nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2008 19 ThS. Nguyễn Hằng Hà *
uyn ỡnh cụng l mt trong nhng
quyn c bn ca ngi lao ng,
nc ta, ngay sau Cỏch mng thỏng Tỏm
thnh cụng, Ch tch H Chớ Minh ó kớ Sc
lnh s 29/SL trong ú cú ghi nhn quyn
ỡnh cụng ca ngi lao ng. Tuy nhiờn,
trong c ch qun lớ kinh t tp trung bao
cp, ngi lao ng c phỏt huy quyn
lm ch mt cỏch ti a nờn quyn ỡnh
cụng ca h ó khụng c s dng. Trờn
thc t nc ta, cho n nm 1986 ngi
lao ng cng cha ln no phi s dng ti
quyn ny.
T nm 1986, ng ta ra c ch qun
lớ nn kinh t theo hng th trng, nm
1992, Hin phỏp thi kỡ i mi ra i, nn
kinh t th trng c cng c. Cỏc quan h
lao ng khụng mang tớnh hnh chớnh nh
trc m ó mang mu sc ca cỏc quan h
kinh t th trng, cú s u tranh v li ớch
gia cỏc bờn trong quan h lao ng. Cỏc

lao ng; vic xỏc nh cỏc trng hp ỡnh
cụng bt hp phỏp cha hp lớ; thiu hn cỏc
quy nh v bo v ngi s dng lao ng
b thit hi do tp th ngi lao ng t chc
cỏc cuc ỡnh cụng bt hp phỏp
khc phc cỏc thiu sút, bt cp ca
Q

* Ging viờn Hc vin hu cn

nghiên cứu - trao đổi
20 tạp chí luật học số 1/2008

cỏc quy phm phỏp lut lao ng núi chung
v cỏc quy phm trong vic gii quyt ỡnh
cụng núi riờng, Quc hi nc ta khoỏ XI
(2002 - 2007) ó sa i, b sung mt s iu
ca B lut lao ng vo cỏc nm 2002, 2006
v 2007. Vn ỡnh cụng, gii quyt ỡnh
cụng v bo v quyn, li ớch hp phỏp ca
ngi s dng lao ng c tp trung sa
i, b sung nhiu v rừ nột thnh mt mc
ln (Mc IV - Chng XIV B lut lao ng)
gm 24 iu, gúp phn m bo s cụng
bng, bỡnh ng cho ngi s dng lao ng
v ngi lao ng trong quan h lao ng.
Vy tỡm hiu v ỡnh cụng bt hp

Trong thc t cú mt s tranh chp lao ng
tp th phỏt sinh t tranh chp lao ng cỏ
nhõn, tc l gia cỏ nhõn (hoc mt vi cỏ
nhõn l t) ngi lao ng vi ngi s dng
lao ng nhng do yu th hoc do quỏ bỳc
xỳc, ngi lao ng ó lụi kộo, kớch ng
tp th lao ng vo cuc tranh chp v dn
ti ỡnh cụng. Trng hp ny nu xỏc nh
c nguyờn nhõn ỡnh cụng l t tranh chp
lao ng cỏ nhõn thỡ to ỏn cng cú th tuyờn
l ỡnh cụng bt hp phỏp.
Th hai, ỡnh cụng khụng do nhng ngi
lao ng cựng lm vic trong mt doanh nghip
tin hnh. Vic ỡnh cụng phi do tp th lao
ng hoc mt b phn ca doanh nghip tin
hnh khi cú tranh chp lao ng tp th vi
chớnh ngi s dng lao ng ni h ang
lm vic. Nh vy, ỡnh cụng ch c chp
nhn trong phm vi doanh nghip ng thi
ch nhng ngi lao ng trong mt doanh
nghip nht nh cú tranh chp lao ng tp
th mi cú quyn ỡnh cụng ch ngi thõn
ca h hoc ngi lao ng thuc cỏc doanh
nghip khỏc khụng c t chc ỡnh cụng
i vi doanh nghip ú.
Th ba, khi v tranh chp lao ng tp
th cha c hoc ang c c quan, t
chc gii quyt theo quy nh ca B lut lao
Thứ tư, không lấy ý kiến người lao động
về đình công theo quy định tại Điều 174a Bộ
luật lao động hoặc vi phạm các thủ tục quy
định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 174b Bộ
luật lao động. Việc lấy ý kiến tập thể lao
động để tổ chức đình công là rất quan trọng,
thông qua đó, từng người lao động riêng rẽ
sẽ biết được các quyền và lợi ích mà mình bị
vi phạm hoặc cần đòi hỏi để đưa ra quyết
định có tham gia vào đình công hay không.
Mặt khác, nó cũng giúp tập thể lao động phát
huy khả năng đoàn kết, thống nhất được ý
chí trong quá trình đấu tranh đòi hỏi các
quyền và lợi ích hợp pháp, tăng cường tính
hợp pháp và tính tổ chức của cuộc đình
công. Tuy nhiên, hầu hết các cuộc đình công
ở nước ta đều không tuân theo thủ tục này,
có hai khó khăn khi thực hiện việc lấy ý kiến
người lao động, đó là:
+ Người lao động là tổ trưởng, tổ phó tổ
sản xuất trong doanh nghiệp thường là người
được người sử dụng lao động chỉ định chứ
không do tập thể lao động bầu, do vậy có thể
được hưởng rất nhiều quyền và lợi ích từ
phía người sử dụng lao động, rất khó để họ
đưa ra ý kiến đồng ý cuộc đình công;
+ Người lao động với tâm lí sợ mất việc,
mất mọi chế độ nên thường không muốn công
khai bằng văn bản thể hiện sự đồng ý tổ chức,
tham gia đình công mà thường lôi kéo, kích

doanh nghip khụng thnh lp c t chc
cụng on hoc ban chp hnh cụng on
lõm thi thỡ dự cú bu c i din tp th
lao ng t chc v lónh o ỡnh cụng
thỡ cuc ỡnh cụng ca h vn b coi l bt
hp phỏp vỡ theo B lut lao ng nm
1994, ch duy nht cụng on hoc ban
chp hnh cụng on c s ti doanh nghip
mi cú quyn t chc v lónh o ỡnh
cụng. khc phc tỡnh trng trờn, iu
172a B lut lao ng nm 1994 sa i, b
sung nm 2006 quy nh: i vi doanh
nghip cha cú ban chp hnh cụng on
c s thỡ vic t chc v lónh o ỡnh cụng
phi do i din c tp th lao ng c
v vic c ny ó c thụng bỏo vi cụng
on huyn, quyn, th xó, thnh ph thuc
tnh hoc tng ng.
Nh vy, vic quy nh v quyn thnh
lp, gia nhp, hot ng cụng on ca
ngi lao ng theo B lut lao ng (khon
2 iu 7) v theo Lut cụng on (iu 1)
thỡ bt buc doanh nghip cú trờn 10 lao
ng phi thnh lp t chc cụng on hoc
ban chp hnh cụng on lõm thi nhng
vic ny vn cha c thc hin trờn thc
t v cng cha cú ch ti i vi cỏc i
tng cú liờn quan n vic thc thi quy
nh ny (cỏc c quan, t chc cú thm
quyn, ngi s dng lao ng).

thy ỡnh cụng cú nguy c xõm hi nghiờm
trng cho nn kinh t quc dõn, li ớch cụng nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2008 23

cng. Cỏc c quan c Th tng Chớnh
ph giao thi hnh quyt nh hoón, ngng
ỡnh cụng phi bng mi bin phỏp, t giỏo
dc, thuyt phc n cng ch cuc ỡnh
cụng phi hoón hoc ngng li. Tuy nhiờn,
nu cỏc yu t buc cuc ỡnh cụng phi
hoón hoc ngng ú khụng cũn na thỡ tp
th lao ng cú quyn c tip tc ỡnh
cụng hay khụng v ai s quyt nh cho tip
tc tin hnh ỡnh cụng hin vn cha cú
quy nh c th.
Cỏc cuc ỡnh cụng bt hp phỏp thng
li nhng hu qu tiờu cc v kinh t, xó
hi v chớnh tr i vi ngi s dng lao
ng, trong ú cú th l:
+ Cỏc thit hi v kinh t (nh, xng,
mỏy múc thit b b h hng do hnh vi p
phỏ bi s quỏ khớch ca ngi lao ng;
mỏy múc, thit b b h hng bi yu t hoỏ
hc v vt lớ do khụng c s dng trong
thi gian din ra ỡnh cụng bt hp phỏp; chi
phớ o to, tỏi o to ngi lao ng; cỏc
khon thu nhp l ra cú c nhng ó b

th lao ng, cụng on hoc ban chp hnh
cụng on lõm thi ó t chc v tin hnh
ỡnh cụng bt hp phỏp Trờn thc t, cha
cú ngi s dng lao ng no khi kin yờu
cu to ỏn buc tp th lao ng phi bi
thng thit hi khi quyn v li ớch hp
phỏp ca mỡnh b xõm phm do b ỡnh cụng
bt hp phỏp.
Nh vy, t thc tin cỏc cuc ỡnh cụng
bt hp phỏp v mt s tn ti, thiu sút ca
phỏp lut, cn cú cỏc quy nh mi iu
chnh mt s vn sau:
Mt l, xỏc nh c th hn cỏch thc
bo v quyn v li ớch hp phỏp ca ngi
s dng lao ng trong cỏc cuc ỡnh cụng
bt hp phỏp. Theo ú, cn quy nh ngi
s dng lao ng cú quyn a yờu cu bi
thng thit hi trong quỏ trỡnh thc hin
quyn yờu cu to ỏn xem xột tớnh hp phỏp nghiên cứu - trao đổi
24 tạp chí luật học số 1/2008

ca cuc ỡnh cụng. Hai quyn ny cn phi
c quy nh song hnh vi nhau, ngi s
dng lao ng cú th s dng ng thi nu
xột thy cú nguy c thit hi xy ra bi cuc
ỡnh cụng m ngi s dng lao ng cho l
bt hp phỏp. Trong quỏ trỡnh to ỏn th lớ

tham gia ỡnh cụng bt hp phỏp. Ngi lao
ng luụn c xỏc nh l v th yu hn
ngi s dng lao ng c trong quỏ trỡnh
giao kt hp ng lao ng cng nh trong
quỏ trỡnh thc hin hp ng lao ng. Vỡ
th, cỏc c quan nh nc cú thm quyn
trong quỏ trỡnh ban hnh ra cỏc quy nh
iu chnh quan h lao ng thng ly
ngi lao ng lm trung tõm hoch nh
cỏc chớnh sỏch, ch , thm chớ cũn c bit
u ỏi k c khi ngi lao ng cú vi phm
trong quan h lao ng. Trờn c s ca quỏ
trỡnh ton cu hoỏ v hi nhp kinh t quc
t, chỳng ta cn phi chun b i phú vi
cỏc bin ng ln trong quan h lao ng,
c bit l t phớa ngi s dng lao ng
khi h cú kh nng s dng quyn ũi bi
thng do b thit hi trong cỏc cuc ỡnh
cụng bt hp phỏp. Do vy, cỏc c quan nh
nc cú thm quyn cn cú cỏc quy nh c
th v trỏch nhim bi thng thit hi ca
ngi lao ng khi h t chc ỡnh cụng bt
hp phỏp, tng cng tớnh thc thi ca cỏc
quy nh ny.
Mt khỏc, t trc n nay vic tuyn
dng, qun lớ lao ng ti a s cỏc doanh
nghip ngoi quc doanh c thc hin rt
lng lo, n gin, b qua nhiu quy nh
bt buc ca B lut lao ng. Vớ d nh th
tc tuyn dng lao ng s si, n gin,

ng cú th thc hin quyn ũi bi thng
v cú c ch thc thi quyt nh bi thng,
cỏc c quan nh nc cú thm quyn cn quy
nh chi tit mt s ni dung sau:
+ Quy nh chi tit cỏc loi giy t trong
h s ca ngi lao ng trong quỏ trỡnh xin
vic v tuyn dng lao ng, quy nh tớnh
hp phỏp ca cỏc loi giy t ú. Hin nay,
b h s lu hnh trờn thc t ch cú 01 lỏ
n mu cho c xin vic v hc ngh, 02 bn
s yu lớ lch nhng mt s doanh nghip
khụng quan tõm n bn s yu lớ lch m
ch ũi hi n xin vic, chng ch, bng
ngh, giy chng minh nhõn dõn l . Nh
vy, ngi s dng lao ng khụng th kim
soỏt c ni v nhõn thõn ngi lao
ng, h t lm khú mỡnh vỡ khụng th thc
thi quyt nh bi thng c nu b ngi
lao ng gõy thit hi.
+ Quy nh v vic trớch mt phn thu
nhp ca ngi lao ng lp qu bi
thng nu ngi lao ng t chc v ỡnh
cụng bt hp phỏp.
Bn l, phi y mnh cụng tỏc giỏm sỏt
v tr giỳp vic thnh lp t chc cụng on
ti cỏc doanh nghip bt buc phi thnh lp
t chc ny theo Lut cụng on v cỏc vn
bn hng dn thi hnh Lut cụng on. õy
l hot ng m cỏc c quan, t chc cú
thm quyn phi thc hin thng xuyờn,