Quy nh ca phỏp lut v cụng trỡnh ghi cụng
lit s thc trng v phng hng hon thin

Lờ c Quang

Khoa Lut
Lun vn Thc s ngnh: Lut Kinh t; Mó s: 5.05.15
Ngi hng dn: TS. Nguyn ỡnh Liờu
Nm bo v: 2002

Abstract: Nờu mt s vn c bn v phỏp lut u ói ngi cú cụng vi cỏch
mng. a ra s ỏnh giỏ tng quan, v trớ, vai trũ ca ch nh phỏp lut v cụng trỡnh
ghi cụng lit s qua cỏc thi k lch s. Bc u a ra nhng ỏnh giỏ v hn ch
ca ch nh phỏp lut v cụng trỡnh ghi cụng lit s hin hnh. Trờn c s ú, xut
mt s khuyn ngh sa i b sung, phng hng hon thin phỏp lut v cụng
trỡnh ghi cụng lit s.

Keywords: Cụng trỡnh ghi cụng lit s; Lut kinh t; Phỏp lnh u ói

Content
mở đầu
1- Tính cấp thiết của đề tài
Lĩnh vực -u đãi ng-ời có công với cách mạng có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống
chính trị- xã hội và kinh tế của đất n-ớc.
Pháp luật về -u đãi xã hội đối với ng-ời có công cũng là lĩnh vực t-ơng đối mới mẻ, có
vị trí quan trọng trong hệ thống pháp luật, đồng thời là lĩnh vực nghiên cứu cần có sự quan tâm
ngày càng nhiều hơn nữa của khoa học pháp lý. Các quy định pháp luật về công trình ghi công
liệt sỹ hợp thành một chế định đặc thù quan trọng của pháp luật -u đãi ng-ời có công, thể hiện
đầy đủ ý nghĩa chính trị, đạo đức, nhân đạo của pháp luật Việt Nam.
Tuy nhiên, cho đến nay, các quy định pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ còn rất tản
mạn, thiếu thống nhất. Vì vậy việc nghiên cứu, đánh giá chế định này trong pháp luật -u đãi

- Luận văn chú trọng nghiên cứu các quy định pháp luật về quản lý tài chính xây dựng,
tu sửa, nâng cấp công trình ghi công liệt sỹ.
4- Cơ sở lý luận và ph-ơng pháp nghiên cứu
a. Cơ sở lý luận:
Luận văn đ-ợc thực hiện trên cơ sở quan điểm Đảng Cộng sản Việt Nam về chính sách -u
đãi đối với ng-ời có công; các luận điểm khoa học các nhà khoa học pháp lý về vấn đề này.
b. Ph-ơng pháp nghiên cứu:
Luận văn sử dụng các ph-ơng pháp: Duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; phân tích và tổng
hợp; lô gíc và lịch sử; hệ thống hoá.
5- Điểm mới của luận văn
Luận văn đ-a ra sự đánh giá tổng quát chế định pháp luật về công trình ghi công liệt
sỹ. Luận văn b-ớc đầu đ-a ra những đánh giá về hạn chế của chế định pháp luật về công trình
ghi công liệt sỹ hiện hành, đề xuất một số khuyến nghị để sửa đổi bổ sung, hoàn thiện quy
định của phạm pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ .
6- Phạm vi nghiên cứu của luận văn
Luận văn nghiên cứu chế định pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ từ khi ban hành Thông
t- số 24/TB-TT ngày 12 tháng 10 năm 1955 của Bộ Th-ơng binh, trở lại đây.

3
7- ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng tham khảo để xây dựng văn bản quy
phạm pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ; trong quá trình giảng dạy pháp luật -u đãi xã
hội và dành cho những ng-ời quan tâm đến vấn đề này.
8- Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo; Luận văn gồm
3 ch-ơng. D-ới đây là tóm tắt nội dung của luận văn.

Ch-ơng 1
Một số vấn đề cơ bản về Pháp luật -u đãi ng-ời có công với cách mạng
1.1 Khái quát chung về ng-ời có công với cách mạng

Pháp luật -u đãi ng-ời có công bảo đảm nguyên tắc bình đẳng, công khai, công bằng trong
xã hội. Phát huy giá trị tinh thần cao đẹp của dân tộc, làm lành mạnh bầu không khí chính trị -
xã hội.
1.2.2 Quan hệ giữa pháp luật -u đãi ng-ời có công với một số ngành luật
Pháp luật -u đãi ng-ời có công là một lĩnh vực pháp luật mang tính liên ngành.Pháp luật -u
đãi ng-ời có công với cách mạng có sự liên hệ gần gũi đối với Luật Hành chính. Các chế
định của pháp luật -u đãi ng-ời có công về lao động, việc làm, về trợ cấp, đào tạo nghề có liên
quan rất mật thiết với luật lao động. Các quy định về quản lý tài chính, sử dụng nguồn kinh
phí hỗ trợ, thanh quyết toán trợ cấp -u đãi với ng-ời có công, kinh phí xây dựng mới, tu sửa và
nâng cấp các công trình ghi công liệt sỹ nh- nghĩa trang liệt sỹ, đài t-ởng niệm, nhà bia ghi
tên liệt sỹ; định mức hỗ trợ kinh phí đối với thân nhân liệt sỹ khi đi thăm viếng mộ liệt sỹ có
liên quan hết sức chặt chẽ và có thể coi là một bộ phận của luật tài chính - ngân hàng.
1.2.5 Các chế định cơ bản của pháp luật -u đãi ng-ời có công với cách mạng hiện
hành
* Chế định đảm bảo việc làm cho ng-ời có công
* Chế định chăm sóc sức khoẻ và đảm bảo đời sống tinh thần cho ng-ời có công.
* Chế định trợ cấp -u đãi đối với ng-ời có công.
* Chế định pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ
Ch-ơng 2
pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ
qua các thời kỳ lịch sử
2.1. ý nghĩa và phân loại công trình ghi công liệt sỹ
Các hình thức thờ cúng, các công trình ghi công đối với những ng-ời đã chết đã đ-ợc nhân
dân ta xây dựng và trân trọng giữ gìn, trong đó có hệ thống các công trình ghi công liệt sỹ có
tác động thôi thúc, khơi dậy ở mỗi ng-ời Việt Nam lòng tự tôn, tự hào về truyền thống anh
hùng chống ngoại xâm, lòng biết ơn và ý nguyện tiếp b-ớc các liệt sỹ đã xả thân vì n-ớc. Có
thể phân loại các công trình ghi công liệt sỹ chủ yếu trên địa bàn cả n-ớc nh- sau:
2.1.1 Nghĩa trang liệt sỹ
Hiện nay cả n-ớc có 2919 nghĩa trang liệt sỹ[24; trang 283], trong đó có:
- 2439 nghĩa trang liệt sỹ cấp xã, ph-ờng quản lý;

- Thông t- số 86/TT-LB ngày 5 tháng 11 năm 1958 của liên Bộ Th-ơng binh và Bộ Tài chính
- Chỉ thị số 14/NV ngày 9 tháng 3 năm 1962 của Bộ Nội vụ.
- Chỉ thị số 03/LB ngày 23 tháng 01 năm 1962 của liên Bộ Nội vụ và Tổng cục Lâm nghiệp.
- Thông t- số 27/NV ngày 24 tháng 10 năm 1969 của Bộ Nội vụ.
- Quyết định số 60/CP ngày 5 tháng 4 năm 1976 của Hội đồng Chính phủ.
- Thông t- số 05/TT-76 ngày 17 tháng 6 năm 1976 của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng
hoà miền Nam Việt Nam .
- Thông t- số 10/TBXH ngày 16/7/1976 của Bộ Th-ơng binh - Xã hội.
- Thông t- số 30/TBXH ngày 5 tháng 9 năm 1981 của Bộ Th-ơng binh Xã hội.
- Chỉ thị số 06/TBXH ngày 11 tháng 5 năm 1983 của Bộ Th-ơng binh Xã hội.

6
- Chỉ thị số 105/TBXH ngày 29 tháng 4 năm 1989 của Hội đồng Bộ tr-ởng.
- Thông t- số 16/TT-LB ngày 9 tháng 10 năm 1989 của Bộ Th-ơng binh - Xã hội và Bộ Quốc
phòng .
- Chỉ thị số 551/TTg ngày 2 tháng 3 năm 1991 của Hội đồng Bộ tr-ởng
- Chỉ thị số 03/LĐTBXH-CT ngày 11 tháng 7 năm 1992 của Bộ Lao động - Th-ơng binh và
Xã hội.
- Quyết định số 626/TTg ngày 30 tháng 12 năm 1993 của Thủ t-ớng Chính phủ.
- Thông t- số 25/TB-TT ngày 24 tháng 10 năm 1994 của Bộ Th-ơng binh xã hội- Bộ Quốc
phòng- Bộ Tài chính.
Văn bản pháp luật quy định về công trình ghi công liệt sỹ tr-ớc khi ra đời Pháp lệnh -u đãi
ng-ời ng-ời có công 1995 t-ơng đối đa dạng và không thống nhất về hình thức mà chủ yếu là
các văn bản pháp luật d-ới hình thức Thông t- của cấp Bộ. Có một số văn bản pháp luật d-ới
hình thức Chỉ thị, Quyết định của Thủ t-ớng Chính phủ, của Hội đồng Bộ tr-ởng. Bên cạnh
đó, có khối l-ợng không nhỏ các văn bản pháp luật d-ới hình thức công văn của các Bộ, chủ
yếu là Bộ Th-ơng Binh - Xã hội quy định và điều chỉnh định mức kinh phí hỗ trợ đối với các
công trình ghi công liệt sỹ.
2.2.2 Quy định về mộ và nghĩa trang liệt sỹ
* Quy tập, cất bốc, tu sửa mộ liệt sỹ

Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung -ơng có trách nhiệm chỉ đạo các cấp,
các ngành tuyên truyền, vận động sâu rộng trong nhân dân phong trào tìm kiếm phát hiện
những phần mộ liệt sỹ còn lại trong phạm vi từng địa ph-ơng, khảo sát, tìm kiếm, lập sơ đồ
kết luận cụ thể đối với các địa bàn đã thực hiện. Các đơn vị quân đội tham gia chiến đấu trên
các chiến tr-ờng phải tiến hành soát xét lại danh sách mộ liệt sỹ, tổng hợp theo từng địa bàn
và bàn giao lại cho cơ quan quân sự địa ph-ơng hoặc Sở Lao động- Th-ơng binh và Xã hội để
khảo sát, tổ chức quy tập.
- Quy định cất bốc, quy tập mộ liệt sỹ:
Đối với mộ liệt sỹ trong n-ớc, những hài cốt liệt sỹ tìm đ-ợc có ghi tên, quê quán và các yếu
tố khác phải đánh số, ghi rõ tên, ký hiệu và đăng ký quản lý chặt chẽ tránh để nhầm lẫn. Nếu
hài cốt liệt sỹ là ng-ời của địa ph-ơng thì Sở Lao động- Th-ơng binh và Xã hội có trách nhiệm
tiếp nhận, chỉ đạo h-ớng dẫn đ-a vào mai táng tại các nghĩa trang liệt sỹ gần nơi gia đình c-
trú.
Đối với những hài cốt liệt sỹ không xác định đ-ợc đầy đủ tên, quê quán thì đ-a vào
nghĩa trang liệt sỹ, xây cất từng phần mộ. Đối với những mộ liệt sỹ do thân nhân liệt sỹ đang
quản lý, nếu gia đình có nguyện vọng giữ lại để trông nom thì chính quyền cơ sở phải lập danh
sách đề nghị để Nhà n-ớc hỗ trợ kinh phí xây vỏ mộ.
Những khu vực mộ hoặc mộ lẻ do nhân dân phát hiện nh-ng ch-a rõ nguồn gốc có phải là
liệt sỹ hay không thì trách nhiệm của cơ quan quân sự địa ph-ơng phải kiểm tra xác minh, đối
chiếu với lịch sử các trận chiến đấu, các chiến dịch, nếu đúng là mộ liệt sỹ thì kết luận và phối
hợp với cơ quan Lao động - Th-ơng binh và Xã hội để cất bốc quy tập.
- Đối với phần mộ liệt sỹ quân tình nguyện hy sinh trên đất Lào.
Thông t- số 25/TB-TT của liên Bộ quy định trách nhiệm của Bộ Quốc phòng chủ trì, bàn bạc
với các cơ quan hữu quan của Lào chỉ đạo các đơn vị quân đội thực hiện việc cất bốc, di
chuyển hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện di chuyển về n-ớc.
Thông t- 25/TB -TT cũng quy định trong quá trình cất bốc, quy tập và bàn giao mộ liệt sỹ
giữa quân đội và ngành Lao động- Th-ơng binh và Xã hội phải đăng ký và lập biên bản cụ thể
để tránh những sai sót, nhầm lẫn, hạn chế về tra cứu, báo tin tới địa ph-ơng và thân nhân liệt
sỹ.
* Quy định về kinh phí tìm kiếm, tu sửa cất bốc, quy tập mộ liệt sỹ

Tới năm 1992, mức chi quy tập và xây vỏ mộ liệt sỹ theo quy định tại công văn số
417/LĐTBXH-KHTC ngày 3 tháng 3 năm 1992 của Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội là:
- Chi quy tập mộ liệt sỹ 95.000 đồng/mộ đối với vùng đồng bằng; 140.000 đồng/mộ đối
với vùng miền núi.
- Chi xây vỏ mộ liệt sỹ 90.000 đồng/mộ đối với vùng đồng bằng; 130.000 đồng/mộ đối với
miền núi.
Thông t- số 25/TB-TT ngày 24 tháng 10 năm 1994 của Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội,
Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính đã có quy định cụ thể về quản lý tài chính công tác mộ liệt sỹ.
Công tác lập kế hoạch, cấp phát, quyết toán kinh phí đ-ợc quy định cụ thể nh- sau:
+ Lập kế hoạch
Căn cứ vào kế hoạch của các địa ph-ơng và của Bộ Quốc phòng, Bộ Lao động- Th-ơng binh
và Xã hội phối hợp với Bộ Tài chính, Uỷ ban Kế hoạch Nhà n-ớc xây dựng kế hoạch hàng

9
năm về công tác mộ liệt sỹ trong cả n-ớc, tổng hợp vào ngân sách Nhà n-ớc trình Chính phủ.
+ Cấp phát:
Trên cơ sở kế hoạch ngân sách hàng năm đ-ợc Thủ t-ớng Chính phủ duyệt, Bộ Tài chính cấp
phát cho Sở Lao động- Th-ơng binh và Xã hội các tỉnh, thành phố theo kế hoạch của Bộ Lao
động - Th-ơng binh và Xã hội bằng kinh phí uỷ quyền qua Sở Tài chính - Vật giá. Bộ Tài
chính cấp phát trực tiếp đối với các bộ, ngành Trung -ơng.
+ Quyết toán
Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội trực tiếp quản lý thực hiện và quyết toán phần kinh phí
của Bộ đảm nhiệm, theo dõi, kiểm tra các địa ph-ơng thực hiện đúng mục tiêu, kế hoạch và
xét duyệt quyết toán của địa ph-ơng, tổng hợp quyết toán với Bộ Tài chính.
Với các quy định về quản lý tài chính đối với công tác mộ liệt sỹ nh- trên, Thông t- số
25/TB-TT đã tạo điều kiện rất thuận lợi để công tác tìm kiếm, quy tập mộ liệt sỹ trong cả n-ớc
và ở n-ớc ngoài đi vào nền nếp.
* Quy định báo tin địa chỉ mộ liệt sỹ và thăm viếng mộ liệt sỹ
Các quy định của pháp luật về công tác báo tin địa chỉ mộ liệt sỹ trong thời kỳ này, văn bản
chủ yếu là Thông t- số 27/NV ngày 24 tháng 10 năm 1969 của Bộ Nội vụ, trong đó có quy

nghĩa trang liệt sỹ (có ý kiến xét duyệt của Uỷ ban hành chính tỉnh).
* Bản vẽ thiết kế chi tiết, dự trù kinh phí xây dựng từng hạng mục có phê chuẩn của cơ
quan chức năng về kiến trúc và xây dựng.
* Đề nghị của Uỷ ban hành chính tỉnh, thành phố về việc xây dựng nghĩa trang liệt sỹ.
* Quyết định cấp phát kinh phí xây dựng nghĩa trang liệt sỹ của Bộ Th-ơng binh - Xã hội.
Tuy nhiên việc xây dựng các công trình ghi công liệt sỹ, nhất là xây dựng nghĩa trang liệt
sỹ còn tràn lan, ch-a có quy hoạch cụ thể, đặc biệt là thiếu những quy định thủ tục về kiểm
tra, xử lý vi phạm trong việc sử dụng kinh phí, vật t- xây dựng.
ở các địa ph-ơng nhất là các tỉnh miền Bắc, các nghĩa trang liệt sỹ cấp xã quá nhiều, số
l-ợng mộ trong nghĩa trang liệt sỹ quá ít, gây khó khăn cho công tác bảo quản, chăm sóc, gây
lãng phí về kinh tế khi xây dựng.
Thủ t-ớng Chính phủ ban hành Quyết định số 626/TTg ngày 30 tháng 12 năm 1993, liên
Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội, Quốc phòng, Tài chính ban hành Thông t- số 25/TB -
TT ngày 24 tháng 10 năm 1994 h-ớng dẫn thực hiện quyết định nói trên. Các văn bản trên quy
định yêu cầu chính quyền địa ph-ơng có kế hoạch tu sửa, nâng cấp hoàn chỉnh các nghĩa trang
liệt sỹ, quy hoạch lại cho phù hợp đối với các nghĩa trang liệt sỹ đã xây dựng quy mô lớn,
nh-ng ít mộ liệt sỹ. Quy định chấm dứt việc xây dựng nghĩa trang liệt sỹ ở các cấp xã, ph-ờng
quản lý.
2.2.3 Quy định về đài t-ởng niệm liệt sỹ, nhà bia ghi tên liệt sỹ
Thông t- số 42/LB ngày 30 tháng 4 năm 1956 quy định về việc xây dựng đài, bia ghi tên
liệt sỹ. Đài liệt sỹ phải đơn giản, trang nghiêm và có mỹ thuật, có tính chất của những công
trình văn hoá nghệ thuật lâu dài.
Địa điểm xây đài ở những nơi nh- thành phố, thị xã, thị trấn và xã. Bia ghi tên liệt sỹ xây ở
những nơi diễn ra chiến dịch, trận đánh lớn để ghi lại diễn biến thành tích của chiến dịch hoặc
của trận đánh, hoặc xây ở xã quê quán các liệt sỹ để ghi tên họ, công trạng của các liệt sỹ đó.
Tuỳ theo từng nơi, có thể kết hợp xây đài liệt sỹ và bia liệt sỹ.
Hội đồng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 60/CP ngày 5 tháng 4 năm 1976 về việc
bổ sung một số điểm về chính sách đối với liệt sỹ và gia đình liệt sỹ. Bộ Th-ơng binh- Xã hội
ban hành Thông t- h-ớng dẫn số 10/TBXH ngày 16 tháng 7 năm 1976. Theo quy định tại các
văn bản nói trên:

- Thông t- Liên tịch số 135/1998/TTLT-BTC-BLĐTBXH ngày 16 tháng 10 năm 1998
của Bộ Tài chính và Bộ Lao động - Th-ơng binh và Xã hội
- Thông t- số 78/TT-LB ngày 3 tháng 11 năm 1995 của Liên Bộ Tài chính- Bộ Lao
động- Th-ơng binh và Xã hội
- Thông t- số 49/2002/TTLT-BTC-BLĐTBXH ngày 28 tháng 5 năm 2002 của Bộ Tài
chính và Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội .
- Hiệp định giữa Chính phủ n-ớc Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ
V-ơng Quốc CămPuChia ngày 28 tháng 8 năm 2000.
- Chỉ thị số 08/2000/CT-TTg của Thủ t-ớng Chính phủ ngày 19 tháng 4 năm 2000
Bộ Lao động - Th-ơng binh và Xã hội và Bộ Tài chính đã ban hành một số văn bản d-ới
hình thức công văn quy định định mức kinh phí quy tập mộ, xây vỏ mộ liệt sỹ, kinh phí chi
cho công tác tìm kiếm hài cốt liệt sỹ Quân tình nguyện Việt Nam ở n-ớc ngoài. Những văn

12
bản d-ới hình thức công văn này thể hiện tính đặc thù của lĩnh vực quan hệ xã hội liên quan
đến công trình ghi công liệt sỹ, nên trên thực tế, các địa ph-ơng, các đơn vị quân đội trong quá
trình quy tập tìm kiếm hài cốt liệt sỹ vẫn áp dung các quy định tại các công văn này.
- Công văn số 4937/CSTBLS-CV ngày 18 tháng 12 năm 1994 của Bộ Lao động-
Th-ơng binh và Xã hội quy định điều chỉnh mức quy tập và xây vỏ mộ liệt sỹ.
- Công văn số 882/LĐTBXH-TBLSNCC ngày 5 tháng 4 năm 2001 của Bộ Lao động-
Th-ơng binh và Xã hội h-ớng dẫn điều chỉnh mức chi quy tập và xây vỏ mộ liệt sỹ.
- Công văn số 1010 TC/HCSN ngày 30 tháng 1 năm 2002 của Bộ Tài chính về mức chi
cho công tác mộ liệt sỹ.
2.3.2 Quy định về mộ liệt sỹ, nghĩa trang liệt sỹ
* Quy tập, cất bốc mộ liệt sỹ
- Đối với hài cốt liệt sỹ ở hải đảo, biên giới, miền núi th-a dân và hài cốt liệt sỹ quân
tình nguyện Việt Nam hy sinh ở Lào và CămPuChia: Bộ Quốc phòng và Bộ Nội vụ (nay là Bộ
Công an) có trách nhiệm chỉ đạo các đơn vị tìm kiếm, cất bốc mộ và di chuyển hài cốt liệt sỹ,
bàn giao cho Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố theo h-ớng dẫn của Bộ Lao động - Th-ơng
binh và Xã hội.

nguyện Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh ở CămPuChia ngày 28 tháng 8 năm
2000. Đây là văn bản pháp luật quốc tế có hiệu lực ràng buộc đối với các cơ quan hữu quan và
các nhà chức trách hai n-ớc Việt Nam và CămPuChia.
Nh- vậy, trong lĩnh vực tìm kiếm quy tập mộ liệt sỹ trong n-ớc cũng nh- ở n-ớc ngoài,
Nhà n-ớc đã ban hành một loạt các văn bản pháp luật, ký kết các văn bản pháp luật quốc tế
với các n-ớc, quy định t-ơng đối chi tiết, đầy đủ về trách nhiệm cụ thể của các cơ quan có liên
quan, quy định quy trình cất bốc, quy tập mộ liệt sỹ. Những văn bản này đã tạo ra cơ sở pháp
lý cần thiết để đ-a hoạt động tìm kiếm, quy tập mộ liệt sỹ đi vào nền nếp, đạt hiệu quả cao
nhất.
* Kinh phí tìm kiếm, quy tập, cất bốc mộ liệt sỹ
Tại Thông t- số 78/TT-LB ngày 3 tháng 11 năm 1995 Liên bộ Tài chính - Lao động-
Th-ơng binh và Xã hội đã h-ớng dẫn thực hiện kinh phí về công tác mộ liệt sỹ, cụ thể nh-
sau:
+ Kinh phí khảo sát, tìm kiếm mộ liệt sỹ
Mức chi cho công tác cho công tác khảo sát, tìm kiếm mộ liệt sỹ:
- Chi bồi d-ỡng cho ng-ời đ-a dẫn đ-ờng tối đa 25.000 đồng/ ng-ời/ ngày.
- Chi bồi d-ỡng cho cán bộ trong thời gian trực tiếp đi làm nhiệm vụ khảo sát tìm kiếm
mộ 25.000 đồng/ ng-ời/ngày, ngoài chế độ công tác phí
+ Kinh phí cho công tác lập, l-u giữ và gửi báo cáo danh sách mộ liệt sỹ tính bình quân là 500
đồng/ mộ.
Tại công văn số 4937/CSTBLS-CV ngày 18 tháng 12 năm 1995, Bộ Lao động - Th-ơng
binh và Xã hội thống nhất với Bộ Tài chính quy định mức chi quy tập và xây vỏ mộ liệt sỹ nh-
sau:
- Mức chi quy tập mộ liệt sỹ vùng đồng bằng là 195.000 đồng/ mộ, ở miền núi và đồng
bằng sông Cửu Long là 250.000 đồng/ mộ
- Mức chi xây vỏ mộ liệt sỹ vùmg đồng bằng là 180.000 đồng/ mộ, ở miền núi và đồng
bằng sông Cửu Long là 230.000 đồng/ mộ.
Để thống nhất các quy định về kinh phí hỗ trợ quy tập, xây mộ liệt sỹ vào trong một văn
bản pháp luật, ngày 28 tháng 5 năm 2002, Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội và Bộ Tài
chính đã ban hành Thông t- liên tịch số 49/2002/TLT-BTC-BLĐTBXH h-ớng dẫn thực hiện

3 ng-ời trong 4 ngày; hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ tiền tàu xe theo giá vé ph-ơng tiện giao
thông thông th-ờng để trở về nơi ở.
Với Thông t- số 49/TTLT - BTC - BLĐTBXH, các hạng mục chi, nội dung công việc
chi, mức chi của công tác mộ liệt sỹ đã đ-ợc luật hoá rất cụ thể.
2.3.3 Quy định về đài t-ởng niệm liệt sỹ, nhà bia ghi tên liệt sỹ
Theo quy định tại Điều 16, Nghị định số 28/CP ngày 29 tháng 4 năm 1995 của Chính phủ,
đài t-ởng niệm và nhà bia ghi tên liệt đ-ợc xây dựng ở trung tâm chính trị, văn hoá của cả
n-ớc, của từng địa ph-ơng hoặc ở những địa danh gắn với chiến tích lịch sử tiêu biểu. Nhà bia
ghi tên liệt sỹ có danh sách từng liệt sỹ, đ-ợc xây dựng ở xã, ph-ờng nguyên quán của liệt sỹ.
Uỷ ban nhân dân các cấp có trách nhiệm phân công ng-ời bảo quản đài t-ởng niệm, nhà bia
ghi tên liệt sỹ.
Quy định về kinh phí hỗ trợ cụ thể nh- sau:
- Ngân sách Trung -ơng bảo đảm chi cho việc xây dựng, nâng cấp và tu bổ các đài t-ởng

15
niệm gắn liền với các chiến tích lịch sử tiêu biểu nh- trận đánh lớn, căn cứ cách mạng, địa
ph-ơng anh hùng và những vùng liên quan đến an ninh quốc phòng.
- Ngân sách địa ph-ơng bảo đảm chi cho việc xây dựng nâng cấp giữ gìn các đài t-ởng
niệm còn lại.
Thủ tục và quy trình dự toán kinh phí, thông báo dự toán, cấp phát và quyết toán kinh
phí uỷ quyền -u đãi ng-ời có công, trong đó có nội dung công tác mộ liệt sỹ, nghĩa trang liệt
sỹ, nhà bia ghi tên liệt sỹ, đài t-ởng niệm liệt sỹ thuộc ngân sách Trung -ơng đ-ợc quy định
tại Thông t- số 135/1998/TTLT-BTC-BLĐTBXH ngày 16 tháng 10 năm 1998 của Bộ Tài
chính và Bộ Lao động - Th-ơng binh và Xã hội.
Nhận xét chung về các quy định của pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ từ sau khi ban
hành Pháp lệnh -u đãi ng-ời ng-ời có công 1995, có thể thấy, các văn bản pháp luật về công
trình ghi công liệt sỹ giai đoạn này đã đ-ợc ban hành đề cập một cách t-ơng đối đầy đủ về
công trình ghi công liệt sỹ với các quy định về mộ, nghĩa trang liệt sỹ, đài t-ởng niệm liệt sỹ,
nhà bia ghi tên liệt sỹ. Các quy định về quản lý tài chính, lập kế hoạch, cấp phát kinh phí xây
dựng, tu sửa, nâng cấp các công trình ghi công liệt sỹ đã đ-ợc ban hành kịp thời, t-ơng đối rõ

lực pháp lý ch-a cao, thiếu thống nhất.
Khi nói đến công trình ghi công liệt sỹ là nói đến hệ thống liên hoàn gồm hàng ngàn nghĩa
trang liệt sỹ, nhà bia ghi tên liệt sỹ và đài t-ởng niệm liệt sỹ, hàng trăm ngàn mộ liệt sỹ. Tuy
nhiên, các quy định về công trình ghi công liệt sỹ nằm rải rác ở nhiều văn bản. Nội dung quy
định của các văn bản pháp luật này đề cập đến những vấn đề riêng của công tác quản lý Nhà
n-ớc về công trình ghi công liệt sỹ, ch-a có h-ớng dẫn chung tổng thể, do đó việc tra cứu, tìm
hiểu, thực hiện các quy định pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ phức tạp, gặp nhiều khó
khăn.
Thứ hai, Nội dung văn bản pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ có nhiều quy định
mang tính định h-ớng, nói chung mà ch-a tập trung đ-a ra quy tắc, quy trình, nhất là quy
hoạch, xây dựng, cải tạo, nâng cấp nghĩa trang liệt sỹ.
Thứ ba, Công tác thể chế hoá văn bản pháp quy về công trình ghi công liệt sỹ ch-a kịp
thời.
Thứ t-, Hệ thống các công trình ghi công liệt sỹ là tài sản gồm nhà, đất, hạng mục xây
dựng, tài sản khác có giá trị rất lớn nh-ng ch-a có quy định đ-a vào quản lý nh- một tài sản,
ch-a quy định theo dõi tài sản này trên sổ sách kế toán.
Cho tới nay vẫn ch-a có quy định cụ thể của liên Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội- Bộ
Tài chính về nội dung, quy trình quản lý, quyết toán phần kinh phí Trung -ơng uỷ quyền hỗ
trợ các công trình ghi công liệt sỹ mà chỉ đ-a vào quyết toán chung do Sở Tài chính - Vật giá
phụ trách nên hàng năm việc quyết toán gặp nhiều khó khăn, phức tạp, nhất là việc xử lý đối
với các địa ph-ơng không thực hiện đúng mục tiêu, kế hoạch do Bộ Lao động- Th-ơng binh và
Xã hội giao.
Thứ năm, Quy định về tổ chức, bộ máy quản lý thực hiện các hoạt động về công trình ghi
công liệt sỹ ch-a thống nhất.
3.1.3 Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế của quy định pháp luật về công trình ghi
công liệt sỹ
Thứ nhất, Do đất n-ớc ta trải qua hơn 30 năm chiến tranh ác liệt, tổn thất về ng-ời và về
vật chất là vô cùng to lớn, để lại những hậu quả hết sức nặng nề trên tất cả các lĩnh vực. Sau
khi thống nhất đất n-ớc, n-ớc ta lại rơi vào khủng hoảng kinh tế - xã hội kéo dài, đời sống
nhân dân gặp nhiều khó khăn, sự quan tâm của Nhà n-ớc đến công tác quản lý công trình ghi

ban hành các văn bản pháp luật liên quan đến công trình ghi công liệt sỹ phù hợp với thực tế
cuộc sống và nhu cầu văn hoá, tâm linh, tình cảm chính đáng của thân nhân liệt sỹ và nhân
dân.
Để có những văn bản quy phạm pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ phù hợp với thực tế
đòi hỏi, không chỉ đơn thuần có kỹ thuật lập pháp cao mà cần phải có cơ sở rộng rãi về các
lĩnh vực khác của đời sống xã hội, nhất là lĩnh vực văn hoá và tôn giáo, tín ng-ỡng.
3.2.3 Cần phải thống nhất các quy định tản mạn tr-ớc đây vào một văn bản pháp quy có
giá trị pháp lý cao là Nghị định của Chính phủ. Trong Nghị định này sẽ cụ thể hoá hơn nội
dung về công trình ghi công liệt sỹ trong Luật -u đãi ng-ời có công hoặc Pháp lệnh sửa đổi,
bổ sung một số điều của Pháp lệnh -u đãi ng-ời có công năm 1995, tập hợp tất cả các quy
định liên quan đến công trình ghi công liệt sỹ, đáp ứng yêu cầu của công tác quản lý Nhà n-ớc
về mộ liệt sỹ, nghĩa trang liệt sỹ, đài t-ởng niệm và nhà bia ghi tên liệt sỹ trong giai đoạn hiện
nay và t-ơng lai lâu dài của đất n-ớc.

18
Cần phải xác định rõ, đầy đủ trong Nghị định các loại hình công trình ghi công liệt sỹ
thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ. Quy định rõ ràng về vấn
đề di chuyển hài cốt liệt sỹ đang an táng trong các nghĩa trang liệt sỹ về nguyên quán theo
h-ớng đảm bảo không phá vỡ các hạng mục trong nghĩa trang liệt sỹ, đồng thời với việc quy
định bắt buộc xây nhà bia t-ởng niệm liệt sỹ tại tất cả các xã ph-ờng trong cả n-ớc để ghi tên
những liệt sỹ của địa ph-ơng đó. Quy định rõ ràng về ph-ơng thức hỗ trợ, quản lý, quyết toán
nguồn kinh phí Trung -ơng uỷ quyền hỗ trợ xây mới, tu sửa và nâng cấp công trình ghi công
liệt sỹ đối với các địa ph-ơng theo h-ớng phân cấp đầy đủ, cụ thể hơn nữa trong việc quản lý
kinh phí.
Quy định việc ngân sách Trung -ơng hỗ trợ dứt điểm trong thời gian nhất định, sau đó việc
tu sửa, giữ gìn th-ờng xuyên các công trình ghi công liệt sỹ sẽ do ngân sách các địa ph-ơng
cùng với các nguồn khác đảm bảo. Cần có các quy định hợp lý và đầy đủ hơn về chế độ đối
với những ng-ời trực tiếp làm công tác quản lý công trình ghi công liệt sỹ theo quy mô, tính
chất của từng loại hình công trình ghi công liệt sỹ.
Quy định cụ thể về quy cách, tiêu chuẩn thống nhất của mộ liệt sỹ trong nghĩa trang liệt sỹ.

Mục I- Trách nhiệm quản lý
Mục II- Kinh phí đảm bảo
Mục III- Khen th-ởng, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo
Ch-ơng V
Điều khoản thi hành

kết luận
Tr-ớc yêu cầu của việc xây dựng pháp luật trong tiến trình xây dựng Nhà n-ớc pháp quyền
xã hội chủ nghĩa quản lý mọi mặt đời sống xã hội bằng pháp luật; phù hợp với tình hình kinh
tế - xã hội của đất n-ớc trong những năm đổi mới và những thay đổi của hệ thống pháp luật,
đòi hỏi pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ phải đ-ợc bổ sung, hoàn thiện.
Luận văn đã trình bày về những vấn đề cơ bản của pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ
b-ớc đầu chỉ ra những hạn chế của pháp luật trong lĩnh vực này và đề xuất một số khuyến nghị
nhằm bổ sung, hoàn thiện quy định pháp luật về công trình ghi công liệt sỹ trong giai đoạn
mới. Qua đó góp phần để pháp luật -u đãi ng-ời có công với cách mạng bảo đảm công bằng
xã hội, bảo vệ và phát triển nền tảng đạo đức, truyền thống đạo lý tốt đẹp, giáo dục và phát
huy truyền thống anh hùng bất khuất chống ngoại xâm và bảo vệ Tổ quốc, góp phần giữ vững
ổn định chính trị - xã hội, tạo điều kiện phát triển kinh tế đất n-ớc./.

References
1. Lê Quang Bảy - Một số vấn đề về công tác tìm kiếm hài cốt liệt sỹ, báo tin mộ liệt sỹ hy
sinh trong các thời kỳ kháng chiến - Tạp chí Thông tin khoa học Lao động- Xã hội - Bộ
Lao động- Th-ơng binh và Xã hội số 2/ 2002.
2. Báo cáo Tổng kết công tác tìm kiếm, cất bốc, di chuyển hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện
Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên đất Lào về n-ớc (từ 1995 đến 2001)-
Ban Công tác đặc biệt của Chính phủ 20/7/2001.
3. Các văn bản quy định về công tác mộ nghĩa trang liệt sỹ- Tài liệu Bộ Lao động- Th-ơng
binh và Xã hội Hà Nội1994

20

15354 ngày 10/7/1997.

21
19. Tạ Vân Thiều - Cải cách thủ tục hành chính lĩnh vực ng-ời có công ở ngành Lao động-
Th-ơng binh và Xã hội - Luận án Cao học Luật- Viện nghiên cứu Nhà n-ớc và Pháp luật
1997.
20. Thông t- liên tịch số 49/2002/TTLT-BTC-BLĐTBXH ngày 28/5/2002 của Bộ Tài chính
và Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội h-ớng dẫn thực hiện kinh phí công tác mộ nghĩa
trang liệt sỹ.
21. Sổ tay công tác Th-ơng binh liệt sỹ- Tài liệu Ban T- t-ởng Văn hoá Trung -ơng- Bộ Lao
động- Th-ơng binh và Xã hội Hà Nội 2002.
22. Xác định những nội dung cụ thể để sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh -u đãi ng-ời có công- Đề
tài NCKH cấp Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội.Mã số CB-99-02.
23. Tiêu chuẩn mộ trong nghĩa trang liệt sỹ- Đề tài NCKH cấp Bộ. Mã số C6-98-01-06. Bộ
Lao động- Th-ơng binh và Xã hội.
24. 55 năm sự nghiệp hiếu nghĩa bác ái- Tài liệu của Bộ Lao động- Th-ơng binh và Xã hội,
Hà Nội 2002.
25. Nguyễn Đình Khả - Thực hiện chi trả trợ cấp -u đãi một lần- Tạp chí Lao động- Xã hội số
7/2002.
26. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII. NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1996.