Đề tài 1: Quan điểm Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước, quyền làm chủ của nhân dân.
Hiện nay để xây dựng nhà nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh cần tập trung giải quyết những
vấn đề gì.
Nội dung
Chương I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân.
1.1.Xây dựng nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động
1.1.1. Nhà nước của dân
1.1.2. Nhà nước do dân.
1.1.3. Nhà nước vì dân.
1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính
nhân dân và tính dân tộc của nhà nước
1.2.1. Bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
1.2.2. Bản chất giai cấp công nhân thống nhất với tính nhân dân, tính dân tộc.
1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về một nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
1. 3.1.Xây dựng một nhà nước hợp hiến.
1. 3.2. Quản lý nhà nước bằng pháp luật và chú trọng đưa luật pháp vào đời sống.
1.3.3.Tích cực xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức của nhà nước đủ đức và đủ tài.
1. 4. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước trong sạch vững mạnh, hoạt động có
hiệu quả.
1.4.1. Đề phòng và khắc phục các tiêu cực trong hoạt động của nhà nước.
1.4.2. Tăng cường pháp luật đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng.
Chương II. Xây dựng Nhà nước ngang tầm nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng mới theo
tư tưởng Hồ Chí Minh
2. 1. Nhà nước bảo đảm quyền làm chủ thực sự của nhân dân
2. 2. Kiện toàn bộ máy hành chính Nhà nước
2.3. Tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước
Chương III. Kết luận

1
Chương I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân.

+ Nhà nước đó do dân ủng hộ, giúp đỡ, đóng thuế để nhà nước chi tiêu, hoạt động.
+ Nhà nước do dân phê bình, xây dựng, giúp đỡ.
Do đó, Hồ Chí Minh yêu cầu: Tất cả các cơ quan nhà nước là phải dựa vào nhân dân, liên
hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và sự kiểm soát của nhân dân.
2
“ Nếu chính phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi chính phủ” nghĩa là khi cơ quan nhà
nước không đáp ứng lợi ích và nguyện vọng của nhân dân thì nhân dân có quyền bãi quyền nó.”
Hồ Chí Minh khẳng định: mỗi người có trách nhiệm “ghé vai gánh vác một phần” vì quyền
lợi, quyền hạn bao giờ cũng đi đôi với trách nhiệm, nghĩa vụ.
1.1.3. Nhà nước vì dân.
+ Hồ Chí Minh khẳng định: chỉ có nhà nước thực sự của dân, do dân tổ chức, xây dựng và
kiểm soát mới có thể là nhà nước vì dân.
+ Nhà nước vì dân là nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng của nhân dân, không có đặc
quyền lợi, thật sự trong sạch, cần kiệm liêm chính. Trong nhà nước đó, cán bộ từ chủ tịch trở
xuống đều là công bộc của dân”
“Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm.
Việc gì hại cho dân, ta phải hết sức tránh ”.
+ Hồ Chí Minh chú ý mối quan hệ giữa người chủ nhà nước là nhân dân với cán bộ nhà
nước là công bộc của dân, do dân bầu ra, được nhân dân thừa ủy quyền. Là người phục vụ, nhưng
cán bộ nhà nước đồng thời là người lãnh đạo, hướng dẫn nhân dân. “Nếu không có nhân dân thì
chính phủ không đủ lực lượng. Nếu không có chính phủ thì nhân dân không ai dẫn đường”.
Cán bộ nhà nước phải là đầy tớ của dân, đồng thời là người lãnh đạo hướng dẫn nhân dân.
Đầy tớ thì phải trung thành, tận tụy, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, lo trước thiên hạ, vui sau
thiên hạ. Người lãnh đạo phải trí tuệ hơn người, minh mẫn, sáng suốt, nhìn xa, trông rộng, gần gũi
nhân dân, trọng dụng hiền tài. Như vậy, “Người thay mặt dân phải đủ cả đức và tài, vừa hiền lại
vừa minh”.
1.2 Tư tưởng Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính
nhân dân và tính dân tộc của nhà nước
1.2.1 Bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
Nhà nước là một phạm trù lịch sử, nó chỉ ra đời và tồn tại khi giai cấp và đấu tranh giai cấp

1945 trong bản Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh.
Ba là, bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước ta thể hiện ở nguyên tắc tổ chức và hoạt động
cơ bản của nó là nguyên tắc tập trung dân chủ. Hồ Chí Minh rất chú ý đến tính dân chủ trong tổ
chức và hoạt động của tất cả bộ máy, cơ quan Nhà nước, đồng thời phát huy cao độ tập trung
thống nhất quyền lực để tất cả quyền lực vào tay nhân dân.
1.2.2 Bản chất giai cấp công nhân thống nhất với tính nhân dân, tính dân tộc.
Hồ Chí Minh là người giải quyết rất thành công các mối quan hệ giữa các vấn đề giai cấp - dân
tộc trong xây dựng Nhà nước Việt Nam mới. Người đã giải quyết hài hoà, thống nhất giữa bản
chất giai cấp với tính nhân dân, tính dân tộc. Tíh thống nhất thể hiệ ở chỗ:
- Nhà nước dân chủ mới ra đời là kết quả của cuộc đấu tranh lâu dài và gian khổ của với sự
hi sinh xương máu của bao thế hệ cách mạng.
Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX dân tộc Việt Nam rơi vào khủng hoảng đường lối cách mạng.
Trong cuộc đấu tranh trường kì chống thực dân Pháp của dân tộc ta, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa
dưới sự lãnh đạo của các nhà cách mạng tiền bổ rất oanh liệt tô thắm cho truyền thống yêu nước
chống giặc ngoại xâm của dân tộc nhưng độc lập, tự do của dân tộc vẫn chưa trở thành hiện thực.
Từ 3-2-1930 Đảng ta ra đời thì sự lớn mạnh của giai cấp công nhân với đội tiền phong của nó là
Đảng Cộng Sản Việt Nam đã vượt qua tất cả các hạn chế và đã thắng lợi cuộc cách mạng tháng
Tám 1945 đấu tranh giành chính quyền, lập nên Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông
Nam Á.
- Nhà nước ta vừa mang bản chất giai cấp vừa có tìh nhân dân và tính dân tộc
Vì nó lấy lợi ích của dân tộc làm nền tảng và bảo vệ lợi ích cho nhân dân.
- Nhà nước ta vừa ra đời đã đảm nhiệm vai trò lịch sử là tổ chức toàn dâ kháng chiến để bảo
vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập,
dân chủ và giàu mạnh, góp phần tích cực vào sự phát triển tiến bộ của thế giới.
1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về một nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
4
1.3.1.Xây dựng một nhà nước hợp hiến.
+ Tuyên ngôn độc lập do Hồ Chí Minh viết và tuyên đọc trong cuộc mít tinh lớn tại thủ đô
Hà Nội ngày 2-9-1945 đã khai sinh ra Nhà nước Việt Nam mới, đồng thời đảm bảo địa vị hợp
pháp của Chính phủ lâm thời.

+ Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ phải lo “Làm sao cho nhân dân biết hưởng quyền dân chủ,
biết dùng quyền dân chủ của mình, dám nói, dám làm”. “Lúc dân biết và dám phê bình người
lãnh đạo, lúc đó dân đã biết nắm quyền của dân, tức là đã đến mức dân chủ hóa khá cao”.
Hồ Chí Minh luôn luôn nêu gương trong việc khuyến khích nhân dân phê bình, giám sát
công việc của Chính phủ, đồng thời nhắc nhở cán bộ các cấp, các ngành phải gương mẫu trong
việc tuân thủ pháp luật, trước hết là các cán bộ thuộc ngành hành pháp và tư pháp. Người viết:
5
“Các bạn là những người phụ trách thi hành pháp luật. Lẽ tất nhiên các bạn phải nêu cao cái
gương “Phụng công, thủ pháp chí công, vô tư”, cho nhân dân noi theo”.
1.3.3.Tích cực xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức của nhà nước đủ đức và đủ tài.
+ Hồ Chí Minh khẳng định: cán bộ Nhà nước phải biết quản lý nhà nước. Người ký Sắc
lệnh số 197 thành lập Khoa pháp lý học tại Trường đại học Việt Nam.
+ Hồ Chí Minh mạnh dạn sử dụng những viên chức, quan lại đã được đào tạo nghiệp vụ và
kỹ thuật hành chính
+ Hồ Chí Minh đăng báo “Tìm người tài đức”, Người viết: công việc kiến thiết ngoại giao,
kiến thiết kinh tế, kiến thiết quân sự, kiến thiết giáo dục , rất cần nhân tài. “Nhân tài nước ta dù
chưa có nhiều lắm nhưng nếu chúng ta khéo lựa chọn, khéo phân phối, khéo dùng thì nhân tài
càng ngày càng phát triển thêm nhiều. Hồ Chí Minh quan tâm tới công bằng và dân chủ trong
tuyển dụng cán bộ.
+ Trong việc dùng cán bộ, Hồ Chí Minh nhắc nhở phải tẩy sạch óc bè phái.
Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 76, ban hành Quy chế công chức – chú trọng chế độ thi tuyển
để bổ nhiệm vào các ngạch, bậc hành chính - thể hiện tầm nhìn xa, tính chính quy, hiện đại, tinh
thần công bằng, dân chủ của Hồ Chí Minh trong việc xây dựng một Nhà nước pháp quyền Việt
Nam.
+ Trong vấn đề cán bộ, đặc biệt là với cán bộ quản lý nhà nước, điều quan tâm thường
xuyên của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn là phẩm chất đạo đức và tinh thần phục vụ nhân dân, phục
vụ Tổ quốc, bởi thiếu điều này thì dù giỏi mấy cũng không dùng được.
Phát biểu trước cử tri Hà Nội (ngày 5-01-1946), Hồ Chí Minh nói: “Làm việc nước bây giờ
là hy sinh, là phấn đấu, quên lợi riêng mà nghĩ lợi chung. Những ai muốn làm quan cách mạng
thì nhất định không nên bầu”. Sau khi trúng cử Quốc hội, Hồ Chí Minh hứa với đồng bào: Trước

phải nhấn mạnh vai trò của pháp luật, khẩn trương xây dựng đồng bộ hệ thống pháp luật, đẩy
mạnh việc tuyên truyền, giáo dục pháp luật trong nhân dân , đồng thời phải đặc biệt coi trọng
vấn đề giáo dục đạo đức. Hai hình thái ý thức xã hội này có thể kết hợp, bổ sung cho nhau trong
thực tế trị nước. Không bao giờ được tuyệt đối hóa địa vị độc tôn của một yếu tố riêng lẻ nào.
+ Hồ Chí Minh là một mẫu mực của sự kết hợp đạo đức và pháp luật, luô luôn chú trọng
giáo dục đạo đức nhưng cũng không ngừng nâng cao vai trò, sức mạnh của pháp luật và thi hành
pháp luật nghiêm minh.
* Chính trị Hồ Chí Minh là một nền chính trị đạo đức; và đạo đức cao nhất, theo Hồ Chí
Minh là “Hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương
mẫu trong mọi việc”.
* Đi đôi với giáo dục đạo đức, Hồ Chí Minh nhấn mạnh kịp thời ban hành pháp luật.
Ngày 27-11-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh ấn định hình phạt tội đưa và nhận hối
lộ sẽ bị phạt từ 5 đến 20 năm khổ sai và phải nộp phạt gấp đôi số tiền nhận hối lộ.
Ngày 26-01-1946, Người ký “Quốc lệnh” khép tội tham ô, trậm cắp của công vào tội tử
hình.
+ Để đưa luật vào cuộc sống, Hồ Chí Minh kêu gọi nhân dân hãy tham gia giám sát công
việc của Chính phủ. Hồ Chí Minh viết: Từ ngày thành lập Chính phủ trong nhân viên còn có
nhiều khuyết điểm. Có người làm quan cách mạng, chợ đen, chợ đỏ, mưu vinh thân, phì gia Xin
đồng bào hãy phê bình, giám sát công việc của Chính phủ. Người đòi hỏi pháp luật của ta “phải
thẳng tay trừng trị những kẻ bất liêm, bất kỳ kẻ ấy ở địa vị nào, làm nghề nghiệp gì”.
Vì vậy, không thể nói đến một nhà nước trong sạch vững mạnh, hiệu quả nếu không kiên
quyết, thường xuyên đẩy mạnh cuộc đấu tranh để ngăn chặn tận gốc những nguyên nhân gây ra
nạn tham ô, lãng phí, quan liêu.
Chương II. Xây dựng Nhà nước ngang tầm nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng mới theo tư
tưởng Hồ Chí Minh
Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân có giá trị lý luận và thực
tiễn to lớn, sâu sắc. Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân đang tích cực thực hiện nhiệm vụ xây dựng nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản
Việt Nam. Nhà nước đó được xây dựng trên nền tảng lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
và những điều kiện thực tế hiện nay của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với

Hiện nay, việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào tăng cường lãnh đạo của đảng đối với nhà
nước thể hiện: Lãnh đạo Nhà nước thể chế hóa đường lối chủ trương của Đảng, bảo đảm sự lãnh
đạo của Đảng và phát huy vai trò quản lí của nhà nước, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng
đối với nhà nước. Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ trong hệ thống chính trị trên cơ sở
đảm bảo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạnh của nhà nước theo luật định. Bản chất, tính chất nhà
nước ta gắn liền với vai trò, trách nhiệm của Đảng cầm quyền, do đó đến lượt Đảng, một tiền đề
tất yếu được đặt ra là sự trong sạch, vững mạnh của Đảng cộng sản Việt Nam chính là yếu tố
8
quyết định cho thành công của việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do
dân, vì dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
Chương III. Kết luận
Trong lịch sử, tư tưởng “lấy dân làm gốc” đã sớm xuất hiện ở những nhà nước lãnh đạo, những
nhà chính trị lớn. Nhưng đến Hồ Chí Minh tư tưởng về nhà nước của dân, do dân, vì dân mới
được phát triển sâu sắc, phong phú về nội dung, với chất lượng mới, trở thành một quan điểm
khoa học nhân đạo về bản chất nhà nước mới, nhà nước của dân, do dân, vì dân; nhà nước trong
sạch, vững mạnh và hiệu quả. Nếu như lấy dân làm gốc là tư tưởng chính trị truyền thống, thì đến
Hồ Chí minh tư tưởng ấy được diễn đạt trong một mệnh đề chủ động hết sức giản dị, tự nhiên
“Dân là gốc nước” đúng như câu thơ của Người:
“ Gốc có vững thì cây mới bền
Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân”
Ngày nay, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước trong sạch, vững mạnh, hiệu quả có
giá trị lý luận và thực tế to lớn, sâu sắc, định hướng cho việc xây dựng và hoàn thiện tổ chức bộ
máy nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Với những kết quả quả đạt được trong quá trình đổi
mới, cũng như những khó khăn tồn tại trong 18 năm đổi mới, hoàn thiện nhà nước theo hướng xây
dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đã tác động mạnh mẽ và trực tiếp đến quá trình đổi
mới đất nước nói chung. Thực tế cho thấy, vấn đề đổi mới và hoàn thiện nhà nước hiện nay là một
quá trình khó khăn cả trên lý thuyết lẫn thực tiễn. Điều đó đòi hỏi Đảng, nhà nước và nhân dân ta
cần có những bước đi và giải pháp vừa khẩn trương vừa vững chắc trong hiệc thực tiếp tục cải
cách triệt để hơn nữa tổ chức và hoạt động của động của nhà nước để đáp ứng được tình hình mới
của nhà nước trong quá trình chấn hưng dân tộc và hội nhập ngày nay.

10
1.1 Quan điểm Hồ Chí Minh về vai trò của đạo đức
Đạo đức là tập hợp những quy tắc, chuẩn mực xã hội nhằm điều chỉnh và đánh giá cách
ứng xử của con người trong mối quan hệ với nhau và trong quan hệ với xã hội. Bất cứ một
lĩnh vực nào của đời sống xã hội, bất cứ một hoạt động nào của tổ chức, cá nhân cũng đều
cần có đạo đức. Suy thoái về đạo đức, xã hội không thể phát triển bèn vững, yếu kém về đạo
đức, con người không thể có nhân cách đầy đủ. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ
luôn đề cao và quan tâm đến vấn đề đạo đức cách mạng, mà còn là người đầu tiên nêu khái
niệm đạo đức cách mạng và đạo đức mới ở Việt Nam.
1.1.1 Đạo đức là cái gốc của người cách mạng
Quan điểm “đức là gốc” của con người đã xuất hiện từ xa xưa trong học thuyết “đức trị”
của Nho giáo. Rõ ràng, quan điểm “đức là gốc” của Nho giáo chứa đựng những yếu tố hợp lý nhất
định, nhưng vấn đề ở đây là “đức” mà Nho giáo nói đến lại là những chuẩn mực đạo đức phong
kiến trói buộc con người vào những lễ giáo hủ bại, phục vụ cho chế độ đẳng cấp, tôn ti trật tự hết
sức hà khắc của giai cấp phong kiến. “Đức là gốc” trong tư tưởng Hồ Chí Minh là đạo đức mới –
đạo đức cách mạng mang bản chất giai cấp công nhân, kết hợp truyền thống đạo đức tốt đẹp của
dân tộc và những tinh hoa của đạo đức nhân loại.
- Đạo đức cách mạng có sức cảm hóa, thuyết phục, tập hợp, phát huy sức mạnh của
quần chúng nhân dân nhằm thực hiện thành công sự nghiệp cách mạng
Hồ Chí Minh đã khẳng định đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát triển con người như gốc
của cây, ngọn nguồn của sông suối. Người nói: cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không
có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo
đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. “Cán bộ chính là
người đem chính sách của chính phủ, của đoàn thể thi hành trong nhân dân, Muôn việc thành
công hay thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém. Nhất là trong điều kiện Đảng cầm quyền lãnh đạo
toàn xã hội, đội ngũ cán bộ là những người có trọng trách trong các cơ quan lãnh đạo của Đảng và
nhà nước, nếu không chú trọng giáo dục rèn luyện đạo đức cách mạng cho họ thì rất dễ dẫn tới
nguy cơ quan liêu, xa rời quần chúng, tham ô,…làm ảnh hưởng tới uy tín, thanh danh của Đảng,
gây tổn hại đến lòng tin của nhân dân đối với chế độ ta. Hồ Chí Minh chỉ rõ “Đảng viên và cán bộ
cũng là người. Ai cũng có tính tốt và tính xấu. Song đã hiểu biết, đã tình nguyện vào một Đảng vì

nền tảng trong nhân cách của người cán bộ, giúp họ vững vàng, kiên định, giúp họ vượt qua mọi
khó khăn, thách thức để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội.”Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội
phải có con người thấm nhuần đạo đức xã hội chủ nghĩa”.Thật như Bác luôn căn dặn, con người
thấm nhuần đạo đức đạo đức xã hội chủ nghĩa là con người phát triển toàn diện cả phẩm chất và
năng lực, cả đạo đức và tài năng. Một người cán bộ có đạo đức, có tâm huyết với sự nghiệp cách
mạng thì nhất định họ sẽ cố gắng học tập, rèn luyện để có được kiến thức, năng lực đáp ứng yêu
cầu, nhiệm vụ cách mạng, còn người cán bộ có tài năng mà không có đạo đức thì tài năng đó cũng
không được trọng dụng, có thể mai một, nguy hiểm hơn là dễ bị dùng vào việc có hại cho dân, cho
nước, gây tác hại khôn lường cho sự nghiệp cách mạng.
Coi trọng đạo đức nhưng Hồ Chí Minh không bao giờ xem nhẹ tài năng. Theo Người đức và
tài phải luôn thống nhất trong nhân cách của người cán bộ .
1.1.2 Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội
Cách mạng xã hội chủ nghĩa là cuộc cách mạng sâu sắc nhất, triệt để nhất trong lịch sử.
Theo Hồ Chí Minh sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội chửa phải là lý tưởng cao xa, ở mức sống vật
chất dồi dào, ở tư tưởng được tự do giải phóng, mà trước hết ở những giá trị đạo đức cao đẹp, ở
phẩm chất của những người cộng sản ưu tú, bằng tấm gương sống và hành động của mình, chiến
đấu cho lý tưởng đó trở thành hiện thực.
Hồ Chí Minh cho rằng, phong trào cộng sản công nhân quốc tế trở thành lực lượng quyết
định vận mệnh của loài người không chỉ do chiến lược và sách lược thiên tài của cách mạng vô
sản, mà còn do những phẩm chất đạo đức cao quý làm cho chủ nghĩa cộng sản trở thành một sức
mạnh vô địch.
Cũng như Lênin, tấm gương đạo đức trong sáng của một nhân cách vĩ đại, song cũng rất đời
thường của Hồ Chí Minh chẳng những có sức hấp dẫn lớn lao, mạnh mẽ với nhân dân Việt Nam,
mà còn cả với nhân dân thế giới. Tấm gương đó từ lâu là nguồn cổ động viên tinh thần quan trọng
đối với nhân dân ta và nhân loại tiến bộ đoàn kết đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ
và chủ nghĩa xã hội.
1.2 Quan điểm Hồ Chí Minh về những chuẩn mực đạo đức cách mạng

12
1.2.1 Trung với nước, hiếu với dân

Tháng 3/1947, Hồ Chí Minh kêu gọi đua xây dựng đời sống mới là cần kiệm liêm chính.
Bác coi cần, kiệm, liêm, chính là bốn đức tính không thể thiếu giống như trời có bốn mùa, đất có
bốn phương. Bác nói:
13
“Trời có bốn mùa: Xuân, hạ, thu, đông
Đất có bốn phương: Đông,tây, nam ,bắc
Người có bốn đức: Cần, kiệm, liêm, chính
Thiếu một mùa, thì không thành trời
Thiếu một phương thì không thành đất
Thiếu một đức thì không thành người.”
Đây là phẩm chất đạo đức gắn liền với hoạt động hàng ngày của mọi người. Ở đây, Hồ Chí
Minh cũng chỉ ra cho người cán bộ cách mạng thực hiện làm gương cho nhân dân là để đem lại
hạnh phúc cho dân.
- Cần là siêng năng, chăm chỉ; lao động có kế hoạch, có hiệu quả, có năng suất cao với tinh
thần tự lực cánh sinh.
- Kiệm là tiết kiệm thời gian, tiển bạc, sức lao động của dân, không xa xỉ, không lãng phí
bừa bãi.
Chắc đồng bào ta ai cũng được nghe câu chuyện phong bì của Hồ Chí Minh
Hồ Chủ tịch dùng một cái phong bì hơn hai, ba lần. Cụ nói:
“Trung bình, cái phong bì là 180 phân vuông đất. Mỗi ngày, các cơ quan, đoàn thể và tư nhân
trong nước ta ít nhất cũng dùng hết một vạn cái phong bì, tức là 180 thước vuông giấy.
Mỗi tháng là 5400 thước. Mỗi năm là 64000 thước vuông giấy.
Nếu ai cũng tiết kiệm, dùng một cái phong bì hai lần, thì mỗi năm chi tốn một nửa giấy, tức
là 32400 thước vuông. Còn 32400 thước thì để dành cho các lớp bình dân học vụ, thì chẳng tốt
sao?
Hơn nữa, nhờ sự tiết kiệm giấy, mà tiền bạc và công phu làm giấy có thể thêm vào việc kiến thiết
khác, thì càng ích lợi hơn nữa ”
Hồ Chí Minh là tấm gương lớn cho cả dân tộc noi theo. Người dạy cần, kiệm phải đi đôi với
nhau. “Cần mà không kiệm thì làm chừng nào xào chừng ấy”.”Kiệm mà không cần thì không tăng
thêm, không phát triển được. Mà vật gì đã không tiến tức là thoái”

vá vai thế này là cái phúc của dân đấy. Đừng bỏ cái phúc ấy đi”. Đôi dép cao su của Bác, bộ quần
áo ka-ki sờn Bác vẫn dùng hàng ngày, khi biết các đồng chí phục vụ định thay, Bác không đồng ý.
Chiếc bút chì mòn vẹt Bác dùng để theo dõi tin tức trên báo. Những trang bản thảo được Bác viết
ở mặt sau của những tờ tin tham khảo của Việt Nam Thông tấn xã. Chiếc ô tô Bác đi công tác hay
đi thăm đồng bào và chiến sĩ trong cả nước cũng chỉ là loại xe bình thường. Bác không dùng chiếc
điều hoà nhiệt độ do các đồng chí cán bộ ngoại giao đang công tác ở nước ngoài biếu, mà đề nghị
chuyển chiếc điều hoà ấy cho các đồng chí thương bệnh binh đang điều trị tại trại điều dưỡng
hoặc quân y viện, mặc dù lúc đó Bác đang ở trong ngôi nhà của người thợ điện (nhà 54) rất nóng.
Những bữa ăn thanh đạm của Người “thường là dưa cà, đôi khi có thịt”. Những lần đi thăm các
địa phương, Bác thường không báo trước và mang theo cơm nắm để tránh sự đón rước linh đình,
gây tốn kém tiền của nhân dân.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, trên chiến khu Việt Bắc, Bác ở trong ngôi
nhà sàn đơn sơ, giản dị thì đến khi cách mạng thành công, trở về thủ đô, Bác cũng chỉ ở trong
ngôi nhà nhỏ của người thợ điện, sau đó chuyển sang nhà sàn, chứ không ở ngôi nhà to, sang
trọng của toàn quyền Đông Dương. Bác dành ngôi nhà sang trọng đó làm nơi đón tiếp khách của
Đảng và nhà nước ta.
Theo Hồ Chí Minh, cần kiệm, liêm , chính sẽ dẫn đến chí công vô tư. Ngược lại, đã chí công
vô tư, một lòng vì nước, vì dân, vì Đảng thì nhất định sẽ thực hiện được cần kiệm, liêm, chính và
có được nhiều đức tính tốt khác.
1.1.4 Yêu thương con người, sống có tình nghĩa
Kế thừa truyền thống nhân nghĩa của dân tộc, cùng sự tiếp thu tinh thần nhân văn của nhân
loại, yêu thương con người được Hồ Chí Minh xác định là một trong những phẩm chất đạo đức
cao đẹp nhất.
15
Vì yêu thương nhân dân, yêu thương con người mà chấp nhận mọi gian khổ, hy sinh để đem
lại độc lập, tự do, cơm no, áo ấm và hạnh phúc cho con người. Người dành tình yêu thương rộng
lớn cho những người cùng khổ. Những người lao động bị áp bức bóc lột, Người viết: "Tôi chỉ có
một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được
hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành". Đối với Bác Hồ, cả
cuộc đời chỉ vì dân, vì nước không có gì lớn lao và quý báu hơn dân với nước. Thương yêu dân

và phần xấu bị mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng. Đối với những người có thói hư tật
xấu, từ hạng người phản lại Tổ quốc và nhân dân, ta cũng phải giúp họ tiến bộ bằng cách làm cho
cái phần thiện trong con người nảy nở để đẩy lùi phần ác, chứ không phải đập cho tơi bời".
Trong Di chúc, Người căn dặn Đảng: Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau, nhắc nhở
mỗi cán bộ, đảng viên luôn luôn chú ý đến phẩm chất yêu thương con người. Hai là, yêu thương
con người. Tình yêu bạn bè, yêu đồng chí, có thái độ tôn trọng con người, điều này quả thật rất có
ý nghĩa với người cán bộ cách mạng.

16
1.2.4 Có tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung.
Tinh thần quốc tế trong sáng là nhằm vào mối quan hệ rông lớn, ra phạm vi nhân loại, vượt
ra ngoài khuôn khổ quốc gia, dân tộc, thể hiện ở tinh thần đoàn kết với những người vô sản cùng
chung mục tiêu, chí hướng trên toàn thế giới.
-Là tinh thần đoàn kết với các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động các nước.
Trong quá trình tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã đến nhiều nước trên thế giới, đã tận mắt
chứng kiến cảnh cùng cực của người dân lao động thấy rõ cảnh sống xa hoa của bọn tư sản và
nhận ra rằng ở đâu dân nghèo cũng bị bị áp bức, bóc lột tàn nhẫn bởi chủ nghĩa thực dân tàn ác.
“Dù màu da có khác nhau, trên đời này chỉ có hai giống người: giống người bóc lột và giống
người bị bóc lột. Mà cũng chỉ có một mối tính hữu ái là thật mà thôi: tình hữu ái vô sản” .
Tháng 6-1919, khi gửi tới Hội nghị Vécxây "Bản yêu sách của nhân dân An Nam”, lần đầu
tiên xuất hiện trên trường quốc tế, Hồ Chí Minh đã thể hiện tư tưởng sát cánh cùng các dân tộc bị
áp bức đấu tranh cho sự bình đẳng, hợp tác quốc tế. Mười năm vận động, trải nghiệm ở nhiều
nước, Hồ Chí Minh đã sớm xác định, cuộc đấu tranh của Việt Nam, cũng như cuộc đấu tranh giải
phóng của các dân tộc bị áp bức là bộ phận của cách mạng vô sản thế giới. Từ lời phát biểu đầu
tiên tại Đại hội Tua (12-1920) trở đi, Người luôn khẳng định cuộc cách mạng của các dân tộc bị
áp bức đều có quan hệ với nhau. Nói về sự liên minh đoàn kết đấu tranh của nhân dân lao động ở
các nước thuộc địa, khi đó Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, các nước thuộc địa và phụ thuộc muốn được
giải phóng khỏi ách áp bức bóc lột của chủ nghĩa tư bản thì chỉ bằng cách đoàn kết chặt chẽ để
chống kẻ thù chung. Cũng là một người dân thuộc địa, Người thấy được khả năng, sức mạnh đoàn
kết của các dân tộc thuộc địa và tin tưởng vào thắng lợi trong cuộc đấu tranh của họ.

thể coi nhẹ, nhất là trong điều kiện hiện nay khi chúng ta đã và đang thực hiện chủ trương của
Đảng về đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế, với tinh thần Việt Nam là bạn, là đối
tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế.

1.3.Những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới
1.3.1 Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức
Nói đi đôi với làm, chính Hồ Chí Minh đã nói đây là nguyên tắc quan trọng nhất trong xây
dựng một nền đạo đức mới. Người chính là tấm gương trong sáng tuyệt vời về lời nói đi đôi với
việc làm. Nói đi đôi với là đặc trưng bản chất của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh – đạo đức cách
mạng. Nói đi đôi với làm đối lập hoàn toàn với thói đạo đức giả của giai cấp bóc lột, nói một đằng
làm một nẻo, thậm chí là không làm. Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, Hồ Chí Minh đã
chỉ ra những biểu hiện của thói đạo đức giả ở một số cán bộ, “vác mặt làm quan cách mạng”, nói
mà không làm. Người đã nhiều lần bàn đến việc tẩy sạch căn bệnh quan liêu, coi thường quần
chúng của một số cán bộ, đảng viên “miệng thì nói dân chủ, nhưng làm việc thì họ theo lối quan
chủ. Miệng thì nói tuân thủ quần chúng” nhưng họ làm tái ngược với lợi ích của quần chúng.
Bác Hồ của chúng ta là một tấm gương tiêu biểu về đức tính “nói thì phải làm” và khi làm là
làm đến nơi, đến chốn, Bác khuyên cán bộ, đảng viên phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư,
thì cuộc đời của Người là tấm gương sáng mẫu mực, tuyệt vời về đức tính đó. Người phát động
nhân dân lập hũ gạo cứu đói, thì Người gương mẫu và nghiêm túc thực hiện mười ngày nhịn ăn
một bữa để đem gạo đó biếu dân nghèo. Người phát động “Tết trồng cây” để lấy gỗ làm nhà và
cải thiện môi trường, thì vào Tết Nguyên đán hàng năm Người đều tham gia trồng cây đều đặn.
Người phát động nhân dân chống hạn, chống úng, thì chính Người trực tiếp tham gia cùng nhân
dân tát nước chống hạn ở Hà Đông và chống lụt ở Hải Dương; Người khuyên cán bộ, đảng viên
phải thường xuyên học tập, học ở mọi nơi, mọi lúc, học ở mọi người, học suốt đời “học để làm
việc, làm người, làm cán bộ”, thì chính Người là một tấm gương tiêu biểu, trong những ngày cuối
đời mặc dù nằm trên giường bệnh nhưng Bác vẫn còn học tiếng Tây Ban Nha v.v… Đó không
phải là đức tính của một anh hùng giải phóng dân tộc, một danh nhân văn hóa thế giới, mà theo
Bác đó là một đức tính cần có đối với mỗi người cán bộ, đảng viên.
Nêu gương về đạo đức là một nét đẹp truyền thống văn hóa phương Đông. Nói đi đôi với làm
phải gắn liền với nêu gương về đạo đức. Người nói: “Lấy gương người tốt, việc tốt để hàng ngày

2.1. Học tập và làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
Tư tưởng Hồ Chí minh là di sản tinh thần vô cùng quý báu, những tư tưởng vô giá, những
giá trị nhân văn cao cả, đặc biệt là tư tưởng đạo đức cách mạng của Người mãi là ánh sáng soi
đường cho toàn Đảng, toàn quân, toàn dân.
Đối với sinh viên - những chủ nhân tương lai của đất nước, lớp người kế tục trung thành
sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, của dân tộc ,là những con người được đào tạo trong các
trường đại học và có tài năng tuy nhiên có tài mà không có đức thì chỉ là người vô dụng , cho nên
việc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” là một niềm vinh dự đồng thời là
một nhiệm vụ vô cùng quan trọng và cần thiết.
- Xác định đúng vị trí, vai trò của đạo đức đối với cá nhân
Về bản chất, con người luôn có khát vọng hướng đến chân, thiện, mỹ nhằm hoàn thiện bản
thân. Để vươn tới sự hoàn thiện, con người phải tự tu dưỡng hoàn thiện mình về đạo đức. Do vậy,
đạo đức là yếu tố cơ bản của nhân cách, tạo nên giá trị con người.
Hồ Chí Minh cho rằng, đối với các dân tộc phương Đông giàu cảm, trọng đạo lý, việc tu
dưỡng đạo đức của mỗi cá nhân, mỗi con người vô cùng quan trọng. Riêng đối với thế hệ trẻ, việc
tu dưỡng này còn quan trọng hơn, vì đây là những người chủ tương lai của đất nước, là cầu nối
19
giữa các thế hệ- người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người dìu dắt
thế hệ thanh niên tương lai.
Chính vì vậy việc giáo dục đạo đức và chăm lo cho việc rèn luyện đạo đức của sinh viên đã
được chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm từ rất sớm. Người khẳng định thanh niên phải có đức, có tài.
Đồng thời việc thực hành tốt đạo đức cách mạng trong đời sống hàng ngày của mỗi cá nhân không
chỉ có tác dụng tôn vinh, nâng cao giá trị chính họ mà còn tạo sức mạnh nội sinh, giúp họ vượt
qua khó khăn, thử thách.
Người viết: “Có đạo đức cách mạng thì khi gặp khó khăn gian khổ, thất bại cũng không sợ
sệt, rụt rè, lùi bước…khi gặp thuận lợi thành công thì vẫn giữ tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm
tốn…”
Nhấn mạnh vai trò của đạo đức trong đời sống mỗi cá nhân trong xã hội, Hồ Chí Minh
không phân biệt đạo đức cách mạng và đạo đức đời thường, đạo đức cán bộ và đạo đức công dân.
Người chỉ rõ trong xã hội, mỗi người có công việc, tài năng và vị trí khác nhau nhưng ai giữ được

nước, thương người, sống lành mạnh, sống có tình nghĩa; khiêm tốn, luôn cần cù, sáng tạo trong
học tập; sống có bản lĩnh, có chí lập thân, lập nghiệp, dám đối mặt với khó khăn, thách thức, dám
chịu trách nhiệm; luôn gắn bó với nhân dân, phấn đấu cho sự nghiệp dân giàu nước mạnh, dân chủ
văn minh…
Nhưng ở một số bộ phận sinh viên khác đã xuất hiện việc lệch chuẩn, nghiêng sang khía
cạnh tiêu cực. Tác động tiêu cực rõ nét nhất là biểu hiện cá nhân thực dụng trong quan niệm đạo
đức và hành vi ứng xử trong một bộ phận không nhỏ sinh viên hôm nay. Trào lưu dân chủ hóa,
làn sóng công nghệ thông tin và việc nâng cao dân trí đã làm ý thức cá nhân ngày càng rõ, đặc biệt
là sinh viên. Họ tự ý thức cao về bản thân mình và muốn thể hiện vai trò cá nhân. Cái cá nhân
nhiều khi đã lấn át cộng đồng. Dần dần nó hình thành một thái độ bàng quang đối với những
người xung quanh.
Trong bối cảnh kinh tế thời mở cửa, cùng với sự du nhập lối sống và sản phẩm công nghệ
hiện đại từ các nước phát triển, đã dần dần làm không ít sinh viên
+) Xa rời các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp vốn đã tồn tại bao đời nay.
+) Dần dần hình thành tư tưởng hưởng thụ, ỷ lại, ăn chơi đua đòi
+) Dễ bị dao động về mặt định hướng đạo đức và lối sống .
Cùng với sự phát triển của thông tin, Internet dần trở nên phổ biến, nhiều bạn trẻ đã lên
mạng sử dụng các dịch vụ tiện ích như những thú tiêu khiển. Nếu chỉ dừng lại ở đó thì không có
gì là nghiêm trọng, nhưng đáng lưu tâm ở chỗ đó là từ trò chơi- một lĩnh vực cụ thể, nó dần dần sẽ
ảnh hưởng sang quan niệm về đạo đức nói chung, ở cả các lĩnh vực khác. Những trang web cấm
và nhất là trò chơi game online đang kéo rất nhiều học sinh rời xa trường học. Tình trạng trốn học
chơi ngày càng nhiều. Những trò chơi bạo lực và cách giải quyết những vấn đề trong cuộc sống
bằng đao kiếm đã dần ngấm vào các sinh viên từ thế giới ảo đã trở thành thế giới thực.
Nhiều sinh viên đánh mất niềm tin, lý tưởng, mất phương hướng chiến đấu, không có ý
chí tự lo cho tương lai của bản thân mình; chạy theo lối sống thực dụng, sống thử, sống dựa dẫm,
thiếu trách nhiệm, thờ ơ với gia đình và xã hội, sa vào nghiên ngập, gian lận trong thi cử, chạy
điểm, mua bằng cấp…
2.2.2 Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
21
Được sinh ra và lớn lên trong thời bình, không phải chứng kiến cảnh “nước mất nhà tan”

tưởng của Người thật vĩ đại nhưng vô cùng gần gũi trong cuộc sống do đó cần chọn lựa các cách
thức để đi vào lòng người trở thành hoạt động thiết thực trong cuộc sống. Nên đa dạng các hình
thức học tập, giáo dục hấp dẫn có hiệu quả như diễn đàn, hội thi…các chuyên đề sinh hoạt tư
tưởng, sử dụng các hình thức văn hóa, văn nghệ có hiệu quả để đưa tư tưởng đạo đức của chủ tich
Hồ Chí Minh đến với sinh viên một cách sinh động.
Hồ Chí Minh không chỉ là nhà đạo đức học lỗi lạc mà con là một tấm gương đạo đức vô song.
Chính điều này đã đem lại cho tư tưởng và tấm gương đạo đức của Người có một sức sống mãnh
liệt và cổ vũ lớn lao với nhân dân ta và nhân dân thế giới. Để có đủ tài đức để trở thành chủ nhân
tương lai của đất nước , thanh niên cần phải học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Để học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh có hiệu quả thì sinh viên phải có
sự tu dưỡng, rèn luyện hết mình , luôn luôn cố gắng phấn đấu vì gia đình quê hương đất nước,
luôn yêu quê hương đất nước, giàu lòng nhân ái và tích cực làm theo tấm gương đạo đức của Hồ
Chí Minh trong cuộc sống.

22
- Sinh viên cần học trung với nước , hiếu với dân , suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp giải
phóng dân tộc, giải phóng giai cấp , giải phóng con người. Đó chính là một phẩm chất đạo đức
quan trọng của sinh viên hiện nay, chính là sự trung thành với đất nước với nhân dân, và đó cũng
chính là phẩm chất đạo đức cần có với sinh viên của đất nước đi theo con đường Xã hội Chủ
nghĩa như đất nước Việt Nam chúng ta, đạo đức vì cộng đồng vì nhân loại.
- Trung với nước: Em thấy bản thân mình trước hết là phải nhận thức rõ trách nhiệm của
bản thân với gia đình, xã hội, phải luôn tin tưởng, trung thành với Đảng, với Nhà nước, ra sức bảo
vệ nhà nước. Không nghe theo các thế lực phản động chống phá nhà nước, gắng sức học tập để
sau này dựng xây đất nước giàu mạnh
- Hiếu với dân: Đầu tiên là phải có hiếu với ông bà,cha mẹ. Sau đó là thương yêu, giúp đỡ
đồng bào mình khi gặp khó khăn:
+)Tham gia đóng góp quần áo, sách vở để giúp đỡ những nơi gặp thiên tai,lũ lụt
+)Tham gia các hoạt động tình nguyện giúp đỡ những trẻ em mồ côi không nơi nương
tựa,những gia đình khó khăn,gia đình thương binh, liệt sĩ như tham gia quét dọn. làm cỏ ở nghĩa

23
+) Khiêm tốn, không tự cao, tự đại, không bảo thủ luôn cho mình là đúng
+) Lắng nghe những ý kiến của mọi người góp ý cho mình để sửa sai, phát triển cái đúng
+) Tôn trọng người trên, yêu thương người dưới, không có thói nịnh hót hay khinh thường
người khác
+) Sống thật thà, ăn ngay nói thẳng, không lừa trên,dối dưới.
+) Không vì lợi ích của mình mà làm hại người khác, làm ảnh hưởng tới lợi ích của mọi người
xung quanh
+) Gắng sức làm việc thiện để giúp đỡ mọi người, tránh xa tội ác, không rượu chè, cờ bạc,
trộm cắp, sống đúng với pháp luật.
* Chí công vô tư
+) Công bằng với tất cả mọi người
+) Công tư phân minh, không thiên vị, bao che cho bất cứ một ai khi họ làm việc sai trái
+) Đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích của cá nhân mình

* Có tinh thần quốc tế trong sáng
+) Đối xử công bằng, nhiệt tình giúp đỡ và có thái độ lịch sự những khách du lịch đến Việt
Nam. Cởi mở giới thiệu về đất nước Việt Nam mình
+)Có thái độ lịch sự và giúp đỡ bè bạn quốc tế đến học tập tại trường và các trường trên cả
nước có thể hòa đồng với các bạn Việt Nam
-Học đức tin tuyệt đối vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân và hết lòng hết sức
phục vụ nhân dân, luôn nhân ái, vị tha, khoan dung và nhân hậu với mọi người.
+) Yêu thương tất cả mọi người, từ người thân trong gia đình đến đồng bào ta ở mọi nơi
+) Đặc biệt là sự cảm thông, thương yêu đến những người nghèo, trẻ em mồ côi không nơi
nương tựa
+) Không phân biệt giàu nghèo, không có thái độ khinh biệt, xa lánh người nghèo, những
người mắc những căn bệnh thế kỷ
+) Có lòng khoan dung, độ lượng ,bỏ qua lỗi lầm cho người khác khi họ đã biết hối cải
+) Giúp đỡ mọi người vượt qua mặc cảm, đứng lên làm người sống có ích cho xã hội
+) Tôn trọng mọi người, không hạ thấp hay vùi dập người khác khi thấy họ phạm sai lầm