MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
ĐỀ BÀI :
Em hãy làm rõ độc lập dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội theo tư
tưởng Hồ Chí Minh. Nêu ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận điểm

Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là tư tưởng chính trị
đặc sắc, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt và bao trùm trong di sản tư tưởng Hồ
Chí Minh. Tư tưởng đặc sắc ấy thể hiện nhất quán mục tiêu của con
đường cách mạng mà Người đã lựa chọn, nó vừa đáp ứng được yêu cầu
bức xúc của dân tộc và khát vọng của quần chúng nhân dân giành lấy độc
lập, tự do, ấm no và hạnh phúc, giải phóng cuộc đời lầm than, đói khổ
dưới ách thống trị tàn bạo của chủ nghĩa thực dân, đế quốc và bè lũ tay
sai. Tư tưởng ấy đã đưa dân tộc ta đến độc lập, tự do, nước nhà Bắc –
Nam thống nhất và ngày nay, đó là nguồn sức mạnh trong sự nghiệp xây
dựng một xã hội Việt Nam mới xã hội chủ nghĩa: dân giàu, nước mạnh,
công bằng, dân chủ, văn minh.
Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là tư tưởng chính trị
đặc sắc của Hồ Chí Minh. Bởi lẽ, Người đã vượt qua giới hạn của những
nhà yêu nước đương thời và phát hiện ra con đường cứu dân, cứu nước.
Chúng ta tự hào với lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh kiên cường và bền
bỉ để giữ vững độc lập dân tộc của dân tộc ta. Khi nước nhà bị bọn xâm
lược giầy xéo thì dân tộc không có khát vọng nào cao hơn là giành độc
lập dân tộc. Nhưng chúng ta vẫn biết là không phải bất cứ lúc nào những
người con yêu nước của dân tộc cũng tìm thấy cho mình con đường cứu
dân, cứu nước đúng đắn. Thực tiễn khi thực dân Pháp xâm lược nước ta
cho đến những năm đầu của thế kỷ XX cho thấy, nhân dân ta, các thế hệ
1
nối tiếp nhau đứng lên, mong đánh đuổi thực dân Pháp, giành lại non
sông đất nước. Song do chưa có đường lối đúng đắn như con đường “Tây
du” và “Đông du” của các cụ Phan khởi xướng, do ngọn cờ tư tưởng
phong kiến đã lỗi thời, nên các phong trào, các cuộc khởi nghĩa yêu nước

Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội diễn ra trong suốt
quá trình cách mạng, ở mỗi giai đoạn của cách mạng; thống nhất ở mục
tiêu trước mắt cũng như lâu dài. Bởi vì, đối với một dân tộc đã phải trải
qua một ngàn năm đô hộ của phong kiến phương Bắc và gần một trăm
năm dưới gót sắt của chủ nghĩa thực dân thì khát vọng cao nhất và trực
tiếp nhất là giành độc lập dân tộc, giải phóng dân tộc. Nhưng để có độc
lập thực sự cho dân tộc phải đi lên chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, độc lập dân
tộc phải gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Độc lập dân tộc là điều kiện tiên
quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, lý
tưởng, là điều kiện đảm bảo cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho nhân
dân, là nhân tố đảm bảo vững chắc của nền độc lập dân tộc. Hồ Chủ Tịch
đã từng nói : “Nhưng nếu nước được độc lập mà dân không hưởng hạnh
phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”. Và “Dân chỉ biết rõ
giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ”. Như thế
nghĩa là cách mạng Việt Nam phải hướng tới mục tiêu giải phóng dân
tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người thoát khỏi mọi áp bức, bóc
lột và bất công, tiến tới một xã hội “trong đó sự phát triển tự do của mỗi
người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người”. Chính vì
vậy, trong “Chính cương vắn tắt”, Người chủ trương tiến hành tư sản dân
quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản.
Tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng hay là cách
mạng dân tộc dân chủ nhân dân và ngay trong cách mạng ấy, Người cũng
xác định cần phải giải quyết hai nội dung cơ bản đó là : độc lập dân tộc
3
và dân chủ nhân dân. Trong đó độc lập dân tộc là nhu cầu bức thiết cần
phải tập trung sức lực giải quyết. Bởi mâu thuẫn giữa đế quốc xâm lược
với nhân dân ta mà đông đảo là công nhân và nông dân là mâu thuẫn bao
trùm lên tất cả, còn phong kiến chỉ là tay sai và chịu sự chi phối của thực
dân đế quốc. Mâu thuẫn này nổi lên sâu sắc, gay gắt, đòi hỏi phải giải
quyết. Ngay từ khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, nhiệm vụ giải phóng

dân ta với đế quốc xâm lược. Giải quyết mâu thuẫn này cũng là thực hiện
được hai mâu thuẫn cơ bản của xã hội thuộc địa nửa phong kiến. Và như
thế, rõ ràng, tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường cách mạng Việt Nam là
tư tưởng cách mạng không ngừng, là sự thống nhất giữa độc lập dân tộc,
dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, chủ nghĩa xã hội là con đường phát
triển tất yếu của cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân do Đảng Cộng sản
lãnh đạo, sau khi đã căn bản thực hiện thắng lợi các mục tiêu trong cách
mạng dân tộc dân chủ nhân dân. Đó là sự lựa chọn của Hồ Chí Minh, của
nhân dân Việt Nam và của chính lịch sử cách mạng Việt Nam những năm
đầu thế kỷ XX. Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là quy luật
phát triển của cách mạng Việt Nam, là xu thế phát triển của xã hội Việt
Nam phù hợp với xu thế chung của lịch sử, của thời đại ngày nay.
Xuất phát từ đặc điểm của thực tiễn xã hội Việt Nam, một nước
nông nghiệp lạc hậu, thuộc địa, nửa phong kiến bỏ qua chế độ tư bản chủ
nghĩa, quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nên trong quan niệm về chủ nghĩa xã
hội của Người không phải là đưa ra những ý tưởng cao xa, mà là đề cập
đến những lợi ích rất cụ thể thiết thực, gần gũi với những nhu cầu đời
thường của nhân dân lao động. Những quan niệm về chủ nghĩa xã hội
được diễn đạt rất dễ hiểu, dễ đi vào lòng người và cổ vũ họ đấu tranh
giành độc lập dân tộc, dân chủ cho nhân dân và hướng tới chủ nghĩa xã
hội. Để quần chúng dễ hiểu về chủ nghĩa xã hội, Người giải thích rõ :
5
“Chủ nghĩa xã hội là làm sao cho nhân dân đủ ăn, đủ mặc, ngày càng
sung sướng, ai nấy được đi học, ốm đau có thuốc, già không lao động
được thì nghỉ, những phong tục tập quán không tốt dần dần được xóa
bỏ.Tóm lại, xã hội ngày càng tiến, vật chất ngày càng tăng, tinh thần ngày
càng tốt, đó là chủ nghĩa xã hội”.
Như vậy, có thể khẳng định rằng tư tưởng về chủ nghĩa xã hội của
Người thể hiện đậm nét sự công bằng xã hội. Nó không chỉ phản ánh mục
tiêu, lý tưởng, bản chất sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam

nhân dân đến khi nào chuẩn bị đầy đủ các yếu tố hãy đi lên chủ nghĩa xã
hội cũng chưa muộn, v.v…
Trong nhiều văn kiện của Đảng ta, vấn đề độc lập dân tộc gắn liền với
chủ nghĩa xã hội luôn được khẳng định một cách mạnh mẽ và dứt khoát.
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
đã nêu rõ : "Nắm vững ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đó
là bài học xuyên suốt quá trình cách mạng của nước ta. Độc lập dân tộc là
điều kiện tiên quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa xã hội là
cơ sở bảo đảm vững chắc cho độc lập dân tộc". Và tại Đại hội IX của
Đảng lần này, khi tổng kết những bài học chủ yếu của 15 năm đổi mới,
Báo cáo Chính trị đã chỉ rõ bài học thứ nhất là: "Trong quá trình đổi mới
phải kiên trì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng
chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh". Nhìn ra bên ngoài và
nhìn lại lịch sử Việt Nam trong thế kỷ XX vừa qua, chúng ta càng thấy
rằng sự lựa chọn của Đảng ta, của nhân dân ta là hoàn toànchínhxác.
Như chúng ta đã biết, dân tộc ta có truyền thống yêu nước, anh dũng
bất khuất, đã từng chiến thắng nhiều đế quốc phong kiến hung hãn. Từ
khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, phong trào yêu nước đã dấy lên hết
sức mạnh mẽ. Liên tiếp nổ ra các cuộc nổi dậy trên khắp mọi miền đất
7
nước thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân, các bậc sĩ phu, kể cả một
bộ phận quan lại phong kiến. Các phong trào Cần Vương, khởi nghĩa Yên
Thế; các phong trào Duy Tân, Đông Du, khởi nghĩa Yên Bái và hàng
chục cuộc đấu tranh khác nữa đều bị thực dân Pháp thẳng tay đàn áp và
thất bại. Điều đó chứng tỏ rằng, vẫn là nhân dân giàu lòng yêu nước, có
truyền thống chống giặc ngoại xâm, sẵn sàng ủng hộ và tham gia các
phong trào yêu nước; còn các bậc sĩ phu, các nhà lãnh đạo các phong trào
chống thực dân Pháp đều có thừa trí dũng, không thiếu quyết tâm nhưng
họ, cả giai cấp phong kiến và đại diện cho chế độ phong kiến, cả giai cấp
tư sản và đại diện cho thế lực tư sản khi đó đều không giải quyết được

đại thay đổi, vai trò lãnh đạo cách mạng cũng thay đổi; vì vậy con đường
để giải quyết mâu thuẫn của xã hội, lực lượng cách mạng và phương pháp
cách mạng cũng thay đổi.
Toàn bộ tình hình đó của thế giới, bằng nhiều con đường, dội vào và
thấm sâu trong mảnh đất Việt Nam - nơi mà chính "sự tàn bạo của chủ
nghĩa tư bản đã chuẩn bị đất rồi; chủ nghĩa cộng sản chỉ còn phải làm cái
việc là gieo hạt của công cuộc giải phóng nữa thôi". Hơn ai hết, chính
Nguyễn Ái Quốc là người gieo hạt, gây mầm cách mạng Việt Nam.
Người đã đi từ chủ nghĩa yêu nước đến với chủ nghĩa xã hội. Ở Người,
chủ nghĩa yêu nước Việt Nam, bản lĩnh và tố chất đặc biệt Việt Nam đã
"bắt gặp" chủ nghĩa Mác - Lê-nin, nói như Cố Thủ tướng Phạm Văn
Đồng - một cuộc gặp gỡ đẹp như cùng hẹn trước - đã chung đúc nên tư
tưởng Hồ Chí Minh. Với kỳ công của Nguyễn Ái Quốc, chủ nghĩa Mác -
Lê-nin kết hợp với phong trào yêu nước và phong trào công nhân Việt
Nam chuyển hóa thành một tất yếu đưa đến một sự kiện trọng đại : năm
1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Sự kiện này là mốc son đánh dấu
sự kết hợp các nhân tố dân tộc và giai cấp, quốc gia và quốc tế, độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong bản chất của Đảng. Vừa ra đời, Đảng
tuyên bố : "Chủ trương tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng
9
để đi tới xã hội cộng sản". Lời tuyên bố ấy cũng đồng nghĩa với lời bác
bỏ thẳng thừng chế độ phong kiến và chế độ tư bản chủ nghĩa; và nhìn
rộng hơn, cũng bác bỏ bất cứ một thứ chủ nghĩa nào khác, bất cứ một con
đường nào khác. Một cách tự nhiên là, ngay sau lời tuyên bố ấy của
Đảng, chủ nghĩa xã hội không chỉ là mục tiêu lựa chọn mà đã thực sự
thúc đẩy lịch sử dân tộc Việt Nam chuyển mình, là con đường dân tộc
Việt Nam đã và đang đi từ đó dọc thế kỷ XX, và tiếp tục đi cho tới đích
cuối cùng. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ, chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ
nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những
người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ; chỉ có chủ nghĩa cộng sản

nghĩa xã hội sẽ xóa bỏ căn nguyên kinh tế sâu xa của tình trạng người bóc
lột người do chế độ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất sinh ra. Nhờ
đó, nó xóa bỏ cơ sở kinh tế sinh ra ách áp bức con người về chính trị và
sự nô dịch con người về tinh thần, ý thức và tư tưởng.
Chủ nghĩa xã hội thực hiện độc lập dân tộc để mở đường đưa dân tộc
tới sự phát triển phồn vinh về kinh tế, sự phát triển phong phú đa dạng về
văn hóa, tinh thần, sự thực hiện đầy đủ nhất quyền lực của nhân dân. Chỉ
với chủ nghĩa xã hội, độc lập dân tộc mới đạt tới chân giá trị của nó ở chỗ
nó hướng tới phục vụ lợi ích và quyền lực của mọi người lao động, làm
cho mọi thành viên của cộng đồng dân tộc trở thành người chủ thực sự có
cuộc sống vật chất ngày càng đầy đủ và cuộc sống tinh thần ngày càng
phong phú. Chính điều đó làm cho nền tảng của sự độc lập tự chủ càng
thêm vững chắc, khả năng bảo vệ nền độc lập dân tộc càng đầy đủ và
mạnh mẽ.
Sự phát triển thực chất và bền vững của độc lập dân tộc được đo
bằng những khả năng và điều kiện bảo đảm cho dân tộc thoát khỏi tình
cảnh nô lệ, phụ thuộc, bị áp bức bóc lột và nô dịch. Nó cũng bảo đảm cho
dân tộc vượt qua tình trạng đói nghèo, lạc hậu và tụt hậu trong tương
quan với các dân tộc khác trong thế giới và ngày càng phát triển mạnh mẽ
11
hơn để đạt tới sự bình đẳng trong các mối quan hệ giữa con người với con
người, giữa cộng đồng dân tộc này với cộng đồng dân tộc khác. Toàn bộ
khả năng và điều kiện bảo đảm đó chỉ có thể được tìm thấy và giải quyết
bằng con đường phát triển chủ nghĩa xã hội.Độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội trở thành hệ giá trị phát triển của Việt Nam, dưới ngọn cờ của
Đảng, trong thời đại ngày nay. Đó cũng chính là cái lôgíc phát triển lịch
sử của dân tộc Việt Nam, 71 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng ta, làm
nên cốt cách Việt Nam, bản lĩnh Việt Nam và vị thế Việt Nam trước thế
giới. Nhận thức và hành động theo sự lựa chọn và theo hệ giá trị đó, Đảng
ta đã lãnh đạo thành công cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945, một điển

bằng, dân chủ, văn minh, đưa đất nước ta sánh vai cùng các nước trong
khu vực và trên thế giới.
13