực hiện các nhiệm vụ thƣ ng
xuyên của

hà nƣ c về quản lý kinh tế - x hội (KT – XH). Chi thƣ ng

xuyên là những khoản chi mang những đặc trƣng cơ bản:
+ Chi thƣ ng xuyên nh m duy trì ổn định cho sự ho t động của bộ máy
hà nƣ c.
+ à các khoản chi mang tính ch t tiêu d ng x hội: Trang trải cho các
nhu c u về quản lý hành chính hà nƣ c, về quốc phòng, an ninh, về các ho t
động x hội khác do hà nƣ c tổ chức.
+ Ph m vi, mức chi thƣ ng xuyên gắn chặt v i cơ c u tổ chức của bộ
máy

hà nƣ c và sự lựa chọn của

hà nƣ c trong việc cung ứng các hàng

hóa công cộng.
Các khoản chi thƣ ng xuyên thƣ ng đƣợc tập hợp theo từng lĩnh vực và
nội dung chi, bao gồm các khoản chi cơ bản sau:
+ Chi quản lý hành chính hà nƣ c: h m đảm bảo sự ho t động của hệ
thống các cơ quan hành chính hà nƣ c.
+ Chi quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn x hội.

nƣ c trong việc quản lý nhà nƣ c, cung c p hàng hóa công, phục vụ lợi ích
KT - XH cho cộng đồng.
Xét về phƣơng diện c u trúc, quản lý chi thƣ ng xuyên

S

bao gồm

hệ thống các yếu tố sau:
Đối tượng quản lý chi thường xuyên NSNN: à toàn bộ các khoản chi
thƣ ng xuyên của ng n sách nhà nƣ c.
Chủ thể quản lý chi thường xuyên NSNN: hà nƣ c là ngƣ i trực tiếp tổ
chức, điều khiển quá trình ph n phối, sử dụng quỹ chi thƣ ng xuyên NSNN.
Mục tiêu quản lý chi thường xuyên NSNN: Thúc đẩy kinh tế tăng trƣởng
nhanh, bền vững và ổn định trong khuôn khổ nguồn lực và kỷ luật tài chính.


8

1.2.2. Quản lý chi thường xuyên ngân sách
- Chi thƣ ng xuyên S

đƣợc quản lý b ng pháp luật và theo dự toán.

- Quản lý chi thƣ ng xuyên

S

sử dụng tổng hợp các biện pháp,


iều này không chỉ đòi h i sự ổn định và tính minh b ch về cơ chế, chính
sách, ổn định vĩ mô, mà còn phải có sự c n đối giữa ngắn h n và dài h n, tính
đến nhu c u và khả năng nguồn lực cho các nhu c u chi.
Thứ tư, tính minh b ch, công khai trong cả quy trình từ kh u lập, tổ chức
thực hiện, quyết toán, kiểm soát chi qua Kho b c nhà nƣ c (KBNN).


9

C n phải công khai để các tổ chức, cá nh n giám sát và tham gia, lập kế
ho ch tài chính ng n sách bản th n nó phải x y dựng trên cơ sở thông tin để
thảo luận nh m ban hành quyết định phục vụ lợi ích KT - XH.
Thứ năm, đảm bảo c n đối, ổn định tài chính, ng n sách kế ho ch tài
chính, ng n sách nói riêng và công tác kế ho ch nói chung đều phải mang tính
c n đối và ổn định.
Thứ sáu, chi thƣ ng xuyên

S

phải gắn chặt v i chính sách kinh tế,

gắn v i mục tiêu phát triển kinh tế trung và dài h n.
Trách nhiệm của

hà nƣ c là phải tập trung giải quyết v n đề về phát

triển kinh tế x hội, giáo dục, y tế, xóa đói giảm nghèo, trợ c p x hội, bảo vệ
môi trƣ ng, phòng chống dịch bệnh, khắc phục chênh lệch giữa các v ng
miền thông qua chi S


để thực

hiện tốt việc ph n phối và sử dụng các nguồn lực tài chính nhà nƣ c.
ội dung quản lý chi thƣ ng xuyên

S

ở các c p chính quyền chủ

yếu gồm:
- ập dự toán chi ng n sách (chuẩn bị ng n sách)
- Quản lý ch p hành, thực hiện dự toán chi ng n sách (thực thi ng n
sách)
- Quản lý quyết toán chi ng n sách
- Kiểm soát chi ng n sách qua K
1.2.5.1. Lập dự toán chi ngân sách
Trong quản lý chi ng n sách nh t thiết phải có định mức cho từng nhóm mục
chi hay cho mỗi đối tƣợng cụ thể. h đó cơ quan quản lý, cơ quan ch p hành
m i có căn cứ để lập các phƣơng án ph n bổ ng n sách, kiểm tra, giám sát quá
trình ch p hành, thẩm tra phê duyệt quyết toán kinh phí của các đơn vị thụ hƣởng.
* X y dựng định mức chi
Thông thƣ ng định mức chi đƣợc thể hiện dƣ i hai d ng: o i định mức
chi tiết theo từng mục chi của

ục lục

S

(còn gọi là định mức sử dụng)


Việc lập dự toán ng n sách thƣ ng niên đƣợc thực hiện theo một trong
các phƣơng pháp sau:
- Phƣơng pháp tiếp cận từ trên xuống, phƣơng pháp này gồm ba bƣ c:
Thứ nhất, xác định các nguồn tổng hợp có sẵn phục vụ cho chi thƣ ng
xuyên

S

trong giai đo n ho ch định (đƣợc trích từ khung kinh tế vĩ mô

thích hợp);
Thứ hai, thiết lập những gi i h n chi tiêu của ngành ph hợp v i những
sự ƣu tiên của Chính phủ;
Thứ ba, thông báo cho các bộ chủ quản về những gi i h n chi tiêu đó,
trong giai đo n đ u của quá trình lập ng n sách;
- Phƣơng pháp tiếp cận từ dƣ i lên bao gồm tính toán và định giá các
chƣơng trình chi tiêu của ngành cho giai đo n ho ch định trong ph m vi
những gi i h n chi tiêu của ngành đ đƣợc cung c p;
- Các cơ chế lặp, đàm phán và điều chỉnh để đ t đƣợc nh t quán tổng thể
cuối c ng giữa mục tiêu và khả năng ng n sách.
ể x y dựng đƣợc định mức chi tiêu trung h n ( TEF) trong nhiều năm
những nguyên tắc sau đ y nên đƣợc xem xét để tránh những hậu quả không
mong muốn và những ảnh hƣởng tiêu cực:


12

+ Có thể thể hiện cho năm tài chính nhƣng dự đoán đó nh t thiết phải
ph hợp v i ng n sách trong năm lập chƣơng trình đ u tiên;
+ Phải đƣợc điều chỉnh b ng một khung kinh tế vĩ mô, bao gồm những

công tác kiểm soát dự định hơn do các cơ quan c p trên thực hiện. Tuy nhiên, để
làm đƣợc điều đó c n phải có một hệ thống giám sát và kiểm toán vững m nh.
- Khi công tác kiểm soát kế toán và xử lý đƣợc ph n quyền, c n tiến
hành kiểm soát của c p trên về tiền mặt.


13

1.2.5.3. Quản lý quyết toán chi ngân sách
Hệ thống báo cáo quyết toán chi ng n sách phải đƣợc thiết kế nh m đáp
ứng nhu c u của nhiều đối tƣợng ngƣ i sử dụng khác nhau. Các yêu c u tối
thiểu của báo cáo bao gồm:
- áo cáo về quản lý ng n sách chỉ ra t t cả các thay đổi trong sử dụng
ng n sách và các h ng mục (ph n bổ, ƣ c tính bổ sung, chuyển khoản, …).
- Các báo cáo v i cơ quan có thẩm quyền về trách nhiệm giải trình
- áo cáo tài chính đề cập các tài khoản hợp nh t, báo cáo về nợ, báo cáo
về nợ không xác định hay nợ phát sinh.
- áo cáo đánh giá chính sách về ng n sách và đánh giá báo cáo của các
cơ quan chuyên môn.
Hệ thống kiểm soát, kiểm tra, kiểm toán sẽ thực hiện thƣ ng xuyên,
hàng năm, theo kế ho ch từ đó đánh giá các chính sách hay quy trình hợp lý
do nh n viên quản lý, l nh đ o đơn vị để có các biện pháp khắc phục, xác
định rõ ràng trách nhiệm hơn.
1.2.5.4. Kiểm soát chi ngân sách qua KBNN
Kiểm soát chi ng n sách

hà nƣ c là quá trình các cơ quan nhà nƣ c có

thẩm quyền thực hiện thẩm định, kiểm tra, kiểm soát các khoản chi S


quản lý chi thƣ ng xuyên S

nói riêng.

- Khả năng về nguồn lực tài chính công: Thực tiễn thu ng n sách và các
khoản thu khác các năm trƣ c và dự báo tăng thu trong năm kế ho ch.
-

ôi trƣ ng pháp lý là nh n tố có ảnh hƣởng r t l n t i quản lý chi

thƣ ng xuyên

S

ở địa phƣơng: Chẳng h n, định mức chi tiêu, sự ph n

định trách nhiệm, quyền h n của các cơ quan, các c p chính quyền trong việc
quản lý chi thƣ ng xuyên S

.

1.3.2. Những nhân tố chủ quan
+

ăng lực quản lý của ngƣ i l nh đ o và trình độ chuyên môn của đội

ng cán bộ trong bộ máy quản lý chi thƣ ng xuyên

S




15

1.4. Kinh nghiệm của các địa phƣơng về quản lý chi thƣờng xuyên ngân
sách và bài học cho Thọ Xuân
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện
Yên Định
Huyện Yên

ịnh n m ở vị trí giáp v i huyện Thọ Xu n về phía T y và

T y am, có vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế của Tỉnh Thanh Hóa, là
huyện có diện tích tự nhiên 210 km2, gồm 27 x và 2 thị tr n. Huyện Yên
ịnh là huyện đ u tiên của Tỉnh Thanh Hóa về đích nông thôn m i.
- Trong những năm vừa qua, tình hình phát triển kinh tế trên địa bàn đ t
mức độ tăng trƣởng khá cao và ổn định. Kinh tế phát triển, tốc độ năm sau
cao hơn năm trƣ c, tốc độ tăng trƣởng G P 12,01%/ năm.
-

o chƣa c n đối đƣợc nguồn thu - chi ng n sách nên huyện đƣợc ng n

sách c p trên bổ sung trợ c p m t c n đối ngân sách, công tác quản lý chi
thƣ ng xuyên đ đƣợc điều hành chặt chẽ từ kh u lập dự toán, ch p hành dự
toán và quyết toán ng n sách.
- Huyện đ tiến hành khoán biên chế và khoản chi hành chính cho các
đơn vị dự toán, chủ động trong sử dụng kinh phí đƣợc ng n sách giao, sắp xếp
bộ máy, bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ và tăng thu nhập cho cán bộ, công
chức. Thực hiện nghiêm túc việc công khai tài chính ng n sách các c p, nh t
là các quỹ nh n d n đóng góp x y dựng cơ sở h t ng, nông thôn m i đồng

xuyên.
1.4.3. Bài học về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước rút ra cho
Huyện Thọ Xuân
Qua nghiên cứu công tác quản lý thu chi ng n sách t i hai huyện Yên
ịnh và huyện Triệu Sơn trên có thể rút ra một số kinh nghiệm sau:
- Coi việc công khai tài chính ng n sách các c p là biện pháp để tăng
cƣ ng giám sát của cán bộ, công chức và nh n d n trong việc quản lý sử
dụng ng n sách địa phƣơng, đơn vị sử dụng ng n sách, n ng cao hiệu quả
sử dụng ng n sách.
-

ẩy m nh thực hiện việc khoán biên chế và quỹ lƣơng, coi đ y là

biện pháp để n ng cao hiệu quả công tác của bộ máy hành chính, tăng
cƣ ng trách nhiệm của đội ng công chức trong thực thi nhiệm vụ đồng
th i tăng thu nhập cho cán bộ công chức.
Công tác tổ chức thực hiện phải sát v i dự toán đ u năm, điều hành dự toán
theo đúng nội dung đ đƣợc Hội đồng nh n d n phê chuẩn, tránh tình tr ng điều
chỉnh, bổ sung, ảnh hƣởng đến phát triển kinh tế - x hội trên địa bàn huyện.


17

Chƣơng 2
ĐẶC ĐIỂM HUYỆN THỌ XUÂN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đặc điểm cơ bản của địa bàn nghiên cứu
2.1.1. Tổ chức bộ máy của phòng Tài chính - KH huyện Thọ Xuân
Bộ máy ho t động gồm có 08 ngƣ i: Gồm 01 trƣởng phòng, 02 phó
phòng và 05 cán bộ; ội ng cán bộ cơ quan theo yêu c u nhiệm vụ nên ngày
càng đƣợc chuẩn hoá, trẻ hoá, công tác bồi dƣ ng đào t o c ng r t đƣợc quan


u tƣ,
XDCB,
GPMB

Bộ phận quản lý
NS Xã

C p gi y
phép kinh
doanh

Tổng hợp dự
toán của toàn
huyện

Phó phòng phụ
trách S huyện

ộ phận
quản lý khối
GD

ộ phận
quản lý khối
cơ quan