A. MỞ ĐẦU
Sau chiến tranh thế giới thứ II, chủ nghĩa xã hội (CNXH) từ một nước nằm
trong vòng vây của chủ nghĩa tư bản (CNTB) đã trở thành một hệ thống thế giới.
Sự phát triển của CNXH và cao trào giải phóng dân tộc đã thu hẹp đáng kể phạm
vi thống trị thế giới của chủ nghĩa đế quốc. Thực tế của tình hình thế giới sau chiến
tranh thế giới thứ II buộc chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động phải điều
chỉnh chiến lược. Mục tiêu cuối cùng của chủ nghĩa đế quốc là xóa bỏ CNXH khỏi
đời sống nhân loại. Để thực hiện mục tiêu này, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực
phản động đã không từ bỏ một âm mưu nào, và chiến lược “diễn biến hòa bình”
với tư cách là một thủ đoạn, biện pháp cụ thể của chủ nghĩa đế quốc để thủ tiêu
CNXH đã được hình thành.
Cuối thập kỷ 80, sau khi Liên Xô và nhiều nước XHCN ở Đông Âu sụp đổ,
chủ nghĩa đế quốc tiếp tục ráo riết triển khai chiến lược “diễn biến hòa bình” nhằm
xóa bỏ CNXH ở những nước XHCN còn lại mà Việt Nam là một trọng điểm. Cùng
với “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, trong những năm gần đây vấn đề
“tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ nước ta ngày càng diễn biến phức tạp
đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ XHCN. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XI, Đảng ta đã chỉ ra rằng: “Những biểu hiện xa rời mục tiêu của CNXH, “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” có diễn biến phức tạp. Các thế lực thù địch tiếp tục thực
hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, gây bạo loạn lật đổ, sử dụng các chiêu bài “dân
chủ”, “nhân quyền” hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta”.
“Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và “diễn biến hòa bình” nhìn bề ngoài tưởng
chừng là hai vấn đề tách biệt nhưng thực chất có quan hệ chặt chẽ với nhau. Mối
quan hệ giữa hai vấn đề này trong giai đoạn hiện nay như là lực cộng hưởng làm
cho nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra ngày càng trầm trọng, nếu như không cảnh giác
và có giải pháp phòng, chống kịp thời thì nguy cơ sẽ trở thành hiện thực. Chính vì
vậy, việc tìm hiểu về mối quan hệ của chiến lược “diễn biến hòa bình” và “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” ở Việt Nam để từ đó có những giải pháp phòng, chống hữu
hiệu là vấn đề rất cấp thiết hiện nay.
Xuất phát từ lý do trên, tôi chọn vấn đề: “Mối quan hệ giữa chiến lược “diễn
biến hòa bình” của các thế lực thù địch và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở Việt

phản động, thù địch thay đổi phương thức, thủ đoạn, dùng “diễn biến hòa bình” kết
hợp bạo loạn lật đổ để chống phá chế độ XHCN ở Việt Nam.
Hiện nay, các thế lực thù địch buộc phải điều chỉnh chính sách, như bỏ cấm
vận kinh tế và bình thường hóa quan hệ về ngoại giao. Nếu nhìn về hình thức, thì
có vẻ “thân thiện hơn”, nhưng thực chất đang đẩy mạnh sử dụng chiến lược “diễn
1

Trung tâm từ điển Bách khoa quân sự, Bộ Quốc phòng: Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam, Nxb.Quân đội nhân
dân, H.2004, tr.303.

2


biến hòa bình” để chống phá cách mạng Việt Nam với mức độ quyết liệt hơn,
nhằm: Phủ nhận để tiến tới xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam,
xóa bỏ CNXH, lái nước ta theo con đường TBCN.
Đây là cuộc đấu tranh giai cấp, dân tộc của nhân dân Việt Nam với các thế lực
thù địch ở bên ngoài cấu kết chặt chẽ với những phần tử phản động, thoái hóa, biến
chất, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ở trong nước, sử dụng nhiều thủ đoạn hết sức
thâm độc. Đây là cuộc đấu tranh không có chiến tuyến, không có khói lửa, súng
đạn, song rất quyết liệt, tinh vi và ngày càng phức tạp.
1.2.2. Nội dung chống phá
Để thực hiện âm mưu trên, các thế lực thù địch đã và đang chống phá Việt
Nam toàn diện với những nội dung cơ bản sau:
Một là, tuyên truyền xuyên tạc nhằm loại bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, loại bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng đối với xã hội.
Hai là, lợi dụng quan hệ kinh tế để xâm nhập, gây sức ép nhằm từng bước
chuyển hóa Việt Nam theo chế độ TBCN.
Ba là, tăng cường truyền bá văn hóa, lối sống thực dụng phương Tây, xuyên
tạc, phủ nhận các giá trị văn hóa, đạo đức, lối sống XHCN.

kích động các đối tượng cơ hội chính trị, những đối tượng mà địch gọi là những
người “bất đồng chính kiến” chống phá Đảng, Nhà nước, chế độ XHCN Việt Nam
ngay trong nội bộ. Xuyên tạc, đả kích, thổi phồng những sơ hở, thiếu sót trong việc
xây dựng, tổ chức thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam
nhằm gây ra bức xúc xã hội, bất bình, bất mãn trong các tầng lớp xã hội, phá hoại
mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng. Lợi dụng tình trạng tham nhũng, lãng phí,
thoái hóa, biến chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là những cán bộ, đảng
viên giữ vị trí, vai trò lãnh đạo để kích động tư tưởng và hành vi chống Đảng, Nhà
nước, chống chế độ từ trong nội bộ và ngoài xã hội.
Trên lĩnh vực kinh tế: để thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, các thế lực
thù địch âm mưu lợi dụng các hoạt động đầu tư, liên doanh, liên kết, tài trợ… để từng
bước làm chệch định hướng XHCN của nền kinh tế thị trường, làm biến đổi dần cơ sở
kinh tế - xã hội của CNXH ở nước ta. Thúc đẩy tự do hóa nền kinh tế nước ta theo
hướng TBCN, làm cho kinh tế Việt Nam lệ thuộc dần vào các trung tâm kinh tế quốc
tế, Nhà nước không kiểm soát, điều hành được nền kinh tế cũng là một ý đồ được các
thế lực thù địch tìm nhiều cách để thực hiện trong thời gian qua;…
4


Trên lĩnh vực quốc phòng, an ninh: thế lực thù địch tìm cách xóa bỏ vai trò
lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với quốc
phòng, an ninh. “Phi chính trị hóa” lực lượng vũ trang là mục tiêu lâu dài, xuyên
suốt mà các thế lực thù địch tập trung phá hoại, làm cho lực lượng vũ trang xa rời
mục tiêu, lý tưởng cách mạng, mất phương hướng, không làm tròn vai trò lực
lượng nòng cốt trong đấu tranh, đặc biệt trong những “thời điểm nóng” và bất ngờ.
Trên lĩnh vực văn hóa: các thế lực thù địch tìm mọi cách du nhập lối sống,
đạo đức, văn hóa tư sản vào nước ta, làm cho văn hóa của chúng ta đi chệch mục
tiêu, lý tưởng yêu nước và CNXH, phá hoại, làm xói mòn nền tảng và các giá trị
đạo đức, văn hóa tốt đẹp của dân tộc, làm tha hóa một bộ phận cán bộ, đảng viên,
đặc biệt là thế hệ trẻ, nhằm tạo ra một thế hệ mất gốc, thích ăn chơi, thực dụng, vụ

các thế lực thù địch, đưa đối tượng cơ hội chính trị, những người không phải là đảng
viên Đảng Cộng sản Việt Nam vào các cơ quan lập pháp, tư pháp của Việt Nam
nhằm “phi cộng sản hóa” bộ máy công quyền dưới chế độ XHCN Việt Nam.
2. “Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
“Tự diễn biến” là quá trình đấu tranh giữa các mặt tích cực và tiêu cực, giữa tư
tưởng XHCN và tư tưởng TBCN trong nội tâm người cán bộ, đảng viên trước những
tác động phức tạp của tình hình trong nước và quốc tế. Trong đó, yếu tố tiêu cực và
tư tưởng TBCN dần dần tăng lên; yếu tố tích cực, cách mạng, tư tưởng XHCN phai
nhạt dần. Đây là quá trình biến đổi từ bên trong chủ thể, đến một thời điểm nhất
định, đến “độ” nhất định, sự biến đổi này sẽ chuyển sang hành động của chủ thể.
“Tự chuyển hóa” là sự tiếp nối của quá trình “tự chuyển biến”, nhưng ở cấp
độ cao hơn. Đó là sự thay đổi về chất của quan điểm chính trị lẫn đạo đức, lối
sống, khiến cho cán bộ, đảng viên không còn là chính mình, chẳng những đánh
mất vai trò tiên phong, gương mẫu mà có khi còn trở thành kẻ phản bội, chống lại
Đảng và Nhà nước, thậm chí chuyển sang hàng ngũ kẻ thù.
“Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là sự suy thoái từ bên trong, là quá trình biến
đổi tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, nhân dân theo
chiều hướng tiêu cực làm mất dần chuẩn mực của người cộng sản, của người công
dân XHCN, dẫn đến hoài nghi, xa rời, rồi có hành vi chống lại nguyên tắc, quan
điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước và
chế độ XHCN.

6


“Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” diễn ra qua ba giai đoạn: (1) Giai đoạn ban
đầu, đối tượng thể hiện sự hoang mang, dao động về tư tưởng chính trị, sự hoài nghi
về sự lãnh đạo của Đảng, tính khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, và hoài nghi con
đường đi lên CNXH; (2) Giai đoạn hai, đối tượng bắt đầu chủ động hơn trong tiếp
nhận những thông tin trái chiều, những luận điệu chống đối, hoặc lý luận phản động;

theo chiều hướng tiêu cực trong nhận thức và hành động của người cán bộ, đảng
viên, nhấn mạnh đến yếu tố bên trong, yếu tố nội tại. “Tự diễn biến”, “tự chuyển
hóa” là một quá trình thụ động, không có động cơ và mục đích rõ ràng. Mặc dù mục
tiêu và kết quả của “diễn biến hòa bình” với “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” không
có gì khác nhau khi cả hai đều muốn đi đến xóa bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin, con
đường đi lên CNXH ở Việt Nam; vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam…
nhưng chủ thể của “diễn biến hòa bình” gắn liền với các thế lực thù địch, còn chủ
thể của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” lại gắn chặt với người cán bộ, đảng viên
trong hệ thống chính trị, trong nội bộ Đảng. Nói cách khác, nhìn vào chiến lược
“diễn biến hòa bình” chúng ta có thể nhận thấy rõ “kẻ thù” của mình nhưng đối với
“tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” không dễ nhận ra “kẻ thù”, bởi nó nằm ngay trong
chính bản thân người cán bộ, đảng viên, là “tha hóa” trong người cộng sản mà nếu
không phòng ngừa, ngăn chặn hiệu quả thì dưới tác động tiêu cực của nhân tố khách
quan và chủ quan có thể dần dần dẫn tới “tự chuyển hóa”.
Tuy nhiên, chiến lược “diễn biến hòa bình” và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
lại có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, được thể hiện ở một số điểm cơ bản sau:
Thứ nhất, “diễn biến hòa bình” có mối quan hệ khăng khít, không tách rời với
quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Bản chất của chiến lược “diễn biến hòa
bình” là thông qua các phương thức, thủ đoạn khác nhau tác động vào nội bộ, làm
cho các nước XHCN “tự diễn biến” ngay từ bên trong, dẫn tới “tự chuyển hóa” theo
con đường TBCN. Thúc đẩy quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong lòng
các nước XHCN chính là một trong những cách thức, thủ đoạn của các thế lực thù
địch trong chiến lược “diễn biến hòa bình”. Nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
có nguyên nhân từ bên trong, nguyên nhân nội tại còn được thúc đẩy bởi các nguyên
nhân bên ngoài. Một trong những nguyên nhân bên ngoài hết sức quan trọng đó là
do chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch tạo ra. Thực tế rằng, luận
điệu tuyên truyền xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ
nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, phủ định con đường xây dựng CNXH ở nước ta của
8



9


4. Một số giải pháp cơ bản phòng, chống “diễn biến hòa bình” và “tự
diễn biến”, “tự chuyển hóa” hiện nay
Phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” cũng như đấu tranh chống
“diễn biến hòa bình” đều hướng tới mục đích là bảo vệ Đảng, chế độ XHCN, khối
đại đoàn kết toàn dân tộc cũng như mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân. Do vậy,
chúng ta cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, nhưng trước hết, cần thực hiện tốt
các giải pháp chủ yếu sau:
Một là, thường xuyên chú trọng tuyên truyền, giáo dục quan điểm, đường lối
của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước và phát huy sức mạnh toàn dân tộc
nhằm phòng, chống chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ và “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Cần khắc phục những hiện tượng lệch lạc như coi nhẹ việc tuyên truyền, giáo
dục quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước ta về
phòng, chống chiến lược “diễn biến hòa bình” và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
trong nội bộ. Phê phán quan điểm cho rằng, không có chiến lược “diễn biến hòa
bình” mà do chúng ta cường điệu hóa lên; nếu có thì đó là trách nhiệm của lực
lượng vũ trang, chứ không phải trách nhiệm của hệ thống chính trị và của mỗi
người dân Việt Nam.
Hai là, xây dựng hệ thống chính trị, nhất là các tổ chức đảng và bộ máy chính
quyền từ Trung ương đến cơ sở thực sự trong sạch, vững mạnh, gắn bó mật thiết
với nhân dân, lãnh đạo và quản lý xã hội có uy tín và hiệu quả.
Ba là, nêu cao vai trò gương mẫu của mỗi cán bộ, đảng viên, đẩy mạnh học
tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, kiên quyết “quét sạch
chủ nghĩa cá nhân” trong cuộc sống.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Cán bộ là cái gốc của công việc”, “Muôn việc
thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay xấu”. Do đó, mỗi cán bộ, đảng viên

Sáu là, tăng cường hợp tác quốc tế, phòng, chống “diễn biến hòa bình” thông
qua các tổ chức đa phương, song phương và không gian mạng.
Thông qua mở rộng hợp tác quốc tế theo phương châm đa phương hóa, đa
dạng hóa quan hệ để tăng cường “ràng buộc lợi ích”, “thêm bạn, bớt thù”. Đồng
thời qua các mối quan hệ quốc tế, các diễn đàn đa phương và cả không gian mạng
để quảng bá truyền thống, tình cảm tốt đẹp của người Việt Nam và tính ưu việt của
chế độ xã hội; tuyên truyền, phản bác lại luận điệu sai trái về Việt Nam làm cho thế
giới và mọi người dân Việt Nam hiểu đúng sự thật, có đủ thông tin về sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nước ta.

11


C. KẾT LUẬN
Như vậy, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có mối quan hệ mật thiết với chiến
lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Diễn biến hòa bình” thúc đẩy
“tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Đến lượt nó, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” thúc
đẩy “diễn biến hòa bình”, trong đó “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là nhân tố bên
trong quan trọng nhất.
Việc phòng, chống chiến lược “diễn biến hòa bình” là vấn đề cơ bản, thường
xuyên, cấp bách hàng đầu trong nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hiện nay. Do đó,
cần phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân và hệ thống chính trị dưới sự lãnh
đạo của Đảng. Đồng thời, phát huy vai trò gương mẫu của mỗi cán bộ, đảng viên
các cấp, chống những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Sau khi học xong môn học Giáo dục Quốc phòng và An ninh; đặc biệt là sau
khi tìm hiểu chuyên đề về chiến lược “diễn biến hòa bình” đã mang lại cho tôi rất
nhiều hiểu biết về các vấn đề quân sự, Quốc phòng, An ninh, truyền thống dựng
nước, giữ nước của dân tộc; nhiệm vụ Quốc phòng, An ninh; trách nhiệm, nghĩa vụ
bảo vệ Tổ quốc, chủ quyền biên giới, vùng trời, biển đảo Việt Nam; cảnh giác
phòng, chống âm mưu thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch đối với cách