A- MỞ BÀI :
Chúng ta đang sống trong một thời đại cách mạng công nghiệp. Quanh
ta khắp nơi trên thế giới đã và đang diễn ra quá trình chuyển đổi trong đời
sống kinh tế. Quá trình cải cách kinh tế là thử thách lớn nhất đối với tất cả
các dân tộc và các chế độ muốn thay đổi mô hình hoạt động kinh tế của
mình. Có nhiều xu hướng khác nhau, song có một chủ đề chung là chuyển
nền kinh tế sang định hướng thị trường. Các nhà lãnh đạo chính trị ở nhiều
nơi trên thế giới đã đi đến kết luận rằng : nhìn chung, thị trường đảm bảo
cho nền kinh tế tăng trưởng một cách vững chắc. Tuy nhiên, cách thức để
đạt được mục tiêu đó cũng rất khác nhau. Và cũng ở đây, mỗi nước xẽ tìm
cho mình một con đường đi lên, dựa trên nền tảng lịch sử, văn hoá dân tộc.
Với xu hướng phát triển tất yếu của thời đại, Việt Nam cũng chọn cho
mình một con đường phát triển kinh tế. Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt
Nam đã chọn cho đất nước của mình con đường phát triển nền kinh tế thị
trường có sự quản lí của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đó là
con đường phát triển tất yếu phù hợp với những điều kiện khách quan vốn
có. Cũng xác định,việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa sẽ đưa nước ta thoát khỏi tình trạng lạc hậu, vươn lên một nền kinh tế
hiện đại, ngang tầm với các nước trên thế giới, phấn đấu vì mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
1
B NỘI DUNG:
I- SỰ CẦN THIẾT KHÁCH QUAN PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ
TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM.
1. quan niêm về kinh tế thị trường:
1.1. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ?
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực chất là nền kinh tế
hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lí
của nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Kinh tế thị trường là trình
độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá. Hay còn nói, kinh tế thị trường là
kinh tế hàng hoá vận động theo cơ chế thị trường, trong đó toàn bộ các yếu

Sự giống nhau biểu hiện ở chỗ, xuất phát từ tính khách quan của nó. Cả
hai kiểu kinh tế thị trường này đều chịu sự tác động của cơ chế thị trường
với hệ thống các qui luật : qui luật giá trị, qui luật cung cầu, qui luật cạnh
tranh, qui luật lưu thông tiền tệ … Đồng thời, cả nền kinh tế thi trường ở các
nước TBCN và nền kinh tế thị trường định hướng XHCN đều là các nền
kinh tế hỗn hợp, tức là nền kinh tế thị trường có sự điều tiết ( quản lí ) của
nhà nước. Tuy nhiên, sự can thiệp của nhà nước ở các nền kinh tế là khác
nhau. Không có nền kinh tế thị trường thuần tuý (hoàn hảo) chỉ vận hành
theo cơ chế thị trường.
3
Sự khác nhau giữa nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và nền
kinh tế thị trường TBCN là ở mục tiêu, phương thức, mức độ can thiệp của
nhà nước và sự can thiệp này là do bản chất của nhà nước quyết định. Được
thể hiện qua những điểm sau:
 Về chế độ sở hữu, cơ chế thị trường trong nền kinh tế TBCN luôn
hoạt động trên nền tảng của chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất, trong
đó các công ty tư bản độc quyền giữ vai trò chi phối sự phát triển của
toàn bộ nền kinh tế. Còn cơ chế thị trường trong nền kinh tế định
hướng XHCN lại hoạt động trong môi trường của sự đa dạng các quan
hệ sở hữu. Trong đó chế độ công hữu giữ vai trò nền tảng của nền
kinh tế quốc dân, với vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước.
Tính định hướng XHCN đòi hỏi trong khi phát triển nền kinh tế hàng
hoá nhiều thành phần phải củng cố và phát triển kinh tế nhà nước và kinh tế
tập thể trở thành nền tảng của nền kinh tế có khả năng điều tiết. Kinh tế nhà
nước phải được củng cố và phát triển ở các vị trí then chốt của nền kinh tế, ở
lĩnh vực an ninh quốc phòng … mà các thành phần kinh tế khác không có
điều kiện thực hiện.
 Về tính chất giai cấp của nhà nước và mục đích quản lí, trong nền
kinh tế thị truờng TBCN, sự quản lí của nhà nước luôn mang tính chất
tư sản và trong khuôn khổ của chế độ tư sản với mục đích nhẳm bảo

kinh tế hàng hoá: phân phối theo lao động, theo vốn, theo tài năng …
trong đó nguyên tắc phân phối theo lao động là chính. Ba là, điều tiết
phân phối thu nhập : nhà nước cần có chính sách giảm khoảng cách
5
chênh lệch giữa lớp giàu và lớp nghèo. Mặt khác, có biện pháp bảo vệ
thu nhập chính đáng của toàn xã hội.
Một xu hướng đáng lưu ý là tuy nhà nước TBCN đã có ý thức tự điều
chỉnh, dung hoà lợi ích của các giai cấp, tầng lớp xã hội khác nhau để
giảm bớt mâu thuẫn, ổn định chính trị, ổn định xã hội, vì mục tiêu
phát triển kinh tế. Song, do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhất là do
sự chi phối điểu tiết của các qui luật kinh tế của CNTB, của lợi ích
giai cấp nên sự điều tiết của vẫn còn nhiều bất cập. Sự can thiệp của
nhà nước nhằm bảo đảm mục tiêu phát triển và công bằng chỉ có thể
thực hiện được với một nhà nước của dân, do dân, vì dân. Đó là nhà
nuớc XHCN.
2. Cơ sở khách quan phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở
Việt Nam.
2.1. Cơ sở :
Các Mác đã nêu ra hai điều kiện để hình thành sản xuất hàng hoá – giai
đoạn sơ khai của kinh tế thị trường là có sự sở hữu khác nhau về tư liệu sản
xuất và sự phân công lao động xã hội. Sau này, cụ thể hoá hơn và thích nghi
trong điều kiện thị trường cạnh tranh quyết liệt, chúng ta đê cập rõ hơn các
điều kiện hoạt động của thị trường là quyền chiếm hữu tài sản khác nhau và
lợi ích của người sản xuất kinh doanh khác nhau, tạo động lực cạnh tranh
trên thị trường. Cơ sở khách quan được thể hiên ở nhũng điểm sau :
 Phân công lao động xã hội với tính cách là cơ sở chung của sản xuất
hành hoá được phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu, phát triển
trong từng khu vực, từng địa phương. Sự phát triển của phân công lao
6
động được thể hiện ở tính phong phú, đa dạng về chất lượng ngày

suất lao động xã hội.
 Kinh tế hàng hoá kích thích tính năng động, sáng tạo của chủ thể kinh
tế, kích thích việc nâng cao chất lượng, cải tiến mẫu mã cũng như tăng
khối lượng hàng hoá và dịch vụ.
 Phân công lao động xã hội là điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất
hàng hoá. Đến lượt nó, sự phát triển kinh tế hàng hóa sẽ thúc đẩy sự
phân công lao động xã hội và chuyên môn hoá sản xuất. Vì thế, phát
huy được tiềm năng, lơi thế của từng vùng cũng như lợi thế của đất
nước có tác dụng mở rộng quan hệ kinh tế với nước ngoài.
 Sự phát triển kinh tế hàng hoá sẽ thúc đẩy quá trình tích tụ, tập trung
sản xuất. Do đó tạo điều kiện ra đời của sản xuất lớn có tính xã hội
hoá cao, đồng thời chọn lọc được những người sản xuất kinh doanh
giỏi, hình thành đội ngũ cán bộ quản lí có trình độ, lao động lành
nghề, đáp ứng yêu cầu của đất nước.
Ngày nay, không ai phủ nhận vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng của kinh
tế thị trường trong quá trình phát triển nền sản xuất xã hội, phát triển lực
lượng sản xuất xã hội. Không ai phủ nhận sự khách quan của chúng trong
nhiều chế độ khác nhau. Không còn ai cho rằng kinh tế thị trường là sản
phẩm riêng của CNTB.
Trong văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần VIII, Đảng ta đã khẳng
định: “Sản xuất hàng hoá không đối lập với CNXH mà là thành tựu phát
8
triển của nền văn minh nhân loại, tồn tại khách quan, cần thiết cho công
cuộc xây dựng CNXH và cả khi CNXH đã được xây dựng”.
Như vậy, phát triển kinh tế thị trường là tất yếu kinh tế đối với nước ta.
Một nhiệm vụ kinh tế cấp bách để chuyển nền kinh tế lạc hậu của nước ta
thành nền kinh tế hiện đại, hội nhập vào sự phân công lao động quốc tế. Đó
là con đường đúng đắn để phát triển lực lượng sản xuất, khai thác có hiệu
quả tiềm năng của đất nước vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Nước ta đang thực hiện chuyển đổi nền kinh tế, chuyển từ nền kinh tế kế