ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP

RÈN KĨ NĂNG CA HÁT CHO HỌC SINH KHỐI 5

PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
Âm nhạc là một môn nghệ thuật được nhiều người yêu thích. Âm nhạc đem
lại cho đời sống con người thêm phong phú, lạc quan, yêu đời. Trong xu thế đổi
mới giáo dục hiện nay, bộ môn Âm nhạc đã đi vào chương trình Tiểu học như
một nội dung quan trọng. Nhiệm vụ của giáo dục: “Tập trung chuyển mạnh từ
giáo dục chủ yếu là truyền thụ kiến thức sang hình thành phẩm chất và phát triển
năng lực người học”, là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục phổ thông, đặt
cơ sở vững chắc cho sự phát triển toàn diện con người Việt Nam xã hội chủ
nghĩa.
Bản thân tôi là giáo viên giảng dạy môn Âm nhạc, tôi nhận thấy qua thực tế
giảng dạy, với học sinh Tiểu học, Âm nhạc mang đến cho các em niềm vui thích
và góp phần tích cực phát triển ở học sinh cảm xúc thẩm mỹ, bồi dưỡng thị hiếu,
khuyến khích các em cảm nhận cái đẹp, sáng tạo, tất cả những cái đó sẽ tạo thành
một trình độ văn hoá âm nhạc tối thiểu để góp phần cùng các môn học khác giáo
dục nhân cách, làm cho các nội dung học tập ở nhà trường có tính toàn diện, làm
thăng bằng, hài hoà các hoạt động của trẻ.
Chương trình SGK âm nhạc bậc Tiểu học, phân môn Học hát cho học sinh
khối 5 được chú trọng, với nhiều bài hát phong phú và vốn kiến thức Âm nhạc đa
dạng hơn. Mục đích nhằm giúp các em được tiếp xúc và bước đầu làm quen với
các kĩ năng ca hát cơ bản. Vì vậy, để học sinh lớp 5 thể hiện được sự trong sáng,
hồn nhiên, sức truyền cảm , thì việc đi sâu vào rèn luyện các kỹ năng ca hát là
một trong những nội dung cần được chú trọng. Từ thực tế đó, tôi xin mạnh dạn
nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp rèn kĩ năng ca hát cho học sinh khối 5”.



về thẩm mỹ mới mẻ, mạnh mẽ giúp cho việc phát triển trí tuệ, óc tưởng tượng và
có tác dụng giáo dục tình cảm, đạo đức.
Giáo viên Tiểu học là người hình thành ở các em những cơ sở ban đầu cho
sự tiếp thu nghệ thuật Âm nhạc và phát hiện những mầm non có năng khiếu Âm
nhạc để sớm có điều kiện bồi dưỡng các em thành nhân tài của đất nước. Muốn
vậy, giáo viên dạy bộ môn Âm nhạc phải có hiểu biết cơ bản về lý thuyết, âm
nhạc, phải rèn luyện để có những kĩ năng thực hành giúp các em hát kết hợp gõ
đệm đúng với tất cả sắc thái biểu cảm và hình thành ở các em cảm xúc và thị hiếu
lành mạnh.
Hoạt động ca hát là người bạn đồng hành của các em lúc học tập, khi vui
chơi, trong những phút nghỉ ngơi giữa những tiết học mệt mỏi,….Về mặt sinh lí,
khi ca hát các em được thở sâu hơn, có lợi cho hệ hô hấp và tuần hoàn. Dây thanh
đới được rung động tinh tế, giúp cho tiếng nói của các em thêm truyền cảm.
Thính giác nhờ đó mà phát triển, thần kinh được hưng phấn. Hoạt động ca hát có
tác dụng nhiều mặt đến học sinh như: Khi học hát những khả năng cơ bản về Âm
nhạc được phát triển như: tai nghe Âm nhạc, nhận biết về tiết tấu, về giọng điệu,
củng cố và phát triển giọng hát...
Để học sinh nắm được các kĩ năng ca hát thì người giáo viên phải bồi dưỡng
cho các em một số kĩ năng ca hát cơ bản, giúp cho học sinh hát đúng, hát hòa
giọng, biết thể hiện tình cảm sắc thái của bài hát, hiểu được nội dung tác phẩm và
cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng Âm nhạc qua giai điệu và lời ca được thể
hiện qua từng bài hát, nắm được các kĩ năng cần thiết để thể hiện tình cảm của
mình khi hát một bài hát cụ thể, với phong cách tự nhiên và diễn cảm.
II. Thực trạng
Là một ngôi trường đóng trên địa bàn xã Dray Sáp, hầu hết là con em nông
dân, lao động tự do nên các em ít được quan tâm đến việc học tập, với môn học
Âm nhạc cũng không ngoại lệ. Bởi thế hiểu biết về Âm nhạc đang còn hạn chế,
có phụ huynh còn nhận thức chưa đúng về môn Âm nhạc, họ cho rằng đó là môn
3


4


trường. Do đặc điểm tâm sinh lý, đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học với
trình độ văn hóa và vốn hiểu biết còn hạn chế, khả năng ghi nhớ không bền vững;
đặc biệt là về âm sắc, giọng hát của các em chưa có sự phân biệt giới tính. Đây là
lứa tuổi hiếu động, thích vui chơi; tuy vậy nhiều em còn ngại khi thể hiện bản
thân.
Cuối năm học 2017 - 2018, kết quả học tập môn Âm nhạc của khối 4 với số
lượng học sinh chưa hoàn thành tương đối cao. Cụ thể như sau:
Tổng số HS

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Khối 4: 44

5 em; 11,36%

22 em; 50%

Chưa hoàn thành

17 em; 38,64%

III. Các giải pháp, biện pháp nâng cao kỹ năng ca hát cho học sinh
Theo chuẩn kiến thức, kỹ năng được quy định trong văn bản của Bộ GD&ĐT,
môn học Âm nhạc cấp Tiểu học nói chung, đối với học sinh lớp 5 nói riêng thì
chủ yếu là dạy hát, bước đầu giúp học sinh làm quen một số kỹ năng đơn giản về

số nguyên âm của bài hát mà các em được học trong tiết học đó cho các em luyện
thanh để khi vào hát bài hát sẽ hát chính xác giai điệu của bài hát hơn. Nếu tiết
học hát nào cũng được luyện thanh như vậy thì học sinh hát sẽ không bị mệt,
thoáng giọng trong sáng hơn, khi luyện thanh tôi thường nhắc học sinh không
được gào thét, không được hát to qúa và phát ra âm lượng lớn. Các em chỉ nên
hát với âm lượng từ nhỏ đến hơi vừa (từ p, mp, tới mf) vì đặc biệt cơ thể trẻ nói
riêng là cơ quan phát âm còn rất non nớt, các em rất chóng mệt. Trong khi hát
giáo viên nên cho học sinh nghe, hát luân phiên hoặc của thầy trò làm được như
vậy giáo viên sẽ bảo vệ được sức khỏe và giọng hát cho trẻ.
Phương pháp luyện thanh giúp học sinh cả về đọc và nghe nhạc, phát triển
âm vang, tròn ấm. Nếu làm được như vậy ở tất cả các tiết học thì sẽ phát triển
giọng hát của học sinh về sau.
6


2. Giải pháp 2: Rèn tư thế hát cho học sinh
Trong quá trình tập hát, trước hết phải luyện tập tư thế ca hát. Tư thế hát tốt
nhất là phải tạo thuận lợi cho việc phát âm biểu hiện tình cảm. Tư thế đẹp khi hát
là đứng thẳng hoặc ngồi thẳng. Trong tư thế đó, hơi thở sẽ tốt hơn.
* Biện pháp 1: Tư thế đứng hát:
+ Thẳng lưng: (thẳng xương sống: không gù lưng, không ẹo qua trái hoặc
phải, không ưỡn người ra sau). Tạo ra một trụ đỡ, trên đó các cử động của toàn
thân được phối hợp và hoạt động dễ dàng.
+ Thẳng đầu: Đầu thẳng góc với vai, không nghiêng qua trái hay qua phải,
không nâng cằm lên, không rướn cổ ra trước, không ép cằm xuống cổ. Có như
vậy thì các cơ bắp ở cổ họng sẽ hoạt động dễ dàng, không bị cản trở.
+ Ngực vươn ra thoải mái giúp cho hơi thở được dễ dàng, vai không nhô
lên, không thõng xuống.
+ Hai tay để xuôi hai bên hông, khi không cầm sách hát. Nếu hai tay cầm
sách thì để ngang tầm vai, để có thể vừa nhìn sách vừa nhìn thấy người điều

đủ thì câu hát sẽ không bị phô và được đầy hơi sẽ hay hơn rõ lời hơn. Tôi luôn
nhắc học sinh lấy hơi ở mỗi đầu câu hát, không lấy hơi giữa các tiếng trong một
câu hát, trong những tiết học giáo viên nên đánh dấu hoặc hướng dẫn kỹ cho học
sinh những chỗ lấy hơi vào trong bài hát để các em dễ dàng cho việc lấy hơi hơn.
* Biện pháp 4: Rèn các kĩ năng hát chính xác cho học sinh
Trong học hát, việc hát chính xác là điều đặc biệt cần thiết. Khi trình bày
một ca khúc nào đó điều đầu tiên là phải thuộc giai điệu và hát thật chuẩn xác bài
hát đó, phải đúng giai điệu, tiết tấu của bản nhạc. Để làm được điều này người
giáo viên phải hướng dẫn các em tập trung nghe cô hát mẫu hay đàn mẫu và phân
biệt được rõ độ cao, thấp, nhanh hay chậm của âm thanh, ghi nhớ được giai điệu,
8


tiết tấu, để học sinh hát đúng thì giáo viên cần phải chọn giọng, điệu phù hợp với
lứa tuổi âm vực giọng của các em.
Tuy nhiên khả năng hát chính xác còn phụ thuộc vào môi trường sống của
các em. Nếu những em có điều kiện được tiếp xúc với Âm nhạc nhiều, thường
xuyên quan sát các buổi diễn văn nghệ hay nghe qua băng đĩa, thì khi rèn kĩ năng
ca hát các em này sẽ tiếp thu một cách nhanh chóng và thuận lợi hơn những em ít
được tiếp xúc. Bên cạnh đó cũng có một số em do khả năng bẩm sinh rất kém
nhạy cảm với âm thanh, trí nhớ về Âm nhạc chưa tốt, hoặc không có năng khiếu
về Âm nhạc…Thì đối với những trường hợp đó, giáo viên phải động viên các em,
khơi gợi cho các em niềm yêu thích Âm nhạc, yêu ca hát để các em có ý thức
trong lúc học hát, nhưng cũng không thể có những yêu cầu cao đối với những em
học sinh này.
* Biện pháp 5: Rèn các kĩ năng phát âm, nhả chữ, hát rõ lời cho học sinh
Trong ca hát phần nhả chữ là sự cấu tạo rành rọt, chính xác về phương diện
phát âm của từ. Khi hát tập thể cũng như hát cá nhân rất cần quan tâm đến vấn đề
này. Bài hát là sự kết hợp chặt chẽ giữa giai điệu và lời ca, do đó nếu không phát
âm đúng, chính xác sẽ khó mang lại cảm thụ nghệ thuật cho người nghe. Khi hát

hoặc nghe giáo viên hát một câu ngắn rồi theo hiệu lệnh đếm nhịp để bắt vào.
- Theo động tác chỉ huy của giáo viên, học sinh có thể hát nhanh, chậm, to,
nhỏ, thay đổi tiết tấu nhịp độ theo sự chỉ huy của giáo viên… tùy theo sắc thái của
bài hát. Các động tác chỉ huy của giáo viên là phương tiện để giúp học sinh nắm
được kĩ năng hát đồng đều, hòa giọng. Bên cạnh đó cần dạy cho các em biết cảm
thụ Âm nhạc và biết tự hát đúng âm điệu nhịp nhàng không cần đến chỉ huy.
- Học sinh hát chính xác sẽ là cơ sở để hát đồng đều, hòa giọng
- Giúp học sinh cách phát âm, nhả chữ đúng cũng làm cho giọng hát của
các em đồng đều, hòa giọng.
3. Giải pháp 3: Rèn các kĩ năng
* Biện pháp 1: Rèn kĩ năng thông qua uốn nắn những sai sót
Trong quá trình học hát, học sinh không thể em nào cũng hát đúng và chính
xác hết được, nhất là trẻ ít tham gia ca hát, có những bài hát khó cũng làm các em
10


bối rối như: Có thể có em hát không chính xác về cao độ, tiết tấu, hát nhanh hơn
hoặc chậm hơn, cao hơn hay thấp hơn và ngân nghỉ chưa đúng với số phách… Vì
thế giáo viên không nên vội vàng, nôn nóng tạo áp lực cho người hát luống cuống
và mặc cảm, mà từ từ, nhẹ nhàng hướng dẫn các em vui vẻ để vượt qua khó khăn,
nhất là đối với những học sinh không có năng khiếu.
Sửa hát sai là việc làm rất cần thiết, giáo viên cần tập năng lực phát hiện, sau
đó có thể kết hợp việc hát mẫu cho rõ ràng hơn, hướng dẫn của các hình dấu trên
bảng gợi ra cảm giác âm thanh cho các em hoặc có thể dùng tay ra kí hiệu để học
sinh hiểu và thực hiện.
Ví dụ: Thấp xuống, trầm xuống thì dùng bàn tay đưa xuống thấp. Cao hơn
thì dùng tay đưa lên cao. Chỗ hát vừa thì đưa tay cao vừa. Chỗ hát luyến thì
dùng tay đưa bằng một nét vòng lưỡi liềm. Dài hơn nữa và hát ngân thì kéo dài
bằng một đường ngang.
Bên cạnh đó ta còn sửa cho học sinh tập lấy hơi và dùng hơi hợp lý. Trong

viên đàn và hát mẫu từng câu hát sau đó học sinh tập theo giúp các em khắc ghi,
nhớ giai điệu và tiết tấu của bài hát hơn, giáo viên không mất thời gian để hát
mẫu nhiều. Không những giúp các em ghi nhớ lâu hơn mà còn sửa sai những chỗ
hát chưa chính xác về cao độ và những chỗ hát luyến, hát ngân. Vì học sinh được
ghi nhớ, sửa sai rồi thì khi biểu diễn bài hát sẽ chính xác hơn và hay hơn, có hồn
hơn. Muốn làm được điều này đòi hỏi người giáo viên phải biết sử dụng nhạc cụ
thành thạo và phải sử dụng suốt trong quá dạy học.
* Biện pháp 3: Rèn các kĩ năng thông qua các trò chơi Âm nhạc
Để thay đổi và tạo không khí lớp học, tôi thường tổ chức một số trò chơi phù
hợp với lứa tuổi học sinh nhằm giúp các em luyện tai nghe để cảm thụ Âm nhạc
tốt hơn, đam mê, thích thú ham học hơn.
Ví dụ: Các trò chơi: Đàn giai điệu, gõ tiết tấu cho các em nghe đoán tên bài
hát; Thay lời các bài hát bằng các nguyên âm a, u, i ,o, ô hướng dẫn các em hát
theo các nguyên âm; Trò chơi đi tìm nhạc trưởng; Quay đĩa hát…Thông qua các
trò chơi cũng giúp các em ghi nhớ giai điệu, tiết tấu của các bài hát, các em được
12


chơi được nghe nhiều thì tai nghe sẽ càng ngày càng cảm thụ tốt hơn, năng khiếu
Âm nhạc phát triển cũng tốt hơn. Chính vì vậy sẽ tạo cho học sinh một niềm đam
mê và thích thú hơn.
4. Giải pháp 4: Phối kết hợp
* Biện pháp 1: Thành lập câu lạc bộ Âm nhạc trong nhà trường
Để thực hiện điều này, tôi đã tham mưu với lãnh đạo nhà trường, kết hợp với
giáo viên Tổng phụ trách Đội thành lập câu lạc bộ Âm nhạc. Ở hoạt động này,
học sinh trong trường đều có thể tham gia. Mỗi tháng tổ chức sinh hoạt hai lần
đều đặn như thế vào tiết một của thứ hai đầu tuần, tuần hai và tuần bốn của mỗi
tháng. Cứ mỗi tuần, tôi đều cho các em mỗi chủ đề khác nhau, dặn dò các em về
nhà lên mạng cũng như tìm tòi qua sách, báo các bài hát dân ca của các vùng
miền, bài hát ca ngợi về quê hương đất nước con người, Đảng, Bác Hồ, ca ngợi

các em phát huy khả năng và năng khiếu Âm nhạc của mình.
* Đối với gia đình: Để học sinh có kỹ năng ca hát tốt hơn thì người giáo
viên cần phải thường xuyên liên lạc và trao đổi, vận động phụ huynh học sinh
trong thời gian ở nhà quan tâm, có hướng bồi dưỡng về khả năng Âm nhạc của
các em. Động viên phụ huynh học sinh cho con em mình tham gia các câu lạc bộ
văn hóa, văn nghệ ở thôn, xóm…
* Đối với nhà trường: Tôi luôn kết hợp chặt chẽ với nhà trường, Đội TNTP
Hồ Chí Minh tổ chức hội thi, hội diễn văn nghệ cấp trường như: Thi tiếng hát dân
ca cấp trường, thi giai điệu tuổi hồng, tiếng hát măng non, tiếng hát chim sơn
ca… qua đó các em sẽ được rèn luyện nhiều kĩ năng ca hát, kĩ năng biểu diễn bài
hát, nhằm tạo cho các em thói quen mạnh dạn, tự tin khi biểu diễn bài hát và càng
tăng thêm sự đam mê, thích thú và yêu thích môn học nhiều hơn.
IV. Tính mới của giải pháp
Điểm mới trong giải pháp thực hiện đó là, ngoài việc kết hợp triệt để các
biện pháp, tôi đã bổ sung biện pháp thành lập câu lạc bộ Âm nhạc trong nhà
trường, điều này giúp cho các em có sân chơi và là nơi để thể hiện kỹ năng ca
hát, năng khiếu Âm nhạc và tăng tính tự tin, biểu diễn trước đám đông mà các em
14


được thầy cô chỉ dạy, kết hợp với việc tự tìm hiểu trên mạng internet và tập luyện
ở nhà, thu hút được nhiều đối tượng học sinh trong trường tham gia. Đặc biệt là
học sinh khối 5 đã thực hiện kỹ năng ca hát tốt hơn hẳn so với trước đây. Qua
việc hướng dẫn các em về nhà tự tìm hiểu trên internet đã thể hiện được bản thân
tự vận động học tập ở nhà lúc không có cô, điều này làm cho các em rất thích thú
và đam mê Âm nhạc để rồi từ đó không còn đam mê các trò chơi điện tử nguy
hiểm làm mất tập trung học tâp như trước đây nữa. Trong quá trình thực hiện các
biện pháp này bản thân tôi luôn vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học vào
tiết dạy cũng như các buổi sinh hoat câu lạc bộ thấy chủ động hơn, nhẹ nhàng
hơn và lôi cuốn học sinh hơn.


15


PHẦN 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. Kết luận
Tập hát, học các bài hát là một trong những nội dung quan trọng trong
chương trình môn Âm nhạc ở cấp Tiểu học. Tập hát là rèn luyện một số kĩ năng
mang tính phổ thông về ca hát được vận dụng vào các bài hát cụ thể trong
chương trình của bộ môn. Bằng ngôn ngữ và đặc thù riêng của mình là những âm
thanh mang tính biểu cảm, Âm nhạc có ảnh hưởng trực tiếp và sâu sắc đến tư
tưởng, tình cảm và cảm xúc của các em. Chính vì vậy mà qua các giờ học hát
người giáo viên cần phải bồi dưỡng cho các em một số kĩ năng ca hát cơ bản,
nắm được các kĩ năng cần thiết để thể hiện tình cảm của mình khi hát một bài hát
cụ thể với phong cách hát tự nhiên và diễn cảm.
Với các biện pháp được áp dụng nêu trên, mỗi biện pháp có tác dụng cụ thể
khác nhau, có biện pháp là tiền đề cho các biện pháp khác, có biện pháp mang
tính then chốt, các biện pháp đó có mối quan hệ biện chứng với nhau, bổ trợ nhau
và cùng hướng đến mục tiêu giúp cho học sinh có kỹ năng ca hát, biểu diễn, …
các bài hát.
Bên cạnh những biện pháp nêu trên, để giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc
nói chung, có kỹ năng ca hát nói riêng, người giáo viên dạy môn Âm nhạc cần
phải thực hiện được một số nội dung sau:
- Thường xuyên thay đổi phương pháp dạy học của mình phù hợp với đối
tượng học sinh của trường.
- Luôn có ý thức học hỏi, rèn luyện kĩ năng Âm nhạc của bản thân. Giáo
viên cần phải hát mẫu chuẩn xác, cách trình bày bài hát, tư thế ca hát, và cách
biểu diễn phải phù hợp với bài hát.
- Trước khi lên lớp và dạy một bài hát mới, phải chuẩn bị kế hoạch dạy học
(giáo án), đồ dùng dạy học đầy đủ, phong phú, tìm hiểu trước những đoạn nhạc

.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO

STT

Tên tài liệu

Tác giả

1

Chuẩn kiến thức, kỹ năng môn Âm nhạc lớp 5

Nhà xuất bản Giáo Dục


8

Tài liệu trên internet

Sưu tầm

3
4
5

Bộ GD&ĐT

19