Xô Viết Nghệ Tĩnh qua các bài viết của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc
Xô viết Nghệ Tĩnh là tên gọi cho phong trào đấu tranh của công nhân và nông dân
Nghệ An và Hà Tĩnh trong năm 1930-1931, với sự hình thành của các xã bộ nông
- Là chính quyền của tổ chức Nông hội, dưới sự lãnh đạo của các chi bộ Đảng thay
cho chính quyền thực dân Pháp và phong kiến, tay sai ở hầu khắp các huyện trong
hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Phong trào 1930 -1931 nức tiếng cho đến tận ngày
nay, khi mọi người dân Việt Nam đều thuộc lòng những câu ca sôi nổi được sáng
tác ngay khi đó
Xô viết Nghệ Tĩnh là tên gọi cho phong trào đấu tranh của công nhân và nông
dân Nghệ An và Hà Tĩnh trong năm 1930-1931, với sự hình thành của các xã bộ
nông - Là chính quyền của tổ chức Nông hội, dưới sự lãnh đạo của các chi bộ
Đảng thay cho chính quyền thực dân Pháp và phong kiến, tay sai ở hầu khắp các
huyện trong hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Phong trào 1930 -1931 nức tiếng cho
đến tận ngày nay, khi mọi người dân Việt Nam đều thuộc lòng những câu ca sôi
nổi được sáng tác ngay khi đó:
Kìa Bến Thủy đứng đầu dậy trước
Nọ Thanh Chương tiếp bước, bước lên
Nam Đàn, Nghi Lộc, Hưng Nguyên
Anh Sơn, Hà Tĩnh một phen dậy rồi
(Bài ca cách mạng - Đặng Chánh Kỷ)
Xô viết Nghệ Tĩnh mở đầu bằng cuộc biểu tình ngày 1/5/1930 của công nhân
Vinh, Trường Thi, Bến Thủy và nông dân 5 xã ven thành phố Vinh do Xứ ủy
Trung Kỳ lãnh đạo với hàng trăm cuộc bãi công, biểu tình đấu tranh. Từ tháng
9/1930, các cuộc biểu tình vũ trang tự vệ quy mô lớn, kết hợp với các yêu sách
chính trị liên tiếp nổ ra của nông dân các huyện Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng
Nguyên, Can Lộc làm cho bộ máy chính quyền đế quốc và tay sai ở cơ sở tê liệt,
tan rã.
Đỉnh cao của phong trào Xô viết là cuộc biểu tình của nông dân huyện Hưng
Nguyên ngày 12/9/1930. Đã có khoảng 8.000 nông dân kéo về phủ lị với khẩu
hiệu cách mạng: Đả đảo chủ nghĩa đế quốc! Đả đảo phong kiến, bỏ sưu thuế, chia
lại ruộng đất Đoàn biểu tình được sự ủng hộ của nông dân các huyện Nam Đàn,

biểu tình, nhiều làng đỏ bị triệt hạ và đốt trụi. Mặc dầu bị đàn áp dã man, phong
trào vẫn tiếp tục phát triển (1).
Trong Báo cáo gửi Ban phương Đông của Người có ghi:
Số 1. Tin tức đấu tranh ở Trung Kỳ.
Ngày 11-12-1930, ở các huyện Anh Sơn, Thanh Chương và Nam Đàn, hơn
10.000 nông dân, nam nữ và trẻ em đã tổ chức những cuộc biểu tình kỷ niệm
Quảng Châu bạo động: họ kéo cờ đỏ đi biểu tình và rải truyền đơn (2).
Trong tài liệu Nghệ Tĩnh đỏ, Người đã nêu khái quát những đặc điểm đặc biệt
về hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh đã hình thành nên truyền thống cách mạng của
nhân dân ở đây để ca ngợi:
Nhân dân Nghệ - Tĩnh nổi tiếng cứng đầu. Trong thời kỳ Pháp xâm lược cũng
như trong các phong trào cách mạng quốc gia (1905-1925) Nghệ Tĩnh đã nổi
tiếng. Trong cuộc đấu tranh hiện nay, công nhân và nông dân Nghệ Tĩnh vẫn giữ
vững truyền thống của mình.
Từ tháng 5 đến tháng 12, công nhân Nghệ An (Vinh) đã 8 lần bãi công và biểu
tình có 2.500 người tham gia. Cũng trong thời gian đó, 137 cuộc biểu tình đã nổ
ra bao gồm tất cả 300.000 nông dân. Thiệt hại: 625 nông dân bị máy bay ném
bom và súng máy giết chết, 8 làng bị triệt hạ, hơn 1.000 chiến sĩ bị bắt giam, hàng
trăm người bị đem đi đày.
Ở cả hai tỉnh, hơn 60.000 nông dân (đàn ông, đàn bà và thanh niên) đã được
tổ chức vào hội.
Nghệ - Tĩnh thật xứng đáng với danh hiệu "Đỏ”(3).
Kể từ đây các địa danh ở Nghệ An, Hà Tĩnh có liên quan đến phong trào 1930-
1931 đều được gắn với chữ "Đỏ", như thành phố Vinh được gọi là "Thành phố
Đỏ"; làng, xã Hưng Dũng được gọi là “Làng Đỏ"; làng Lộc Đa và Đức Thịnh (nay
thuộc xã Hưng Lộc, thành phố Vinh) cũng được gọi là "Làng Đỏ"
Người còn nêu rõ chi tiết cụ thể như thể là Người cùng tham gia buổi lễ truy
điệu long trọng những chiến sĩ đã hy sinh và quyết tâm hưởng ứng phong trào đấu
tranh chống Pháp của nhân dân quê nhà:
Từ ngày 26-12 đến ngày 19-1, có hai cuộc lễ lớn ở gần Vinh: một cuộc lễ "Đỏ"

những khẩu hiệu chưa hợp lý, thiếu tính chất vận động quần chúng. Người còn yêu
cầu tăng cường vấn đề xây dựng Đảng để đáp ứng yêu cầu cách mạng, nhất là tăng
cường phát triển Đảng, chú ý nhiều đến công nhân, coi trọng vấn đề mở rộng dân
chủ và tăng cường ý thức tổ chức trong Đảng. Người luôn có những chỉ thị quí giá
để uốn nắn và hướng dẫn cách mạng đi đúng mục tiêu. Người cũng xem đó là cơ
sở thực tế để kiểm nghiệm lý luận Mác - Lênin mà Người đã có công truyền vào
Việt Nam và là cơ sở để đánh giá lại năng lực lãnh đạo của Đảng trong quá trình
phát động và tổ chức quần chúng đứng lên làm cách mạng.
Đánh giá về Xô viết Nghệ Tĩnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết:
Ngay từ ngày mới ra đời, Đảng ta đã tổ chức và lãnh đạo phong trào quần
chúng lớn mạnh xưa nay chưa từng có ở nước ta Tuy đế quốc Pháp đã dập tắt
phong trào đó trong biển máu, nhưng Xô viết Nghệ Tĩnh đã chứng tỏ tinh thần
oanh liệt và năng lực cách mạng của nhân dân lao động Việt Nam. Phong trào tuy
thất bại, nhưng nó rèn luyện lực lượng cho cuộc Cách mạng tháng Tám sau này5.
Năm 1964, nhân kỷ niệm ngày thành lập Đảng 3/2, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
ký lời đề tựa cho Bảo tàng Xô viết Nghệ Tĩnh:
Năm 1930-1931, khi Đảng ta mới ra đời, một phong trào cách mạng lớn mạnh
đã dâng lên trong cả nước mà đỉnh cao nhất là Xô viết Nghệ Tĩnh.
Xô viết Nghệ Tĩnh là chính quyền cách mạng đầu tiên của công nông, đã lật đổ
chính quyền phản động của đế quốc và phong kiến ở mấy nơi trong hai tỉnh Nghệ
Tĩnh 6./.

Chú thích:
(1),(2),(3),(4) Hồ Chí Minh toàn tập, T.3 (1930-1945), H, Nxb Chính trị Quốc
gia, xuất bản lần thứ 2, năm 2000.
(5) Hồ Chí Minh tuyển tập. T.2- H, Nxb Sự Thật, 1980; Tr.154.
(6) Kỷ yếu 70 năm Xô viết Nghệ Tĩnh, Nxb Nghệ An.