BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
-----------------------------------

NGUYỄN TIẾN THỊNH

PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN Ý ĐỊNH
CHỌN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỦA HỌC SINH
LỚP 12 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KIÊN GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
--------------------------------------

NGUYỄN TIẾN THỊNH

PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN Ý ĐỊNH
CHỌN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CỦA HỌC SINH
LỚP 12 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KIÊN GIANG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60340410
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. ĐINH PHI HỔ


1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................. 3
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 3
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ......................................................... 3
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................ 3
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 3
1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................................ 3
1.6. KẾT CẤU ĐỀ TÀI.................................................................................................. 4
CHƯƠNG 2 : CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................... 6
2.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM............................................................................................. 6
2.1.1. Học sinh THPT .............................................................................................. 6


2.1.2. Hướng nghiệp ................................................................................................ 6
2.1.3. Tư vấn hướng nghiệp ..................................................................................... 6
2.1.4. Chọn trường ................................................................................................... 7
2.1.5. Lựa chọn ngành nghề đào tạo ........................................................................ 7
2.2. CÁC LÝ THUYẾT CÓ LIÊN QUAN ..................................................................... 8
2.2.1. Thuyết lựa chọn duy lý (Rational Choice Theory) (Homans, 1961) ............. 8
2.2.2. Những yếu tố tác động đến việc lựa chọn ngành nghề của học sinh ............. 9
2.2.3. Giáo dục và giáo dục đại học ....................................................................... 15
2.2.4. Chọn trường đại học .................................................................................... 16
2.3. CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI................................................ 16
2.4. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT .................................................................. 19
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.............................................................................................. 20
CHƯƠNG 3 : MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................... 21
3.1. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU ................................................................................ 22
3.2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU .................................................................................... 24
3.2.1. Nghiên cứu định tính ....................................................................................... 24
3.2.2. Nghiên cứu đinh lượng .................................................................................... 25
3.2.2.1. Kích thước mẫu ......................................................................................... 25

DANH MỤC VIẾT TẮT

Viết tắt

Giải thích

THPT

Trung học phổ thông

DDDH

Đặc điểm đại học

CHTT

Cơ hội trúng tuyển

CHTL

Cơ hội tương lai

NLDK

Năng lực điều kiện

TTDH

Truyền thông của trường đại học


Bảng 3.2:Bảng thang đo Likert5

20

Bảng 3.3: Thang đo Năng lực và tài chính (Ký hiệu NLTC)

21

Bảng 3.4: Thang đo Truyền thông của trường đại học (Ký hiệu TTDH)

21

Bảng 3.5: Thang đo Định hướng chọn trường (Ký hiệu DHCT)

22

Bảng 3.6: Thang đo Cơ hội trúng tuyển (Ký hiệu CHTT)

22

Bảng 3.7: Thang đo Cơ hội tương lai (Ký hiệu CHTL)

23

Bảng 3.8: Thang đo Ý định chọn trường (Ký hiệu YDCT)

23

Bảng 4.1: Phân bố mẫu theo giới tính


Bảng 4.9: Ma trận xoay nhân tố lần 2

34

Bảng 4.10: Kiểm định KMO and Bartlett biến phụ thuộc

35

Bảng 4.11: Tổng kết giải thích phương sai biến phụ thuộc

35

Bảng 4.12: Ma trận xoay nhân tố biến phụ thuộc

35

Bảng 4.13: Kết quả phân tích hồi quy

36

Bảng 4.14: Độ phù hợp của mô hình hồi quy

36

Bảng 4.15: Các hệ số hồi quy

37


DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ

tố ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh THPT tỉnh Kiên Giang bao gồm:
(1) Năng lực và tài chính, (2) Tư vấn tuyển sinh, (3) Định hướng nghề nghiệp, (4)
Cơ hội trúng tuyển, (5) Cơ hội tương lai.
Dựa trên thông tin thu thập được từ nghiên cứu định tính và việc khảo sát thử,
nghiên cứu định lượng chính thức đã được thực hiện trên mẫu có kích thước n=250
được phân bố theo tỷ lệ học sinh các trường với 21 biến quan sát sử dụng thang đo
Likert5 điểm. Thực tế theo khảo sát ý định chọn trường đại học của học sinh lớp 12
trên địa bàn tỉnh Kiên Giang cho thấy học sinh cũng có ý định chọn trường đại học
nhưng việc chọn lựa này chưa cao. Mặt khác, còn nhiều học sinh không có ý định
lựa chọn vào trường đại học do lo sợ thất nghiệp hoặc chọn ngành nghề không đúng
sở thích. Đây là những cơ sở quan trọng để ngành giáo dục tỉnh Kiên Giang xác


định những yếu tố cần tập trung thực hiện đổi mới qua đó giúp học sinh có những
quyết định chọn trường đại học học tập hợp lý.
Kết quả phân tích hồi quy cho thấy, có 4 nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn
trường của học sinh lớp 12 trên địa bàn tỉnh Kiên Giang gồm Năng lực và tài chính,
Tư vấn tuyển sinh, Cơ hội trúng tuyển, Cơ hội tương lai. Trong đó, nhân tố cơ hội
trúng tuyển có ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định chọn trường đại học của học sinh.
Đây là những cơ sở cần thiết để tác giả đề tài đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả chọn trường đại học của học sinh lớp 12 trên địa bàn tỉnh Kiên Giang.


1

CHƯƠNG 1

GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Cùng với tăng trưởng kinh tế, hệ thống giáo dục Việt Nam cũng trải

phát triển của xã hội. Ước mơ của các em đôi khi còn rất xa vời với thực
tế lao động, hoạt động nghề nghiệp, các em chưa thấy được giá trị đích
thực của các ngành nghề, chưa lượng hết khả năng của bản thân mình. Do
đó, khi chọn nghề nghiệp có thể không đúng, khi học xong và đi làm sẽ
gặp rất nhiều trở ngại nghề nghiệp của mình dẫn đến sự hụt hẫn, bi quan,
chán nản trong học tập cũng như miễn cưỡng trong lao động và gây nên sự
lãng phí cho gia đình và xã hội.
Việc tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường đại học
của học sinh lớp 12 trên địa bàn tỉnh Kiên Giang hiện nay là rất cần thiết.
Xác định được các nhân tố ảnh hưởng giúp gia đình học sinh, bản thân các
em học sinh chủ động hơn trong việc lựa chọn trường để học, mặt khác
giúp lãnh đạo ngành giáo dục có hướng phân luồng học sinh hiệu quả hơn.
Chính vì vậy mà tác giả đã chọn đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến ý
định chọn trường Đại học của học sinh lớp 12 trên địa bàn tỉnh Kiên
Giang” làm đề tài thạc sĩ để nghiên cứu.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu này nhằm xác định các nhân tố
chính tác động đến ý định chọn trường đại học của học sinh lớp 12 trên địa
bàn tỉnh Kiên Giang, trên cơ sở đó đề xuất hàm ý chính sách để giúp cho
công tác tư vấn tuyển sinh của các trường đại học hiệu quả hơn trong
tương lai.


3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Xác định các nhân tố chính tác động đến ý định chọn trường đại
học của học sinh lớp 12 trên địa bàn tỉnh Kiên Giang.
Xem xét tác động của các yếu tố đến ý định chọn trường đại học

Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để phân tích.
1.6. KẾT CẤU ĐỀ TÀI
Chương 1. Giới thiệu nghiên cứu.
Chương này trình bày vấn đề nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, mục
tiêu nghiên cứu, đối tượng, phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu
và kết cấu luận văn.
Chương 2. Cơ sở lý thuyết
Nội dung chương này trình bày cơ sở lý luận về nghề nghiệp, chọn
trường, chọn nghề của HS THPT. Đồng thời, Chương 2 cũng đã trình bày
giả thuyết các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học
của HS THPT trên địa bàn tỉnh Kiên Giang.
Chương 3. Phương pháp nghiên cứu.
Chương này trình bày về quy trình, phương pháp nghiên cứu. Xác
định các biến và xây dựng thang đo. Nêu lên phương pháp đánh giá độ tin
cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA,
phân tích hồi quy tuyến tính bội. Đồng thời, trình bày phương pháp kiểm
định đánh giá sự khác biệt của các nhóm đặc điểm cá nhân với nhân tố độc
lập ý định chọn trường.
Chương 4. Kết quả nghiên cứu.
Trình bày tổng quan về học sinh trên địa bàn tỉnh Kiên Giang,
những thông tin đặc điểm của mẫu nghiên cứu và phân tích kết quả nghiên


5

cứu. Qua thống kê mô tả mẫu khảo sát, đánh giá độ tin cậy của thang đo
bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích hồi
quy tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến ý định chọn trường. Từ đó, đi đến
bàn luận các kết quả nghiên cứu.
Chương 5. Kết luận và đề xuất.

biết cơ bản về ngành nghề trong xã hội. Từ đó, các em có thể lựa chọn cho
mình một cách có ý thức về nghề nghiệp trong tương lai (Theo Nguyễn
Văn Hộ và Nguyễn Thị Thanh Huyền, 2006).
2.1.3. Tư vấn hướng nghiệp
Tư vấn hướng nghiệp là một quá trình họat động tích cực, tự giác
của HS dưới sự hướng dẫn của nhà trường, của gia đình cùng sự hỗ trợ
của các tổ chức xã hội để giúp HS tìm hiểu về các ngành nghề trong xã hội


7

và chọn được ngành nghề phù hợp cho bản thân trong tương lai (Theo
Nguyễn Văn Hộ và Nguyễn Thị Thanh Huyền, 2006).
2.1.4. Chọn trường
Các em HS lớp 12 trước khi chuẩn bị tốt nghiệp thường được nhà
trường, gia đình,người thân tư vấn trong việc chọn trường, ngành học phù
hợp với mục tiêu nghề nghiệp và học lực. Trong nghiên cứu này, khái
niệm chọn trường được hiểu là quyết định chọn trường đại học, cao đẳng
(học viện) để đăng ký dự thi và theo học sau khi tốt nghiệp THPT.
2.1.5. Lựa chọn ngành nghề đào tạo
Việc lựa chọn ngành nghề của HS là một quá trình lâu dài và phức
tạp, nó được biểu hiện ở những mức độ khác nhau ngay từ những lớp đầu
của bậc THCS, ngày càng phát triển dần và hoàn thiện dần ở cấp bậc
THPT, nhất là ở lớp cuối cấp ba (lớp 12) của bậc THPT. Quá trình chọn
lựa này gồm những đặc tính sau:
Tính chủ thể : đối với HS THPT, quá trình lựa chọn ngành nghề
được diễn ra với nhiều sự chi phối của những mối quan hệ xã hội phức tạp
như: gia đình, bạn bè, thầy cô giáo, trường lớp, đoàn thể, các tổ chức xã
hội,…Những mối quan hệ này tác động đến nhận thức, nhu cầu, động cơ,
sự hứng thú của HS. Tuy nhiên, để đi đến một quyết định lựa chọn ngành

1961)
Thuyết này cho rằng con người luôn hành động một cách có chủ
đích, có suy nghĩ để lựa chọn một cách hợp lý nhằm đạt được kết quả tối
ưu với chi phí tối thiểu. Thuyết này được biểu diễn theo công thức toán
như sau: C = P x V = Max.
Công thức trên được diễn đạt như sau: khi lựa chọn trong số các
hành động có thể có, cá nhân sẽ chọn cách mà họ cho là (C) là kết quả của
tích số giữa xác suất thành công của hành động đó (P) với giá trị phần
thưởng của hành động đó (V). Còn theo John Elster (dẫn theo Lê Ngọc
Hùng, 2009) thì “Khi đối diện với một số hành động, mọi người thường


9

làm cái mà họ tin là có khả năng đạt được kết quả cuối cùng tốt nhất”.
Thuyết lựa chọn duy lý đòi hỏi phân tích hành động lựa chọn của cá nhân
trong mối liên hệ với cả hệ thống xã hội của nó.
2.2.2. Những yếu tố tác động đến việc lựa chọn ngành nghề của học
sinh
Theo nghiên cứu của Nguyễn Văn Hộ và Nguyễn Thị Thanh Huyền
(2006) thì những yếu tố tác động đến việc lựa chọn ngành nghề của học
sinh bao gồm các yếu tố sau đây:
Đặc điểm cơ bản về tâm lý và nhân cách
Hoạt động học tập : Như đã nói, HS THPT có tuổi từ 15 đến 18. Ở
lứa tuổi này, kinh nghiệm sống của các em ngày càng phong phú, các em
cũng đã nhận thức được mình đang đứng trước ngưỡng cửa cuộc đời. Do
đó thái độ nhận thức học tập ngày càng chính chắn hơn trong việc lựa
chọn đối với các môn học gắn với khuynh hướng chọn ngành nghề trong
tương lai. Thái độ học tập của các em được thúc đẩy bởi động cơ học tập
khác với lứa tuổi trước đó, cụ thể nhất là động cơ thực tiễn, động cơ nhận

thế giới xung quanh buộc các em phải ý thức được những đặc điểm nhân
cách của mình. Nội dung của tự ý thức cũng khá phức tạp, các em không
chỉ nhận thức về cái tôi của mình trong hiện tại mà còn nhận thức về vị trí
của mình trong xã hội, trong tương lai. HS THPT không chỉ có nhu cầu
đánh giá mà còn có khả năng đánh giá sâu sắc và tốt hơn tuổi thiếu niên về
những phẩm chất, mặt mạnh, mặt yếu của những người cùng sống và của
chính mình.
Nhưng nhận thức người khác bao giờ cũng đỡ khó khăn hơn là nhận
thức bản thân HS THPT thường dễ có xu hướng cường điệu trong khi tự
đánh giá, hoặc các em đánh giá thấp cái tích cực, tập trung phê phán cái
tiêu cực, hoặc đánh giá quá cao nhân cách của mình. Từ đó, tỏ ra tự cao
dẫn đến coi thường người khác. Tuy nhiên, việc đánh giá trên cơ sở tự
nhiên có mục đích là một dấu hiệu cần thiết của một nhân cách đang
trưởng thành và là tiền đề của sự tự giáo dục có mục đích.


11

Sự hình thành thế giới quan : Lứa tuổi thanh niên mới lớn (HS
THPT) là lứa tuổi quyết định của sự hình thành thế giới quan - hệ thống
quan điểm về xã hội, về tự nhiên, các nguyên tắc và qui tắc cư xử... Các
em cố gắng xây dựng quan điểm riêng trong lĩnh vực khoa học, đối với
các vấn đề xã hội, tư tưởng chính trị, đạo đức. Chính nội dung các môn
học ở phổ thông trung học giúp các em xây dựng được thế giới quan tích
cực về tự nhiên, xã hội. Việc hình thành thế giới quan không chỉ giới hạn
ở tính tích cực nhận thức mà còn thể hiện ở phạm vi nội dung nữa. HS
THPT quan tâm nhiều nhất đến các vấn đề liên quan đến con người, vai
trò của con người trong lịch sử, quan hệ giữa con người và xã hội, giữa
quyền lợi và nghĩa vụ, nghĩa vụ và tình cảm. Vấn đề ý nghĩa cuộc sống
chiếm vị trí trung tâm trong suy nghĩ của HS THPT.

khẩn cấp của các em (đặc biệt là HS lớp 12). Các em đang đứng trước
ngưỡng cửa cuộc đời tự lập, cho nên ngành nghề trong tương lai có một vị
trí rất quan trọng trong suy nghĩ của các em.
Ngày nay, khi lựa chọn ngành nghề các em cũng có một số thuận
lợi nhất định, đó là một số trường THPT đã chú trọng nhiều đến vấn đề
hướng nghiệp cho các em. Các em được tiếp xúc với một hệ thống tác
động tổng hợp của xã hội và nhà trường nhằm giúp họ việc chọn nghề phù
hợp với hứng thú, năng lực, nguyện vọng sở trường của mình, vừa đáp
ứng được nhu cầu nhân lực của các lĩnh vực sản xuất trong nền kinh tế
quốc dân. Tuy nhiên, khi lựa chọn ngành nghề HS THPT bị tác động từ
nhiều yếu tố:
- Yếu tố bên trong (yếu tố chủ quan) : Sở thích, nguyện vọng, khả
năng học tập,…
- Yếu tố bên ngoài (yếu tố khách quan) : Dư luận xã hội, lời khuyên
người thân, hướng nghiệp nhà trường, sức khỏe bản thân, điều kiện kinh tế
xã hội, gia đình và địa phương,…
Trong thực tế, khi chọn ngành nghề HS THPT thường thiên về các
lĩnh vực đòi hỏi tri thức mới, những nghề mới lạ được xã hội chú ý đến
nhiều, chẳng hạn như những ngành nghề trong lĩnh vực kinh tế, những


13

ngành nghề hoạt động sôi nổi,…Mặc khác, các em gặp rất nhiều khó khăn
bởi những tác động tiêu cực từ mặt trái của cơ chế thị trường. Nhiều
nghiên cứu về việc chọn ngành nghề của các HS THPT của các nhà giáo
dục cho thấy nó rất phức tạp và luôn thay đổi tùy theo điều kiện xã hội,
đặc biệt là điều kiện kinh tế văn hóa và giáo dục. Cụ thể, có những ngành
nghề không được các em yêu thích, nhưng chỉ sau một vài năm có khi
chúng trở thành vị trí hàng đầu trong sự lựa chọn ngành nghề của HS. Có

em.
Bạn bè
Quan hệ bạn bè là một nhu cầu tự nhiên, không thể thiếu và rất được
các em coi trọng. Bởi thông qua mối quan hệ này, các em có thể giải bày
tâm sự, chia sẽ niềm vui, những dự định nghề nghiệp trong tương lai của
chính mình. Chính vì vậy, bạn bè cùng lớp, cùng trường cũng là một yếu
tố quan trọng ảnh hưởng đến sự lựa chọn ngành nghề của các em.
Hướng nghiệp của nhà trường
Giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường đóng một vai trò chủ đạo
trong việc định hướng và lựa chọn ngành nghề của HS THPT. Hướng
nghiệp cho HS trong trường phổ thông được thể hiện như là một hệ thống
tác động sư phạm nhằm giúp cho các em lựa chọn được nghề nghiệp một
cách hợp lý. Trong nhà trường, giáo dục hướng nghiệp là một trong những
hình thức hoạt động học tập của HS. Thông qua hoạt động này, mỗi HS có
thể lĩnh hội được những thông tin về nghề nghiệp trong xã hội, nắm được
hệ thống các yêu cầu của từng nghề cụ thể mà mình muốn chọn, có kĩ
năng tự đối chiếu những phẩm chất, những đặc điểm tâm - sinh lý của
mình với hệ thống yêu cầu của nghề đang đặt ra cho người lao
động...Thông qua việc tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp, nhà
trường sẽ giúp cho HS lựa chọn ngành nghề một cách phù hợp với nhu
cầu, sở thích, đặc điểm tâm sinh lý của mỗi HS, phù hợp với điều kiện của
mỗi HS cũng như chu cầu về nhân lực cho xã hội. Do đó, có thể nói giáo