Phòng ngừa xơ vữa động
mạch như thế nào?

Xơ vữa động mạch là một bệnh có thể gặp ở người trưởng thành, nhưng tỉ lệ gặp
cao nhất vẫn là người cao tuổi (NCT). Xơ vữa động mạch là hiện tượng thành của
động mạch (phía trong lòng động mạch) bị xơ cứng, hẹp lại hoặc bị xơ vữa bong ra
gây tắc mạch cục bộ gây biến chứng nguy hiểm.
Lý do xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch (XVĐM) là một chứng bệnh âm thầm, xảy ra một cách từ từ.
XVĐM có thể gặp mọi vị trí trong cơ thể NCT nhưng nguy hiểm nhất vẫn là động
mạch nuôi tim (động mạch vành tim), động mạch não. Bệnh này là một trong
những nguyên nhân gây nên các bệnh về tim mạch như tăng huyết áp, nhồi máu cơ
tim, thiểu năng mạch vành, đột quỵ.

Lòng mạch bình thường (trái) và lòng mạch có lớp
mỡ tích tụ

Có nhiều nguyên nhân gây nên XVĐM ở NCT nhưng nguyên nhân chính là do
lượng cholesterol trong máu tăng cao (bình thường cholesterrol trong máu <
5,2mmol/l), đặc biệt là khi bị tăng cao loại LDL- C (Low Density Lipoprotein
Cholesterol). Bình thường LDL-C trong máu nhỏ hơn 3,4mmol/lít (< 130mg/dl).
Khi dư thừa LDL-C thì xuất hiện hiện tượng tích tụ lớp mỡ trong lòng động mạch
ngày một nhiều hoặc khi bị giảm HDL-C (High Density Lipoprotein Cholesterol)
thì nguy cơ xơ vữa động mạch sẽ xuất hiện càng cao. Đặc tính của chất lipoprotein
là bảo vệ thành mạch, khác với LDL- C, nếu giảm HDL-C là có nguy cơ cao với
hiện tượng xơ vữa động mạch (bình thường HDL- C trong máu > 0,9mmol/l, khi
HDL - C dưới chỉ số này tức là có hiện tượng bị giảm).
Các nghiên cứu cho thấy rằng nguyên nhân của sự gia tăng cholesterol máu lệ

được khám bệnh định kỳ và làm xét nghiệm máu để biết có tăng cholesterol máu
hay không để được tư vấn và điều trị.
Phòng bệnh như thế nào?
Chế độ ăn là hết sức quan trọng đối với việc phòng bệnh này ở NCT. Cần hạn chế
ăn mỡ động vật như mỡ lợn, mỡ bò, mỡ gà mà thay thế vào đó là dùng dầu thực
vật như dầu lạc, dầu vừng. Nên hạn chế ăn các loại thịt đỏ vì chúng có nhiều
cholessterol. Không nên ăn loại dầu dừa vì dầu dừa có nhiều acid béo bão hòa dễ
gây nên hiện tượng XVĐM. Nên ăn các thức ăn có nguồn gốc từ đậu nành như đạu
phụ. Mỗi tuần nên ăn từ 2 - 3 lần cá trong mỗi bữa ăn thay cho ăn thịt, bởi vì trong
mỡ cá có nhiều chất béo omega - 3 mà chất này rất tốt cho thành động mạch.
Không nên ăn các loại lòng như lòng lợn, lòng trâu, bò và hạn chế ăn tôm, trứng.
Các bữa ăn hàng ngày nên tăng cường lượng rau xanh, hoa quả (riêng người bị đái
tháo đường ăn loại quả gì là có sự tư vấn của bác sĩ khám bệnh). Cần vận động cơ
thể như tập thể dục dưỡng sinh, đi bộ, chơi thể thao tùy theo sức mình. Nếu vận
động đều đặn hàng ngày, có bài bản và phù hợp với điều kiện từng người thì có thể
làm tăng lượng cholesterol tốt, giảm cholesterol xấu và đồng thời làm giảm huyết
áp đối với người đang bị tăng huyết áp mạn tính. Nếu đã áp dụng tất cả các biện
pháp nhằm làm giảm lượng cholesterol mà không đạt kết quả thì phải dùng thuốc.
Tất nhiên dùng loại thuốc gì và dùng liều lượng ra sao, trong thời gian bao lâu cần
có chỉ định (đơn thuốc) của bác sĩ khám bệnh.
PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU