Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu
tư trong công ty niêm yết ở Việt Nam

Nguyễn Thị Thu Phương

Khoa Luật
Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật Kinh tế; Mã số: 60 38 50
Người hướng dẫn: PGS.TS Lê Thị Thu Thủy
Năm bảo vệ: 2012

Abstract: Nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận về pháp luật điều chỉnh các hoạt
động bảo vệ nhà đầu tư trong các công ty niêm yết, phân tích những nội dung cơ bản
của pháp luật Việt Nam hiện hành về bảo vệ nhà đầu tư trong mối quan hệ với công ty
niêm yết. Phân tích thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo vệ nhà đầu tư trong công ty
niêm yết. Phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng trên. Đánh giá những ưu
điểm và nhược điểm của pháp luật Việt Nam hiện hành về vấn đề này, từ đó rút ra
những vấn đề cần phải tiếp tục xây dựng và hoàn thiện. Đề xuất các quan điểm,
phương hướng và những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong công ty niêm yết ở Việt Nam.

Keywords: Pháp luật Việt Nam; Luật kinh tế; Nhà đầu tư; Quyền lợi; Công ty niêm
yết

Content
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thị trường chứng khoán được hình thành phát triển từ thế kỷ XV ở Châu Âu và trải
qua quá trình phát triển với nhiều thăng trầm. Ở Việt Nam, thị trường chứng khoán được hình
thành từ năm 2000, đánh dấu bằng sự đi vào hoạt động của Trung tâm Giao dịch chứng khoán
thành phố Hồ Chí Minh (nay là Sở Giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh). Để tạo
cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của thị trường chứng khoán, Quốc hội đã ban hành

cứu nào đề cập, đánh giá một cách có hệ thống và đầy đủ nhất về vấn đề bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của nhà đầu tư trong các công ty niêm yết.

3. Phƣơng pháp nghiên cứu
3.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp
Phương pháp phân tích được sử dụng để làm rõ các quy định của Luật Doanh nghiệp;
Luật Chứng khoán; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán; Quy chế quản
trị công ty niêm yết; Điều lệ mẫu áp dụng cho công ty niêm yết. Ngoài ra, các số liệu thống
kê, một số tình huống nghiên cứu cũng được phân tích trên cơ sở quy định của pháp luật. Từ
sự phân tích này, tác giả sẽ tổng hợp vấn đề để đưa ra ý kiến, nhận định cho vấn đề được xem
xét.
3.2. Phương pháp so sánh
Tác giả có so sánh với pháp luật của một số nước để thấy được những điểm hợp lý
hoặc còn bất cập trong việc điều chỉnh cơ chế bảo vệ nhà đầu tư do các công ty niêm yết thực
hiện. Từ đó, có thể đề ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của các quy định đối với
vấn đề này. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng phương pháp thống kê, chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ duy vật lịch sử.
4. Mục đích và phạm vi nghiên cứu
4.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của luận văn là nghiên cứu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn
của các quy định pháp lý điều chỉnh hoạt động bảo vệ nhà đầu tư trong các công ty niêm yết.
Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo
vệ nhà đầu tư trong công ty niêm yết, góp phần vào việc đáp ứng tốt hơn yêu cầu hoàn thiện
khung pháp lý về chứng khoán và thị trường chứng khoán tại Việt Nam.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của luận văn chỉ tập trung vào mối quan hệ giữa nhà đầu tư và
công ty niêm yết trong việc bảo vệ nhà đầu tư theo quy định của Luật Doanh nghiệp; Luật
Chứng khoán; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán; Quy chế quản trị
công ty niêm yết; Điều lệ mẫu áp dụng cho công ty niêm yết.
5. Giới hạn thời điểm nghiên cứu

vào niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán khi có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.
Đối với công ty niêm yết là công ty trách nhiệm hữu hạn thì loại chứng khoán niêm yết tại Sở
giao dịch chỉ có trái phiếu.
Thứ hai, công ty niêm yết có cổ phiếu được chấp thuận niêm yết, giao dịch tại Sở
giao dịch chứng khoán trên lãnh thổ Việt Nam.
Để được Sở giao dịch chứng khoán chấp thuận niêm yết thì doanh nghiệp phải đáp
ứng được điều kiện niêm yết về vốn, tình hình hoạt động kinh doanh và được thể hiện trong
hồ sơ đăng ký niêm yết.
Từ đặc điểm thứ nhất và thứ hai của công ty niêm yết cho thấy công ty niêm yết (loại
hình công ty cổ phần) thực chất là công ty đại chúng.
Thứ ba, công ty niêm yết có quyền và nghĩa vụ theo quy định của Luật Doanh
nghiệp và Luật Chứng khoán.
- Quyền của công ty niêm yết: Tự chủ kinh doanh; chủ động lựa chọn ngành nghề, địa
bàn, hình thức kinh doanh, đầu tư; lựa chọn hình thức, phương thức huy động, phân bổ và sử
dụng vốn; tự chủ quyết định quan hệ nội bộ…[16, 10].
- Nghĩa vụ của công ty niêm yết: Công bố thông tin; tuân thủ các nguyên tắc quản trị
công ty theo quy định của Luật Doanh nghiệp và Quy chế quản trị công ty niêm yết, Điều lệ
mẫu áp dụng cho công ty niêm yết; thực hiện đăng ký, lưu ký chứng khoán tập trung tại Trung
tâm lưu ký chứng khoán [14, 12].
Thứ tư, cơ cấu tổ chức nội bộ của công ty niêm yết phức tạp hơn so với công ty cổ
phần
Công ty niêm yết có cơ cấu gồm: Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Giám đốc
(Tổng Giám đốc), Ban kiểm soát, Thư ký công ty, cán bộ chuyên trách công bố thông tin và
các tiểu ban của Hội đồng quản trị.
Thứ năm, công ty niêm yết chịu sự quản lý chủ yếu của Uỷ ban chứng khoán Nhà
nước.

4
Do công ty niêm yết là có chứng khoán được niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch
chứng khoán nên các doanh nghiệp phải chịu sự quản lý của cơ quan chuyên môn – đó là Uỷ

Quyền và lợi ích của nhà đầu tư phát sinh kể từ thời điểm nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu
của công ty niêm yết và chấm dứt khi nhà đầu tư chuyển nhượng chứng khoán cho nhà đầu tư
khác hoặc khi công ty mua lại theo yêu cầu của nhà đầu tư.
Thứ ba, sự đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong công ty niêm
yết bị tác động bởi rủi ro.
Quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư được pháp luật ghi nhận. Nhưng trên thực
tế, điều này không phải lúc nào cũng diễn ra một cách suôn sẻ do sự tác động của những rủi
ro. Theo đó, cổ phiếu có thể chịu rủi ro hệ thống hoặc rủi ro không hệ thống.
* Phân loại các quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tƣ trong công ty niêm yết
- Căn cứ vào pháp luật điều chỉnh thì quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong
công ty niêm yết bao gồm: quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong công ty niêm yết
theo pháp luật Doanh nghiệp và quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong công ty niêm
yết theo pháp luật Chứng khoán.
- Căn cứ vào tính chất của quyền và lợi ích của nhà đầu tư thì các quyền và lợi ích này
được phân chia thành: các quyền và lợi ích chính trị; các quyền và lợi ích kinh tế.
1.1.3. Cơ sở của bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tƣ trong công ty niêm yết
Về mặt lý luận, vấn đề bảo vệ quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư
dựa trên cơ sở nhà đầu tư là chủ sở hữu công ty.

5
Nhiệm vụ của pháp luật không chỉ là ghi nhận các quyền và lợi ích chính đáng của cổ
đông mà còn có những biện pháp bảo vệ các quyền lợi này.
1.1.4. Ý nghĩa của vấn đề bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tƣ trong công ty
niêm yết
Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong công ty niêm yết có ý nghĩa
đối với các nhà đầu tư, công ty niêm yết và thị trường chứng khoán.
1.1.5. Các biện pháp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong công ty niêm
yết
Nhà đầu tư trong công ty niêm yết được bảo vệ thông qua biện pháp hành chính, biện
pháp tố tụng.

đưa ra bất kỳ điều kiện gì đối với nhà đầu tư trong các công ty niêm yết, thực tế họ chỉ cần có
vốn là có thể tham gia vào thị trường chứng khoán. Đây là sự khuyến khích của Nhà nước đối
với các nhà đầu tư để họ tham gia vào thị trường này.
* Bảo vệ quyền thực hiện các giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư trong công ty
niêm yết
Nhà đầu tư được pháp luật đảm bảo thực hiện các giao dịch chứng khoán của công ty
niêm yết như: tự do chuyển nhượng cổ phần, yêu cầu công ty niêm yết mua lại cổ phần của
mình.
1.2.1.2. Bảo vệ quyền sở hữu tài sản đầu tƣ của nhà đầu tƣ trong công ty niêm yết

6
Khi nhà đầu tư mua bỏ tiền ra để mua cổ phiếu của công ty niêm yết thì có quyền sở
hữu đối với công ty nhưng tương ứng với tỷ lệ góp vốn của họ. Quyền sở hữu của nhà đầu tư
còn được bảo đảm trong các giao dịch mua, bán cổ phần và khi công ty giải thể hoặc phá sản,
cổ đông được nhận một phần tài sản còn lại tương ứng với số cổ phần góp vốn vào công ty
[16].
1.2.1.3. Bảo vệ quyền đƣợc cung cấp thông tin của nhà đầu tƣ trong công ty niêm yết
Công ty niêm yết phải có nghĩa vụ công bố thông tin khi chào bán chứng khoán ra
công chúng. Trong quá trình hoạt động, doanh nghiệp niêm yết còn thực hiện công bố thông
tin định kỳ, bất thường hoặc theo yêu cầu của UBCKNN. Trong trường hợp công ty niêm yết
vi phạm các quy định về công bố thông tin thì sẽ bị UBCKNN xử phạt vi phạm hành chính.
1.2.1.4. Bảo vệ các quyền và lợi ích phát sinh từ quyền sở hữu đối với tài sản của nhà
đầu tƣ trong công ty niêm yết
Quyền sở hữu đối với tài sản của nhà đầu tư trong công ty niêm yết là cơ sở phát sinh
các quyền và lợi ích hợp pháp khác. Các quyền và lợi ích này bao gồm: quyền và lợi của cổ
đông phổ thông, quyền và lợi ích phát sinh từ quyền sở hữu của cổ đông ưu đãi. KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Chương 1 đề cập khái quát về vấn đề bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư trong

lượng thông tin. Do vậy, không mấy doanh nghiệp tự nguyện đầu tư vào việc này, dẫn đến

7
tình trạng có những Bản cáo bạch thiếu thông tin hoặc sai lệch như đã diễn ra đối với Công ty
cổ phần Dược phẩm Viễn Đông (DVD).
* Chất lượng thông tin trong Báo cáo thường niên, Báo cáo tài chính
Nhiều báo cáo tài thường niên lại in nguyên xi báo cáo tài chính, thiếu thông tin được
lượng hoá, sử dụng nhiều thuật ngữ chuyên môn và quá nặng nề các thông tin quá khứ nên
không nhiều hữu ích với các nhà đầu tư [25].
Chất lượng của các Báo cáo tài chính cũng không khả quan hơn so với Báo cáo
thường niên. Theo kết quả điều tra của Nhóm công tác thị trường vốn của Quỹ đầu tư Dragon
Capital, nhiều công ty tuy công bố báo cáo tài chính nhưng lại không công bố thuyết minh
báo cáo tài chính, nếu có thì thiếu các phần quan trọng về giao dịch các bên liên quan. Ngoài
ra, Báo cáo tài chính của các công ty niêm yết vẫn chưa đảm bảo được tính chính xác khi
công bố với các nhà đầu tư được thể hiện ở sự chênh lệch đáng kể giữa số liệu trước và sau
kiểm toán mà điển hình như: Báo cáo kiểm toán năm 2007 của Công ty cổ phần Bông Bạch
Tuyết, Tập đoàn Mai Linh.
* Chủ thể thực hiện công bố thông tin
Theo kết quả điều tra của Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) về tình hình thực hiện các
quy định về quản trị công ty niêm yết thì phần lớn các công ty niêm yết không có nhân viên
chuyên trách công bố thông tin mà kiêm nhiệm các chức danh như Kế toán trưởng, Giám đốc
tài chính, thành viên Hội đồng quản trị.
Sự kiêm nhiệm này giúp các nhà quản trị dễ dàng hơn trong việc giấu giếm hoặc chậm
công bố hoặc công bố thông tin không đúng sự thật như đã xảy ra tại Công ty Cổ phần Bông
Bạch Tuyết, Công ty Cổ phần Mai Linh
* Mức độ tuân thủ về công bố thông tin
Doanh nghiệp niêm yết không chỉ vi phạm công bố thống tin định kỳ mà còn cả công
bố thông tin bất thường. Nguyên nhân là do nhận thức của doanh nghiệp chưa cáo, chế tài xử
phạt tại Nghị định 85/2010NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán
còn quá nhẹ so với tính chất, mức độ vi phạm.

quyền lợi ngang bằng với các cổ đông lớn là thực tế tại nhiều công ty niêm yết trong đó có
Công ty Cổ phần vận tải xăng dầu Vipco, công ty cổ phần đầu tư phát triển công nghệ FPT.
Nguyên nhân là do các nhà đầu tư đã trao quyền quá lớn cho Hội đồng quản trị. Để giải quyết
vấn đề này, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước chỉ có thể xử phạt vi phạm hành chính đối với
doanh nghiệp niêm yết do vi phạm quy chế quản trị công ty niêm yết theo Nghị định 85.
2.5. Nguyên nhân của các hạn chế trong thực tiễn bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của
nhà đầu tƣ trong công ty niêm yết
2.5.1. Quản trị công ty niêm yết ở mức sơ khai
2.5.1.1. Trách nhiệm của Hội đồng quản trị chƣa tƣơng xứng với quyền hạn
* Trách nhiệm của Hội đồng quản trị và thành viên Hội đồng quản trị còn thấp
Mặc dù, vai trò của các thành viên Hội đồng quản trị được quy định rõ trong Điều lệ mẫu,
Quy chế quản trị công ty niêm yết nói chung và trong Điều lệ, Quy chế quản trị của mỗi công ty
niêm yết nói riêng nhưng chưa được thực hiện đầy đủ. Báo cáo về hoạt động của Hội đồng quản
trị tuy có được soạn thảo nhưng sơ sài và hình thức, chưa cụ thể. Ngoài ra, sự phối hợp giữa Hội
đồng quản trị và Ban kiểm soát trong vai trò quản trị công ty chưa được nêu rõ, tình hình tham dự
các cuộc họp của các thành viên không được đề cập. Cơ cấu, chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng
quản trị chưa rõ ràng; chưa có các ban chuyên trách như: tiểu ban thù lao đãi ngộ, tiểu ban phát
triển nhân sự, tiểu ban kiểm toán.
* Thành viên Hội đồng quản trị hoạt động kiêm nhiệm
Theo thống kê mới nhất của Sở Giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh, chỉ
có 107/177 công ty niêm yết thực hiện bầu thành viên hội đồng quản trị độc lập không điều
hành và chỉ có 99/177 công ty tách bạch giữa Hội đồng quản trị và Ban giám đốc [33]. Những
con số trên cũng cảnh báo nguy cơ lạm dụng quyền lực của thành viên Hội đồng quản trị là rất
lớn như đã diễn ra ở Công ty cổ phần dầu thực vật Tường An
* Thành viên Hội đồng quản trị độc lập chưa phát huy được tính độc lập của mình
Theo Điều 11 Quy chế Quản trị công ty niêm yết và Điều 24 Điều lệ mẫu áp dụng cho
công ty niêm yết, tính độc lập của thành viên HĐQT được thể hiện bằng quy định: “tối thiểu
1/3 tổng số thành viên Hội đồng quản trị là độc lập không điều hành” (số lượng thành viên
Hội đồng quản trị là từ 5 đến 11 người). Tuy nhiên, bản thân từ “độc lập” ở đây cũng gây rất
nhiều tranh cãi dẫn đến vai trò của thành viên Hội đồng quản trị độc lập không được phát huy

nước ta còn hết sức yếu kém. Các cổ đông, các thành viên Hội đồng quản trị và những người
quản lý khác, cơ quan thực thi pháp luật và xã hội nói chung chưa ý thức được sự tồn tại và
tác hại đối với lợi ích của công ty, của cổ đông và những người khác, khi giao dịch của công
ty với các bên có liên quan bị lạm dụng. Mặt khác, công ty niêm yết chưa xác định cụ thể các
đối tượng thuộc diện các bên có liên quan; chưa có cơ chế và cách thức thu thập, tập hợp, lưu
trữ và quản lý thông tin về các bên có liên quan … Vì vậy, chưa xác định được cụ thể các giao
dịch cần kiểm soát với các bên có liên quan nên rất dễ xảy ra các giao dịch tư lợi.
2.5.1.4. Kiểm soát nội bộ còn hình thức và kém hiệu quả
Vai trò, địa vị và nhiệm vụ của Ban kiểm soát trong công ty niêm yết vẫn còn một số
tồn tại như sau:
- Chưa bắt buộc thành viên Ban kiểm soát phải là người ngoài công ty, không là cổ
đông hoặc người lao động của công ty. Do đó, tính độc lập, khách quan và chuyên nghiệp của
Ban kiểm soát có thể chưa được bảo đảm.
- Các phát hiện, đề xuất của Ban kiểm soát chỉ mới ở dạng “kiến nghị”; chưa có cơ chế
buộc thực thi các kiến nghị hợp lý của Ban kiểm soát; Ban kiểm soát không có quyền nhân
danh công ty khởi kiện Hội đồng quản trị, người quản lý hoặc các cổ đông khác, nếu xét thấy
cần thiết, để bảo vệ quyền và lợi ích chung của cộng đồng.
Nguyên nhân của thực trạng này là do hoạt động kiểm tra, giám sát của Ban kiểm soát
thiên về quá khứ, thành viên Ban kiểm soát làm việc theo kiểu bán thời gian.
2.5.2. Sự bất cập của pháp luật về một số vấn đề khác
Thông qua các tình huống và sự phân tích ở Mục 2.1 đã cho thấy một số quy định về
bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư trong công ty niêm yết tỏ ra chưa phù hợp với thực tiễn như:
hạn chế chuyển nhượng đối với cổ phần phát hành riêng lẻ, cán bộ công bố thông tin mức xử
phạt vi phạm hành chính còn quá nhẹ, tỷ lệ tham dự của cổ đông tại Đại hội cổ đông còn quá
cao và chưa phù hợp với cam kết quốc tế của Việt Nam.
Bên cạnh đó, các văn bản pháp luật hiện nay còn bỏ ngỏ yêu cầu công bố thông tin
trong các trường hợp: công khai thù lao của những người quản lý điều hành công ty trong Báo
cáo tài chính, nghĩa vụ công bố thông tin của công ty niêm yết sau khi xin huỷ niêm yết, điều
chỉnh giá ngược do việc phát hành bị đình chỉ sau khi đã được chấp thuận và chốt quyền.
2.5.3. UBCKNN chƣa có đủ thẩm quyền để bảo vệ nhà đầu tƣ

trị thâu tóm tất cả thông tin và chỉ tiết lộ chúng một cách nhỏ giọt cho những người dưới
quyền. Điều này làm cho những người dưới quyền trở nên lệ thuộc bởi họ không có một tầm
nhìn bao quát trong doanh nghiệp. Trong khi đó, các công ty niêm yết ở Mỹ và Anh mới thực
sự mang tính đại chúng. Có thể nói, hậu quả của quản trị theo phong cách gia trưởng ở nước
ta đã làm thui chột tính chủ động trong việc thực hiện các quyền và lợi ích của nhà đầu tư.
2.5.6. Chƣa có khung pháp lý cho hoạt động của tổ chức xếp hạng tín nhiệm các công ty
niêm yết tại Việt Nam
Việc tiếp cận thông tin của nhà đầu tư chủ yếu do công ty niêm yết cung cấp, ngoài ra
nhà đầu tư có tìm hiểu qua trang web của UBCK và Sở Giao dịch chứng khoán. Trong nhiều
trường hợp công ty niêm yết không công bố thông tin kịp thời; nguồn cung cấp thông tin chưa
đa dạng, nhiều chiều. Trong khi đó, ở nước ta hiện nay, việc đánh giá năng lực của các công
ty niêm yết mới chỉ do một tổ chức xếp hạng tín nhiệm đảm nhiệm - Công ty cổ phần xếp
hạng tín nhiệm doanh nghiệp Việt Nam. Về mặt chuyên môn, tổ chức này đánh giá các công
ty niêm yết dựa trên hơn 100 chỉ tiêu tài chính và phi tài chính. Nhưng về khía cạnh pháp lý
thì chưa có bất kỳ văn bản pháp luật nào đặt nền tảng cho sự ra đời và hoạt động của loại hình
tổ chức này. Xuất phát từ thực tế này, việc xây dựng pháp luật điều chỉnh hoạt động của tổ
chức xếp hạng tín nhiệm ở nước ta trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
Chương 2 đã phân tích và bình luận các quy định của pháp luật về bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của nhà đầu tư trong công ty niêm yết ở Việt Nam. Qua những tình huống thực
tiễn, luận văn đã phân tích những bất cập của pháp luật nước ta trong quá trình áp dụng và
nguyên nhân của những bất cập đó. Trong quá trình nghiên cứu, luận văn đã có sự so sánh, đối
chiếu với pháp luật của một số nước khác về cùng một vấn đề nghiên cứu để làm rõ hơn những
nhận định, bình luận của tác giả. Những đánh giá ở chương 2 là cơ sở cho việc đưa ra các
khuyến nghị được nêu tại chương 3. 11

các quyết định của Ban điều hành nếu các quyết định này toan tính vụ lợi cho một số cá nhân.
* Nâng cao và thống nhất nhận thức về nghĩa vụ của thành viên HĐQT và ngƣời
quản lý
Ngoài nghĩa vụ tuân thủ pháp luật thì các thành viên Hội đồng quản trị và người quản
lý phải thực hiện nghĩa vụ uỷ thác và nghĩa vụ cẩn trọng, chuyên cần. Bên cạnh đó, các công
ty niêm yết cũng cần tạo điều kiện để thành viên HĐQT tham gia vào những khoá đào tạo về
quản trị doanh nghiệp cũng như yêu cầu về bảo vệ nhà đầu tư trong quản trị doanh nghiệp
hiện nay.
* Quy định chế tài đối với thành viên HĐQT vi phạm nghĩa vụ của ngƣời quản lý
Việc đưa ra chế tài là hết sức cần thiết bởi không có chế tài thì bất kỳ quy định nào
cũng thiếu tính khả thi. Kinh nghiệm của các nước như Thái Lan, Singapore, Malaysia và
Philippine cho thấy, cổ đông hoặc công ty niêm yết có thể khởi kiện thành viên HĐQT khi họ
không hành động kịp thời để thực hiện quyền lợi của cổ đông; khởi kiện để thu hồi lại một
khoản lợi nhuận mà người này thu được do vi phạm nghĩa vụ, để tuyên bố một giao dịch do
thành viên Hội đồng quản trị thực hiện là vô hiệu nhằm không gây thiệt hại cho bên thứ ba;
khởi kiện do những người này vi phạm nghĩa vụ gây ra những tổn thất cho công ty. Thành
viên Hội đồng quản trị phải đền bù thiệt hại, bị phạt tiền thậm chí còn phải chịu án tù 1 năm.
Bất kỳ điều khoản nào quy định trong hợp đồng, Điều lệ về việc miễn trừ trách nhiệm của
thành viên Hội đồng quản trị khi họ vi phạm nghĩa vụ thì đều coi là vô hiệu [19, 79-80].

12
Có thể nói, đây là những gợi ý cho việc đưa ra chế tài đối thành viên Hội đồng quản trị
nhằm nâng cao trách nhiệm của họ trong việc đảm bảo quyền lợi của số đông nhà đầu tư.

3.1.2. Tăng cƣờng công khai, minh bạch hoá thông tin
Các công ty niêm yết phải nỗ lực đưa đến cho nhà đầu tư tất cả các thông tin liên quan
doanh nghiệp như: tình hình hoạt động trong quá khứ mà cần minh bạch thông tin về triển
vọng phát triển, cơ hội và rủi ro trong tương lai của công ty, cấu trúc quản trị, cơ cấu quản trị
các thủ tục trả lương và trợ cấp, thù lao, tiền lương và các lợi ích khác đối với người quản lý,
điều hành doanh nghiệp. Ngoài các thông tin loại này, Luật Chứng khoán cần quy định thêm

- Thành viên Ban kiểm soát làm việc theo chế độ chuyên trách và giám sát một cách
liên tục thay cho bán thời gian như hiện nay.
- Tăng cường giám sát các bên có liên quan và các giao dịch của công ty với các bên
có liên quan kết hợp đồng thời với chế độ quản lý hồ sơ, kiểm soát thông tin của các bên có
liên quan, giám sát chất lượng các thông tin được công bố, phát huy tính chủ động của Ban
kiểm soát.
- Báo cáo của Ban kiểm soát cần đưa ra các thông tin cụ thể như: tình hình hành động
của Ban kiểm soát, vai trò của từng thành viên, tình hình các thành viên tham dự các cuộc họp
của Ban kiểm soát và cuộc họp của HĐQT, năng lực và quyền lợi của mỗi thành viên.
3.2. Hoàn thiện một số quy định về quyền và lợi ích của nhà đầu tƣ trong công ty niêm
yết

13
* Bỏ quy định cấm chuyển nhượng khi phát hành cổ phiếu riêng lẻ nhằm đảm bảo
quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của nhà đầu tư
Quy định cấm chuyển nhượng cổ phần trong 1 năm là trái với Luật Doanh nghiệp và
thiếu tính khả thi nên cần sớm bãi bỏ. Doanh nghiệp niêm yết thực hiện chào bán riêng lẻ phải
đăng ký với UBCKNN và thực hiện thủ tục, hồ sơ giống như chào bán chứng khoán ra công
chúng. Nội dung về chào bán riêng lẻ cần phải được bổ sung vào Luật Chứng khoán nhằm tạo
ra tính đồng bộ trong hệ thống pháp luật chứng khoán và tạo điều kiện cho việc quản lý thống
nhất đối với thị trường chứng khoán.
* Tăng cường hoạt động công bố thông tin của công ty niêm yết bằng những biện
pháp sau:
- Đảm bảo chất lượng thông tin trong Bản cáo bạch, Báo cáo tài chính, Báo cáo
thường niên
Các thông tin trong Bản cáo bạch của các công ty niêm yết phải được kiểm chứng độc
lập. Khi công bố báo cáo tài chính thì doanh nghiệp niêm yết phải công bố kèm theo thuyết
minh Báo cáo tài chính. Đặc biệt, thù lao và lợi ích của những người quản lý điều hành doanh
nghiệp niêm yết phải được công bố trong báo cáo tài chính hàng năm của doanh nghiệp niêm
yết.

Để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư thực hiện quyền mua thì giải pháp hiện nay là
nhà đầu tư thực hiện quyền mua và nhà đầu tư mua sau ngày chốt quyền đều được bù giá
tương ứng với giá cổ phiếu trước khi điều chỉnh kỹ thuật. Mặc dù, nhà đầu tư mua sau ngày

14
chốt quyền được lợi nhưng đảm bảo cho nhà đầu tư thực hiện quyền mua không bị thiệt hại.
Nguồn vốn này có thể được trích từ quỹ dự phòng rủi ro của doanh nghiệp.
3.3. Nâng cao vai trò của UBCKNN
- Tăng thẩm quyền cho UBCKNN
Pháp luật cần trao cho UBCKNN quyền can thiệp với tư cách là bên thứ ba để trả lại quyền
lợi cho cổ đông khi công ty niêm yết đối xử không công bằng giữa các nhà đầu tư như: bán cổ
phiếu ưu đãi cho cổ đông lớn, quyền góp tỷ lệ vốn nhiều hơn của người quản lý điều hành vào
các công ty con
- Bổ sung thẩm quyền điều tra ban đầu cho UBCKNN
Luật chứng khoán cần thiết bổ sung thẩm quyền điều tra ban đầu cho UBCKNN đối
với vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán nói chung và vi phạm quyền lợi nhà đầu tư nói riêng;
kiến nghị những tội danh phát sinh trên thị trường chứng khoán và chế tài xử lý.
- Nâng cao địa vị pháp lý của UBCKNN
Mô hình UBCKNN nên được xây dựng theo hướng độc lập, tách ra khỏi Bộ Tài chính.
Khi đó, cơ quan này mới được coi là có đầy đủ công cụ để phản ứng một cách linh hoạt trước
những diễn biến phức tạp và bất thường của thị trường, ngăn chặn những vi phạm của công ty
niêm yết, hạn chế tối đa rủi ro và thiệt hại có thể có đối với các nhà đầu tư trên thị trường.
- Xử lý kịp thời và nghiêm khắc đối với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực chứng
khoán và TTCK
UBCKNN không chỉ cần phải xử phạt kịp thời các vi phạm hành chính trong lĩnh vực
chứng khoán đồng thời áp dụng các biện pháp mạnh hơn như: đưa cổ phiếu của các công ty
đó vào diện cảnh báo, bị kiểm soát, tạm ngừng giao dịch và thậm chí là huỷ bỏ giao dịch.
- Hướng dẫn các Sở giao dịch chứng khoán trong hoạt động bảo vệ nhà đầu tư
UBCKNN với tư cách là cơ quan quản lý Nhà nước về chứng khoán cần có hướng dẫn
hai Sở giao dịch Chứng khoán trong hoạt động bảo vệ nhà đầu tư như: giám sát việc thực hiện

được thành lập trước khi có thị trường chứng khoán. Dù có điểm khác biệt so các nước khác
nhưng yêu cầu bảo vệ nhà đầu tư trong đó có trách nhiệm của công ty niêm yết đối với quyền
lợi của nhà đầu tư luôn được đặt ra đối với bất kỳ thị trường chứng khoán nào bởi có đảm bảo
tốt quyền và lợi ích chính đáng của họ thì thị trường mới ổn định và bền vững. Pháp luật về
vấn đề này đã được hình thành rõ nét. Nhưng thực tế, quyền lợi của nhà đầu tư vẫn chưa được
đảm bảo hữu hiệu bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như đã phân tích ở trên. Điều này cũng
dễ xảy ra bởi thị trường chứng khoán nước ta là thị trường chứng khoán mới nổi và thực tiễn
hoạt động giao dịch của thị trường lại xuất hiện sau các cơ quan quản lý Nhà nước về chứng
khoán. Vì vậy, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư
trong các công ty niêm yết ở Việt Nam là hết sức cấp bách nhằm tăng tính cạnh tranh của các
doanh nghiệp niêm yết trong tiếp cận nguồn vốn, cải thiện hình ảnh của thị trường chứng
khoán Việt Nam trong con mắt giới đầu tư nước ngoài.

References
TIẾNG VIỆT
1. Bộ Tài chính (2007), Quyết định 15/2007/QĐ-BTC ngày 19/3/2007 của Bộ trưởng
Bộ Tài chính về việc ban hành Điều lệ mẫu áp dung cho các công ty niêm yết trên Sở giao
dịch chứng khoán/Trung tâm giao dịch chứng khoán, Hà Nội.
2. Bộ Tài chính (2007), Quyết định 12/2007/QĐ-BTC ngày 13/3/2007 của Bộ trưởng
Bộ Tài chính về việc ban hành Quy chế quản trị công ty áp dung cho các công ty niêm yết trên
Sở giao dịch chứng khoán/Trung tâm giao dịch chứng khoán, Hà Nội.
3. Nguyễn Đình Cung và Tổ hợp tác kỹ thuật Đức (GTZ) (2008), Quản trị công ty cổ
phần ở Việt Nam. Quy định của pháp luật, hiệu lực thực tế và vấn đề, Hà Nội.
4. Diễn đàn kinh tế thế giới (2011), Báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu 2010 –
2011, Hà Nội.
5. Nguyễn Thu Hiền và Trần Duy Thanh (2011), “100 công ty niêm yết được quản trị
ra sao?”, Thời báo Kinh tế Sài Gòn, số 11/2011.
6. Lê Mai Linh (2003), Giáo trình Phân tích và đầu tư chứng khoán, Nhà xuất bản
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
7. Hà Minh (2008), “Bảo vệ quyền lợi của cổ đông nhỏ: Biết bệnh nhưng chưa tìm

Publication, 2 rue Andre’ Pascal, Paris. 17
TRANG WEB
21. http//atpvietnam.com.vn
22. http//www.baomoi.com
23. http//www.cafef.vn
24. http//www.dddn.com.vn
25. http//www.dtck.com
26. http//www.informatik.uni-leizig.de/~/Dict/
27. http//www.sec.gov.ph
28. http//www.ssc.gov.vn
29. http//www.stox.vn
30. http//www.thanhnien.com.vn
31. http//www.vdict.com
32. http//www.vietnamnet.vn
33. http//www.vneconomy.vn
34. http//www.vnexpress.net
35. http//www.thongtinphapluatdansu.wordpress.com
36.http//www.world-exchanges.org