Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

BẢNG TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Từ viết đầy đủ

PTDT

Phổ thông dân tộc

THCS

Trung học cơ sở

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

BGH

Ban giám hiệu

TĐN

Tập đọc nhạc

HS

Học sinh


Phạm vi giới hạn của đề tài
Phương pháp nghiên cứu
Phần thứ hai: Giải quyết vấn dề
Cơ sở lý luận
Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Nội dung và hình thức của giải pháp
Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị
Kết luận
Kiến nghị

TRANG
3
3
5
5
5
6
6
6
8
9
22
22
22

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
“Người tràn ngập âm nhạc trong lòng mới có thể tràn ngập lòng
yêu mến đối với những thứ đẹp đẽ nhất. ( Plato người Hy Lạp)”
2

phải có sự đầu tư thời gian thích đáng để tìm tòi, nghiên cứu nhằm tìm ra
phương pháp tối ưu trong quá trình tổ chức hoạt động học tập cho các em.
Ở tiểu học âm nhạc là một phần của môn nghệ thuật (gồm cả mĩ thuật và
thủ công), các em không chỉ học hát là chủ yếu, ngoài ra các em còn bước đầu
3


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

làm quen với một số kí hiệu âm nhạc như: tên nốt nhạc, hình nốt nhạc, khuông
nhạc, khóa Son, những kiến thức đó rất quan trọng trong việc hỗ trợ cho các em
học tập đọc nhạc xuyên suốt chương trình âm nhạc THCS sau này. Tuy nhiên,
trên thực tế giảng dạy âm nhạc ở trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana, các
em từ tiểu học mới lên lớp 6 nhưng hầu như không còn nhớ về các kiến thức đã
được học, hầu hết học sinh không thuộc tên các nốt nhạc trên khuông, các em
thường viết tên nốt nhạc ở dưới khuông nhạc và nhìn vào đó để đọc nhạc. Một
số em còn chưa biết vẽ khóa nhạc và vẽ sai khuông nhạc.

Sách giáo khoa của các em đếu ghi tên nốt nhạc phía dưới khuông nhạc
Từ thực tế đó, để giúp học sinh thuộc tên nốt nhạc và đọc tốt tên nốt, tôi
chọn đề tài “Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường
PTDT Nội Trú THCS Krông Ana” như là một sáng kiến kinh nghiệm của mình
để giúp các em nắm bắt tốt, tiếp thu nhanh kiến thức bài học, đồng thời giúp học
sinh cảm thấy ghi nhớ tên nốt nhạc là đơn giản và dễ dàng, phát huy được tính
tích cực của bản thân, hứng thú hơn trong mỗi tiết học.
2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài
a. Mục tiêu:
Hiện nay, môn âm nhạc đã được đưa vào chương trình chính khóa. Bằng
ngôn ngữ và đặc thù riêng, âm nhạc không chỉ mang lại những xúc động, niềm
vui sướng trong cuộc sống tinh thần mà còn giúp các em học sinh mở rộng tầm

* Trang thiết bị sử dụng: Đàn oorgan; Giáo án Âm nhạc về Dân ca; Tranh
ảnh minh họa; Thanh phách.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận .
a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
5


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, đọc sách, tìm hiếu tổng hợp trên các
thông tin đại chúng. Tham khảo qua báo chí băng đĩa, các chương trình truyền
hình dân ca.
- Đúc rút kinh nghiệm của bản thân trong quá trình công tác.
b. Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
- Sử dụng phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động trong quá
trình học phân môn Tập đọc nhạc:
c. Phương pháp quan sát.
d. Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm:
- Sử dụng phương pháp thống kê toán học bằng phiếu điều tra và tổng hợp
kết quả đối chiếu số liệu

II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận:
- Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu bộ môn.
- Căn cứ vào nội dung chương trình sách giáo khoa.
- Căn cứ vào chương trình của Bộ giáo dục và đào tạo.
- Xuất phát từ thực tế hiện nay là đang đổi mới phương pháp dạy học, học
sinh tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên là người hướng dẫn điều khiển
việc tạo hứng thú học tập cho các em có vai trò rất quan trọng trong việc nâng

nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc, để các em hiểu, nắm
được và thực hiện tốt yêu cầu của bài người giáo viên cần có một phương pháp
truyền đạt, hướng dẫn thật tốt , đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em
nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học, tạo cho tiết học trở nên sinh
động và thú vị hơn.
Đây là một môn học mang tính nghệ thuật cao, học sinh học theo phương
châm “ học vui – vui học”. Do đó, việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc bàn tay
trái được áp dụng như một trò chơi vào phân môn tập đọc nhạc là rất cần thiết
đối với học sinh trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana, lĩnh hội tốt kiến thức
sẽ mang đến cho các em lòng say mê, hứng thú trong học tập.
2. Thực trạng
a. Thuận lợi
7


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

Được sự quan tâm của các cáp lãnh đạo, BGH nhà trường, trường đã trang
bị được nhiều trang thiết bị phục vụ cho việc dạy học như: máy tính, máy chiếu,
kết nối internet, tranh ảnh, bảng phụ. Ngoài ra trang thiết bị phục vụ cho môn
âm nhạc còn có đàn organ, máy nghe nhạc…
Giáo viên được dạy đúng chuyên môn nghiệp vụ của mình đã được đào
tạo.
Giáo viên quan tâm tới học sinh, tận tâm với nghề, có sáng tạo trong việc
đổi mới phương pháp dạy học.
Hầu hết các em rất yêu thích môn Âm nhạc.
Khả năng cảm thụ âm nhạc khá tốt. Bắt nhạc và thực hiện được các bài
hát và tập đọc nhạc với đàn ( đĩa) tương đối tốt.
b. Khó khăn
Đa phần các em là con em các dân tộc trên đianj bàn huyện và hầu hết là

khối lớp, từng lứa tuổi và đặc biệt là đối với học sinh dân tộc thiểu số.
2.Nội dung và hình thức Giải pháp.
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:
- Để góp một phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn
Tập đọc nhạc. Giải quyết tình trạng học sinh xem nhẹ môn học, học đối phó. Tôi
luôn đặt ra cho mình một mục tiêu hàng đầu là làm thế nào để học sinh thay đổi
nhận thức về môn học và thấy rằng môn âm nhạc có cái hay của riêng nó, vẫn
còn nhiều điều thú vị cần khám phá.
- Để thực hiện mục tiêu tôi luôn chú trọng đến giải pháp mà tôi cho rằng
đây là giải pháp căn bản để hướng tới nâng cao chất lượng dạy học, đó là việc tố
chức các hoạt động gây hứng thú học tập cho học sinh. Nhưng làm thế nào để
hoạt động này có hiệu quả, học sinh thực sự hứng thú, say mê trong học tập thì
người giáo viên phải hiểu đúng quy trình tổ chức hoạt động dạy học phân môn
TĐN, có như vậy mới gây được sự hứng thú, say mê cho học sinh.
- Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên
người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên, cụ thể
như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Chính vì vậy, giáo
viên phải nắm vững các phương pháp và các bước trong giảng dạy để truyền thụ
lại cho các em các kiến thức của bài học cũng như phát triển các kỹ năng đã có
của các em một cách tốt nhất.
- Với lí do, thực trạng và mục tiêu đã nêu tôi mạnh dạn đưa ra một số giải
pháp và biện pháp sau:
9


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

b. Nội dung và cách thức thực hiện:
Bước 1: Hướng dẫn học sinh nắm rõ lý thuyết nhạc lí
- Nhạc lý là nội dung tương đối khó dạy, vì học sinh không được học

Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

độ trầm bổng rất rõ ( giai điệu một bản nhạc quen thuộc) => Học sinh dễ dàng
nhận biết rõ sự khác biệt và rút ra kết luận về cao độ, trường độ
+ Dạy về các kí hiệu âm nhạc giáo viên nên phát huy đồ dùng dạy học
như bảng phụ có hình ảnh minh họa như:

=> Giảng giải kèm hình ảnh trực quan và đàn minh họa cho ví dụ như vậy
học sinh mới dễ dàng tiếp thu kiến thức và ghi nhớ bài học tốt hơn.
Bước 2: Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc
Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên
khuông cũng như nhớ các hình nốt, kí hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang
tính chất trừu tượng thì chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy,
việc hướng dẫn các em ghi chép sẽ đơn giản và dễ thực hiện hơn. Tuy nhiên,
đơn giản không có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự
đút kết giữa hai phân môn học hát và tập đọc nhạc để khác sâu kiến thức. Do đó
đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên khuông nhạc, quan
trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên nốt nhạc là gì? Nằm ở
vị trí nào? Cách viết các hình nốt ra sao? Các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải
thực hiện thế nào? Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các kí hiệu khác
về âm nhạc như: dấu luyến, dấu láy, dấu lặng, dấu quay lại, khung thay đổi,…
11


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

Rèn luyện cho các em thoi quen tập chép các bài TĐN vào vở bài tập

Việc ghi chép nhạc là công việc đòi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện
một cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện

mới. Qua phương pháp dạy học tích cực sẽ dần dần giúp giáo viên tự hoàn thiện
mình về trình độ chuyên môn, một yếu tố không thể thiếu của thầy cô giáo.
Bước 4: Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học
Phương pháp dạy học tích cực hướng tới việc tích cực hóa hoạt động nhận
thức của học sinh, nghĩa là hướng vào phát huy tính tích cực, chủ động của
người học chứ không chỉ hướng vào việc phát huy tích cực của người dạy. Muốn
đổi mới cách học, phải đổi mới cách dạy. Cách dạy quyết định cách học: giáo
viên dạy học tích cực thì học sinh sẽ học tập tích cực và ngược lại. Do vậy, giáo
viên cần phải bồi dưỡng, tiếp thu và tiến hành thường xuyên, liên tục các
phương pháp dạy học tích cực để đáp ứng nhu cầu đổi mới mà tình hình giáo
dục hiện tại đặt ra.
13


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

Tuy nhiên mỗi phương pháp dạy học đều có mặt tích cực và hạn chế
riêng, phù hợp với từng loại bài và đòi hỏi những điều kiện thực hiện riêng. Vì
vậy, giáo viên không nên phủ định hoặc lạm dụng phương pháp nào. Điều quan
trọng là căn cứ vào nội dung, tính chất của từng bài, căn cứ vào trình độ nhận
thức của học sinh và năng lực, sở trường của giáo viên, căn cứ vào điều kiện,
hoàn cảnh cụ thể của lớp, của trường mà lựa chọn và sử dụng phối hợp các
phương pháp dạy học một cách hợp lý. Như vậy, với những biện pháp đã vận
dụng vào từng thời điểm, mục đích, nội dung khác nhau thật sự phát huy tác
dụng, giờ dạy học thực sự là giờ “vừa học, vừa chơi”, kết hợp được giữa “học và
hành”, hấp dẫn học sinh và gây sự chú ý học hơn nhiều.
Bước 5: Thường xuyên củng cố kiến thức và phát huy tính tích cực,
chủ động, sáng tạo của học sinh nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh
trong từng giờ học âm nhạc.
Như chúng ta đã biết, xuất phát từ tâm lý lứa tuổi học sinh THCS là lứa

- Cách chơi: Hướng dẫn học sinh xòe bàn tay trái ra phía trước tượng
trưng cho 5 dòng kẻ của khuông nhạc, lòng bàn tay hướng vào. Dùng ngón trỏ
của bàn tay phải chỉ vào “ khuông nhạc bàn tay trái” theo TĐN số 3 “ Thật là
hay”– âm nhạc 6, đọc đến nốt nào thì các em phải lấy ngón trỏ của tay phải chỉ
vào vị trí nốt đó trên “ khuông nhạc bàn tay trái”. Giáo viên chia nhóm học sinh
tự luyện tập sau đó gọi từng nhóm lên bảng trình bày. Các thành viên của nhóm
nào thực hiện đều và đẹp nhất thì sẽ có thưởng, còn lại giáo viên sẽ tuyên dương
tinh thần cố gắng của các nhóm còn lại.

15


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

Các em học sinh lớp 6 đang tập đọc nốt nhạc trên khuông nhạc bàn tay

* Trò chơi 3
- Cách chơi: Giáo viên chia lớp thành hai đội nam và nữ. Mỗi đội sẽ nhận
được 27 bông hoa tương ứng với 27 nốt nhạc trong TĐN số 2 “ Mùa xuân trong
rừng” – âm nhạc 6. Nhiệm vụ của 2 đội sẽ gắn các bông hoa lên bảng phụ có kẻ
sẵn khuông nhạc sao cho vị trí của các bông hoa đúng với vị trí của các nốt nhạc
trong TĐN số 2. Đội nào hoàn thành trước và đúng nhất sẽ là đội chiến thắng.

16


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

Hoạt động nhóm của các em học sinh trong tiết học TĐN


thế các năm học gần đây tôi cũng thực hiện áp dụng đối với học sinh lớp 6 mới
vào trường.
Tuy các em đã được tiếp xúc với việc học nốt nhạc từ năm học lớp 3
nhưng sau mỗi kỳ nghỉ hè hầu như các em không còn nhớ gì về kiến thức cũ.
Đặc biệt hơn, trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana đa số học sinh là người
đồng bào dân tộc thiểu số, khả năng tiếp thu kiến thức của các em còn hạn chế.
Chính vì vậy, việc dạy TĐN phải thật nhẹ nhàng, dễ học đối với đại đa số học
sinh.
* Kết quả so sánh khả năng tiếp thu kiến thức về “ Tên nốt nhạc” của
học sinh lớp 6 trước và sau khi thực hiện đề tài:
Trước khi thực hiện đề tài
Sau khi thực hiện đề tài
- Học sinh thụ động, tiếp thu kiến - Học sinh chủ động, nhanh chóng
thức chậm.

tiếp thu kiến thức mới.

- Học sinh khó nhận biết tên nốt nhạc, - Đa phần học sinh nhận biết tên nốt
nhận biết chậm.

nhạc nhanh hơn.

- Không khí học tập không sôi nổi, - Không khí học tập sôi nổi, học sinh
trầm.

tích cực.

- Học sinh chưa thích thú trong việc - Học sinh hứng thú học tập môn âm
tiếp thu kiến thức nhạc lí.



đạt Đạt

SL - TL

SL - TL

SL - TL

25 – 71,4%

10 – 28,6%

35 – 100%

Chưa đạt
SL - TL
0 – 0%

Như vậy với việc nâng cao kĩ năng ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp
6 bằng việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc được minh họa bằng “bàn tay trái” sẽ
tạo điều kiện cho học sinh một không khí học tập tích cực hơn, sôi nổi hơn,
ngoài ra giáo viên không mất nhiều thời gian chuẩn bị đồ dùng dạy học. Đồng
thời giúp học sinh tiếp thu nhanh kiến thức, tạo cho học sinh hứng thú học tập
tích cực ở các tiết học cũng như các hoạt động văn hóa, tác động lớn đến tình
cảm, tư tưởng của học sinh giúp các em phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc
của mình.
MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA TRONG TIẾT HỌC ÂM NHẠC CỦA
CÁC BẠN HỌC SINH TRƯỜNG PTDT NỘI TRÚ THCS




Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

chất lượng giảng dạy. Có phòng học riêng để giáo viên có thể thực hiện chuẩn bị
đồ dùng dạy học cho từng tiết dạy được đảm bảo, tránh hư hỏng do việc vận
chuyển đồ dùng dạy học đến từng lớp.
Trên đây là một số kinh nghiệm về việc nâng cao kĩ năng ghi nhớ tên nốt
nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana. Tôi rất mong
nhận được sự đóng góp của bạn bè, đồng nghiệp cơ quan cũng như các cấp lãnh
đạo để kinh nghiệm giảng dạy bộ môn âm nhạc ngày càng phong phú hơn. Xin
chân thành cảm ơn!
Krông Ana, tháng 04 năm 2019
NGƯỜI THỰC HIỆN

Trần Thị Ngọc Tú

23


Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ THẨM ĐỊNH CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………